Ceremonia e varrimit të papa Françeskut caktohet të shtunën

Varrimi i Papa Françeskut do të bëhet të shtunën në bazilikën e Santa Maria Maggiore në Romë, njoftoi sot Vatikani, pas një takimi të kardinalëve.

Më heret, papa Françesku shprehu dëshirën e tij për t’u varrosur në kishë, një nga vendet e tij të preferuara, dhe jo në Bazilikën më të madhe të Shën Pjetrit, siç ndodh zakonisht.

Liderët globalë pritet të marrin pjesë në funeral.

Trupi i papa Françeskut është aktualisht i vendosur në një arkivol të hapur në kapelën e bujtinës Santa Marta, ish-rezidenca e tij, ku kardinalët, zyrtarët dhe punonjësit e Vatikanit mund t’i japin lamtumirën e tij.

Papa Françesku, i cili ishte 88 vjeç, vdiq dje nga një goditje në tru dhe dështimi i zemrës./atsh/ KultPlus.com

Java e Letërsisë Shqipe në Ulqin

Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”, në bashkëpunim me PEN Qendrën e Shqipërisë dhe PEN Qendrën e Kosovës do të organizojnë në Ulqin më 23-25 prill 2025 edicionin e parë të manifestimit letrar “Java e Letërsisë Shqipe”.

Programi letrar i larmishëm përfshin mbrëmje letrare, takime letrare, punëtori me krijues të rinj, debate për letërsinë etj. Kështu ky edicion i parë do të nisë me Mbrëmjen letrare “Poetët për Ditën Botërore të Poezisë”, ku poetët pjesëmarrës nga tre asociacionet letrare do të lexojnë vargje nga krijimtaria e tyre, ndërsa nxënësit e shkollës së mesme do të lexojnë pjesë të disa prej poetëve të njohur shqiptarë në formën e homazhit poetik. Në kuadër të manifestimit do të organizohen tre takime letrare me shkrimtarët: Entela Kasi dhe Binak Kelmendi, Ibrahim Berisha dhe Çerçiz Loloçi, Sadik Bejko dhe Sali Bashota, punëtoria me krijues të rinj “Si shkruhen llojet dhe zhanret e letërsisë: poezia, proza, eseja?” si dhe tryeza letrare me temë “Letërsia shqipe në programet dhe tekstet mësimore” (Mali i Zi, Kosovë, Shqipëri).

Qëllimi i Javës së Letërsisë Shqipe është promovimi i vlerave më të mira letrare dhe kulturore që krijohen në botën e sotme shqiptare dhe fokusohet në tri çështje kryesore: nevojën e promovimit të vlerave letrare dhe kulturore të shkrimtarëve të këtyre tre asociacioneve letrare në gjithë hapësirën shqiptare, ngritjen e vetëdijes kulturore të gjeneratave të reja si dhe krijimin e një komuniteti të qëndrueshëm që do të kontribuojë për vizionin e vlerave artistike dhe kulturore të Ulqinit, Tiranës dhe Prishtinës.

Ky aktivitet letrar me karakter edukativ, promovues dhe debatues është konceptuar me idenë e organizimit të tij në qytete të ndryshme shqiptare, ndërsa në të ardhmen pritet që atij t’i bashkëngjiten edhe asociacione që tubojnë krijues shqiptarë nga vende të tjera të rajonit dhe diasporës.

Projekti është mbështetur nga Komuna e Ulqinit në konkursin për organizatat joqeveritare, ndërsa partnerë në realizimin e aktiviteteve janë Libraria “Ulqini”, Shkolla e Mesme e Kombinuar “Vëllazërim-Bashkim”, Biblioteka e Qytetit – Ulqin, Shkolla Fillore “Bedri Elezaga” – Katërkollë, Bashkësia Lokale – Ostros dhe Muzeu Etnografik – Draginë./ KultPlus.com

Akademia e Shkencave, tryezë shkencore mbi autizmin

Komisioni i Mjekësisë, pjesë e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, zhvilloi tryezën e rrumbullakët mbi autizmin në Shqipëri.

Tema e kësaj tryeze ishte “Spektri i Autizmit dhe problemet aktuale të lidhura me të në Shqipëri”. Kryetari i Komisionit të Mjekësisë, akad. Genc Sulçebe, theksoi rëndësinë e kësaj problematike në rritje dhe nevojën për një trajtim multidisiplinar dhe të koordinuar.

Nisma për këtë veprimtari u propozua nga prof. Albana Fico, e cila theksoi rëndësinë e ndërhyrjes së hershme dhe bashkërendimit të punës ndërmjet specialistëve të ndryshëm për diagnostikimin dhe trajtimin e fëmijëve me çrregullime të spektrit autik (ASD).

Gjatë këtij takimi u theksua mungesa e protokolleve të standardizuara për diagnostikim dhe trajtim; nevoja për pajisje me instrumenta bashkëkohorë vlerësimi si ADOS; mungesa e stafit të trajnuar në mënyrë të njëtrajtshme në të gjithë vendin; mbingarkesa e qendrave ditore dhe mungesa e shtrirjes gjeografike në zona rurale; Nevoja për krijimin e qendrave satelitë sipas modelit të QKTRF; Domosdoshmëria për hartimin e protokolleve të specializuara rehabilituese në fusha të ndryshme: logopedike, psiko-motorike, edukim special, terapi grupi dhe okupacionale.

Në Shqipëri mund të ketë mbi 6000 deri në 14.000 fëmijë me autizëm, ndërkohë që sistemi shtetëror identifikon vetëm rreth 2500 raste që përfitojnë KEMP, nga të cilët rreth 1500 me kujdestari. Rreth 40 milionë euro në vit shpenzohen nga familjet jashtë sistemit publik për terapi dhe shërbime mbështetëse, ndërkohë qe shumë nëna dalin nga tregu i punës për të kujdesur për fëmijë.

Shpenzimet për terapi dhe mësues mbështetës arrijnë mesatarisht në 10,000 euro në vit për familje.

Akademia e Shkencave bëri të ditur përmes një postimi online se, do të vazhdojë të promovojë shkencën dhe debatin profesional mbi temat me ndikim të lartë shëndetësor dhe social. /atsh/ KultPlus.com

Harvard padit Trump pasi ia shkëputi fondet me vlerë 2 miliardë dollarë

Universiteti i Harvard-it paditi administratën Trump të hënën pasi qeveria federale anuloi më shumë se 2 miliardë dollarë financime për këtë universitet elitë, raporton agjencia turke AA.

“Gjatë javës së kaluar, qeveria federale ka ndërmarrë disa veprime pas refuzimit të Harvard-it për të përmbushur kërkesat e saj të paligjshme”, tha Presidenti i Universitetit Alan Garber në një deklaratë.

“Pak më parë, ne kemi paraqitur një padi për të ndalur ngrirjen e financimit sepse është e paligjshme dhe përtej autoritetit të qeverisë”, shtoi ai.

Sipas padisë, administrata Trump akuzohet për veprim “të paligjshëm” pasi shkel të drejtat e Amendamentit të Parë, si dhe ligje dhe rregullore federale.

“Qeveria përdori kërcënimin e ndërprerjes së fondeve federale si një përpjekje për të detyruar Harvard-in të përshtatet me përzierjen e pikëpamjeve dhe ideologjive të preferuara të Qeverisë”, thuhet në padi.

Ky universitet është i pari institucion i madh akademik që kundërshton hapur udhëzimet e administratës, të cilat zyrtarët e Trump-it i kanë paraqitur si një përpjekje për të luftuar antisemitizmin pas protestave në kampuse lidhur me luftën brutale të Izraelit në Gaza.

Administrata po synon gjithashtu programet për diversitet, barazi dhe përfshirje (DEI), të cilat i ka quajtur “diskriminim të paligjshëm dhe imoral”.

Ndërkohë që administrata Trump pretendon se qëllimi i saj është të luftojë antisemitizmin, Garber tha se ai, si hebre dhe amerikan, e di “shumë mirë” që ka “shqetësime të vlefshme” për rritjen e antisemitizmit.

“Harvard e merr këtë punë seriozisht. Ne do të vazhdojmë të luftojmë urrejtjen me urgjencë… Para se të ndërmarrë veprime ndëshkuese, ligji kërkon që qeveria federale të angazhohet me ne për mënyrat se si ne po luftojmë dhe do të vazhdojmë të luftojmë antisemitizmin”, shtoi ai.

OKB: Paralajmërim për mashtrime kibernetike në gjithë botën

Rrjete të gjëra kriminale kanë bërë miliarda me mashtrime përmes internetit në Azi dhe tani po i zgjerojnë operacionet e tyre në Evropë, Afrikë, Amerikën e Jugut e më tej. Prandaj OKB-ja kërkon bashkëpunim ndërkombëtar.

