Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, priti sot në një takim lamtumirës ambasadorin e Italisë në Kosovë, z. Antonello De Riu, me rastin e përfundimit të mandatit të tij diplomatik.
Në këtë takim lamtumirës, Osmani e ka falënderuar ambasadorin De Riu për kontributin e tij të çmuar gjatë mandatit në Kosovë dhe ka vlerësuar lart angazhimin e tij për forcimin e marrëdhënieve ndërmjet dy shteteve. Ajo i ka uruar suksese të mëtejshme në angazhimet e tij të ardhshme diplomatike, duke theksuar se miqësia dhe partneriteti ndërmjet Kosovës dhe Italisë do të mbeten gjithmonë të qëndrueshme dhe të bazuara në vlera të përbashkëta.
Presidentja Osmani theksoi se mbështetja e Italisë mbetet thelbësore për Kosovën në rrugëtimin e saj drejt integrimit euroatlantik. Ajo nënvizoi nevojën për angazhim të mëtejshëm të Italisë si një partnere strategjike, veçanërisht në forcimin e pozitës së Kosovës në arenën ndërkombëtare./KultPlus.com
Jasunari Kavabata qe shkrimtari i parë japonez që u laureua me çmimin Nobel në vitin 1968 për romanin e tij “Vendi i dëborës”. Për të deshifruar universin mental dhe romanesk të jashtëzakonshëm të Kavabatës është e domosdoshme t’i referohemi viteve të para të ekzistencës, të shënuara nga një vetmi e thellë, prej fëmijërisë deri në momentin tragjik kur shkrimtari vendosi t’i japë fund jetës.
Në veprën e tij realja dhe arealja ndeshen, shkapërderdhja e imazheve alternohet me bardhësitë dhe palëvizshmëritë. Punët e Kavabatës janë thurje të brimuara, të papërfunduara, që lënë lexuesin pa frymë para misterit të interpretimit. Soditja e natyrës, rënia e një gështenje, lulëzimi i një kumbulle, fluturimi i zogut, janë arratisje drejt një bote tjetër, ku bukuria e pashpjegueshme është ndoshta ajo e të vdekurve të rikthyer për një çast në botën e të gjallëve.
Jasunari Kavabata, biri i një mjeku të kulturuar, lindi në vitin 1899 në Osaka. Pas vdekjes së hershme të prindërve dhe motrës së vetme, ai u rrit nga gjyshi i verbër. Studioi në Universitetin Imperial të Tokios. Qe një nga themeluesit e organit Bungei Jidai, mediumi i një lëvizjeje të re në literaturën moderne japoneze. Debutimin e tij si shkrimtar e bëri me “Balerini Izu”, në 1927. Pas disa veprave të shquara, romani “Vendi i dëborës” i siguroi pozicionin si një nga shkrimtarët më në zë në Japoni. U bë anëtar i Akademisë së Arteve të Japonisë në vitin 1953. Shkroi edhe shumë vepra të tjera, ndër të cilat “Liqeni”, “Qyteti i vjetër”, “Gjëmimi i malit”, “Bukuroshet e fjetura” etj.
Novela “Bukuroshet e fjetura” të Jasunari Kavabatës është një nga veprat e tij më të bukura. Në brendi të saj trajton kryesisht marrëdhëniet mes moshës së rinisë dhe pleqërisë, seksin, vdekjen, jetën dhe kujtimet. Shpeshherë Kavabata shkruan me metafora, duke dhënë shkas për reflektim shumë më parë pasi të shfletojmë edhe faqen e fundit të librit, për më tepër personazhet kryesorë në krijimtarinë e tij janë individë kompleksë në kërkim të pastërtisë. Kavabata e vë theksin kryesisht mbi aftësinë e mendjes njerëzore për të nxjerrë në pah marrëdhënien e një individi me botën ekzistenciale.
Pasqyrimi i gabimeve të së shkuarës tek personazhi zakonisht ndodhin në prag të vdekjes. Për më tepër, këtyre personazheve u pikon dëshpërimisht në zemër për atë shans të pamundur për rininë e të rinjtë, madje edhe për një moment të shkurtër, për të rivitalizuar një ekzistencë më të dëlirë. Tek “Bukuroshet e fjetura”, personazhi kryesor, Eguti, fle pranë vajzave të reja që janë të droguara, të cilat përfaqësojnë bukurinë e jetës, si një mundësi për të reflektuar mbi gratë që ai ka njohur gjatë gjithë jetës së tij, duke përfshirë edhe gruan dhe vajzat e tij. Gjumi parashikon Egutin me një kalim në vdekjen e tij të afërt.
Si gjithmonë, stili i shkrimit të Kavabatës përmban tone lirike, filozofike, që sugjeron misteret e panjohura të jetës.
Sido që të jetë, një fakt mbetet i sigurt: Kavabata vërtetoi mundësinë e ndjeshmërisë së pastër të flasë në veprat që lëkunden me bukurinë. A ishte kjo bukuri hyjnore apo e ligë? Sekreti i mbartur në varr nga shkrimtari, nuk do të zbulohet kurrë. Dy vjet pas vetëvrasjes së Mishimas, që e konsideronte si mjeshtrin e tij, Kavabata kreu edhe vetë vetëvrasje. Vdiq në vitin 1972. / Konica /KultPlus.com
Gjatë këtyre shëtitjeve nuk më kujtoheshin asnjëherë ato që më thoshte ajo. Isha krejt i ekzaltuar, i bindur se një forcë mistike na ishte afruar dhe se bashkimi ynë ishte rezultat i një afiniteti të paracaktuar. Kisha tre mëngjese që e njihja; tre mëngjese të shkurtra, përpara të cilave pjesa tjetër e ditës nuk ekzistonte deri në mëngjesin pasardhës. Por, mëngjesin e katërt qëndrimi i saj ndryshoi. Ajo më priti ftohtë, pa entuziazëm dhe nuk pranoi të ma kapte dorën. Unë e qortova për këtë gjë dhe e akuzova me shaka se nuk më donte. Më tha – në fund të fundit, unë jam pesëmbëdhjetë vjeç dhe ju nuk jeni veçse katër vjet më i madh se unë. Unë nuk desha ta kuptoja domethënien e kësaj vërejtjeje. Por, nuk mund të mos e vija re mënyrën me të cilën papritur po më largonte. Vështronte drejt përpara, duke ecur me një hap elegant prej gjimnazisteje, me duart të futura në xhepat e bluzës marinare.
