Shkruan: Liridon Mulaj.

Gjithçka e kësaj bote i përket një misioni fillestar. Atij kumti ku e drejta gjen pak vënd e zbatim. Zoti e krijoi botën në gjashtë ditë, ndërkohë të shtatën u shtri dhe soditi krijesën e tij, pa ju gëzuar faktit se gjithçka ishte në vendin e vet, duke e ditur se ajo hapësirë e pafundme e prekshme, një ditë do kthehej në tokë zjarri. Krijoi më pas përmbytjet, e shpëtimin e botës ja besoi Noes të cilin e urdhëroi të ndërtonte arkën e shpëtimit e përcjelljes së jetës në peridha rracionale të zhvillimit ngadaltë, por të drejtë e të domosdoshëm. Përsëri ajo i shkau nga duart, e mëkati u shtri ndër shpirta frymorësh. Në bataqe njerëzore, zhytur në tubime të pashpresësh, e marrëdhënië djallëzore humanësh Zoti vendosi të dërgonte birin e tij të vetëm Jezusin, në një kontratë sublime mes njerëzimit dhe birit tij të shtrenjtë, si sakrificë madhore e shëlbuese për mbarë njerëzimin. Kësaj bote të ndërtuar me dashuri nga Zoti, të cilës po me të njëjtën dashuri e devotshmëri i dhuroi birin e tij, Jezu Krishtin të kryqëzuar mbi kryq, atje në malin e kafkës, si shenjë e fortë dashurie e sakrifice në të mirë të krijesës së tij fillestare, njeriut.

Mëkatet e njerëzimit, ngarkuar mbi kryqin e drunjtë, nën kamxhikët e romakëve, drejt ringjalljes, në treten ditë. E biri i vetëm i Zotit dha shpirt për ne, por vuajtjen e dhimbjen e tij, as nuk e pamë e as nuk e dëgjuam, aq më pak e kuptuam. E ne vazhduam të ripërtëriheshim mbi ide lakmitare, mbi intelekualizma të dështuar, e vetëkënaqësisë se përderisa Zoti na dha fytyrën e tij, atëherë dhe ne mund të jemi një Zot. Krijuam mite të rreme, adhuruam njeriun, atë çka Zoti i tha, mos adhuro askënd post meje, e së fundi perdja ra, lufta u shpall deri në ditën e fundit ku grimca më e imët e materies së tokës të shkrihet në asgjënë e planifikuar. Në ditën e fundit të jetës mbi tokë, ku të gjallë e të vdekur, do japin llogari për çka jetuan para atij, Zotit. Por deri në atë ditë ka ende kohë. Ka ende mesazhe që hyji, na ka dërguar e vazhdon të na dërgojë. Bibla u shkrua, dokumentet e historitë u rrëfyen deri sa u zbulua poeti, krijuesi që në terma krahasues ndodhet një shkallë poshtë Zotit, si misonarë të zgjedhur pa dëshirë, për t’i përcjellë njerëzimit, mesazhin e madh të ringjalljes së shpresës edhe pas humbjeve të tmerrshme. Atyre humbjeve pa kthim, ku jeta të kthehet në detyrim, e vdekja në lakmi. Poeti është fqinj me Zotin thuhet diku, gjersa Zoti i ka zgjedhur ata, të jetësojnë në fjalë dhimbjen e tij. Pse Zoti zgjedh fëmijët e poetëve ti marrë pranë vetes?