OKB-ja paralajmëron se rrjetet aziatike të krimit që kontrollojnë industrinë e mashtrimeve përmes internetit dhe nxjerrin fitime në miliarda dollarë, po i zgjerojnë operacionet e tyre në të gjithë botën. Në raportin e OKB-së thuhet se masat zyrtare që po marrin vendet e ndryshme nëAzinë Juglindore nuk po arrijnë t’i frenojë këto organizata kriminale.

Në raportin e OKB-së thuhet se bandat kineze dhe ajo nga Azia Juglindore i joshin viktimat duke premtuar investimeve, fitimeve me kriptomonedha, romanca dashurie dhe mashtrime të tjera.

Sipas Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin (UNODC) mashtrimet kibernetike tani janë kthyer në një industri e sofistikuar mbarëbotërore. Bandat kanë konvikte të shumta në të cilat strehojnë dhjetëra-mijëra punëtorë, kryesisht të trafikuar, të cilët i detyrojnë të mashtrojnë njerëz të tjerë përmes internetit.

Për të luftuar grupet e krimit nevojitet bashkëpunim ndërkombëtar

“Ky lloj krimi po përhapet si kancer,” thotë Benedikt Hofmann, Përfaqësuesi Rajonal zyrës së UNODC-ut për Azinë Juglindore dhe Paqësorin. “Autoritetet i kundërvihen atij në një zonë, por rrënjët e tij nuk zhduken kurrë; ato thjesht migrojnë nga një vend tek tjetri.”

UNODC thotë se rrjetet kriminale po i zgjerojnë operacionet e tyre nga Azia në Amerikën e Jugut, në Afrikë, Lindjen e Mesme, në Evropë dhe madje edhe disa ishuj të Paqësorit.
Sipas raportit të UNODC në vitin 2023, grupet kriminale kanë nxjerrë në vendet e Azisë Lindore dhe Juglindore përmes mashtrimeve kibernetike rreth 37 miliardë dollarë (32.5 miliardë euro), kurse në SHBA më shumë se 5.6 miliardë dollarë (4.9 miliardë euro).

UNODC i kërkoi bashkësisë ndërkombëtare të veprojë, duke thënë se tani gjendja ka arritur në një “pikë kritike kthese”. Sipas OKB-së mospërfshirja në aksionet e përbashkëta kundër këtyre bandave do të ketë “pasoja të paprecedenta për Azinë Juglindore të cilat mund të kenë ndikim global”./DW/ KultPlus.com

Richard Nixon, i vetmi kryetar i ShBA-ve që dha dorëheqje gjatë mandatit presidencial

22 prilli shënon përvjetorin e vdekjes së njërit nga burrështetasit e Amerikës, Riqard Nixon, shkruan KultPlus.com.

Ai lindi më 9 janar 1913 në Yorba Linda të Kaliforni-së. Ishte politikan amerikan dhe President i SHBA-së i 37-të në periudhën 1969-1974. Nixon është i vetmi Kryetar i ShBA-ve që ka dhënë dorëheqje gjatë mandatit presidencial pa e përfunduar mandatin e dytë, për shkak të përzierjes së tij në një skandal korrupsioni të njohur si Skandali Watergate.

Nixon lindi në një familje të varfër në një qytet të vogël në Kaliforninë Jugore. Ai u diplomua në Shkollën Juridike Duke në 1937, ushtroi profesionin e avokatit në Kaliforni, më pas u transferua me gruan e tij, Pat, në Uashington në 1942 për të punuar për qeverinë federale.

Pas detyrës aktive në Rezervën Detare gjatë Luftës së Dytë Botërore, ai u zgjodh në Dhomën e Përfaqësuesve në vitin 1946. Puna e tij në çështjen e Alger Hiss krijoi reputacionin e tij si një antikomunist kryesor, gjë që e ngriti atë në rëndësi kombëtare, dhe në vitin 1950 , ai u zgjodh në Senat.

Nixon ishte kandidati i Dwight D. Eisenhower, kandidati presidencial i Partisë Republikane në zgjedhjet e vitit 1952 dhe shërbeu për tetë vjet si zëvendëspresident. Ai kandidoi për president në vitin 1960, humbi ngushtë nga John F. Kennedy, pastaj dështoi përsëri në një garë të vitit 1962 për guvernator të Kalifornisë, pas së cilës u besua gjerësisht se karriera e tij politike kishte mbaruar. Megjithatë, në vitin 1968, ai bëri një tjetër kandidim për presidencën dhe u zgjodh, duke mposhtur Hubert Humphrey me më pak se një pikë përqindje në votën popullore, si dhe duke mundur kandidatin e partisë së tretë George Wallace.

Nixon i dha fund përfshirjes amerikane në luftimet e Vietnamit në 1973 dhe draftin ushtarak në të njëjtin vit. Vizita e tij në Kinë në vitin 1972 përfundimisht çoi në marrëdhënie diplomatike midis dy kombeve dhe ai gjithashtu përfundoi Traktatin e Raketave Anti-Balistike me Bashkimin Sovjetik. Në hap me besimet e tij konservatore, administrata e tij transferoi në mënyrë graduale pushtetin nga qeveria federale te shtetet.

Politika e brendshme e Nixon-it e pa atë të impononte kontrolle të pagave dhe çmimeve për 90 ditë, të zbatonte desegregimin e shkollave jugore, të themelonte Agjencinë për Mbrojtjen e Mjedisit dhe të fillonte Luftën kundër Kancerit. Për më tepër, administrata e tij nxiti për Aktin e Substancave të Kontrolluara dhe filloi luftën kundër drogës. Ai gjithashtu kryesoi uljen e Apollo 11 në Hënë, e cila sinjalizoi fundin e Garës Hapësinore. Ai u rizgjodh me një rrëshqitje historike elektorale në vitin 1972 kur mundi George McGovern.

Në mandatin e tij të dytë, Nixon urdhëroi një transport ajror për të rifurnizuar humbjet izraelite në Luftën e Yom Kipur, një konflikt që çoi në krizën e naftës në vend. Nga fundi i vitit 1973, përfshirja e administratës së Nixon në Ëatergate gërryen mbështetjen e tij në Kongres dhe në vend. Më 9 gusht 1974, duke u përballur me shkarkimin dhe largimin pothuajse të sigurt nga detyra, Nixon dha dorëheqjen nga presidenca.

Më pas, atij iu dha një falje nga pasardhësi i tij, Gerald Ford. Gjatë gati 20 viteve të daljes në pension, Nixon shkroi kujtimet e tij dhe nëntë libra të tjerë. Ai ndërmori shumë udhëtime jashtë vendit, duke e kthyer imazhin e tij në atë të një burrë shteti të moshuar dhe eksperti kryesor i çështjeve të jashtme.

Ai pësoi një goditje në tru më 18 prill 1994 dhe vdiq katër ditë më vonë në moshën 81 vjeçare. Sondazhet e historianëve dhe shkencëtarëve politikë e kanë renditur Nixon si një president nën mesataren. Megjithatë, vlerësimet e tij kanë rezultuar komplekse, me sukseset e presidencës së tij në kontrast me rrethanat e largimit të tij nga detyra./KultPlus.com

Petro Nini Luarasi, patrioti dhe martiri i gjuhës shqipe

Në 22 prill të vitit 1865, në Luaras të Kolonjës, lindi Petro Nini Luarasi.

Ai ishte nxënës në shkollën e Qestoratit drejtuar nga Koto Hoxhi. Punoi si mësues në fshatrat e Kolonjës, ku u mësonte fëmijëve fshehurazi gjuhën shqipe dhe përgatiti një grup shokësh si mësues. Më 1882 hapi Shkollën e Parë Shqipe në fshatin Bezhan të Kolonjës, kurse më 1887 hapi shkollën shqipe në Ersekë dhe pak më vonë (1892-1893) shkollat shqipe në krahinën e Kolonjës e të Vakëfeve.

