Xhemile Hysenaj
Fotografiye: Nok Selmani

 ‘’Me sim kalo, ayekha kay ini but ver ishinape te rodav buti. Te ovava sine parno, hava sovli ko Devel kay na aqhovava sine niyekh ver rodinindoy buti, manusha avna sime mande khere vash te rodenma, feri so shay kerava sasavI buti. Me ini akava kay rodava love manushendar janava kay kerava buti teroa, numay yekh buti masekuni ovla sine but may shukar vash mange’’, ayekha vakerla Fatos Goliqi, terno qhavo kole shay penjarla e sah Prishtina kolen diknole sakova dive ano dizyake droma, daykver gilaviba thay dayk ver rodinindoy lovo, mirno qhavo kamlo vash sarenenge.

Fatos Goliqi, 21 bershutno kotar e Prishtina, kova na therla vi elementarune jivdipaske kondiciye, ketane para familiya jivdinena ano yekh kher kiraya ani yekh Prishtinaki mahala. Ki aver rig, olesko dad kedla limenke sakova dive vash te sigurinel jivdipe e familiyako, mashkarvahti oleski day dikla o kher thay Fatoseska tikna phenya koya nakla ani duyti klasa. Fatosi aqhavgya skola ano shovti klasa, feri so situaciya kolate araklola oleski familiya, ovipea kay ov sito angluno qhavoro thay numay yekh qhavo e familiyako, sine musay kay ov te arakhel buti ano than te phiravel o skoluipe.

Ano Fatoseske akya dikhola klaro kay qhindilo akale verutne jivdipastar, ov vakerla e yekha jivdipeska shudriba ji kay mothavla vash olesko dive ano Prishtinake droma.

 ‘’Phirava kotar o centro sakova dive, daykver triunfinava may but, daykver may hari. Isi pashe 4 bersha kay iklovava ayekha, daykver vi o albanya kharnama vash daykh fizikuni buti, numay but harne si akala ovipya’’, mothalva Fatosi.

Fatosi vakerla hari, may but vakergyem olea pali e intervista vay ano vahti e olaka realizipasko. Ov lajala te vakerel thay na preferinla niyekh ver te khelel e viktimaki rola, na akceptinla kay te telargyol ano ni yekh drom thay sito barvalo odolea so triunfinla hari vash oleski familiya. Ji kay vakergyem, o manusha pashe amende dikhena sine amen e aver akya, kola na sine but phare te leolen kan. Akava qhigode Fatoseske na sine na penjardo, feri so siklilo e ayekha verutne dikhipyencar thay vash oleske sine normalune.

Odola kola penjarna e Fatose, dikle ole but ver ini gilaviba. Ov mothavla vi kay mangla sine but te ovel vi gilavno, numay but hezitinla. Vi mothavla vash o paluno ovipe kay ulo e penjarde avokatea, Tom Gashi, kote odole divestar o Fatosi veke na gilavla. Ov mothavla o ovipe so ulo thay odole divestar vi avdive shunlape qhelale vash odova su olo.

 ‘’Me iklislum te gilavav, ov alo thay phenga mange ‘’so qhingareya’’, phengum oleske kay na qhingarava thay sebepi vash kay gilavava sitoy e idara, te theravav sine shukarne kondiciye na iklovava sine akate. Palo odova ov phenga mange ‘’sar avla sine tuke te avel daykho te khereste thay te qhingarel, janeya mi kay kereya potera e thanutnenge akate’’, phengum oleske janava, numay na sima aver alternativa, palo odova ov khuvgama proa ani paketa kay adikerava sine pashe prende. Na sineto mato, vakarla sine but shukar’’, vakerla Fatosi.

Fatosi vakerla kay akava ovipe kergya kay te shungyol but qhelale, lajutno kay ulo ano akya e mashkar manushengo. ‘’Odole momentestar me na iklislum te gilavav ni ano sheshi veke, ov ulavgya mandar o mareski lokma. Janava kay lepardilum but ano Facebook thay pakysalum kay si te kerel daykho daykhqigode akaleske, numay na ulo niso’’, agorinla Fatosi o mothavipe.