– Me fjalë të tjera, ju nuk më doni me të vërtetë – i thashë. Nuk e di – ma ktheu ajo. Unë mbeta i hutuar. – Në qoftë se nuk e dini, atëherë nuk më doni. Në vend të përgjigjes, ajo vazhdoi të ecte pa thënë asgjë. E shikoni çfarë profeti jam – zura të flisja unë me një ton të lehtë. – Ju kisha thënë se do të pendohesha që u njoha me ju. Provova ta merrja në pyetje për të zbuluar ndjenjat e saj të vërteta në lidhje me mua, por të gjitha pyetjeve ajo iu përgjigj njëlloj: – Nuk e di.
Doni të martoheni me mua? – I thashë më në fund për ta zënë ngushtë. – Unë jam tepër e re. Mirë atëherë, sikur të ishit e detyruar të martoheshit, do të më merrnit mua, apo ndonjë tjetër? Por, ajo nuk donte të angazhohej dhe përsëriste pa pushim të njëjtat fjalë: – Nuk e di… unë ju dua… por… – Por nuk më doni – i thashë unë tërë ankth. Ajo mbeti në heshtje.
Ishte një mëngjes i vrerët, rrugët kishin një pamje të përhime dhe të shëmtuar. E keqja është se kam lejuar t’i çoj gjërat shumë larg – thashë me një zë të ngjirur. Kishim arritur në hyrje të metrosë. “Mendoj se do të bënim mirë të ndaheshim dhe të mos takoheshim më kurrë” – shtova duke pritur se si do të reagonte ajo. Mbeti e ngrysur. – Lamtumirë – u përgjigj ajo. – Më vjen shumë keq.
Kjo ndjesë qe si një goditje që po më jepte në zemër. Kur ajo u zhduk në metro provova një ndjenjë zbrazësie të padurueshme. Ç’kisha bërë? Mos isha treguar tepër brutal? Nuk duhej ta kisha trembur. Isha sjellë si një hajvan i fryrë dhe kisha krijuar një situatë të tillë që tani nuk mund të takohesha më me Hetin pa u bërë qesharak. Ç’duhej të bëja? Më mbetej vetëm të vuaja.
Mbrëmë, në Teatrin Kombëtar të Kosovës u dha premierë shfaqja mysafire nga Teatri i Gjilanit “Djali”, e dramaturgut francez Florian Zeller, e realizuar nën regjinë e Erson Zymberit.
Shfaqja “Djali” është një dramë e cila trajton një tematikë mjaft aktuale të shoqërisë bashkëkohore që ka të bëj krizën e adoleshencës, sfidat e prindërve dhe boshllëkun emocional që krijohet nga marrëdhëniet ndërmjet trinomit të familjes.
Një tufë drite mbi secilin personazh ndizej duke paraqitur gjendje të ndryshme të secilit pjesëtar të familjes në përbërje me: babain Pierre (Kushtrim Qerimi), dy gratë e tij Anne dhe Sofia (Safete Mustafa Baftiu & Tringa Hasani) dhe dy djemtë e tij, Nikolas dhe Sasha (Yzeir Meha, dhe bebja në karrocë).
Secila gjendje e tyre, shpërfaqte një vuajtje dhe dhimbje të thellë që ishte pasojë e sjelljeve dhe gjendjes së njëri- tjetrit. Shfaqja flet për tensionet emocionale dhe psikologjike pas ndarjes së një çifti, gjendje e cila komplikohet edhe më shumë me prezencën e gruas së dytë.
Nikolas, djali i madh i Pierre gjendet në një depresion të thellë, pas ndarjes dhe keqkuptimeve të prindërve të tij. Mungesa disa mujore e Nikolasit në shkollë i bën bashkë prindërit e tij për të diskutuar rreth gjendjes së tij shqetësuese. Heshtjet në dramë pasoheshin me mesazhe të thella dhe tensione emocionale, të cilat nuk përçoheshin përmes fjalëve.
Vetëm pas një diskutimi mbi rëndësinë e shëndetit mendor dhe emocional të fëmijës së tyre, që ishte shkaktuar nga kriza e çiftit, e pastaj edhe urrejtja që i ishte përcjellë nga nëna e tij kundër babait, Nikolas merret në shtëpinë e Pierre-s, ku prezente është edhe gruaja e tij e dytë. Në këtë rast roli i Pierre si baba komplikohet pasi ai gjendej në mes të gruas dhe djalit të tij të vogël në njërën anë, dhe ish-gruas dhe djalit të madh në anën tjetër.
Një tentativë e Nikolasit për vetëvrasje, e detyron atë të mbyllet në një spital psikiatrik. Nga lutjet dhe përgjërimet e tij ndaj prindërve për ta nxjerrë nga ai vend “psikopatësh” dhe “sociopatësh” e rikthen në shtëpi përsëri. Kjo skenë pasohet nga një ‘lumturi’ familjare, ku Nikolas shfaqet në një gjendje të shëruar plotësisht. Një shërbesë ndaj prindërve me çaj, është skena e fundit ku ai paraqitet, pasi me tu larguar kryen vetëvrasje, gjë e cila lë pasoja të mëdha në jetën e prindërve.
Në iluzionet e tij, Pierre vazhdon komunikimin dhe flet me Nikolasin pas ‘suksesit’ të tij si një shkrimtar. Kjo gjendje iluzive ndërprehet kur gruaja e dytë e fton të darkojë me të ftuarit e familjes. Ajo i qëndron afër duke e bindur të qetësohej bashkëshortin e saj, i cili ndihej në faj dhe i penduar për tragjedinë e të birit.
