Shkrimtari kosovar, Adil Olluri, ka njoftuar se Instituti Albanologjik i Prishtinës organizon tryezën shkencore me temën “Gjysmëshekulli kushtetues i Kosovës 1974-2024”.
Ai ka njoftuar se tryeza shkencore do të mbahet nesër më 18 qershor, në sallën e konferencave, në katin e dytë të Institutit Albanologjik.
“Me trajtesat e tyre shkencore dhe akademike do të paraqiten studiuesit dhe profesorët e nderuar, si Lulëzim Lajçi, Mazllum Baraliu, Qerim Lita, Memli Krasniqi, Hasan Bello, Nuridin Ahmeti, Alban Dobruna dhe Ditar Kabashi”, ka njoftuar ai.
Shtëpia botuese tiranase “Onufri” ka botuar së fundmi librin me tregime “Kthimi i babait” të shkrimtarit të njohur kosovar, Adil Olluri.
Ky vëllim me tregime së shpejti do të jetë në duart e lexuesve, në libraritë e ndryshme shqiptare, si dhe në shtandin e shtëpisë së lartcekur botuese në Panairin e Librit “Tirana”, që do të mbahet në Pallatin e Kongreseve në kryeqytetin shqiptar nga data 15 deri më datën 19 nëntor.
Po ashtu, kjo vepër artistike e shkrimtarit Olluri do të promovohet në kuadër të panairit në fjalë, gjegjësisht më datën 19 nëntor, e diel, ora 11:00, në shtandin e shtëpisë botuese “Onufri”.
“Kthimi i babait” është një përzgjedhje e tregimeve nga dy librat e mëparshëm të shkrimtarit Adil Olluri, si “Shumë rrugë dhe një rënie” (Parnas, Prishtinë, 2013) dhe “Kthimi i profetit” (Armagedoni, Prishtinë, 2019). Po ashtu, në të janë të përfshirë edhe dy tregime të shkruara viteve të fundit, si “Mjaullima” (i botuar në të përjavshmen për letërsi dhe kulturë “ExLibris”, 2023) dhe “Legjenda për ditët e murtajës” (i botuar në revistën letrare prishtinase “Jeta e re”, 2023).
Nga përmbledhja “Shumë rrugë dhe një rënie” janë përzgjedhur këto tregime: “Kthimi i babait”, “Vrasja e Talit”, “Bartësi i shpirtrave të përzënë” dhe “Panairi i ëndrrave”.
Ndërsa nga përmbledhja “Kthimi i profetit” janë përzgjedhur këto tregime: “Barku i balenës”, “Transistori”, “Plaku dhe tri fotografitë”, “Tender për transport kufomash” dhe “Kozmosi i një të ndryshmi”./ Insajderi/KultPlus.com
Shkrimtari Adil Olluri ka njoftuar se sapo ka publikuar romanin e tij të dytë, shkruan KultPlus.
“Vdekja e Omerit” titullohet romani i Ollurit i cili vjen nën ombrellën e Shtëpisë Botuese “Onufri”, dhe sipas Ollurit, romani ka për bosht vrasjen e një të riu, të fshehtat rreth saj, dëshmitë e pakta dhe dyshimet e shumta.
KultPlus ju sjell të plotë njoftimin e Ollurit, i cili ka publikuar këtë roman në prag të Panairit të Librit në Prishtinë.
Vjen në jetë romani im i dytë
“Vdekja e Omerit” është roman që do të trokasë në dyert e lexuesve dhe dashamirësve të letërsisë së tashme shqipe. Do të trokasë për t’u bërë mik shtëpie, i mirëpritur dhe i respektuar në konakun e lexuesve shqiptarë.
“Vdekja e Omerit” është romani im i dytë dhe bashkëpunimi i dytë me shtëpinë e mirënjohur botuese “Onufri”, një markë e çmueshme dhe tejet e vlershme e botimeve shqiptare, një brend i patejkalueshëm i editorësisë së librit shqip. Ka vite e vite që është bartëse e qenësishme e botimit të letërsisë shqipe. Andaj, për mua si shkrimtar është nderë botimi nga ana e kësaj familjeje të dinjitetshme editoriale. Bashkëpunimi në procesin e botimit me Enxhi Hudhrin, drejtuesen e re të këtij enti botues, ka qenë për t’u vlerësuar dhe përshëndetur.
“Vdekja e Omerit” flet kryekëput për vrasjen e një të riu, të fshehtat rreth saj, dëshmitë e pakta dhe dyshimet e shumta. Do të flasim për përfoljet dhe paragjykimet e shumta që ngjalli kjo vrasje në qytetin tonë. Po ashtu, do të përpiqemi ta krijojmë një imazh të të riut të ndjerë, Omerit, i cili do të vdesë në faqen e parë të këtij romani dhe të atit të tij, Mujës së madh, i cili do të vdesë në faqen e fundit të këtij romani.
