Filmi fitues i “Oscar” me regji të Edward Berger “Conclave” është bërë kryefjala e bisedimeve kulturore pas vdekjes së Papa Françeskut, sipas “euronews”.
Filmi i vitit 2024 duket si parashikues duke marrë parasysh konklavën e ardhshme – diçka e pasqyruar në shifrat e shikueshmërisë. Por sa i vërtetë është filmi?
Vdekja e Papa Françeskut të hënën më 21 prill ka rikthyer interesin ndaj “Conclave” – filmit fitues të çmimit “Oscar” – dhe ka rezultuar në një rritje të numrit të shikueshmërisë.
Filmi i vitit 2024, me regji të Edward Berger që rrotullohet rreth zgjedhjes së papës së ri, është i disponueshëm në platforma të ndryshme PVOD (video premium sipas kërkesës) dhe aktualisht po transmetohet në Amazon Prime Video.
Sipas “Luminate”, e cila gjurmon shikueshmërinë, interesi ndaj “Conclave” u rrit me 283% të hënën, ndërsa fjala për vdekjen e Papa Françeskut u bë kryefjala.
“Conclave” gjeneroi rreth 1,8 milionë minuta shikueshmëri më 20 prill; deri në fund të 21 prillit, ky numër u rrit në 6,9 milionë.
Një tjetër film me temën e Vatikanit, drama e Netflix-it e vitit 2019, “The Two Popes”, gjithashtu ngjalli interes të ri, me shikueshmërinë që u rrit me 417% nga e diela.
Minutat e shikueshmërisë u rritën nga 290,000 në 1,5 milionë të hënën.
Për çfarë flet “Conclave”?
Thriller-i papal, i bazuar në librin e Robert Harris me të njëjtin emër, është një histori imagjinare e procesit – me dyer të mbyllura të emërimit të një pape të ri – i njohur si një konklavë – i cili do të fillojë në jetën reale më 5 maj.
Me pjesëmarrjen e Ralph Fiennes, Stanley Tucci, John Lithgow dhe Isabella Rossellini, shihet se si Kolegji i Kardinalëve mblidhet për të emëruar udhëheqësin e ri të kishës. Kardinali i Fiennes Thomas Lawrence organizon konklavën pasi Papa i mëparshëm vdes nga një atak në zemër.
Katër kandidatë dalin si kryesues – secili përfaqëson vlera të ndryshme.
Joshua Adeyemi (Lucian Msamati) është një konservator; Goffredo Tedesco (Sergio Castellitto) beson se kisha është bërë shumë progresiste; Aldo Bellini (Tucci) është një përparimtar nën influencën e papës së mëparshme; dhe Joseph Tremblay (Lithgow) është një i moderuar të cilit mund t’i jetë kërkuar të japë dorëheqjen nga Papa i ndjerë.
Askush nuk merr shumicën e dy të tretave të nevojshme për të marrë pozicionin, madje edhe Lawrence merr vota – pavarësisht se deklaroi se nuk dëshironte të bëhej Papa i ri.
Me kalimin e ditëve, pazaret fillojnë, sekretet rreth kandidatëve zbulohen dhe aleanca të reja formohen ndërsa kardinalët zbulohen se janë tërësisht egoistë për të marrë pushtetin.
Lufta e kotë e fraksioneve gjithashtu bën që motra Agnes (Rossellini) të demonstrojë se Kolegji i Kardinalëve është një organizatë retrograde dhe ka – për ta thënë butë – shumë dështime kur bëhet fjalë për politikën dhe etikën gjinore.
Një sulm nga një kamikaz jashtë Vatikanit e bën tradicionalistin Tedesco të thërrasë një luftë të shenjtë, ndërsa kardinali Vincent Benitez (Carlos Diehz) bën një fjalim nxitës për tolerancën. Ai deklaron se dhuna nuk duhet të përballet me më shumë dhunë dhe se kisha duhet të fokusohet në të ardhmen.
Pas shumë ligësish, Benitez zgjidhet si udhëheqësi i ri i kishës.
Megjithatë, pyetjet mbeten për kryepeshkopin misterioz, i cili duket se ka një problem shëndetësor të pazbuluar. Lawrence zbulon se Papa i ndjerë ka paguar që Benitez të udhëtonte në Zvicër për një procedurë mjekësore – megjithëse Benitez përfundoi duke e anuluar atë.
Skenat e fundit të “Conclave” shfaqin Lawrence duke u përballur me Benitez për shkak të udhëtimit të tij të ndërprerë në Zvicër.
Momenti i së vërtetës: Benitez është interseksual dhe Papa i ndjerë lehtësoi një takim për një histerektomi laparoskopike. Benitez, i cili identifikohet si mashkull, i thotë Lawrence se ai vendosi të mos e vazhdonte procedurën.
“Unë jam ashtu siç më krijoi Zoti”, i thotë ai Lawrence, duke shtuar se ai “ekziston mes sigurive”.
Lawrence, i cili më parë deklaroi se “siguria është armiku i madh i unitetit”, dëgjon historinë e tij dhe thotë: “Besimi ynë është një gjë e gjallë pikërisht sepse ecën dorë për dore me dyshimin. Nëse do të kishte vetëm siguri dhe pa dyshim, nuk do të kishte asnjë mister, prandaj nuk do të kishte nevojë për besim”.