Në fund të ngjarjes, në një prononcim për KultPus, regjisori Erson Zymberi ka thënë se teatri duhet të trajtoj tema sociale të cilat komunikojnë dhe flasin për kohën, por edhe për publikun, pasi sipas tij në të kundërtën teatri nuk e kryen misionin fisnik.
“Florian Zeller shkruan për një ngjarje reale e cila ka ndodhur së fundmi në Paris, në një shoqëri shumë të civilizuar. Problemi me të cilin ata ballafaqohen nuk është aspak i largët, pasi është në Evropë. Kjo ka qenë arsyeja se përse kam dashur t’i rikthehem një teatri të varfër, një teatri të heshtjes, një teatri të të pathënave dhe një tematike ku shpesh fshihemi prapa fasadave të familjeve moderne, që në rrënjë të tyre qëndrojnë probleme që ata kanë, por që heshtën, nuk fliten në shoqërinë tonë, ose të paktën tejkalohen, neglizhohen e mandej ato probleme mund të rriten dhe të përfundojnë në shumë fatkeqësi të ngjajshme, me pasoja të mëdha sikurse personazhi Nikolas”, ka thënë regjisori.
Regjisori Zymberi ka thënë që teatri duhet të jetë më afër popullit, më afër shoqërisë, dhe të flitet përmes gjuhës së tyre.
“Procesi i realizmit të shfaqjes sa i përket bashkëpunimit me aktorë nuk ka qenë aspak sfidues, përkundrazi mendoj që ka qenë një proces shumë i lehtë. Fillimisht kemi diskutuar shumë. Tema ka qenë shumë e njohur, ajo që kemi pasur shumë kujdes është fakti i balancimit të emocioneve dhe i krijimit të tensioneve përmes heshtjeve, pauzave psikologjike dhe përmes asaj që fjala dhe veprimi të jenë në koordinim me njëri tjetrin, të cilën gjë aktorët kanë arritur ta kuptojnë shumë mirë, dhe së bashku me energjinë e tyre kemi arritur të krijojmë një produkt i cili është parë sonte. Jam shumë i lumtur që po vazhdon të pëlqehet jo vetëm në Teatrin e Gjilanit, por edhe në teatre të tjera. Reagimet dhe feedback-u i publikut është i jashtëzakonshëm, kjo na bën ne të ndihemi shumë mirë”, ka thënë regjisori.
Ndërsa, aktorja Safete Mustafa- Baftiu në një prononcim për KultPlus ka shprehur emocionet e saj pas premierës së shfaqjes “Djali” në Prishtinë.
“Sa herë që e luajmë këtë shfaqje emocionet shtohen, ngase është një tekst që vazhdimisht të rrëmben. Zakonisht pas shfaqjes ndihem e çliruar sidomos pas kësaj shfaqje në Prishtinë, sepse shfaqja kërkon akumulim të emocioneve, pastaj kur ato shpërthejnë, kur nxirren para publikut shpërthejnë edhe reagimet dhe ndjenjat që i kemi përçuar te ata. Kur sheh që publiku e ka pranuar aq lehtë edhe aq mirë është ndjenjë e jashtëzakonshme. Përgëzimet që marrim nga publiku pas shfaqjes janë patjetër një çlirim, gëzim, e krenari”, ka thënë në fund aktorja Mustafa- Baftiu.
Shfaqja “Djali” me regji të dramaturgut francez Florian Zeller, e realizuar nën regjinë e Erson Zymberit do të jepet edhe sonte në Teatrin Kombëtar të Kosovës, në ora 20:00/ KultPlus.com
Mbrëmë, në Kinema Millennium ishte radha e kryeveprës së re të regjisorit Ferzan Ozpetek, në kuadër të ciklit të kinemasë italiane në Tiranë.
“Diamanti” e mbushi plot sallën e kinemasë, me një histori emocionesh, misteresh dhe fatesh të ndërthurura. Filmi i regjisorit Italian me origjinë turke, tërheq me elegancën, intensitetin dhe bukurinë e tij, siç vetëm Ferzan Özpetek di ta bëjë. “Diamanti” i Ozpetek eksploron dashurinë, marrëdhëniet dhe zbulimin e vetes. Ai është një prodhim i vitit 2024, me një kast aktorësh të jashtëzakonshëm.
Filmi “Diamanti” është konsideruar nga kritika si rikthimi i Ozpetek në kinemanë e tij më të mirë, atë të koralitetit dhe regjisë së aktoreve të cilat i ka përshkruar me të gjitha cilësitë që mund të ketë një grua: guxim, vendosmëri, brishtësi, frikë, çmenduri, naivitet, inteligjencë, imagjinatë, keqardhje, hidhërim, rebelim.
“Nëse Orson Welles mendonte se kinemaja ishte një lodër e bukur për t’u argëtuar, Ferzan Ozpetek më në fund ka arritur ta shndërrojë atë në një shkop magjik, të aftë për të përshkruar botën ashtu siç do të donte të ishte”, shkruan Corriere della Sera për “Diamantin”.
Filmi në Kinema Millennium u mundësua nga Instituti Italian i Kulturës./atsh/KultPlus.com
Në ambientetet e KultPlus Caffe Gallery, të premten, më 18 prill 2025, në orën 14:00, Botimet REA, promovon librin “Katundi i braktisur – Rrëfime për Dunavin”, të autorit Metush Karadaku.
Libri “Katundi i braktisur – Rrëfime për Dunavin”, është një ditar jetësor i autorit, në cilën përmblidhen kujtime, ngjarje, përjetime në kohë dhe periudha të ndryshme. Gjithashtu trajtohet edhe historiku i Dunavit përmes rrëfimeve të protagonistëve të shumtë.
Për librin do të flasin autori i librit dhe shkrimtari, Sali Bashota./KultPlus.com
E quajtur “Novelistja më e madhe amerikane e kohës së saj”, novelistja dhe dramaturgja fituese e çmimit Pulitzer, Edna Ferber vdiq 57 vite më parë, më 16 prill të vitit 1968, transmeton KultPlus.
Ferber lindi më 15 gusht 1885 në Kalamazoo, Michigan. Familja e saj u zhvendos pak përpara se të vendosej në Appleton, Wisconsin, kur Ferber ishte 12 vjeç, ku babai i saj drejtonte një dyqan të përgjithshëm.