Petro Nini Luarasi punoi si drejtor dhe mësues i Mësonjëtores së parë shqipe të Korçës dhe më vonë i shkollës së Negovanit (1909-1911). Në vitin 1892 bashkë me Gjerasim Qiriazin themeluan shoqatën protestante “Vëllazëria e Shqipërisë”. Në emigracion, në Amerikë (1904-1908) mori pjesë gjallërisht në lëvizjen kombëtare, ishte nismëtar i shoqërive patriotike “Mall i mëmëdheut” dhe “Pellazgu”, si edhe i krijimit të komiteteve të fshehta për lirinë e Shqipërisë. Ishte delegat në Kongresin e Manastirit (1908). Për veprimtarinë patriotike, arsimore e shoqërore u përndoq nga xhonturqit dhe Patrikana e Stambollit. Vdiq i helmuar prej tyre në Ersekë, më 17 gusht 1911. /atsh/ KultPlus.com

Miguel de Cervantes, novelisti që shkroi kryeveprën ‘Don Kishoti i Mançës’

Nga Albert Vataj

Ndoshta ajo që arriti të bënte me romanin “Don Kishoti i Mançes” në letërsinë botërore do të ishte shumë më shumë se sa ai ishte gaditur në këtë sipërmarrje. Në atë kohë letërsia ndodhej në një taban të ashpër dhe tejet të ngurtë. Tematika dhe larmia e personazheve dhe ngjarjeve po vuante një lloj shterrimi. Nevoja për të vënë dorë në diçka që kishte shfaqur shenja dekompozimi ishte gjithnjë e më emergjente. Ndërsa askujt nuk i kishte rënduar në shpirt kjo situatë e shterruar e letrave dhe krijimtarisë. Një i prerë për luftë dhe aventura, më shumë se për penë, “ngre shpatën” dhe godet litarin që mban të tendosur velën e asaj anijeje të pakur që vijonte të lundonte në një detë të paanë. E përplas këtë pushtues të ujrave për shkëmbinjtë e brigjeve dhe kurajos, dhe me çfarë arrin të dalë në breg nis të ringre një anije tjetër, një anije më të shpejtë dhe më sfiduese për stuhitë dhe detet e ashpra të letërsisë që e presin kërcënueshëm.
Cili është ai që guxon kaq shumë?

Po, është Miguel de Servantes Saavedra, ai që do të hyjë në historinë e letërsisë botërore si nënshtruesi i kalorësiakes përmes satirës. “Don Kishoti i Mançes”, ishte kjo kryevepër e paarritshme fikshën që do ta ngjiste këtë spanjoll me mish e me shpirt në panteonin e famës.

Miguel de Servantes vdiq në Madrid më 22 prill si dhe u përcoll për në amshim më 23 prill duke u varrosur në një manastir triniteti si një françeskan. Është pikërisht 23 prilli i keqpërdorur si datë që në shumë hamendësime konsiderohet si datëvdekja e shkrimtarit. Shkaku i vdekjes së tij, në bazë të Antonio López Alonso, një mjek, i cili ka shqyrtuar dokumentacionin e mbijetuar deritani, ishte diabeti 2 dhe një cirozë së mëlçi. Aludime të ndryshme bëjnë fjalë që ky përkeqësim i shëndetit të Servantes erdhi si rezultat i konsumit të tepruar të alkoolit në vitet e fundit të jetës.
***
Miguel de Servantes Saavedra u lind më 29 shtator 1547 dhe vdiq më 22 prill 1616. Në historinë e letërsisë dhe tekstshkrimet për autorin, orvatet ta mbamendin atë si një novelist, poet dhe dramaturg i njohur.
Deri në vitin 1605 kur atë e kishte lënë takati dhe mbi vete mbante inatet e të pamundurave që cyt mosha e thyer, është fjala për një burrë 58-vjeçar, ai rroket prej një suksesi të paimagjinueshëm që i sjell romanin, “Don Kishoti i Mançes”. Servantes veç historive me femra, aventurave, deri tek pengmarrja nga një tufë mercenaresh algjerianë të komanduar nga një shqiptar, kishe shkruar, ose më saktë ishte ballafaquar me veten e tij të dështuar krijuese. Asaj pjese të krijimtarisë së Servantes nuk i’u kthye askush as për ta riparë, as për ta rivlerësuar, për ta lënë këtë emër të lidhur vetëm me “Don Kishotin e Mançes”, të cilin ai e bëri me dy pjesë.
Nga kritika, “Don Kishoti i Mançes” konsiderohet romani i parë modern europian dhe më i mirë i shkruar ndonjëherë. Ndikimi që pati në gjuhën spanjolle ka qenë aq themeltar sa u etiketua si “Gjuha e Servantesit”. Gjithashtu, ky roman pati një ndikesë rrapëllitëse në periudhën e bashkëkohësisë dhe përmbysjen e epokës së famës kalorësiake duke i transkriptuar këto heronj në personazhe grotesk. Kësodore arrijmë të kapim fillin e një pene inatçore, marazin e një burri me të shkuar shumëngjyrëshe dhe goditjen që pësoi nga rrufeja e famës, pod, ku ndodhet edhe sot e asaj dite. Gjithqysh ai arriti të shkruante një faqe shkëlqimtare në historinë e letërsisë dhe të sillte në jetë një emblemë filozofike dhe psikologjike, siç ishte “Don Kishoti i Mançes”.
***
Nëpër jetëshkrimet për shkrimtarit thuhet se Miguel de Servantes Saavedra, fëmija i katërt një mjeku, fillimisht regjistrohet në marinën tregtare spanjolle, por shpejt flota që e paguante përfshihet në njësitë luftarake. Servantes i ri shkëlqen si ushtarak. Ai plagoset tri herë në fushatat kundër otomanëve, më rëndë në betejën historike të Lepantos, një nocion gjeografik në Gjirin e Korintit, në Greqi.
Pas pesë vitesh shërbim, atë e lejojnë të kthehet në atdhe, në Spanjë. Për shërbimet e tij të vyera ndaj kombit, Servantes sapo ishte graduar me titullin “ushtar elitar” dhe në kthim kishte me vete edhe 2 letra për Mbretin Filip II të Spanjës. Të dyja letrat, që Servantesi i ruante me kujdes, kishin vlerën e rekomandimit, me qëllim që mbreti të çmonte atë që ai kishte bërë në luftë.
***
Pas pesë viteve të robërisë, Servantes u çlirua, falë negociatave të etërve të trinitetit. Më 27 tetor, ai mbërriti në Valencia, i dobët. I ati kishte për të shitur të gjithë pasurinë dhe shkurorëzuar nga të gjitha nderet për t’i dhënë lirinë. Përvoja ishte një pikë kthese në jetën e tij, si dhe referenca të shumta për tema të lirisë dhe robërit shfaqen në punën e tij. Servantes u kthye nga Algjeri i zhytur në borxhe për shkak të haraçit të paguar për lirimin e tij. Për të fituar të holla, ai vendosi të ishte kontingjent lufte. Ai shkoi në Portugali dhe mori pjesë në betejën e “Azores Las” në 1582. Një vit më vonë, ai u kthye në Spanjë me dorëshkrimin e një romance, “La Galatea” dhe ndoshta pjesën e parë të “Persiles y Segismunda”. Ai gjithashtu solli disa shënime për biografinë e tij. Gjatë këtij viti ai u bë babai i Isabel de Saavedra, një vajzë që kishte me një zonjë të aristokracisë së Lisbonës.
Më 12 dhjetor, 1584, 37- vjeçari Miguel de Servantes Saavedra ishte martuar me Katalina Dona de Palacios Salazara. Martesa e detyruar e Servantes për të kërkuar një punë funksionoi dhe në 1588 ai siguroi një pozitë si një zyrtar i qeverisë në jug të Spanjës, rekuizimi gruri dhe vajit të ullirit për fushatën e Armadës së pamposhtur. Posti i tij i ri i dha atij mundësinë për të mësuar zakonet dhe shprehitë e zakoneve, traditave nga Sevilje që ai përshkroi tek Don Kishoti. Ai u arrestua dy herë në Sevilje për marrje posedimin e materialeve që i përkitnin Katedrales Sevilje-së. Këto përvoja justifikojnë legjendë që pjesa e parë e Don Kishotit ishte shkruar në burg.
Qëndrimi i tij në Sevilla ishte një periudhë e fatkeqësive për Servantes. Fat i tij nuk ishte më i mirë në letërsi. Në vitin 1595, ai fitoi çmimin e parë (tre lugë argjendi) në një konkurs poeme, dhe tre vjet më vonë, kënga e tij El entierro del Rey Felipe II en Sevilla ka marrë një vëmendje, edhe pse pjesa tjetër e poemave të tij do të mbeten të pabotuar.
***
Xhaxhai i tij Alonso de Quesada Salazar thuhet se ka shërbyer si yshtje frymëzuese për të formësuar karakterin e Don Kishotit. Gjatë 20 viteve të ardhshme Servantes bënte një ekzistencë nomade, duke punuar si një agjent blerje dhe si një tagrambledhës. Ai vuajti falimentimin dhe u burgos të paktën dy herë (1597 dhe 1602) për parregullsitë në llogaritë e tij. Midis 1596 dhe 1600, ka jetuar kryesisht në Sevilje. Në vitin 1606, Servantes u vendos në Madrid, ku ka mbetur për pjesën tjetër të jetës deri në të shuar më 22 prill 1616.
***
Romani “Don Kishoti” i të madhit Miguel Serantes, gjeniut të letërsisë spanjolle, që bashkon në mënyrë krejt të natyrshme prirjen fantastike me shpirtin realist, del në dritë në periudhën kur romani kalorësiak e kishte humbur plotësisht joshjen dhe vëmendjen e lexuesit të kohës. Ai e solli këtë fikshën si një kundërvënie e fuqishme ndaj mentalitetit spanjoll mbi romanin kalorsiak, mbi këtë roman që ishte i molepsur nga figura të glorifikuara heronjsh të vendosur në situata të ekzagjeruara dhe që lëvizin në një botë eksploduese pasionesh dhe ngërthyer mes intrigash dhe aventurash të pabesueshme.
“Don Kishoti” nëtërësinë e vet rreket të ironizojë prirjeve kalorsiake, si dukuri shoqërore dhe historike të Spanjës. Servantesi zgjedh pikërisht një “hero” si Don Kishoti, një personazh sa grotesk aq dhe kompleks, për ta vendosur përballë ngjarjeve dhe situatave të fryra dhe shpesh herë absurde, për të realizuar dhe përmbushur aventura të çmendura, të cilat e pozicionojnë si romanin e pare antiroman në historinë e letërsisë, kurse Don Kishotin si të parin antihero në këtë lëm. Gjithqysh kjo kryevepër e vuri Servantesin në një radhë me përfaqësuesit e tjerë të mëdhenj të Rilindjes europiane për ta sjellë deri në ditët tona si një rast i veçar dhe emblematik i tekstshkrimit. Nëse kombi gjerman mburret me Gëten, ai angles nuk ka nguruar ta vendos në kreshtën më të lartë të krenarisë, tragjikomedianin më të madh të të gjitha kohërave, Uilliam Shekspir, edhe Spanja te Miguel de Servantes Saavedra ka të shëmbëllyer elementin më përfaqësues të kombëtares./ KultPlus.com