Shumë vetë do të flasin në këtë roman, pak do të dëgjohen dhe asnjëri nuk do ta thotë të vërtetën përfundimtare, sepse një gjë e tillë nuk është dhe nuk duhet të jetë qëllim i letërsisë dhe as i këtij romani. Pra, është një rrëfim që shtron pyetje të pafundme, por nuk e jep asnjë përgjigje.
Në këtë fotografi, të publikuar kohë më parë nga Instituti Albanologjik i Prishtinës, shohim tok në një tribunë shkencore Rexhep Qosjen, Ibrahim Rugovën dhe Idriz Ajetin.
“Vitet kur këta tre mendimtarë ishin pjesë të stafit shkencor të IAP-it, padyshim se mund të cilësohen si vite të arta të këtij institucioni akedemik, kur pa as më të voglën mëdyshje IAP-i ishte kryeqendra e studimeve albanologjike”, pati shkruar në profilin e tij studiuesi i letërsisë Adil Olluri.
“Punonjësit e tij shkencorë ishin të pranishëm në shumë konferenca shkencore kombëtare e ndërkombëtare. Ky vit i dha shenjat e një rikthimi të IAP-it në vendin që i takon. Pra, të rikthimit të sigurtë në një qendër kryesore të studimeve dhe mendimit shqiptar. Viti 2018 qoftë i begatshëm për të gjithë dashamirësit e librit dhe albanologjisë”, kishte shkruar tutje Olluri. / KultPlus.com
Autori ikonik i letërsisë shqipe, Anton Pashku, shkrimtari i letërsisë së shekullit njëzet u përkujtua sonte në ambientet e KultPlus Caffe Galery, në kuadër të “Orës së Shkrimtarit” të organizuar nga PEN Qendra e Kosovës, shkruan KultPlus.
Diskutimi mbi jetën dhe veprën e Pashkut filloi me fjalimin hyrës të moderuesit Binak Kelmendi, i cili tha se Pashku shquhet për stilin e tij karakteristik dhe për ngritjen kundër normave që ekzistonin në atë kohë.
“Antoni shquhet për stilin e tij karakteristik, modelin që e kishte vetëm ai për shpërfilljen e normave letrare që atëherë aplikoheshin ose zbatoheshin nga krijues të ndryshe, krijues të kohës dhe ai ishte hapur, ose fshehtas bashkë me një grup tjetër intelektualësh kundër normave të realizmit socialist”, theksoi Kelmendi.
Ndërkaq profesori Anton Berishaj gjatë fjalimit të tij mbi veprën kolosale të Anton Pshkut tha se do të fokusohet në veprën ‘Oh’ të Pashkut, me të cilën ai kultivoi trashëgimi të madhe.
“Unë sonte do të fokusohem në romanin ‘Oh’ të Pashkut, me të cilin ai kultivoi trashëgiminë e dadaizmit dhe surrealizmit, trashëgimi kjo që besohet se ishte kyqe në poetikën e Pashkut. Tre kategoritë që janë përdorur shumë në poetikë nga Pashku janë loja, ëndërrimi dhe shkrimi automatik si trashëgimi e surealizmit”, tha ndër të tjera Berishaj.
Shkrimtari Adil Olluri tha se ndonëse kanë kaluar më shumë se katërmbëdhjetë vjet që prej herës së parë kur kishte lexuar tregimin ‘Kulla’, për të ky tregim mbetet tregimi më i bukur i prozës së shkurtër shqipe.
“Megjithëse kanë kaluar më shumë se katërmbëdhjetë vite nga leximi i parë, ende kam qëndrimin tim se tregimi ‘Kulla’ është një nga krijimet më të bukura të prozës së shkurtër shqipe. Një krijim imagjiantiv simbolik që mund të lexohet nga kënde të ndryshme, gjë që e bënë krijim të arrirë”, pohoi Olluri.
Ai ka shtuar se rrëfimi i Anton Pashkut në të shumtën e rasteve është rrëfim asociativ sepse ka si armë të fortë idetë që janë gjëja parësore e letërsisë së shkrimtarit.
“Rrëfimi i Pashkut në prozën e tij të shkurtër në të shumtën e rasteve është rrëfim asociativ, jo i drejtpërdrejtë, dhe tregimet e tij janë tregime të ideve, sepse përveç reprezentimit figurativ e stilistik, armë e fortë e tregimeve të Pashkut janë pikërisht idetë, që shpesh herë janë lënë në plan të dytë nga interpretuesit e teksteve të tij për t’u trajtuar forma dhe struktura letrare e tregimeve si gjëja parësore dhe shpeshherë edhe e vetme e letërsisë së këtij romani”, ka thënë shkrimtari Olluri.