Se ata, janë të dënuar e po ashtu të bekuar, nën detyrën e madhe të ndriçimit të zemrave, e shpëtimit të tyre nëpërmjet përcjellejes së dhimbjes në vargje hyjnore. Mbi sakrifikime etërish, nënash dhe bijsh duke arritur në atë shpërthim hyjnor, ku çdo humbje mbjell shpresen. E humbjet nuk janë asgjë tjetër veçse kapërcime në univers, nga një jetë në tjetrën duke dëshmuar ekzistencën e shpirtit në infinit. Për kaq të vegjël sa jemi, deshmitë e gjalla na jepen nga ata që humbën gjithçkanë e tyre, bijtë e tyre të shtenjtë si sakrificë e detyrim nga Zoti se në çdo humbje duhet të mbilleshin qindra fitore. E nuk ka fitore më të madhe sesa vargu për jetën, i një prindi që biri apo bija nuk ndodhet në atë jetë. Kur shkruan për dikë që ka ikur, për tua lënë trashëgimi të ardhurve. Në një kohë të panjehësueshme ku e shkuara e gdhendur mbi dhimbje, u shërben të ardhurve, që të kuptojnë më mirë jetën, e ta besojnë më fort Zotin. Të ngjizin forcën në vete, e të vazhdojnë përpara duke besuar në mrekulli e në atë çka jeta ofron, duke dashur Zotin në prani por dhe në humbje e këtë askush më fort sesa poetët e shkrimtarët që humbën bijtë e tyre, nuk mundi ta shprehë.

-“Dikur, diku, kam lexuar se e vetmja gjë tërësisht e jona, është e shkuara. Por im Bir nuk është e shkuara ime, ai është vetë jeta ime. Me këtë ikje të parakohshme, im Bir më rindërtoi si njeri, më mësoi si të fal edhe të pafalshmen, më la të kuptoj se nuk mjafton vetëm të jetosh me dinjitet, por të ikësh nga kjo jetë po aq dinjitetshëm, dhe të përpiqesh të kurosh edhe në ikje e sipër, plagët e parakohshme të qenieve të dashura pranë teje. Im Bir më dha leksonin më të çuditshëm dhe më të rëndësishëm të jetës sime:Si të gjesh tokën pas shtrëngatës në oqeanin e dhimbjes. “Mam, prova jote se më ke dashur vërtet, fillon tani. Nëse do të dish të vazhdosh. Bëj gjënë më të mirë që di të bësh! Shkruaj! Të shkruash është terapia jote. Bëje, Mam, mos hyr në spiralen e dhimbjes, atje humb.”Tani jam e tronditur dhe nën tundimin për ta përbirë brenda meje këtë dhimbje, por kur ju mendoj juve, aq dashuri që më rrethon, trandem dhe kujtohem për kahjen kah duhet eçur. Fli, bir, jam mirë! Çfarëdo jete që të kem, ditët e mia të jetës do të jenë gjithnjë më pak se falenderimet që kam marrë prej teje. Ti ishte prej atyre që dite të më pasurosh edhe me ikjen tënde, ti vije, dhe vjen ende, era Njeri!

Këto ishin fjalët e shkrimtares dhe poetes Flutura Açka, pas ikjes së të birit nga kjo jetë. Fjalë të shkruara në shpirt, e që në asnjë gërme apo nëntekst nuk shprehin pesimizëm, por ripërtëritje, se dhe në humbje të mëdha, fitojmë sadopak shpresë e se sprovat vijnë në forma nga më të tmerrshmet e prapë mbijetohet, tashmë jo për vete më, por për kujtimin e një biri e për shpresat e një brezi. Flutura mbetet nënë, që jeton me dhimbjen, e shpresë që jeton me paqen. Jehonë e sfidës ndaj humbjes.

–“A këputet peni moj e mira ime
S’po t’shkruaj ma
Si herave tjera për t’iu kthye
Pendimit
Se nenin e lidhun n’fyt
E paske zhgjidhë vetëm,
Pa m’pritë mua nga rrugë e largët
Shpresash paske ikë mbramë
N’udhëtimin tand t’fundit
Diku n’Ashkelon
N’kërkim t’fatit e t’vajit
Oooo
Mos ma vajtoni
Se sherua qenka përgjithmonë
Tue kërkua gurin e vet të varri”