107 vjet nga lindja e piktorit Ibrahim Kodra

Ibrahim Kodra lindi më 22 prill të vitit 1918 në Ishëm. Jeta e tij në Tiranë në konviktin e shkollës “Naim Frashëri”, ndërpritet kur mbushi 20 vjeç (1938). Asokohe ai largohet nga Shqipëria përgjithmonë me një bursë studimi nga oborri mbretëror për në Akademinë e Arteve të Bukura në Romë, përcjell KultPlus.

Ai e lëshon Romën dhe përfundon në Milano, në Akademinë e Arteve të Bukura të Brerës. Ai ekspozon në Romë, Milano, Venecia, Paris, Beograd, Nju Jork, krijon krahasimet dhe raporte me piktorë të mëdhenj si Pikaso, Marc Chagall, Henry Matisse, Lucio Fontana, Renato Guttuso, me poetë, shkrimtarë, kritikë e regjisorë nga Eugenio Montale dhe Vittorio Sereni, nga Bertoni tek Bruno Munari, dhe Giuseppe Marotta. Në vitin 1948, Ibrahim Kodra u bë mik me Pablo Picasso, pikërisht në këtë temë në “Konferencën Ndërkombëtare për Paqen e Romës”, në të cilën të dy së bashku ata kryen një hulumtim të thellë artistik.

Në hulumtimin artistik të Kodrës, kubizmi i Pablo Pikasos do të ketë shumë ndikim, sidomos pas miqësisë së tyre në Romë më 1948, deri në atë pikë sa të njëjtat gazeta spanjolle që flasin për Pikason treguan Kodrën si “postkubisti i fundit në Evropë” si Picasso.

Ibrahim Kodra ka lënë pas rreth 6 mijë vepra, të shpërndara nga muze privatë, koleksionistë dhe vetëm 2 mijë prej tyre janë të regjistruara dhe të dokumentuara.

Ibrahim Kodra, vdiq më 7 shkurt të vitit 2006 në Milano./ KultPlus.com

301 vjet nga lindja e filozofit idealist Immanuel Kant

Immanuel Kant ishte filozof i madh gjerman dhe njëri ndër filozofët më të shquar të historisë së njerëzimit. Ai lindi më 22 prill 1724 në Konigsberg, shkruan KultPlus.

Vepra e tij Kritikë e Aryes së Kulluar shënon pikë-kthesën qendrore në historinë e filozofisë dhe fillimin e filozofisë moderne. Rëndësia e tij qëndron në ndihmesën që dha në metodologjinë e re të studimit të gonselogjsë, themeluar mbi kriticizmin.

Veprimtaria e tij u zhvillua kryesisht në dy periudha. Periudha e parë, e cila përkon me emërimin “Periudha Praktike” ka filluar që nga fillimet e punës së tij deri më 1770. mbas këtij viti fillon edhe periudha e dytë e veprimtarisë së tij e cila emërohet si “Periudha Kritike”. Kjo e fundit vazhdoi deri në fund të jetës së tij. Gjatë periudhës “praktike”, ai do të parashtronte ide dhe hipoteza të shumta. Engelsi këto varg idesh dhe hipotezash i quajti si “idetë që i dhanë idesë sundimin absolut të mënyrës metafizike të mendimit në shkencat e natyrës.

Si një filozof idealist, për Emanuel Kantit (flitet për periudhën e mbas vitit 1770) fillon “Periudha Kritike” solli risi të reja dhe deri më 1781 ai kishte arritur të botonte dy vepra të rëndësishme duke u përfshirë në përpunimin e Idealizmit Transcendental. Sipas këtyre mendimeve, Kanti predikonte se sendet në vetvete nuk mund të njihen prej njerëzve sepse konceptimi jonë shqisor nuk ka lidhje të drejtpërdrejtë me këto të fundit (pra me sendet). Dijet teorike të sakta në limitin e të vërtetës (pra nënkupton se e vetmja ide e vërtetë), sipas tij mund ta pasqyrojnë vetëm shkenca të tilla si matematika dhe shkencat e natyrës sepse këto shkenca mbështeten në format apriori të arsyes.

Ai ishte personi i cili hartoi për herë të parë prezumimin e pafajsisë për të gjithë njerëzit (e shprehur edhe në nenin 30 të kushtetutës së Repuplikës së Shqipërisë ku thuhet qartë se: “Kushdo quhet i pafajshëm përderisa nuk i është provuar fajësia me vendim gjyqësor të formës së prerë”). Imperativi Kategorik është gjithashtu parim i formuluar nga Kanti.

Në rininë e tij Kanti ishte një nxënës i mirë, megjithëse jo i shkëlqyer. Ai u rrit në një shtëpi pietiste, një Lëvizje pas Luteriane që dallohej për një përkushtim të fortë, perultesi vetjak, dhe një lexim të hollësishëm të Biblës. Për pasoje, Kanti mori një edukim të ashpër dhe të rreptë, ndëshkues dhe disiplinor gjë që e ndihmoi atë në mësimin fetar dhe të latinishtes rreth shkencave dhe matematikës.

Kanti ka ndikuar shumë në filozofinë botërore. Filozofia e tij është shprehur në vazhdim nga neokantistët, në idetë pozitiviste dhe mahizmi./KultPlus.com

Sot, Dita Ndërkombëtare e Tokës

Sot, më 22 prill në botë shënohet Dita Ndërkombëtare e Tokës.

Dita e Tokës është një ngjarje vjetore që festohet në të gjithë botën me 22 prill për të demonstruar mbështetjen për mbrojtjen e mjedisit. Dita e Tokës për herë të parë është festuar në vitin 1970, ndërsa tani përfshinë ngjarje të ndryshme globalisht nga Rrjeti i Ditës së Tokës “Earth Day Network”.

Në Ditën e Tokës 22 Prill 2016, Marrëveshja e Parisit u nënshkrua nga Shtetet e Bashkuara, Kina dhe rreth 120 vende të tjera.  Ky nënshkrim plotësoi një kërkesë kryesore për hyrjen në fuqi të draft traktatit historik të mbrojtjes së klimës, të miratuar me konsensusin e 195 vendeve të pranishëm në Konferencën e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike në vitin 2015, në Paris.

Komunitete të shumta krahas kësaj festojnë edhe Javën e Tokës, e që përfshin një javë të tërë veprimtarish të përqendruara në çështjet mjedisore me të cilat përballet bota./KultPlus.com

Ditët Shqiptare në Botë nisin nga Italia, prezantohet instalacioni i veçantë ‘Dying of Laughter’

Në Milano, një nga kryeqendrat botërore të dizajnit dhe artit bashkëkohor, Shqipëria solli një zë të veçantë – të vetin, përmes nismës më të re të Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, CulturaAlb.

Me anë të kësaj platforme që ptritet të nise një kapitull i ri në diplomacinë kulturore të vendit tonë, synohet të prezantohet krijimtaria shqiptare në skenën ndërkombëtare.

CulturaAlb – Ditët Shqiptare në Botë u prezantua për herë të parë në Fuorisalone 2025, ku nga 7 deri më 13 prill, Shqipëria u bë pjesë e gjallë e programit kulturor të qytetit.

Në qendër të javës shqiptare ishte instalacioni “Dying of Laughter”, një vepër që ndërthur humorin me tragjedinë, të realizuar nga arkitektët Marin Nikolla dhe Denis Muça, në bashkëpunim me mjeshtrin e qeramikës Vasil Kuka.