A bazohet “Conclave” në një histori të vërtetë dhe sa e saktë është ajo?
“Conclave” u adaptua nga një roman i vitit 2016 të Robert Harris – autori më i njohur për veprat e tij të trillimeve historike (“Fatherland”, “Archangel”, “Munich”) dhe i cili shkroi skenarët e Roman Polanski “The Ghost Writer” dhe “An Officer And A Spy”. Pra, jo, nuk bazohet në një histori të vërtetë.
Sidoqoftë, Harris zbuloi në një intervistë për “TIME” në 2024 se elementët e historisë ishin frymëzuar nga ngjarje të jetës reale.
“Ka një ditar të supozuar nga një kardinal nga konklava që zgjodhi Ratzinger si Papa Benediktin që përshkruan procesin e votimit dhe një përpjekje për të provuar të ndalojë Ratzinger”, tha ai.
Kishte gjithashtu një kardinal të madh liberal nga Milano, i cili pritej vit pas viti të bëhej papë. Ai ishte gjithmonë i preferuari, por ai doli i treti pas votimit të parë. Ky është personazhi Stanley Tucci në film dhe vendos dramën njerëzore.
Për sa i përket saktësisë, Berger theksoi gjatë turneut për promovimin e “Conclave” se vizitat në Vatikan, një konsulent që ndihmon për të siguruar saktësinë e ritualit katolik, si dhe pasurinë e kërkimit të vënë në dispozicion nga Harris, ishin të rëndësishme. Dhe shumë ekspertë fetarë e kanë vlerësuar filmin për qasjen e tij të detajuar dhe përshkrimin e tij të zgjedhjes së një Papë i ri.
Kathleen Sprows Cummings, një historiane e katolicizmit në Notre Dame, i tha “Guardian”: “Ata paraqitën shumë detaje të sakta… Filmi bëri një punë vërtet të mirë për të balancuar njerëzit – burrat që janë ambiciozë, të cilët kanë ndjenja shumë të forta për atë që i nevojitet kishës”.
Në të vërtetë, kardinalët në film shihen duke jetuar në Casa Santa Marta, një bujtinë në truallin e Pallatit Apostolik në qytetin e Vatikanit – diçka që do të ndodhë në fillim të muajit të ardhshëm.
Filmi i Berger gjithashtu përshkruan me saktësi procesin e votimit, nevojën për të fshirë Kapelën Sistine për pajisjet elektronike të dëgjimit përpara votimit dhe çfarë ndodh kur nuk arrihet shumica e dy të tretave – p.sh.: votat bashkohen dhe digjen me një aditiv për të prodhuar tym të zi, në krahasim me tymin e bardhë kur zgjidhet një kandidat.
Sipas Thomas Reese, një kolumnist në “Religion News Service” me doktoraturë në Shkenca Politike në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley – filmi ishte besnik ndaj së vërtetës.
“Procedura e votimit u bë shumë mirë”, tha Reese.
Bill Cavanaugh, një profesor i Studimeve Katolike në Universitetin DePaul, u pajtua gjithashtu me mendimin e Reese.
Megjithatë, Cavanaugh deklaroi se personazhet ishin “pak të ekzagjeruar” dhe se kardinalët “nuk paraqiten mjeshtërisht në kampet progresive dhe konservatore.
Ku gabon “Conclave”?
Ashtu si me të gjitha paraqitjet e Hollivudit, njëfarë vërtetësie sakrifikohet për efektin dramatik dhe elementë të tjerë shtohen për t’u siguruar që shikuesit të qëndrojnë të fokusuar.
Fraksionet ndërluftuese të “Conclave” janë shumë të qarta dhe ndonjëherë në kufi me karikaturat, por është e vërtetë që disa papë janë më liberalë se të tjerët. Papa Françesku, për shembull, u nda nga paraardhësit e tij kur bëhej fjalë për të drejtat e homoseksualëve dhe ndryshimet klimatike. Ai shpesh kritikoi ngrohjen globale dhe përqafoi individët LGBTQ – edhe nëse nuk pranoi plotësisht.
Pra, përshkrimi i filmit i fraksioneve biseduese brenda Vatikanit – edhe pse në dukje i ekzagjeruar – bazohet në të vërtetën.
Megjithatë, dy detaje kryesore duket se janë pengesë.
Personazhi i Fiennes, Kardinali Lawrence, ka për detyrë të mbikëqyrë konklavën dhe përshkruhet në film si përmbushës i roleve të camerlengos (personit që tradicionalisht merr përsipër Selinë e Shenjtë) dhe të dekanit të Kolegjit të Kardinalëve. Në realitet, këto janë dy role të veçanta.
Kardinali Vincent Benitez (Diehz), i cili u bë kardinal në pectore – një frazë latine që i referohet një procesi ku emërimet bëhen në fshehtësi. Ndryshe nga ajo që përshkruan filmi, kardinalët të cilët janë emëruar vetëm në fshehtësi nuk mund të marrin pjesë në një konklavë – vetëm në rast se emri i tij shpallej nga Papa para se të vdiste. Ky nuk është rasti në film.
Për sa i përket përfundimit – i konsideruar nga disa kritikë si propagandë anti-katolike – ndihet si shpresëdhënëse, duke treguar se përparimi është i mundur edhe brenda një organizate të parë nga disa si arkaike dhe retrograde. /KultPlus.com