Ajo ndoqi shkollën e mesme Ryan, ku shërbeu si redaktore “personale dhe lokale” e gazetës së shkollës. Talentet e saj në të shkruar ishin tashmë të dukshme, ndonëse ishte teatri që rrëmbeu zemrën e saj. Ajo e quajti veten “e goditur nga skena” dhe shpresonte të bëhej aktore.
Por nuk ishte menduar të ishte. Në pamundësi për të përballuar universitetin dhe në nevojë për të ndihmuar familjen e saj, Ferber shkoi të punonte në Appleton Daily Crescent. Ajo ishte gazetarja e parë femër e gazetës. Ferber e pëlqeu punën dhe kaloi në një gazetë më të madhe, Milëaukee Journal, ku ajo punoi aq shumë sa u rrëzua nga lodhja një ditë në moshën 22-vjeçare.
Ferber u kthye në shtëpi në Appleton për të pushuar, por në mënyrë tipike Ferber, ajo derdhi energjinë e saj në shkrimin e tregimeve.
Tregimi i saj i parë i shkurtër, “Heroina Homely”, u botua në vitin 1910. Ajo më vonë tha për suksesin e saj: “Vendimi im për t’i dërguar “Heroina Homely” te redaktori i Everybody’s u arrit thjesht mjaftueshëm.”
Historia e saj u pasua shpejt nga një roman, “Daën O’Hara”, për një gazetare femër në Milëaukee. Ferber erdhi në vëmendjen kombëtare për serinë e saj të tregimeve në lidhje me shitësen udhëtuese të petkave Emma McChesney. Ndër fansat e saj ishte edhe presidenti Teddy Roosevelt.
Suksesi i këtyre tregimeve e solli Ferberin në vitin 1912 në Nju Jork, ku ajo gjeti famë të madhe për romanet dhe tregimet e saj të shkurtra. Shumë prej tregimeve të saj shfaqnin gra të forta që kapërcenin vështirësitë. Thuhej se ajo kishte pak durim për gratë që lejojnë veten të kufizohen nga kufizimet sociale dhe kulturore të vendosura mbi gratë.
Ferber ishte rigoroze për punën e saj. Ajo hulumtoi me kujdes mjediset e romaneve të saj dhe mbajti një plan ditor të një shëtitjeje të shpejtë në mëngjes, e ndjekur nga disa orë shkrim. Për vite me radhë, ajo shkruante 1000 fjalë në ditë, 350 ditë në vit. Pasi kishte filluar një libër, ajo pretendoi se asgjë tjetër veçse vdekja nuk mund ta ndante atë nga ai./ KultPlus.com
Festivali i Teatrit për Fëmijë “Fëmijët në Teatër” rikthehet për herë të dytë, duke sjellë një atmosferë plot ngjyra, këngë, lojë dhe emocione të pastra.
Më 17 dhe 18 prill, në Teatrin “Muharrem Qena” do të ngjiten në skenë dy shfaqje për fëmijë, duke e kthyer qytetin në një qendër të artit dhe gëzimit për të vegjlit.
“Jam shumë e lumtur që ky festival po vazhdon rrugëtimin drejt krijimit të një tradite, me përkrahjen e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, si dhe të Teatrit të qytetit të Mitrovicës ‘Muharrem Qena’. Fytyrat e lumtura të fëmijëve në edicionin e parë më bënë të vendos menjëherë për rikthimin e tij me një edicion të dytë, dhe shpresoj që ky festival të bëhet pjesë e pandashme e kalendarit kulturor të qytetit tonë,” u shpreh organizatorja e festivalit, Albana Muja.
Bashkëpunëtorët e këtij edicioni janë Marigona Bekteshi, në cilësinë e udhëheqëses artistike, dhe Labinot Lajçi, i cili kujdeset për organizimin e këtyre dy ditëve magjike për fëmijët e Mitrovicës./KultPlus.com
Zëri është më i rëndësishëm se kurrë në shkollë, në punë dhe për ndërveprim social. Por shumë abuzojnë me zërin e tyre duke pirë duhan, duke bërtitur, duke pirë alkool ose nuk i kushtojnë rëndësi teknikës së të folurit. Kur shfaqen probleme, trajtimi shpesh injorohet, duke çuar në probleme më të rënda.
Për të adresuar këto problematika, Dita Botërore e Zërit u krijua si një ditë e veçantë e ndërgjegjësimit, e njohjes dhe kremtimit të zërit njerëzor. Caktimi i 16 prillit si Dita Botërore e Zërit i detyrohet një grupi profesionistësh brazilianë të kujdesit për zërin, të cilët vendosën të festojnë zërin në 1999 duke shpallur Ditën e Zërit Brazilian.
Prej atij viti, 16 prilli u kthye në një ditë globale pas njohjes nga anëtarët e Komitetit të Akademisë për Çrregullimet e të Folurit.
Dita Botërore e Zërit shërben si një fushatë edukative për të informuar publikun për rëndësinë e zërit njerëzor dhe nevojën për kujdes parandalues. Tema e këtij viti është “Empower your voice” (Fuqizo zërin)./atsh/KultPlus.com
Andrea Alessi, një prej figurave madhore të arkitekturës evropiane me origjinë shqiptare, është kujtuar në një aktivitet organizuar nga Shoqata e Arkitektëve kroatë në Zagreb.
Aktiviteti u shoqërua me një ekspozitë të veprave të Andrea Alessi, realizuar nga fotografi shqiptaro-kroat Luka Mjeda. Gjatë veprimtarisë foli Velimir Neidhardt, president i Akademisë së Arteve dhe Shkencave kroate, drejtoresha e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, Alda Bardhyli, arkitektët Rilind Čočaj dhe Ardijan Karlo Gashi.
Andrea Nikolle Aleksi, apo siç njihej në Kroaci, Adrija Alesi, ishte një arkitekt dhe skulptor i lindur në Durrës në 1425. Pas shpërnguljes së tij në Split (Dalmaci) ai arriti të bëhej një nga artistët më të mëdhenj të Rilindjes dalmatine.