Projekti i Nikollës dhe Muçës ndërton një urë mes gjuhës, kujtesës kolektive dhe formës artistike. Duke u nisur nga një shprehje popullore, “vdiq nga e qeshura”, ata krijojnë një univers simbolik ku qeramika bëhet mediumi për të përçuar një histori të paprekshme, por të gjithënjohur. Siç theksojnë edhe vetë autorët në intervista të ndryshme, projekti trajton një ndërthurje të pazakontë mes epikes së të qeshurës dhe tragjikes së vdekjes, mes gëzimit dhe humbjes, një binom që gjen shprehje në qeramika të realizuara me mjeshtëri.

Në zemër të instalacionit është mjeshtri i qeramikës Vasil Kuka, një artizan nga zona e Zadrimës, që prodhon me dorë deri në 300 copë qeramike në ditë. Ai përfaqëson modelin e një artizani-industrial, që ruan teknikat tradicionale, por punon me një efikasitet bashkëkohor.

Krahas “Dying of Laughter”, publiku pati mundësinë të vizitojë edhe ekspozita të tjera si: vepra të Bib Frrokaj, artistit shqiptar që eksploron ndërthurjen e motiveve tradicionale me ato moderne. Gjithashtu e ekspozuar ishte edhe “Vatra”, një tavolinë xhami e dizajnuar me dorë nga arkitektja Joana Dhiamandi, që mbart simbolikën e ngrohtësisë së shtëpisë shqiptare.

Një tjetër moment i rëndësishëm i javës shqiptare në Milano ishte prezantimi i platformës Albchef, një rrjet ndërkombëtar i kuzhinierëve shqiptarë që synon promovimin e traditës kulinare në një nivel global. Pjesë e aktiviteteve ishin degustimet e produkteve të agroturizmit “Mrizi i Zanave” dhe prezenca e shefit Altin Prenga, një figurë kyçe në gastronominë shqiptare bashkëkohore.

Në kuadër të CulturAlb, nismë e Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, u zhvilluan gjithashtu momente shoë-cooking, degustime të ushqimeve tipike dhe biseda mbi rëndësinë e etikës dhe qëndrueshmërisë në kuzhinë dhe dizajn, duke treguar se vlerat tradicionale shqiptare mund të kenë një ndikim të fortë në tregjet ndërkombëtare.

E qeshura, si motiv kryesor i instalacionit, nuk mungoi edhe në formatin e saj më të drejtpërdrejtë: stand-up comedy. Humoristi shqiptar Xhuliano Dule solli në skenë momente të spikatura ironie dhe reflektimi mbi realitetin shqiptar dhe atë të diasporës.

Po ashtu u shfaq dhe premiera e dokumentarit “UDHA – Një gjak, një gjuhë, një besë”, me autorë Lorik Cana dhe Arber Agalliu, e cila rrëfen mbi lidhjet kulturore, gjuhësore dhe shpirtërore të shqiptarëve në rajon dhe diasporë.

CulturaAlb nuk ndalet në Milano. Ajo është një urë që bashkon shqiptarët brenda dhe jashtë vendit, duke promovuar trashëgiminë tonë të gjallë në çdo cep të botës. Një nga shembujt më të prekshëm të kësaj trashëgimie është Vallja arbëreshe, një festë pesëshekullore që zhvillohet çdo të martë pas Pashkëve në katundet arbëreshe të Italisë.

Kjo festë përkujton fitoren e Gjergj Kastriot Skënderbeut në vitin 1467 dhe mishëron shpirtin e një populli që nuk i ka harruar rrënjët. Me këngë, valle dhe veshje tradicionale, Vallja është një kujtim i gjallë, një homazh ndaj identitetit dhe qëndresës arbërore – tashmë pjesë e rrëfimit të ri që CulturaAlb sjell para botës.

Megjithatë, këto aktivitete të organizuara në kuadër të nismës CulturaAlb – Ditët shqiptare në botë janë vetëm të parat, pasi ky program shumëdimensional kulturor i iniciuar nga Ministria e Ekonomisë, Inovacionit dhe Kulturës së vendit tonë, ka si synim promovimin e trashëgimisë kulturore shqiptare në shumë shtete të tjera.

Në thelb, CulturaAlb është një platformë e re diplomacie kulturore, e cila angazhon artistë, dizajnerë, muzikantë, kuzhinierë, krijues dhe komunitete shqiptare në diasporë për të sjellë zërin e Shqipërisë në qendrat më të mëdha kulturore të botës./atsh/ KultPlus.com

Rama: Transformim i shëtitores buzë detit në Durrës në hapësirë urbane shumë më tërheqëse

Në Durrës kanë nisur një seri investimesh madhore që kanë hapur një kapitull të ri zhvillimi për qytetin bregdetar.

Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale një tjetër projekt të bukur të bashkisë së Durrësit, konceptuar nga studioja e famshme spanjolle e themeluar nga legjendari Ricardo Bofill.

Rama theksoi se ky projekt do ta transformojë këtë pjesë të shëtitores buzë detit në një hapësirë urbane shumë më tërheqëse, duke kontribuar në rritjen e cilësisë së ofertës turistike të Portës së Adriatikut.

Aktualisht në Durrës po zbatohen disa projekte infrastrukturore, të cilat do të ndikojnë jo vetëm në përmirësimin e zonave turistike, por edhe në menaxhimin e trafikut gjatë sezonit turistik.

Projekti për Lungomaren e Durrësit do t’i japë edhe më shumë vlerë shtëpive, hoteleve, njësive të shërbimit, ndërsa parashikohet edhe zgjerimi i zonës ranore në 100 metra./atsh/KultPlus.com

Kongresi Amerikan paraqet rezolutë kundër krimeve të dhunës seksuale në Kosovë

Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT), përmes rrjeteve sociale ka njoftuar se Kongresi Amerikan ka paraqitur Rezolutën 26 – një zë i fuqishëm kundër krimeve të dhunës seksuale në Kosovë.

“Një betejë e gjatë, e dhimbshme dhe e heshtur që më në fund po merr vëmendjen që meriton.  Mirënjohje për Vasfije Krasniqi Goodman – simbol i guximit – dhe Vera Mjeku për përkushtimin dhe zërin e palodhur në këtë rrugëtim drejt së vërtetës. Kjo rezolutë sjell shpresë për çdo të mbijetuar që ka pritur drejtësi për vite me radhë. Shyrete Tahiri Ramadan Nishori”, thuhet në njoftimin e qendrës.

Një ndër të mbijetuarat e dhunës seksuale në Kosovë, Vasfije Krasniqi – Goodman është shprehur se ky është një hap i rëndësishëm në luftën tonë për drejtësi.

“Anëtarë të Kongresit Amerikan Demokrat dhe Republikanë kryesuar nga Kongresistët Julie Johnson, Keith Self, Ritchie Torres, Jim McGovern, Marc Veasey, Alexandra Ocasio-Cortez, George Latimer, Mike Lawler, dhe Ilhan Omar paraqitën në Kongresin Amerikan Rezolutën 26 që bën thirrje për drejtësi dhe që t’i jepet fund pandëshkueshmërisë së krimeve të dhunës seksuale nga forcat serbe gjatë luftës së vitit 1999 në Kosovë në rastin tim dhe gjithë të mbijetuarve të tjerë”, shkruan ajo.

Tutje, Krasniqi – Goodman është shprehur falënderuese ndaj Vera Mjekut, bashkëhartuese e rezolutës dhe promotore e përpjekjeve tona për mbështetje në Kongresin Amerikan dhe gjithë atyre që na kanë përkrahur dhe vazhdojnë të na përkrahin që rezoluta të paraqitet në Komisionin e Punëve të Jashtme dhe gjithë Kongresin./KultPlus.com

‘Ajo që s’e them’

Poezi nga Azem Shkreli

Ajo që s’e them s’është foshnje që përkundet
Kot së koti dhe rritet. S’është as vala
Që lyp brigje të tjera dhe nuk mundet
Është burim për të cilin digjet etjes fjala

Ajo që s’e them s’është hije. As tehu që hasi
Në gurin e së pathyeshmes dhe u lakua në dëshprim
Dhunë e dhëmbjes është. Klithja që plasi
Kupën e ëndjes sate dhe të durimit tim

Ajo që s’e them s’është kullë e shembur brenda
S’është dënim i dashjes dhe nuk është e huaj
Njerëz e njolla e gjithë ç’ju përmenda
Ajo nuk është guri im mbi varrin tuaj

Ajo që s’e them s’është heshtje. As magjia
E lashtë e saj që ja dimë të fshehura halët
Dhe do t’i trembet kobit të vet zbraztia
Kur të ja flak unë fytyrës leckat fjalët./KultPlus.com

Bëje sidoqoftë!- poezi me mesazh tejet të fuqishëm

Poezi nga Shën Nënë Tereza
Përktheu: Agon Sinanaj

Në të shumtën e rasteve
Njerëzit janë të paarsyeshëm dhe egoist.
Fali, sidoqoftë.

