Vështrim

Qasje kritike

Shkruan: Atdhe Hykolli

Ilir Muharremi (1983) tashmë me kontributin e tij prej shkrimtari gjithnjë e më shumë po lë gjurmë në shkrimtarinë tonë Shqiptare me krijimet letrare: në dramë, romane, poezi, kritikë dhe monografi. Prandaj, në saje të të gjitha këtyre prurjeve të tij, ku shquhet intuita e tij prej krijuesi të veçantë, tashmë kur shpërblimet e njëpasnjëshme arsyetojnë për të arriturat në krijimtarinë e tij të shumanshme, emri i Ilir Muharremit lakohet në vazhdimësi, duke e radhitur në kolanën e krijuesve më të afirmuar tek ne në Kosovë e më gjerë, çka jep për t’u kuptuar dhe shpresuar se nga ky krijues priten rezultate edhe më të shumta dhe më të gjithanshme, meqë deri më tash ka bërë emër pothuajse në të gjitha zhanret letrare, ku shkrimtaria e tij merr përmasa më të gjëra.

Në këtë rast, duke bërë fjalë për opusin letrar të Ilir Muharremit, lypset që t’i zëmë ngoje të gjitha veprat e tij të botuara tek ne: dramat (Van Goghu kosovar, Unë me veten, Kafeneja, Thyerja); romanet (Psyeho I, Psyeho II, Ti); poezi (Djalli në qytetin tim, Dera e fundit e çmendurisë); kritikë (Moskuptimet) dhe monografi (Dramat, shfaqjet dhe pikturat).

Duke e marrë për bazë moshën e këtij krijuesi dyzetvjeçar jep për të kuptuar se kemi të bëjmë me një krijues të gjithanshëm dhe të veçantë, meqë veprat e tij (deri më tash 10 sosh) janë krijime të zhanreve të ndryshme, ku shquhet talenti i tyre prej krijuesi të njëmendët, meqë secila syresh arriti që të zgjojë kureshtjen e kritikës letrare, ku edhe u vlerësuan me çmime të shumta. Kjo, po ashtu, jep për t’u kuptuar se Ilir Muharremi ka sens, përgatitje profesionale dhe intuitë prej krijuesi të përkushtuar. Prandaj, pikërisht për këto prurje letrare, nga viti në vit, shpërblimet adresohen në emeër të këtij krijuesi i cili aktin e krijimit e ka kuptuar më për së mbari, gjë që krijimtarinë e tij të begatë e ka shpërfaqur pothuajse në të gjitha zhanret letrare. Në këtë rast përqendrimi ynë do të vihet në pah vetëm me krijimtarinë dramatike, pikërisht për dramën “THYERJA”.

Drama “THYERJA”, e autorit tashmë të afirmuar Ilir Muharremi, SHB “Lena”, Prishtinë, 2023, vjen pas dy dramave të lartpërmendura, krahas veprave të tjera në poezi, prozë e shkrimeve diskursive të botuara tek ne në Kosovë, që nga viti 1996 e tëhu.

Krijuesi Ilir Muharremi, profesor universitar, përkatësisht në Fakultetin e Edukimit si dhe në Fakultetin e Arteve, po ashtu në Prishtinë, i shpërblyer sa e sa herë me sa e sa shpërblime, më shumë se në cilindo zhanër letrar, siç duket talenti i tij shquhet në dramarturgji, gjini kjo e cila e tërhoqi dhe e bëri për vete, duke dhënë kontributin e tij në artin skenik, tashmë edhe në dramën “THYERJA”, vepër kjo që u mirëprit nga lexuesit e që do të pëlqehet edhe nga shikuesit, herëdokur që të vëhet në skenë.

Drama “THYERJA”, e autorit Ilir Muharremi, me recensentët prof. dr. Haqif Mulliqi dhe prof. dr. Hazir  Sh. Haziri (njerëz autoritativë në fushën e dramaturgjisë), tashmë edhe më shumë po e dëshmon pohimin e kritikës letrare se ky krijues, gjithnjë e më i përgatitur po shpërfaqet para lexuesve me vepra të tilla të arrira si drama për të cilën do të shpërfaqim bindjet tona.

Që në fillim të mbarështrimit të kësaj teme kemi theksuar se ky autor me krijimet e deritashme të tij u dëshmua për talentin që ka , meqë shkrimtaria e Ilirit mori përmasa të gjera falë prurjeve të tij letrare në zhanreve të ndryshme, për çka edhe mori sa e sa shpërblime të njëpasnjëshme, në poezi, prozë dhe dramë. Prandaj, pohimi ynë është përqëndruar në të dhënat kritikës letrae, dhënë autorit tonë, tanimë që ka bërë emër, falë kontributit të tij letrar.

Autori i dramës”THYERJA” (Ilir Muharremi) strukturimin e kësaj vepreje letrare e konceptoi në katër akte skenike: akti i parë nisi me gjashtë skena, akti i dytë  me pesë skena, akti i tretë me pesëmbëdhjetë skena dhe akti i katërt dhe i fundit me dhjetë skena.

Kjo do të thotë se brendapërbrenda këtyre katër akteve (lexuesi e më vonë shikuesi do të ballafaqohet me 36 (tridhjetë e gjashtë) skena me personazhe: Dana, Anabla, Bella, Cece, Indis, Niki, Asenga, Polici 1, Polici 2, Ronnie.

Në këtë rast, vlen për t’u theksuar pohimi i autorit, i cili vë në dukje në fillim të fillimit thënien: “…bazuar në ngjarje të vërtetë” u hartua dhe u mbarshtua kjo dramë, e cila ngërthen në vete thyerjet ( në këtë rast një thyerje) që ka ndodhur tek ne (pse jo edhe diku tjetër…) në cilindo mjedis shoqëror, ku fenomeni i thyerjes shenjohet nga autori i dramës, duke i tipizuar personazhet e kohës sonë në të cilën edhe ne po e përjetojmë.

Po ashtu, vlen të theksohen edhe dy veçanti: e para nga Kintia Muharremi, e bija e autorit, e cila pohon “E dua babin shumë” dhe pohimi i Bella Wates ”Babi im është hero”-thënie gnomatike që jepen nga dy vajza, të cilat shprehin dashurinë e pakufishme për etërit e tyre, ku e para thotë se babain e saj e do shumë, kurse e dyta e shpall hero. Prandaj, lexuesi e më vonë shikuesi i shfaqjes së dramës do të shohë e përjetojë dy dashuritë e paskajshme për etërit (baballarët) e tyre edhe në trazirat e kohës kur edhe ndodhin thyerjet siç paraqet thyerjen në dramën “THYERJEN”, në rastin e pikërishëm autori Ilir Muharremi. Prandaj, të shkruhet për thyerjet që kanë ndodhur nuk është diç e vështirë, meqë autori këtë e ka pasqyruar  bindshëm, duke bërë tipizimin e personazheve sipas karaktereve të tyre në situata tejet dramatike.

Pra, drama “THYERJET” është një pasqyrë identifikuese e ngjarjeve të ditëve të sotme, ku ndodhin sa e sa të papritura, në këtë katrahurë të jetës sonë bashkëkohore./ KultPlus.com