Muri i prapambetjeve mendore del ta ketë mbërthyer thellë në kokë imagjinatën e mendësisë vendore. Muri ideofabluar i Teutës (i) lire, do të rezonojsi njëvegël e instrumentalizuar brenda një dhome dhe njënjë fiksimi banal, që nuk lejon dot të kapërcej malin e paragjykimitshoqërinë vendore, pa izën e të zotit të studios komanduese.

Naser Shatrolli
Foto: Bardha Neziri
Qytetari i kësaj ngrehine të murtë ka ngelur në mes të udhëssë ballkanit perëndimor,si një pelegrin pa derë e adresë, pa mundësi qëtëbartnë shpinë lirshëm valixhen e ëndrrave jetësore, për fajin e përgjegjësisë së pa ndërgjegjësisë historike, që është duke e përkufizuar mendimin e lirë në përgjithësi,njëherësh rrjetin e damarëve kulturor të një hapësire gjeografike,e cilanuk është e izoluar nga jashtë/ nga të tjerët, përkundrazi, ajo u çlirua në vitin 1999 nga ndërhyrjet e hyjnive qiellore dhe nga mendësia e kulturës së Vatikanit për të marrë formë konkrete karta e njeriut të botës së lirë,ku do ti shkruante, ju keni marr statusin e qytetarit liberal dhe keni të drejtë të targetoni pa barrikada e thasë zalli brenda familjes tokësore dhe ajërore evropiane.Me kalimin e kohës, zingjirët e ndryshkur mendor të një pjese nga po kjo shoqëri e uritur për dritë, e djegur për të kapur në dorë flamurin e hapërimit qytetar, e keqpërdorën fjalën së bashku me lirinë, e murosën mendimin filozofik dhe botëkuptimin qenësor qytetar gjersa gjembat edhe më tej qëndrojnë në kufinjët e qerpikëve të pritjes. Është kjo mendësi që e shikojmë për ditë në televizor, që premton shumë dhe vepron në të kundërtën e të shumtës, mendësipa rezonator shprehës, pa kulturë intelektuale, alfabet gjuhësor, pallavrojnë retorika të fryra, mbushin kosheret me fruta mali të ish stilit komunist, orator provincial, pa imixh e grim qytetar. Këta janë ata qënuk e lënë të frymoj lirshëm nurin ebirës së fundit tëkavallit, qëështë duke sendërtuar dyllin e shpresës së art. Pra, duke i falenderuar ”përzemërsisht” segment të caktuar të këtij patrotizimi të rrjeshëm, ja ku jemi sot në vitin 2018, të hermetizuar, të dryrosur në këmbën e gjelit, të hipnotizuar,e dehur si të ishim nuse e përdal meduvaktë lëkurës së lopës, të cilën elodruan, e shterpëzuan gjirin e kësaj lope popullore, dhe në fund, ebënë oazë shkretërire larg Zotit dhe pa Zot shtëpie…!

Duhet goditur me çekanin e mendjes në kokat popullore për të vetëdijësuar e ngritur në qiell harkun e pakënaqësisë së tyre, për të depërtuar dielli në ballkonin e shpirtit të bluzit rinor. Ky ishte mesazhi i shfaqje «PA MURE».

Baleti Kombëtar i Kosovës, trupa artistike e saj, me shfaqjen autoriale të emërtuar: «Pa mure» të koreografes vendore të primabalerinës – Teuta Krasniqi,kanë artikuluar gjetje rrjedhimisht të qarta,në frymën e një teatri simbolik me nuanca dhe kombinime teatrore mes dramës dhe syzheut të kërcimit, duke shprehur kujdesshëm dhe hapur logjikën terapeutiketë ngujimit psikik, ndërsa,për mjete shprehëse kundër këtij aparati dhe kësaj aparature filmike, do të përdorin gjymtyrët trupore si mjeti më demokratik përkatësisht si kërkesë e pa rreshturmospajtese,duke manovruar gjithë peshën e artit të tyre brenda një standardi estetik universal,qoftë në formë simbolike, qoftë në fronte praktike të shtrirë për toke, të strukur brenda barkut të tyre duke luftuar për ajër të pastër, për të destiluar mëlqinë e mekanizmit shpirtëror dhe për të zgjidhur sot e për mot fillin e lëmshit të murit primitivdhe vegzën e gabimeve historike. Kjo shamie zezë që dita ditës po merr formë te perçes së zezë gjersa do të shndërrohejnë aforizmë«qorrsokaqesh», e cila shkaktonbezdi, mërzi, frikë,pa siguri,turbulenca,gjersa, ebënë të pa vlerëjetën,duke u sjellë rreth simbolikës së «hurmës arabe» me idenë, që të gjendet shtegu iarenës së vërtetë, ku do të patinazhoninmbi akullin shprehësbota ynë rinore përkarshi botës së moderuar ndërsa audienca e shumëllojshme do ti duartrokiste secilit balerin për bukuritë e shumta që ka të strukura në xhepin e thembrës së tij, në muret estetike të trupit të tij, në figurën shprehëse përkatësisht në domenin e muskulaturës fizike e psikike të imagjinatës së tyre.