Karakteristikë e Andrea Alesit ishte që në punimet e tij, vinte mbishkrimin ku shënohej origjina e skulptorit. Që në rini shkoi në Split të Dalmacisë dhe aty studioi pranë skulptorit Mark Troja. Është autor i statujave të lozhës së tregtarëve në Ankona të Italisë, i 1454 afreskeve të një kishe të Dalmacisë. Kryevepra e tij mbahet Pagëzimorja e Trogirit, në katedralen e Shën Lorencit.
Tre vjet më parë, Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit nënshkroi një marrëveshje bashkëpunimi për sjelljen në shqip të veprës së arkitektit shqiptar me famë ndërkombëtare./atsh/KultPlus.com
Daniel Defo lindi në Londër më 1660. Ai ishte djali i një kasapi të quajtur Xhejms Fo (Danieli më vonë e ndryshoi mbiemrin e tij në Defo sepse tingëllonte më bukur). Danieli i ri mëson në një shkollë fetare dhe më pas filloi tregtinë duke shitur dhe blerë mallra të ndryshëm. Kështu, ai udhëtoi në të gjithë Europën.
Daniel Defo luftoi kundër mbretit Xhejms ll dhe më vonë u bashkua me ushtrinë e mbretit Uilliam lll. Ai u burgos dy herë, sepse shkroi disa tekste kundër kishës dhe qeverisë. Daniel Defo punoi shumë edhe me gazetën e tij, në të cilën shkroi më shumë se 500 shkrime me emrin e vet, më shumë se çdo shkrimtar tjetër në gjuhën angleze.
Ai pati një jetë shumë aktive. Vdiq në 1731 në Londër. Kur ishte pothuajse 16 vjeç, Daniel Defo filloi të shkruante novela. Të kësaj periudhe janë veprat: “Kapiten Singëlltoni”, “Moll Flanders” dhe “Roksana”, por libri që e bëri të famshëm në të gjithë botën është “Robinson Kruzo”. Kjo ishte novela e tij e parë, e shkruar më 1719 dhe pati sukses të menjëhershëm. Defoja u mbështet në historinë e vërtetë të një detari të quajtur Aleksandër Selkirk, i cili u braktis nga piratët në ishullin Juan Fernandes, një ishull i vogël në Oqeanin Paqësor.
Ai jetoi atje i vetmuar për katër vjet dhe mundi të largohej me ndihmën e një anijeje në vitin 1709. Shumë studiues letërsie e mbajnë Robinson Kruzonë si novelën e parë në krijimtarinë letrare angleze. Ajo është përkthyer në mjaft gjuhë të botës, madje konsiderohet nje ndër veprat më të përkthyera në të gjithë botën pas Biblës.
Ai është një nga katër shkrimtarët më popullor dhe themelues i romanit anglez. Defoe ka shkruar edhe shumë trakte politike të cilat i kanë shkaktuar shqetësime autoriteteve angleze, të cilat e kanë ndëshkuar duke e futur në burg për pak kohë. Njëherësh ai ishte pionier i gazetarisë ekonomike dhe të biznesit. /KultPlus.com
Më 16 prill të vitit 1889 ka lindur Charlie Chaplin, i cili ka vdekur më 25 dhjetor 1977 në Zvicër. Aktori, skenaristi, regjisori dhe producenti anglez Charlie Chaplin, ishte një nga pionierët e kinemasë dhe një ndër artistët më të mëdhenj në historinë e filmit.
Mustaqe të zeza, kapelja, bastuni dhe të ecurit si rosak me këpucët e mëdha – karakteristika të Charlie Chaplin këto që nuk i harron askush. Ashtu si edhe në filmin e tij të parë, me të cilin korri sukses të madh „Fëmija“ (1921) „endacaku“ ndërthurte në figurën e tij, humorin e shakanë me dëshpërimin e melankolinë.
Lindur në vitin me 16 prill 1889 në Londër, ai ndërroi jetë në Zvicër në vitin 1977 – gjatë jetës ai përjetoi shumë suksese në kinematografi, por edhe shumë skandale. Charles Spencer Chaplin rridhte nga një familje e varfër dhe arriti të fitojë miliona në Hollywood. Filmi i tij “Etja për ar”(1925) tematizon pikërisht këtë kontradiktë: realiteti i trishtuar dhe ëndrra për ar e pasuri.
Shumica e veprave të Chaplin u krijuan në kohën e filmit pa zë. Për „Dritat e qytetit“ ai punoi në fazën e kalimit nga filmi pa zë në atë me zë. Por Chaplin nuk i preferonte filmat me zë. Ai e përdorte zërin me kursim dhe në mënyrë eksperimentuese. Filmat e tij dëshmojnë se ai ka pasur të drejtë: Mimika, pantomimat, gjestet dhe shprehja – të gjitha funksionojnë edhe sot tek filmat e Chaplin.
Charlie Chaplin ishte i dhënë pas grave dhe është martuar gjithsej katër herë. Yllin e ri të kinematografisë e tërhiqnin gjithmonë vajzat e reja. Kjo shpesh herë i ka krijuar telashe. Në SHBA dhe në atdheun e tij në Angli, apostujt e moralit e kanë kritikuar ashpër atë.
Gruaja e dytë e tij Lita Grey Chaplin dhe dy fëmijët – 1913
Vetëm në filmat e tij të vjetër Chaplin luante karaktere të pakëndshëm. Shumë shpejt ai iu përkushtua roleve, që karakterizuan më pas filmat e tij: ky ishte njeriu i thjeshtë, që mbrohet ndaj padrejtësive të jetës. Në veprat e më vonshme si „Kohët moderne“ (1936) ai ushtron edhe një kritikë të thellë shoqërore – njeriu në ingranazhet e industrializimit.
Një vepër mjeshtërore e Chaplin është filmi “Diktatori i madh” (1940). Përpjekjes, që konsiderohej thuajse e pamundur për të satirizuar Hitlerin dhe nazistët – Chaplin ia doli me sukses. Më vonë Chaplin është shprehur, se po të kishte pasur dijeninë për kampet e përqendrimit ai nuk do ta kishte xhiruar filmin. E pavarësisht kësaj “Diktatori i madh” edhe sot është një film që ia vlen të shihet.
