Shkruan: Ag Apolloni

E VËRTETA DHE “E VËRTETA”

Sivjet, me mikun tim holandez, Jan Jansen, i cili përkthen veprat e mia në holandisht, isha për herë të parë në Manastirin e Deçanit. U befasova nga pritja e ngrohtë që na bënë. Prifti malazez, Petar, sapo kuptoi që jam shqiptar, nisi të flasë shqip dhe, sapo kuptoi që jam profesor letërsie, shkoi dhe e mori një libër shqip dhe ma solli për ta parë. E shikova: Dhiata e Re e zotit edhe shëlbuesit t’ynë Iesu Krishtit, këthyem prei greqishtesë vietër shqip ndë gjuhë gegënishte, prei Konstantinit Kristoforidit, Elbasanasit (1872).

Prifti e dinte që ishte shqip, por s’mund ta lexonte, sepse ishte një shqipe e vjetër dhe aty-këtu me shkronja greke. E lexova, meqë mund të lexoj greqisht; e kuptova, meqë, pavarësisht alfabetit, fjalët ishin shqip. Dhe e diskutuam, pimë raki, hëngrëm disa brumëra të shijshëm. Prifti na priti dhe na përcolli me një përzemërsi të madhe.

Një ditë tjetër, me mikun holandez, shkuam në Mitrovicë të Veriut. Ende pa kaluar urën, më zunë sytë një mbishkrim serbisht që thoshte “Ratko Mladiç, heroi ynë”. Pra, kishim hyrë në një zonë ku krimineli çmohej si hero. Pastaj rrugës pamë parulla kundër shqiptarëve, si “Krimea është Rusi, Kosova është Serbi”, dhe fjalë kundër NATO-s.

Thirrje kaq haptazi kundër shqiptarëve dhe NATO-s, nuk do të duhej të lejoheshin nga ndërkombëtarët, ashtu siç nuk lejohen sot në vendet gjermane të shkruhen parulla kundër hebrenjve. Ata që kanë bërë gjenocid, zakonisht pas luftës kërkojnë falje, nuk kërcënojnë. Për t’u pajtuar shqiptarët me serbët, duhet që serbët ta hedhin hapin e parë, duke i fshirë parullat naciste e raciste (ata racë hyjnore, ne – tokësore); duke kërkuar falje për gjenocidin që kanë bërë nacionalistët e tyre; duke u sjellë si qytetarë normalë. Me këtë lloj të urrejtjes, ata janë turpi i Evropës, e cila, duke mos i ndëshkuar (madje duke i privilegjuar), po i harron dhe po i rrezikon vlerat e qytetërimit të vet. Nëse në një vend të Evropës ka thirrje kaq haptazi kundër një popullsie, dhe adhurim për një kriminel, asnjë vend në Evropë nuk duhet të rrijë indiferent.

Në fillim të këtij viti, unë, nëpërmjet një romani dokumentar të përkthyer holandisht, kam dëshmuar në Hagë për krimet që janë bërë mbi shqiptarët. Gjashtë muaj më vonë, bashkë me përkthyesin holandez, i pamë thirrjet e serbëve kundër shqiptarëve, thirrje që mund të lexohen si kushtrim për krime të reja ndaj shqiptarëve. Kjo tash më bën të kuptoj pse romanit tim dokumentar nuk po i mundësohet botimi në Serbi, edhe pse është përkthyer në serbisht që disa muaj. Serbët promillosheviqianë s’po i lënë bashkëkombësit e tyre normalë që ta kuptojnë të vërtetën, dhe ky është krimi i tyre i radhës.

Nuk e di nëse po ta dinin serbët që e mbanin si hero Ratko Mladić-in, se dy “të huajt” që po shëtisnin atë ditë gushti nëpër Mitrovicë të Veriut, ishin denoncues të krimeve në Kosovë, do të na linin të pinim birra mes tyre, por e di që ata e duan vetëm “të vërtetën” e tyre, jo të vërtetën objektive.

Një përvojë të tillë, me mospërputhje mbi të vërtetën, kishte pasur edhe Jan Jansen (i cili ka punuar si aktivist për të drejtat e njeriut, hulumtues, gazetar, përkthyes dhe, për 25 vjet, si ekspert i Amnesty International, 1979-2004). Gjatë punës së tij në Kosovë, ai ishte përballur edhe me kërcënime nga militarët serbë. Madje njëherë, bashkë me një ekip ndërkombëtar, ishte zënë nga militarët serbë, të cilët, duke ia drejtuar armën, e kishin kërcënuar. “Shkruajeni vetëm të vërtetën, përndryshe do t’ju vrasim,” i kishin thënë ata. Atij ky kërcënim absurd i ishte dukur paradoksal dhe qesharak, sepse prej vitesh po e shkruante vetëm të vërtetën. E, e vërteta ishte se serbët po ushtronin dhunë mbi shqiptarët, dhe ai po e informonte botën për këtë. Shumë raporte ndërkombëtare mbi gjendjen në Kosovë buronin nga hulumtimet e tij. Jan-i ishte dhe mbeti mik i së vërtetës. Por serbët kanë një “të vërtetë” tjetër, që vetëm ata e dinë.

Falë punës së përkushtuar të Jan Jansen-it, romani im shfaqi të vërtetën para lexuesve holandezë duke u promovuar në Hagë, ku më 2017 “heroi” i serbëve u dënua me burg të përjetshëm për shumë krime, përfshirë edhe atë për gjenocid dhe krime kundër njerëzimit. E vërteta objektive triumfoi mbi “të vërtetën” serbe. / KultPlus.com