Nëse jeni i mirë,
njerëzit mund t’iu akuzojnë
Se po e bëni për motive vetjake dhe të mëvonshme.
Bëhu i mirë, sidoqoftë.

Nëse jeni i suksesshëm,
do të fitosh disa miq të pabesë
Dhe disa armiq të sinqertë.
Bëhu i suksesshëm, sidoqoftë.

Nëse jeni i ndershëm dhe i sinqertë,
Njerëzit mund t’iu mashtrojnë.
Bëhu i ndershëm dhe i sinqertë, sidoqoftë.

Atë që keni krijuar me vite,
njerëzit, mund ta shkatërrojnë për një natë.
Krijo, sidoqoftë.

Nëse gjen paqe dhe lumturi,
disa mund t’iu xhelozojnë.
Bëhu i lumtur, sidoqoftë.

Të mirat që bëni sot,
do të harrohen shpejt.
Bëj mirë, sidoqoftë.

Jep gjithçka nga vetja,
Dhe nuk do të jetë kurrë e mjaftueshme.
Jep gjithçka nga vetja, sidoqoftë.

Në fund të fundit,
kjo është mes teje dhe Zotit.
Nuk ka qenë kurrë mes teje dhe atyre, sidoqoftë./KultPlus.com

Muzeu Arkeologjik i Durrësit, rihap dyert për vizitorët këtë vjeshtë

Modernizimi urban i Durrësit po shtrihet, jo vetëm në rrugë, lagje dhe sheshe, por po bën të mundur edhe rilindjen e disa objekteve historike me të cilat qyteti identifikohet.

Muzeu Arkeologjik është një prej tyre, që po rilind nga e para pas goditjes nga tërmeti, një thesar i vyer i historisë sonë të antikitetit me më shumë se 2400 objekte, të cilat me përfundimin e restaurimit do të ekspozohen në pavione tërësisht të reja, me ndriçim dhe kushte bashkëkohore, e që bashkë me rikualifikimin e hapësirës në oborrin e muzeut do të kthehen në një nga atraksionet më të rëndësishme të turizmit historik në vend.

Kryetari i PSSH, Edi Rama gjatë vizitës së tij në Durrës, ndaloi në këtë Muze për të parë ecurinë e punimeve për restaurimin, së bashku me Ministrin e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit Blendi Gonxhja dhe Kryetaren e Bashkisë së Durrësit Emiriana Sako, e cila informoi se Muzeu Arkeologjik tërheq në numër shumë të madh vizitorësh.

“Një objekt, që nuk mund të rrimë pa e treguar historinë. Fillon në ‘88 dhe ngec, ndërtohet keq. Në 2010 mbyllet prapë. Në 2015 hapet, por prapë në gjendje jo të mirë. Si objekt, ka pasur tentativa nga pushtetarët para 2013 për ta bërë markatë në planet e tyre, dhe në projektin e ri që vëmë në jetë këtu, na del një problematike me strukturën, e cila del që nuk ka qene e ndërtuar si duhet, kështu që përforcimet dhe ndërhyrja pas tërmeteve, bëhet me ndryshim projektesh që në fillim. Kjo ka sjellë vonesë në kalendarin e punimeve, në radhë të parë, në radhë të dytë trashëguam në 2015 një objekt që ishte tokë pa letra, probleme ligjore. Të gjitha këto janë kompletuar deri vitin e fundit me shumë mundim, shpronësime, dokumentacion në mënyrë që të bënim projektin e plotë brenda dhe jashtë”, tregoi

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit Blendi Gonxhja, shtoi se është dyfishuar sipërfaqja e ekspozimit. “Kati i dytë, do jetë pak më inovator. Ka shumë material, ka shumë inventar, ka shumë arkiva”, tha ai.

Kryetarja e bashkisë së Durrësit, Emiriana Sako informoi se në rikostruksion është dhe Muzeu Etnografik, edhe ai i dëmtuar nga tërmeti i 2019.

Ministri Gonxhja tregoi edhe mbi detaje të tjera të projektit siç është rikualifikimi i gjithë hapësirës përreth muzeut, që merr një vlerë të re.

“Kati i dytë, jeta sociale, aktivitete ku sheh nga të gjitha krahët dhe do ketë shumë gjallëri, vizitorë, fëmijë, kurse. Kati i dytë riorganizohet i gjithi për muzeun që nuk ka qenë. I gjithë oborri merr shumë vlerë. Do ndërtohet një tendë statike që të vizitohet dhe pjesa e jashtme. Do hiqen të gjitha, do pastrohen dhe do ketë objekte, aktivitete dhe një ashensor paronamik nga mbrapa ku do shkosh direkt në katin e tretë. Disa gjetje të mozaikut të Gjergj Kastriotit duam t’i lidhim në një shteg. Kolonat janë të riforcuara, pothuajse të ristrukturuara se ishin problematike”, detajoi Ministri Gonxhja, ndërsa shtoi se Muzeu është parashikuar të përfundojë në muajin shtator të këtij viti.

Muzeu Arkeologjik i Durrësit është muzeu arkeologjik më i madh në Shqipëri.

I themeluar në vitin 1951, muzeu ka një koleksion të pasur me objekte që datojnë nga periudha parahistorike deri në shekullin IV pas Krishtit. Këto objekte janë zbuluar kryesisht në sitin antik të Dyrrahut, i njohur ndryshe si Dyrrhachium, dhe përfshijnë artefakte nga periudhat helenistike, romake dhe bizantine.

Eksponatet më të njohura përfshijnë stele romake funerale, sarkofagë prej guri dhe bustet e vogla të perëndeshës Venus, që dëshmojnë periudhën kur Durrësi ishte një qendër e kultit të saj./atsh/KultPlus.com

“Mos u mërzit që po plakesh, ky është një privilegj që disa njerëzve u është mohuar”

Samuel Langhorne Clemens, i njohur me emrin Mark Tuein(Twain), ishte një autor dhe humorist amerikan. Ai shquhet për novelat e tij, The Adventures of Tom Sawyer (Aventurat e Tom Sojerit, 1876), si dhe për (Adventures of Huckleberry Finn) (Aventurat e Hakëllberri Finit), e cila me vone njihej si “Great American Novel” (Novela e famshme Amerikane).

Mençuria dhe satira e tij ishin te vlerësuara prej shume kritikeve dhe letrareve, dhe ai ishte shok me presidente, artiste, industrialiste te ndryshëm si dhe me Mbretërinë Evropiane. Gjendja e tij financiare ishte e dobët, megjithëse ai fitoi mjaft para nga shkrimet dhe ligjëratat e tij. Ai ishte i njohur si humoristi me i famshëm amerikan i moshës se tij, dhe William Faulkner e quajti Twain “babai i literaturës amerikane”.

Sot, KultPlus ju sjell disa nga thëniet e njohura të Mark Twain:

“Kujdes kur të lexoni libra shëndeti. Mund të vdisni për një gabim shtypi.”

“Unë nuk mora pjesë në funeral, por dërgova një letër të këndshme kur thuhej se e miratova.”

“Nuk e kam lejuar asnjëherë shkollimin të ndërhyjë me arsimimin.”

“Njeriu që nuk lexon libra të mirë nuk ka asnjë avantazh ndaj atij që s’mund t’i lexojë.”

“Përse rrini heshtur me pamjen e një zarfi pa adresë sipër?”

“Problemi me këtë botë nuk është se njerëzit dinë shumë pak, por se dini kaq shumë gjëra që s’qëndrojnë.”

“Është shumë e lehtë ta lësh duhanin. Unë e kam bërë me qindra herë.
Blini tokë. Askush s’e prodhon më.”

“Nga të gjitha gjërat që kam humbur, më ka marrë malli më shumë për mendjen.”

“Vera gjermane dallohet nga uthulla nga etiketa.”

“Mos u sillni rrotull duke thënë se bota ju detyron jetesën. Bota nuk ju detyron asgjë. Ishte këtu para jush.”

“Gjithmonë falini armiqtë, asgjë s’i mërzit më shumë.”

“Mund t’i rezistoj gjithçkaje, përveç tundimit.” /KultPlus.com

Dy vite nga vdekja e themeluesit të grupit muzikor “The Pop Group”

Mark Stewart, themelues i grupit muzikor “The Pop Group”, ka vdekur para dy vitesh në moshën 62-vjeçare.

Stewart e themeloi grupin në vitin 1977 si adoleshent në Bristol me John Waddington, Simon Underwood, Gareth Sager dhe Bruce Smith.

Frymëzuar nga punk, dub dhe reggae, The Pop Group publikoi albumin e tyre debutues “Y”, në vitin 1979.