Në veprën e mëvonshme “Projektorët” Chaplin ka përpunuar edhe shumë prej përjetimeve të tij. Në të tematizohen ulje – ngjitjet e artistit. Premiera e filmit u shfaq në vitin 1952, në një kohë, kur Chaplin përçmohej në SHBA. Atë e akuzonin atje, se ishte i afërt me komunizmin. Chaplin, i cili ishte atë kohë në Angli, nuk u lejua të kthehej në SHBA.
Pas dhjetë vjetëve ndërprerjeje, Charlie Chaplin rivuri në skenë në Europë në 1967 filmin: “Kontesha e Hong-Kongut”. Ndonëse filmi me dy yjet e kinematografisë Sophia Loren dhe Marlon Brando pati aktorë të nivelit të lartë, ai nuk solli asnjë sukses komercial. Vitet e fundit të jetës Chaplin i kaloi në Zvicër. Vetëm një herë ai u kthye shkurt në SHBA.
As sot e kësaj dite nuk ka figurë tjetër në historinë e kinematografisë, që të jetë kaq e pranishme sa Charlie Chaplin. Qoftë në reklama, në qendra tregtare, në pllakata, në fotografi apo në internet – figura e endacakut me tiparet tipike të aktorit Charlie Chaplin haset kudo dhe në çdo kohë. Chaplin u ka mbijetuar kohërave – ndonëse periudha e tij si regjisor i përket një të shkuare të largët.
Edhe ata që nuk janë rritur me Charlie Chaplin dhe filmat e tij, e njohin endacakun. “Ai nuk ishte një yll Hollywood-i”, thotë ekspertja amerikane e Chaplin-it, Lisa Stein Haven, “sepse kur ai ishte një yll, Hollywood-i nuk ekzistonte”. Edhe sot mund të thuash që: Charlie Chaplin është shumë më tepër se sa një aktor. Ai është një legjendë. / KultPlus.com
Më 16 prill 1917 u themelua biblioteka e “Komisisë Letrare” në Shkodër, si organizëm i përbashkët shqiptaro-austriak, me nismën e një grupi patriotësh me në krye Luigj Gurakuqin. “Komisia Letrare” u krijua me nismën e Akademisë së Shkencave të Vjenës dhe ishte një hap i rëndësishëm për standardizimin e gjuhës shqipe.
I konsideruar si institucioni i parë në rrafshin albanologjik, biblioteka e “Komisisë letrare” drejtohej nga shkrimtari dhe publicisti Hilë Mosi, i cili luajti një rol të rëndësishëm në procesin e krijimit të bibliotekave. Hilë Mosi ishte i pari që futi konceptin e kopjes së detyruar.
Të tjerë intelektualë që u bënë bashkë në këtë komisi ishin: At Gjergj Fishta, Sotir Peci, Dom Ndre Mjeda, Aleksandër Xhuvani etj.
Si fonde të kësaj biblioteke shërbyen librat që zotëronin shtypshkronja të atyre viteve si, “Nikaj” dhe “Zoja e Papërlyeme”, me rreth 3000 vëllime.
Pas shpërndarjes së “Komisisë Letrare” në vitin 1918, fondi i saj kaloi në kujdestarinë e shoqërisë “Vllaznia” dhe më pas u transferua në Tiranë pranë Ministrisë së Arsimit, e cila më 10 korrik 1920 themeloi Bibliotekën Kombëtare nën drejtimin e prof. Mati Logorecit. E njohur fillimisht si Biblioteka e Shtetit, dy vite më vonë u emërtua Biblioteka Kombëtare./atsh/KultPlus.com
Inteligjenca artificiale është përdorur tashmë në zhvillimin e një shumëllojshmërie softuerësh – nga “GitHub Copilot” te startup-et që ofrojnë mbështetje “AI” për krijimin e modeleve të mëdha gjuhësore (LLM), ajo tashmë ka depërtuar thellë në shumë fusha që lidhen me kodimin. Por kjo nuk do të thotë se ajo është gati ta marrë plotësisht atë rol.
Njerëzit kanë kohë që kanë frikë se robotët dhe AI do t’i marrin punët e tyre, dhe shumë pretendojnë se në vetëm disa muaj, agjentët e AI do të jenë në gjendje të zëvendësojnë të gjithë programuesit njerëzorë. Ekspertët thonë se problemi kryesor është se AI ende nuk është mjaft i mirë në gjetjen dhe rregullimin e gabimeve në kod – pikërisht ajo që kërkon më shumë kohë për programuesit.
Nuk është plotësisht e qartë pse “AI” po zhvillohet në atë mënyrë që duhet të zëvendësojë njerëzit në gjërat që duan të bëjnë – siç shkroi bukur dikush në mediat sociale: “bëni një “AI” që lan enët dhe pastron shtëpinë ndërsa unë krijoj, dhe jo anasjelltas” – por ne nuk mund të pretendojmë se nuk po ndodh.
Microsoft Research, për shembull, ka krijuar një mjet AI të quajtur “debug-gym”, i krijuar për të trajnuar modele të AI të specializuara në korrigjimin e kodit. Pas trajnimit të mjaftueshëm, modelet përmirësohen, por ato janë ende larg asaj që mund të bëjnë zhvilluesit njerëzorë.
Është e vështirë të kuptohet pse njerëzimi është në një nxitim kaq të madh për të zëvendësuar veten me inteligjencën artificiale, por kjo temë është gjithnjë e më në fokus. Një “shërbëtor” i mirë mund të bëhet vërtet një “mjeshtër i keq”, kështu që është e rëndësishme të kuptojmë me kohë atë që shumë ekspertë vazhdojnë të përsërisin – ne kemi nevojë për AI që do të jetë një ndihmë për ekspertët, një mjet që do të kursejë kohë dhe do të kryejë detyra të përsëritura, jo AI që synon të zëvendësojë njerëzit që kombinojnë arsimimin e tyre me aftësinë për të menduar në mënyrë krijuese./alsatm/ KultPlus.com
Nesër në Amfiteatrin e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës “Pjetër Bogdani”, do të mbahet promovimi i monografisë shkencore: “Neuroestetika e një artisti” nga autori Oltsen Gripshi, historian dhe estet arti.