Bubulina Lajçi, vajza e poetit e aktorit çun Lajçi, e ikur një natë nëntori nga kjo jetë, ne dhomën e saj. Pa u ankuar e pa lënë as edhe një fjalë të vetme testament shpirti duke e ditur thellë brenda saj se vargjet elegjike e të rënda sa dheu i bjeshkëbe të Rugovës, do përhapeshin mbi njerëzim si pluhur transformues që zbusin e njomin çdo zemërgur. Si jehonë e fjalëve të pathëna, si lamtumira marrokë e të gjalla që shuhen e shuhen në imazhe të forta kujtese. Atje ku gdhenden përgjithmonë tiparet e bijës humbur. Shpirtit të djegur. E pikërisht duke e ditur forcën e të madhit Cun, ajo ikën e qetë se kujtimi i saj do vazhdonte të ishte i gjallë për shumë kohë, e forca e poetit do kthehej në frymëzim për këdo që syri e veshi do ndesheshin në madhështine e dhimbjes tij.

-E në një natë të ftohtë dhjetori, përsëri Zoti vendos të marrë pranë të tij të zgjedhurin e rradhës. Njomësinë e një toke të thatë, qëllimin e jetëve të mishëruar në trupin e një djaloshi, Atjonin, të birin e poetit Visar Zhiti.

Bir, i vogli im, i bukuri, degë e gjelbër krahu yt, që më futet në ëndrra, rritu sa më parë dhe qofsh fëmijë përherë… e di ç’do të bëhem kur të rritem?… bëhu ç’të duash, biri im, por i dashur patjetër siç je, i bukur, i bukur siç je! Ç’të të them, unë do mundohem të hap rrugën të gjesh vetveten, pa të të ngaçmuar, por dhe ti mos ngaçmo kënd. Apo është e pamundur, duhen ditur të gjitha, por nuk duhen bërë të gjitha. Bëj vetëm mirë, bir, kjo është e mundur. Pa shkelur mbi të tjerët dhe mos lër të tëshkelin. Edhe përsosmëria jote është e mundur, si gdhëndja, hiq të tepërtat dhe jeta është e vetmja pasuri, shërben për ëndrrën dhe ëndrra për jetën, ndoshta janë e njëjta gjë. Po, kur të eçësh, bir, lër gjurmë që t’u ngjajnë atyre vizatimeve të zemrave që bën ti, eç dhe eç dhe shto zemrat… Dhe vizatoje ëndrrën tënde. Bir, rritmë dhe mua, gëzimin tim sidomos, mendjen dhe shpirtin, se ti je dhe ati im njëkohësisht dhe unë lutem fshehurazi për ty, pa më parë, në shqipen e vjetër “At’jon…”, ashtu siç ke dhe emrin.

Visari Zhiti e ktheu dhimbjen në forcë, e forcën në dëshmi se mbi humbje ngrihen vetëm ata që kanë besuar në përjetësi, atje ku biri i tij kishte mbërrire tashmë. At-Joni, ndodhej te ati jonë. Një engjëll më shumë, një dhimbje e shtuar, e një botë qe nga pak e humbte kuptimin.

–Do të vijë koha kur do të më hapësh si një libër
të vjetër psalmesh
kur do të mësoj të eçësh nëpër pluhurin tim
por koha eçën shpeshherë në shpinë të breshkës.
A thua na u sosën fjalët, këngët,
na mundi ëndrra, udha,
a thua edhe kjo ditë po na lë me shpirt ndër dhëmbë.
Ti je më i madh, vogëlush, më i fortë se ky spital
për inat këtë ditë ta sosim deri në fund.
Lum Lumi.

E ky himn i dhimbjes atërore, ende sëmbon në shpirtrat tanë, si dëshmi Podrimjane, për të birin, Lumin. Lumi iku, por himni me emrin e tij, do mbetet në dekada, si kënga e dhimbjes dhe e shpresës, që një baba thuri për të birin. Ali Podrimja, përmes vuajtjes la pas copëzat e një shpirti të lodhur, të qartë e kristal që dhe në trishtim, i fali botës miliona citate shprese.
–“Herë tjetër, në letra, ëndrrën e kam kthyer në realitet, por është hera e parë që, sado të pëlcas, këtë realitet nuk mund ta kthej dot në ëndërr”,