Një vit më pas publikuan albumin tjetër të titulluar në mënyrë provokuese “For How Much Longer Do We Tolerate Mass Murder?”, pas një shfaqjeje në një tubim të Fushatës për çarmatimin bërthamor në sheshin Trafalgar në vitin 1980.

Stewart filloi të punojë me artistë të hershëm hip-hop si The Last Poets dhe anëtarë të Sugar Hill Records.

Ai shpesh bashkëpunoi me artistë të tjerë, si Bobby Gillespie i Primal Scream dhe grupi trip-hop Massive Attack’s Daddy G.

Në vitin 2010, The Pop Group u reformua për një seri shfaqjesh live dhe regjistroi dy albume në studio.

Performanca e fundit e Steëart me grupin ishte në Britani për Coventry UK City of Culture 2021./KultPlus.com

Nuk ka dashuri të lumtur kurrherë

Poezi nga Louis Aragon / Përktheu Romeo Çollaku

Njeriut asgjë nuk iu dhurua përfare
As forca as brishtësia as dhe zemra e vet
Hija e tij krahëhapur një kryqi i ngjet
Kur e gjurmon lumturinë gjendet në rrëmet

Jeta e tij një ndarje e kotë edhe vrastare
Nuk ka dashuri të lumtur kurrherë
Jeta e tij ngjason me ushtarët pa pajime
Që kush e di ç’fat i përplas në këtë prag
Edhe pse aq herët u zgjuan sot në ag
Tani sillen të ngeshëm në ditën që u vag
Mos derdhni pikë loti Po thoni Jeta ime
Nuk ka dashuri të lumtur kurrherë

O dashuri e bukur brenga ime e çmuar
Të ruaj thellë vetes si një zog flatrathyer
Dhe ata që na shohin kur kalojmë rrëmbyer
Pëshpërisin gjithë ato fjalë që kam ngërthyer
Për sytë e tu të mëdhenj e që tash janë shuar
Nuk ka dashuri të lumtur kurrherë

Tashmë u bë vonë të mësojmë ç’është jeta
Përkryer zemrat tona qajnë nëpër natë
Këngën të këndohet e ndih një dhimbje e gjatë
S’dridhet tel kitare pa lotë e përgjëratë
Shpirtin e përmbytin vetëm dallgët e vërteta
Nuk ka dashuri të lumtur kurrherë

Dashuri që nuk kapit nuk ka kurrkund në botë
Nuk ka kurrkund dashuri që vuajtjesh s’të flak
Nuk ka kurrkund dashuri që nuk sëmbon e mpak
Pa ty edhe atdheun do ta doja më pak
Nuk ka dashuri që gjallon pa derdhur lotë
Nuk ka dashuri të lumtur kurrherë
Atë veç ne të dy e kemi ndjerë./KultPlus.com

“Asgjë nuk mund t’i rezistojë sulmit të të qeshurës”

Këshilla nga Mark Twein për një jetë të mirë.

Mund ta njihni Mark Twein nga disa prej librave të tij popullorë, si Aventurat e Hakwlberri Finit apo Aventurat e Tom Sojerit. Ai ishte shkrimtar, por edhe humorist, satirist dhe lektor.

Twein njihet mirë për shumë prej thënieve të tij shpesh herë të mbushura me humor. Ja disa prej këshillave që ai ka lënë.

1. Pranoje vetveten

“Një njeri nuk mund të ndihet rehat pa pranimin e vetes së tij”

Nëse nuk e pranon veten tënde, apo sjelljen dhe veprimet e tu, atëherë me siguri do të vish vërdallë gjithë ditën me një ndjesi parehatie. Nëse, nga ana tjetër, e miraton veten tënde, atëherë do të kesh prirjen të jesh i relaksuar si dhe të fitosh lirinë e brendshme për të bërë më shumë prej atyre gjërave që i do me të vërtetë.

Tani, kjo gjë ka potencialin të shndërrohet në një pengesë të madhe sa i përket zhvillimit personal. Mund të kesh gjithë mjetet e nevojshëm për t’u rritur personalisht, por në një farë mënyre ndien një si rezistencë të brendshme. Nuk shkon dot atje kudo.

Ato që ndesh mund të jenë barrierat e suksesit. Ti ngre barriera në mendjen tënde, për gjëra që mund ose nuk mund t’i meritosh. Apo barriera që të tregojnë se cfarë je i aftë të bësh.

Ato mund të të thonë se në të vërtetë nuk je lloji i personit që mund të bësh atë gjë për të cilën po përpiqesh. Ose, edhe nëse bën ndonjë farë përparimi në drejtimin ku je nisur, mund të fillosh të sabotosh vetveten. Për ta mbajtur veten në një vend që është i njohur për ty.

Kështu që, ke nevojë t’i japësh miratimin vetvetes dhe të lejosh që të jesh personi që dëshiron të jesh. Mos kërko miratim nga të tjerët. Vetëm nga vetja jote. Për ta shembur atë barrierë të brendshme apo për të hequr dorë nga ajo tendencë sabotuese. Nuk është e lehtë kjo dhe mund të kërkojë kohë.

2. Limitet e tua mund t’i kesh vetëm në mendje

“Mosha është një çështje e mendjes mbi rëndësinë. Nëse nuk e vret mendjen, atëherë nuk ka rëndësi”

Shumë kufizime i kemi thjeshtë në mendjen tonë. Për shembull, mendojmë që njerëzit nuk do të miratojnë sepse jemi shumë të gjatë, shumë të moshuar apo shumë qerosë.

Por këto janë gjëra që kryesisht kanë rëndësi atëherë kur ti MENDON se kanë rëndësi. Sepse nis të shqetësohesh për atë që njerëzit mund të mendojnë. Dhe njerëzit shfrytëzojnë pikërisht këtë gjë dhe mund të reagojnë në mënyra negative. Ose ti mund të interpretosh cdo gjë që ata bëjnë si një reagim negativ, për arsye se ke kaq shumë frikë prej një reagimi negativ, apo sepse je kaq shumë i fokusuar brenda vetes.

Ndërkohë që, nëse ti nuk e vret shumë mendjen, edhe njerëzit do të kenë prirjen të mos e vrasin kaq shumë mendjen. Dhe nëse nuk e vret mendjen, nuk do të lejosh këtë pjesë të vetes tënde të shndërrohet në një pengesë në jetën tënde.

3. Çelu dhe argëtohu

“Humori është bekimi më i madh i njerëzimit”
“Asgjë nuk mund t’i rezistojë sulmit të të qeshurës”

Humori dhe e qeshura janë mjete të mrekullueshme. Ato mund ta shndërrojnë çdo situatë serioze në dicka për të qeshur. Ato mund ta përmirësojnë gjendjen shpirtërore pothuajse kudo.

Dhe një gjendje shpirtërore më e mirë është zakonisht një hapësirë më e mirë për të punuar, për arsye se tashmë trupi dhe mendja jote nuk janë të mbushur me emocione negativë.

Kur je më i çelur dhe i relaksuar, atëherë zgjidhja për një situatë është shpesh herë më e lehtë për t’u gjetur dhe zbatuar.

4. Largoje zemërimin

“Zemërimi është një acid që i bën më shumë dëm enës ku ndodhet se sa cdo gjëje mbi të cilën derdhet”

Në pjesën më të madhe të kohës, zemërimi është i pakuptimtë. Mund të bëjë që situatat të dalin jashtë kontrolli. Dhe nga një këndvështrim egoist, ai është shpesh herë më i dëmshëm për të zemëruarin se sa për personin me të cilin ky është i zemëruar.

Kështu që, edhe pse ndihesh i zemëruar me dikë për ditë të tëra, kupto që më shumë po dëmton veten tënde. Personi tjetër mund të mos jetë as i vetëdijshëm që ti je i zemëruar me të. Kështu që, ose fol me personin dhe zgjidhe konfliktin, ose hiq dorë nga zemërimi sa më shpejtë të jetë e mundur.

5. Çliroje veten nga pretendimet

“Mos hajde vërdallë duke thënë që bota të ka borxh të jetuarit. Bota nuk të ka borxh asgjë. Ajo ka qenë aty para se ti të lindje”

Kur je i vogël, nëna dhe babai mund të të japin shumë gjëra. Ndërkohë që rritesh, mund të ndihesh sikur bota e ka për detyrë të të japë atë që ti dëshiron, apo që të ka borxh diçka. Ky lloj mendimi mund të shkaktojë shumë zhgënjim dhe zemërim në jetën tënde.

Sepse bota mund të mos të ta japë atë që ti pret prej saj. Nga ana tjetër, mund të jetë në të njëjtën kohë diçka çliruese. Sepse mund të kuptosh që je ti që duhet t’i japësh formë jetës tënde, drejt asaj që dëshiron.