Libri i kushtohet pikturave të kryeministrit shqiptar, Edi Ramës, transmeton KlanKosova.
Gjatë promovimit do të jetë i kyçur online edhe vet Rama.
Ky promovim organizohet nga Ilir Muharremi, i cili do të hapë ngjarjen me fjalën e tij si kritik arti dhe studiues i njohur në fushën e estetikës bashkëkohore.
Më pas, do të ketë fjalë përshëndetëse dhe diskutim nga vetë autori.
Këto ditë doli nga shtypi studimi i autorit Vehbi Miftari, “ETNOLETRA SHQIPE – Raporti i letërsisë me etnokulturën e kombformimin”, pranë shtëpisë botuese “Toena” dhe Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
Libri shtron raportin mes letërsisë së frymës nacionale dhe prirjes ripërtëritëse të kombeve, të aplikuar mbi një tip letërsie e mbi një korpus veprash letrare: letërsinë e hershme shqipe (humanistët e filobiblistët) dhe atë romantike. E para mundëson shqyrtimin e zanafillës së mendimit të autorëve të hershëm shqiptarë mbi bashkësitë kulturore, gjuhësore e fetare; e dyta, për të hetuar artikulimin e pikëpamjeve mbi jetësimin e kombit dhe të instrumentit të tij politik: shtetit. Letërsia (e shkruar) shqipe është zhvilluar mbi një traditë të pasur gojore, e pashkëputur nga pikëvështrimet epike. Kjo e bën atë pjesë të vorbullës së letërsive që janë zhvilluar përbri fatkeqësive historike, duke u bërë herë pararendëse e herë pasuese e tyre, pa mundur të shkëputej asnjëherë sojesh.
Letërsia e shkruar shqipe lindi ngaqë në tokën e arbrit qe shtresuar tashmë një traditë popullore, si sinkretizim i traditës lokale dhe kulturës fetare. Ajo mundësoi shfaqjen e lokales dhe autentikes brenda kulturës universale, të cilën mesjeta e shihte të simbolizuar në institucionin e kishës. Zvetënimi i latinishtes si gjuhë e literaturës dhe e liturgjisë, kthimi i ngadaltë dhe i pashmangshëm i saj në gjuhë të administratës, rreziku që kishat e vendit ta humbnin lidhjen me grigjën (e cila kishte gjithnjë e më shumë vështirësi që të kuptonte predikimin në gjuhën latine), si dhe shtysa e madhe që protestantizmi, në njërën anë, dhe shpikja e shtypshkronjës, në anën tjetër, i dhanë synimit për të “njohur Zotin” në gjuhën (gjuhët) e vendit, bënë që Selia e Shenjtë jo vetëm të lejonte predikimin e fesë në gjuhët vernakulare, por edhe të nxiste përkthimin e botimin e teksteve liturgjike në këto gjuhë.
Ngjashëm me popujt e tjerë, edhe arbrit përkthyen e shkruan tekste, të cilat jo vetëm krijuan parabazën për kapërcimin nga kultura gojore shqipe në atë të shkruar, por përcaktuan edhe vetë karakterin e saj, si letërsi me parabazë të fuqishme biblike – letërsi filobiblike. Shkrimtaria e tyre u shndërrua në lidhëse mes kulturës së vendit dhe synimeve të njerëzve.
Seti fotografik i njohur si “The Black Sitting”, realizuar nga Milton Greene në vitin 1957, mbetet një nga më mbresëlënësit dhe të përjetshmit në historinë e Hollywood-it. Ndryshe nga portretet e saj glamuroze në studio apo nga imazhet lozonjare të stilit pin-up, ky cikël fotografish përçon një sofistikim që tingëllon thuajse bashkëkohor, duke sfiduar ndjeshëm kohën në të cilën u krijua.
Milton Greene, një nga mjeshtrit më të ndjeshëm të fotografisë artistike dhe intime, e ka kapur Marilyn-in në poza ku ajo mban çorape rrjete, kapele elegante dhe bustiera, duke krijuar një seri imazhesh ku ndjeshmëria dhe sensualiteti bashkëjetojnë në një ekuilibër të jashtëzakonshëm. Estetika bardhë e zi shton thellësi dramatike, zhvesh çdo teprim të epokës dhe përqendrohet krejtësisht në praninë shprehëse të Marilyn-it, në atë çka ajo lëshon përtej pozimit – një ndjeshmëri e heshtur, e përbrendshme, por mbërthyese.
Edhe pse realizuar në fund të viteve ’50, këto fotografi mbartin një modernitet estetik, që do të ushqente për dekada frymëzimin e fotografëve, stilistëve dhe artistëve. The Black Sitting është dëshmi e fuqisë transformuese që arti ka për të ruajtur gjallërinë e figurës njerëzore përtej kohës dhe klisheve.
Greene, mik i afërt i Monroe-s dhe bashkëpunëtor i saj në shumë sesione ikonike – përfshirë Ballerina Sitting dhe White Fur Series – arrin në këtë cikël të ndërtojë një intimitet që e dallon nga të gjitha të tjerat. Këtu, Marilyn nuk është thjesht biondja fatale që kinemaja e kishte ngurtësuar, por një grua e vetëdijshme për sensualitetin e saj, e fortë, e drejtpërdrejtë dhe befasueshëm e sigurt në vetvete. Ishte një moment kyç për të: ajo sapo kishte përfunduar filmin The Prince and the Showgirl (1957), krah Laurence Olivier-it, dhe ndodhej në një kthesë vendimtare – nga simboli i seksit në përpjekje për t’u afirmuar si aktore serioze. Pikërisht këtë metamorfozë Greene e përjetësoi me një delikatesë të rrallë dhe vëmendje të mprehtë artistike.