Muret e hirta të komunizmit do të na kujtoninepshet e kancelarisë së gjuhës agresore, të njëjtat do ti shfrytëzonin dhe segment të caktuar ndërkombëtar, ndërsa mendësia vendore mbolli edhe më thellë se kaq këtë logjikë shprehëse, këtë notë servilizimi përderisa u bë dekor i gjallë i këjtës, u bë skenografi e imazheve të këqija këtu e në botë, u bë rrënojë e përflakur, u bë muranë grafitesh, karneval ikjesh, pasthirrmë, ekografi poetike, u bëmë mure të pa dukshme për vetveten brenda fiksionit mendordhe për vetveten,po u bëmë hor bote jashtë këtij fiksioni dhe kësja logjike ecilapo shpërfaqet në horizont me pa siguri emancipuese ndërsa adresën e këtij ngujimi qytetar, do të mund ta gjenim nësë ka vullnetar kohe në xhepat e kostumeve të shtrenjta politike dhe në pullate zeza të uniformës ushtarake, që kanë marr formë të sakëzitsi (pa) mundësi e vetme për të zgjatur qafën dhe për shikuar dritëne kaltër në flamurin evropian, i rrethuar me yje të arta.

«Pa mure» trajton njeriun, trajton pamundësitë e tij, nevojën për të jetuar drejtë në padrejtësi, arsyen për të frymuar në këmbë, pa pengesa teknike e diplomatike, e biblike, në dyqanin universal, ku do të mbushte korpën një çift shqipëfolës me artikuj integral për një jetëmëtë shëndetshme. Ky ishte modeli më bashkëkohor i kësaj trupe të cilët interpretuan nëmeslëvizjevemoderne dhe frymës meditative, të mbështetur në percepcionin e teatrit intrigues – teatrin e rrugës, duke i shtrirë gjetjet e tyrebrenda një konteksti alegorik – tendencë e një teatri plastik, që sillet rreth një objekti në harkune stilit pantomimik, për të servuar në pjatën e pritjeve të mëdha metodën e saj shprehëse, dukee brumosuar tharmin ideor brenda një stili krejtësisht të pranueshëm dhe të veçantë.

Pra, kemi të bëjmë me një argjendari artistike kombëtare, e cila në gjuhën popullore quhet punim dore, e rrumbullakësuarnga artistët vendor, qoftë nga intuita koreografike që mban firmën e Teuta Krasniqit, qoftë nga notat muzikore apo nga dollapi kostumografik që do të arrintekuotën e një shfaqjeje unike.
Pjekuria etyre, përkatësisht guximi artistik i shndërruar në veprim konkret, e bënë këtë skenë dhe këtë skenar artistik të kësaj trupe, të suksesshme dhe të pranueshme për vëmendjen publike.

Tretmani ideor është i qartë, i shtruar mirë, i arsyeshëm, i motivuar, i pastër, i qëndrueshëm estetikisht, i interpretuar me elegancë, me një diciplinë të jashtëzakonshme skenike, në harmoni të plotë ekipore, në mardhënje të qëndrueshmedhe nëstandarde të një gjuhe universale, në frymën e një teatri simbolik, ku do të dominonte emocioni i sinqert dhe përjetimi i skajshëm. Ekipi ishte në nivel të shfaqjeve pararendëse,secili shpreh platformën e tij fizike e psiqike në mënyrën e vet, qoftë individualisht qoftë njëri për tjetrin dhe anasjelltas në kor!

Koreografia: Teuta Krasniqi
Balerinët:
Aulonë Nuhiu, Sead Vuniqi, Vjollca Llugiqi, Luljeta Ademi, Fatmir Smani, Fisnik Smani, Jeta Musolli, Kreshnik Musolli, Muhamet Bikliqi, Sinan Kajtazi, Abetare Hyseni, Leonora Rexhepi, Behie Murtezi, Mimoza Bytyqi, Donmir Bilalli, Drilon Podrimçaku, Mërgime Morina, Vlora Prizreni, Liridon Mziu, Ilir Krasniqi
Skenografia: Teuta Krasniqi dhe Aziz Maloku
Kostumet: Shemsi Avdiu
Drejtor: Ahmet Brahimaj
Dizajni i dritave: Sherif Sahiti dhe Mursel Bekteshi
Organizator: Beqir Beqiri
Zdrukthëtar:Ekrem Xhaka./KultPlus.com