Nuk je më fëmijë, që pret prindërt apo botën t’i japë diçka. Tashmë je në vendin e shoferit. Dhe mund të shkosh, pak a shumë, ku të duash.

6. Nëse merr një udhë të ndryshme, përgatitu për reagimet

“Një njeri që ka një ide të re, është një i fiksuar, deri kur ideja rezulton e suksesshme”.

Mendoj se kjo gjë ka shumë lidhje me vetëpërmirësimin. Nëse fillon të ndryshosh, apo të bësh diçka të ndryshme nga ajo që bën zakonisht, njerëzit mund të kenë reagime të ndryshëm. Disa mund të jenë të lumtur për ty. Të tjerë bëhen indiferentë. Të tjerët mund të jenë të çuditur, dhe reagojnë në mënyra negative apo shkurajuese.

Shumë prej reagimeve me shumë gjasa nuk kanë të bëjnë me ty, por me personat që i shprehin këta mendime dhe për jetët e tyre. Mënyra si ata ndihen për veten shprehet në fjalët që përdorin dhe gjykimet që bëjnë.

Dhe nuk është problem. Mendoj se ka shumë gjasa që ata nuk do të reagojnë aq negativisht sa ti e imagjinon. Ose ndoshta, shumë shpejt ata do të kthehen të fokusohen tek sfidat e tyre.

Kështu që, ajo që njerëzit mund të thonë dhe mendojnë, si dhe lejimi i këtyre që të të sprapsë, mund të jenë thjeshtë fantazi dhe barriera që ti vetë i ndërton në mendjen tënde.

Mund të zbulosh se, kur më në fund e kapërcen atë pragun e brendshëm që vetë e ke krijuar, atëherë njerëzit që ke përreth nuk do të të qortojnë apo të rendin me “cfurk” në dorë pas teje. Me shumë gjasë, thjeshtë do të të pranojnë.

7. Ruaje fokusin të qëndrueshëm në atë që dëshiron

“Largoji mendimet prej telasheve të tua… përmes veshëve, përmes thembrave, apo çfarëdolloj gjëje tjetër që mundesh”.

Ajo mbi të cilën ti e fokuson mendjen përcakton se si do të shkojnë gjërat. Mund të fokusohesh në problemet e tua dhe të zhytesh në vuajtje dhe një mentalitet viktime.

Ose mund të fokusohesh në anën pozitive të një situate, në atë që mund të mësosh prej një situate, apo thjeshtë ta fokusosh mendjen në diçka krejt tjetër.

Mund të jetë normale të “zhytesh” në probleme dhe të notosh në një det negativiteti. Por kjo është një zgjedhje. Si dhe një zakon i të menduarit. Mundesh që ta kesh refleks të zhytesh në probleme, në vend që ta rifokusosh mendjen në diçka më të dobishme. Por mund të zhvillosh edhe zakonin e të mësuarit që të marrësh gjithnjë e më shumë kontrollin se ku e vendos fokusin.

8. Mos u fokuso aq shumë për ta bërë veten të ndihesh mirë

“Mënyra më e mirë për të ngritur humorin tënd është të përpiqesh të ngresh humorin e dikujt tjetër”.

Mund të jetë një këshillë jo shumë e besueshme. Por, një prej mënyrave më të mira që të ndihesh mirë me vetveten është të bësh dikë tjetër të ndihet mirë, apo ta ndihmosh në një farë mënyre.

Kjo është një mënyrë shumë e mirë për t’i parë gjërat, për të krijuar një spirale pozitiviteti dhe shkëmbimi vlerash mes njerëzve.

Ti ndihmon dikë dhe të dy ndiheni mirë. Personi që ndihmove ndihet i prirur të të ndihmojë më vonë, përderisa njerëzit kanë prirjen të jenë reciprokë. E kështu të dy ndiheni më mirë dhe ndihmoni njëri-tjetrin.

Këto ndjenja pozitive janë ngjitëse tek të tjerët e kështu mund të përfundosh duke i bërë dhe ata të ndihen më mirë. E kështu ndihma që more mund të të frymëzojë të shkosh e të ndihmosh dikë tjetër. Kështu spiralja e pozitivitetit vazhdon.

9. Bëj atë që do të bësh

“Pas 20 vjetësh do të jesh më i zhgënjyer me gjërat që nuk ke bërë, se sa prej gjërave që ke bërë. Kështu që, “hiqe litarin”.

Lundro larg prej portit të sigurtë. Kap erën për velat e anijes tënde. Eksploro. Endërro. Zbulo”.

Këshillë e mrekullueshme. Dhe kësaj vërtetë që nuk ke shumë për t’i shtuar. Ndoshta duhet shkruajtur dhe mbajtur si kujtesë e përditshme… për atë që je në gjendje të bësh në jetën tënde./KultPlus.com

53 vite më parë Bekim Fehmiu vizitoi për herë të parë Shqipërinë

Më 21 prill 1972 aktori kosovar me famë botërore Bekim Fehmiu vizitonte për herë të parë Shqipërinë.

Fehmiu lindi në Sarajevë më 1 qershor 1936 dhe vdiq (vetëvrasje) më 15 qershor 2010 në Beograd. Ai është aktor shqiptar nga Kosova i kinematografisë dhe teatrit jugosllav.

Është aktori i parë nga Europa Lindore që luajti një rol në një film hollivudian përgjatë Luftës së Ftohtë.

Ai lindi në gjirin e një familjeje gjakovare në Sarajevë, ku familja e tij vuante internimin. Familja e tij qëndroi me banim në Shkodër deri në vitin 1939. Pas pushtimit italian dhe bashkimit të një pjese të Kosovës me Shqipërinë, u zhvendosën drejt Prizrenit. Gjatë viteve 1956-1960, Bekim Fehmiu studioi në Fakultetin e Artit Dramatik në Beograd.

Spikati veçanërisht në filmin “Mbledhësit e puplave” dhe menjëherë ra në kontakt me shumë shtëpi filmike ndërkombëtare. Ka luajtur një sërë rolesh, duke interpretuar në shqip, në maqedonisht, në serbisht, në turqisht, në spanjisht, në frëngjisht, në anglisht dhe në italisht. Mishërimi mjeshtëror i personazheve prej tij, do të hasej dukshëm në realizimet “Prova speciale”, “Odiseja”, “Aventurieri”, “Rruga”, “Vite të nxehta” dhe “Dezertori”.

Fehmiu ka bashkëpunuar me emra të mëdhenj të artit filmik, si: Ava Gardner, Robert Shoè, John Huston, Dirk Bogard, Irene Papas, Claudia Cardinale etj.

Shqipërinë e vizitoi për herë të parë më 21 prill 1972, ndonëse nuk e fshehu kurrë dashurinë për vendin e origjinës./atsh/KultPlus.com

Mark Twain: Karakterin e njeriut mund ta mësosh nga mbiemrat të cilët ai zakonisht përdor në bisedë

Sot janë bërë 115 vite nga vdekja e shkrimtarit amerikan Mark Twain, shkruan KultPlus.

Krijimtaria e tij e pasur si shkrimtar, botues dhe lektor e bënë që të cilësohej nga William Faulkner si “Babai i Letërsisë Amerikane”.

E gjithë vepra e Mark Twain inspirohet nga ngjarje dhe vende ku jetoi apo vizitoi, ndaj konsiderohen si autobiografike. Vepra e tij ndahet përgjithësisht  në përshtypjet e tij nga udhëtimet, kujtimet e fëmijërisë dhe rinisë së hershme, narracionet satirike të ambientura në Mesjetë dhe Rilindje.

Në përvjetorin e tij të vdekjes, KultPlus ju sjell thëniet e tij më të famshme:

Kujdes kur të lexoni libra shëndeti. Mund të vdisni për një gabim shtypi.
Unë nuk mora pjesë në funeral, por dërgova një letër të këndshme kur thuhej se e miratova.
Nuk e kam lejuar asnjëherë shkollimin të ndërhyjë me arsimimin.
Njeriu që nuk lexon libra të mirë nuk ka asnjë avantazh ndaj atij që s’mund t’i lexojë.
“Përse rrini heshtur me pamjen e një zarfi pa adresë sipër?”
Problemi me këtë botë nuk është se njerëzit dinë shumë pak, por se dini kaq shumë gjëra që s’qëndrojnë.
Është shumë e lehtë ta lësh duhanin. Unë e kam bërë me qindra herë.
Blini tokë. Askush s’e prodhon më.
Nga të gjitha gjërat që kam humbur, më ka marrë malli më shumë për mendjen.
Vera gjermane dallohet nga uthulla nga etiketa.
Mos u sillni rrotull duke thënë se bota ju detyron jetesën. Bota nuk ju detyron asgjë. Ishte këtu para jush.
Gjithmonë falini armiqtë, asgjë s’i mërzit më shumë.
Mund t’i rezistoj gjithçkaje, përveç tundimit./KultPlus.com