Trashëgimia e The Black Sitting tejkalon epokën e saj. Këto imazhe janë ribotuar pafundësisht në retrospektiva që ripërtërijnë mitin Monroe, duke e rikthyer vazhdimisht si muzë dhe ikonë të pashlyeshme të kulturës vizuale. Puna e Greene-it është ende sot një pikë referimi për fotografinë e modës, duke dëshmuar se hijeshia e Marilyn-it nuk ishte vetëm çështje bukurie, por thellësie, karizme dhe një rrëfimi të pathënë që çdo imazh përçon. Eleganca melankolike e këtij sesioni dhe hiri i saj i pakundërshtueshëm mbeten një dëshmi e gjallë e tërheqjes së saj të përjetshme – jo si një kujtim muzeal, por si vepra që rrah me frymë arti, që frymëzon dhe sfidon akoma sot./ KultPlus.com
Akademia e Shkencave e Shqipërisë, në bashkëpunim me Institutin e Gjuhësisë dhe Letërsisë, Departamentin e Studimeve Letrare dhe Degën e Letërsisë pranë Institutit Albanologjik të Prishtinës, janë bashkorganizatorë të konferencës shkencore me temën: “Autobiografia në letërsinë shqipe”.
Në këtë konferencë shkencore do të marrin pjesë këta studiues nga Instituti Albanologjik: Hysen Matoshi: “Ditari si autobiografi”, Meliza Krasniqi: “Letërsia si akt kujtese: gratë që rikrijojnë heroinat”, Gëzim Aliu: “(Auto)biografi në letërsi”, dhe Adil Olluri: “Studimi i Agron Y. Gashit mbi autobiografinë”.
Ngjarja do të mbahet sot, nga ora 09:30, në ambientet e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, gjegjësisht në sallën “Akademikët”.
Një orë xhepi gruaje, e gjetur mes sendeve të një prej pasagjerëve që u mbyt gjatë udhëtimit tragjik të ”Titaniku”-ut, mund të arrijë deri në 50 000 paund në ankand.
Pasagjeri danez i klasit të dytë, Hans Christensen Givard, 27 vjeç, ishte në mesin e 1 500 njerëzve që vdiqën kur anija goditi një ajsberg në vitin 1912.
Givard po udhëtonte për në Shtetet e Bashkuara me dy shokë, të cilët gjithashtu vdiqën në fatkeqësi.
Ora u gjet kur trupi i Givard u gjet në Atlantikun e Veriut dhe më vonë u varros në Halifax, Kanada.
Në xhepa u gjet një librezë kursimi, çelësa, para në portofol, një orë argjendi, një busull dhe një pasaportë.
Është gjetur edhe ora e xhepit, e cila tregon gjurmë të gërryer nga kripa.
Të gjitha pasuritë e tij iu kthyen vëllait të tij në Danimarkë dhe janë pasardhësit e tij ata që e shesin orën.
Historia fatkeqe e Givard frymëzoi drejtpërdrejt kuratorin Jesper Hjermind dhe mbesën e tij, gazetaren dhe banoren në SHBA, Mette Hjermind McCall, për të shkruar librin ”Titanic – The Danish Stories”, në të cilin përmendet ora e xhepit.
Ajo u ekspozua gjithashtu nga Claes Goran Wetterholm, autoriteti kryesor në botë për elementin skandinav në historinë e ”Titanikut”, në Kopenhagë në 2012.
Ora do të dalë në ankand nga ”Henry Aldridge and Son”, më 26 prill./ atsh/ KultPlus.com
Sonte, Orkestra Frymore e Filharmonisë së Kosovës prezantohet me koncert në Autostrada Hangar- Prizren.
Nën dirigjimin e Dario Salvit dhe me pjesëmarrjen e violoçelistit virtuoz Konstantin Manaev, orkestra do të sjellë Koncertin për violonçel dhe orkestër frymore nga kompozitori Friedrich Gulda.
Po ashtu, orkestra do të interpretojë edhe vepra nga: Peter Josef von Lindpaintner (Uvertura “Joko”), Adolphe Adam (Uvertura “Mbreti i Yvetot-it”) dhe Ralph Vaughan Williams (Suitë me këngë popullore angleze).
Koncerti mbahet sonte, nga ora 19:30, në Autostrada Hangar në Prizren./ KultPlus.com
Sonte, në Teatrin Kombëtar të Kosovës do të jepet shfaqja “Djali”, nga dramaturgu francez Florian Zeller, nën regjinë e Erson Zymberit.
“Djali” sjell në skenë dhimbjet e padukshme të familjeve moderne – krizën e adoleshencës, sfidat e prindërve dhe boshllëkun emocional që shpesh fshihet pas heshtjes.
Në shfaqje luajnë: Kushtrim Qerimi, Yzeir Meha, Safete Mustafa Baftiu, Tringa Hasani dhe Florent Salihu.
Shfaqja jepet sonte në ora 20:00, në Teatrin Kombëtar të Kosovës./ KultPlus.com
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, pranoi sot letrat kredenciale nga ambasadori i ri i Malit të Zi në Republikën e Kosovës, z. Bernard Çobaj.
Duke i uruar mirëseardhje dhe suksese në detyrën e re, Presidentja Osmani theksoi rëndësinë e marrëdhënieve të mira fqinjësore ndërmjet Kosovës dhe Malit të Zi, të cilat janë ndërtuar mbi parime të respektit dhe bashkëpunimit të ndërsjellë.
Presidentja vlerësoi mbështetjen e Malit të Zi për Kosovën në periudha të rëndësishme, duke nënvizuar rëndësinë e thellimit të mëtejshëm të bashkëpunimit në fusha me interes të përbashkët.
Presidentja Osmani ritheksoi përkushtimin e institucioneve të Kosovës për të thelluar bashkëpunimin me Malin e Zi në frymën e fqinjësisë së mirë, stabilitetit rajonal dhe integrimit euroatlantik. Ajo shprehu bindjen se gjatë mandatit të ambasadorit Çobaj do të hapen mundësi të reja bashkëpunimi, duke forcuar më tej lidhjet ndërmjet dy shteteve./ KultPlus.com