– Tu sar shungyova te sine kay daykho koshlatu sine, puqlama o Fatosi.

Sasavipeya kay na shunape shukar, respodinava me. Me koshlovava sakova dive, respodinla ov mange hasaba.

Fatose penjarava but may angleder, but ver ini aqhilem ano drom vakergyem vash ververtune puqipya. Ov therla yekh humori but laqo thay kana daykh ver sito ano disponipe, vakeripe olea nakla but shukar. Ov but ver mothavgya mange kay na lela kan soske ekzistirina averipya mashkar o buderuno thay haricuno komuniteti, but ver holanla thay gndinla kay aroganca e sakole manusheski phangyola e financiarune avipeya e odole personeski. ‘’Nesave gndina kay therna may but lovo mandar, siton ini may laqe mandar’’, vakerla Fatosi.

May doshalo stereotipi kay ekzisitnla vash haricune komunitete, phangyola e krimeya. Vash Fatoseske akava sito na akceptimo. Ov referingyola e komuniteteske e ‘’mere majupya (roma)’’. Me niyekh ver na sim qhelalo treterisalo kotar mere roma thay me sim pakyavno kay on na siton manusha e krimyengo thay e qhelale qhigodyengo’’, vakerla e decizipeya ov.

Fatosi mothavla kay kana sine qhavoro, but ver therla sine suno kay te therel yekh shukarni buti e yekhe shukarne pokipyea, kay may hari te biqhalel sine khere habe, te ovel vash peske thay na te aqhol tali manushengi baht.

Sar si pe yekh raporti e OSCE-esko, realizimo ano yanari e akale bershesko, yekh kotor e qhavorengo roma, ashkalie thay egipqanya, obligingyona kotar olenge familiye te roden lovo ano Prishtinake droma. Kotorleutne e romane komunitetesko ani Kosova kerna olengo jivdipe prekal metalikune kedipya, ji kay o manusha siton kotorleime ano riciklime materialya, kolendar te sine kay triunfina, azhutina pere familiye. Sar si pe akava raporti, ji kay na isi klare gendya kobar qhavore siton angazhime ano akava aktiviteti, o qhave buderi angazhingyona ano kedipe e qhigodyengo ji kay juvla may buderi rodna lovo. Buderi e qhavorengo avna kotar o socialune apartamentya e Plemetinako.

Sar si pe organizaciya VORAE – Voice of Roma, Ashkali and Egyptians, yekh e may barendar ani Kosova ani umal e garavipaski hakaya e komunitetyengo roma, ashkaliye thay egipqanya, siton pashe 230 qhavore ani e sah Kosova kola kerna fizikuni buti ano droma thay rodna lovo. Centro vash Socialuni Buti na therla ulavde statistike, numay sar si pe lender akava gendo pashe 90% avna kotar o romano, ashkaliengo thay egipqanyengo komuniteti.

Fatosi na janla kobar manusha si te drabaren olesko artiklo, numay therla yekh klaro mesazhi vash sarenenge; saren ko dikna akava, mangava te phenav kay mangava numay yekh buti thay niso may but.

TEKSTI NË GJUHËN SHQIPE.

TEKSTI NË GJUHËN ANGLEZE.

(Akava teksti produktisalo sar kotor e proyektesko ‘’Phikodeipe e mediengo thay e jurnalistikako vash o manushikane hakaya ani Kosova’’, phikodeimo kotar o ofisi e Europaka Uniako ani Kosova thay realizimo kotar Kosovo 2.0, CEL thay QKSGJ. Andripe e akala botipasko sito godornipe e KultPlus/YIHR KS thay ano ni yekh drom nashti te konsideringyol sar pratsav e EU vay K2.0, CEL vay QKSGJ)