Dhimbja në faza sipërore, transformuar në art, nga shkrimtari Zija Çela, të çilin Zoti e sprovoi në mënyrën më të drejpërderejtë. Vullkane dhimbjeje, derdhur kaq paqësisht nga kratere përvëluese. Atje ku forca e rëndesës, barazohet me një emër, me një dhimbje. Me humbjen e të birit të cilin e risjell në jetë përmes artit, atij misioni ngarkuar nga vetë Zoti. Rezervuar për keta dishepuj të penës. Për dashurinë shkruhet vetëm pas vdekjes, është dëshmia më e forte se shkrimtari dhimbjen e shndërron në shpresë teksa ngjiz përgjithmonë në panteonin e dhimbjes-art, faqe të tëra me mesazhe jete.

–E tokim godën për orët tona,
tóke me nânën!
E tokim për fjalët netëve të vona,
tóke me nânën!
E tokim për numrat shkue pa ârdhë,
tóke me nânën!
Për rininë qi t’qendisi ballin,
tóke me nânën!
Për gazin tand qi m’shuen mallin,
tóke me nânën!
Për jetët si ti, qi qiellin bâjnë belì,
tóke me nânën!
Për nanat, qi lodin e pijnë si Ú,
tóke me nânën!
Për na qi jena n’qiell e frymojmë njetu,
tóke, bir me nânën!
T’kam gjetë dhimtë,
mâ e mira dhimtë!
T’pritsha e t’paça!
Dashni e mbitë…

Si melodia e harpës së ëngjejve, tingëllojnë vargjet e poetes Erenestina Gjergji Halili. Nënës që përjetoi mbi vete, dhimbjen më të madhe që një qënie njerëzore mund të përballojë, humbjes së birit të vetëm Kejdit. Djaloshit plot nur, me shpatulla të gjëra e më hijen e malësorit, rrënjëve të thella të nënës së tij vizatuar në portret. Të fëmijës rritur e burrit fëmijë, që periudhat e jetës i kapërceu në kaq pak vite ashtu siç dikush do shprehej në vargje , “Jeton shpejt dikush e po aq shpejt ikën” Në një vjetorin e ikjes së tij, Kejdi u lartësua në vargje, nga ajo që i dha frymën e parë, duke sjellë mes nesh, librin me poezi dedikuar të birit Bibulz, si dëshmi e meditimeve të thella shpirtërore. Si lidhje metafizike me shpirtin e të birit e Zotin, e bindur se ata ndodheshin bashkë. Një bir fluturoi drejt qiellit, një nënë na dhuroi shpirtin, e Zoti e kreu misionin e rradhës.

E të sakrifikuarit ende vazhdojnë e frymojnë mes nesh si dëshmi të gjalla të asaj çka mbajnë mbi vete. Misionin e vështirë të sakrifikimit në të mirën e njerëzimit. Zoti humbi birin e vetëm, e dhimbjen e tij ua delegoi poetëve, si të vetmet krijesa të përafërta me të përbashktën e madhe, krijimin.
-Jeta ime duket se po shkon drejt sosjes, me dritare e galeri paralele, ku gjithçka është pafundësisht e pamundur. Sa i çuditshëm, sa i tmerrshëm është fakti se me afrimin e vdekjes rikthehen këto metafora të tmerrshme, shkruante i madhi Ernesto Sabato për të birin e humbur, Horge Frederikos.

E dikush atje lart, në krahët e Zotit, ka hedhur vështrimin mbi ne. Janë shpirtrat e filizave të njomë, që përjetësinë e prekën të parët. Bijtë e poetëve tanë, boja e zezë e penës që si kodi i lashtë i Hamurabit, u gdhend në pergamena dhimbjeje. Në prologun e saj, mbreti Hamurab i Babilonisë shkruante: Hyjnitë më kanë udhëzuar e më kanë ngarkuar detyrën e përçimit të rregullave. Në pergamenën e gdhendur nga poetët tanë ekziston një thjetër prolog, më i thjeshtë, më sublime e i qartë : Zoti, përmes nesh, i tregoi botës sesa dhemb humbja e birit, e sa jetë të reja fshihen pas një humbjeje. Ja pse Zoti zgjedh poetët./KultPlus.com