E pranishme gjatë kësaj nate ishte edhe e bija e vetme e Pashkut, Lule Pashku e cila e konsideronte përkujtimin për babain e saj si një ndjenjë të bukur sepse siç tregoi ajo, ai ishte nga ata shkrimtarët që ka punuar shumë dhe çdo herë ka përkrahur personat që kanë pasur dashur për artin.
“Është ndjenjë e mirë që kohë pas kohe të përkujtohet meqenëse ai me të vërtetë ka punu shumë, ka qenë një njeri që e ka dashtë shumë artin edhe njerëzit të cilët janë marrë me artin i ka përkrahë gjithmonë. Ai ka pas diapazon te gjere te dijes, pavarësisht qe ishte shkrimtar njohurit e tij ishin të gjëra edhe për degët e tjera të artit. Ai i ka përkrah të gjithë, sidomos ata që ju kanë qas, mirëpo mua më erdh mire që pash njerëz që ishin mirënjohës për atë pjesë”, tha për KultPlus Lule Pashku.
Ajo ka shtuar se është krenare që ka pasur një baba si Anton Pashku, sepse ai nuk ka qenë një baba autoritativ, por mbi të gjitha ai i ka udhëzuar çdo herë. Sipas saj Anton Pashku ka qenë një shpirt i madh.
“Unë jam krenare që kam pas baba meqenëse ka pasë shumë vlera, përveç këtyre letrare ai edhe si njeri ka qenë shumë i formuar, nuk ka qenë nga ata prindërit tradicional e të pasurit autoritetin në shtëpi. AI na ka mësu me e ngrite zërin kur nk na ka pëlqyer diçka, ai çdo herë na ka udhëzuar por nuk ka paneguar që të shprehim mendimin tonë. Ai ka qenë një shpirtë shumë i mire, shumë i madh edhe shumë i bardhë. Më vie mirë që e përkujtojnë dhe e falenderojnë për punën e tij”, ka përfunduar Pashku.
PEN Qendra e Kosovës ka paraparë edhe gjashtë mbrëmje të tjera kulturore kushtuar shkrimtarëve të ndjerë: Hasan Mekuli, Jusuf Gërvalla, Xhemail Mustafa, Rifat Kukaj, Mensur Raifi dhe Mirko Gashi të cilat do të mbahen javëve në vazhdim./ KultPlus.com
Së shpejti në librarinë “Onufri” në Tiranë, por edhe në të gjitha libraritë shqiptare në Shqipëri, Kosovë e qytete shqiptare në Maqedoni, lexuesi i letërsisë shqipe do të mund ta gjejë edhe romanin “Bartësi i shpirtrave të përzënë” të Adil Ollurit.
Ky roman është ribotuar nga shtëpia e mirënjohur botuese “Onufri”. Sipas autorit të këtij romani, Adil Olluri, ky botues “është një markë e çmueshme dhe tejet e vlershme e botimeve shqiptare, një brend i patejkalueshëm i editorësisë së librit shqip. Ka vite e vite që është bartësja më e qenësishme e botimit të letërsisë shqipe. Andaj, për mua si shkrimtar relativisht i ri, ende në vitet e para të veprimtarisë dhe krijimtarisë sime letrare, është nderim dhe privilegjin botimi nga ana e kësaj familjeje të dinjitetshme editoriale. Bashkëpunimi në procesin e botimit me Enxhi Hudhrin, drejtuesen e re të këtij enti botues dhe të bijën e themeluesit të ‘Onufrit’, zotit Bujar Hudhri, ka qenë për t’u përshëndetur. Ajo në mënyrën më të mirë e më të kulturuar po e përvetëson nga i ati punën dhe profesionalizmin”.
Ky është botimi i tretë, pas dy të parëve në Prishtinë, gjatë viteve 2015 dhe 2018.
Më poshtë disa nga vlerësimet për librin e Adil Ollurit:
Një roman që na kthen në të kaluarën tonë të afërt, në luftën e Kosovës dhe eksodin biblik të shqiptarëve për të shpëtuar nga më e keqja. Një rrëfim në veten e dytë që na flet e na bën vëzhgues e përkujtues gjatë leximit. Një rrëfim në të cilën i shohim ecejaket e njeriut tonë, zgripcin e tij ekzistencial, frikën e tij të zakonshme në një kohë të pazakonshme, vullnetin e tij të paepur për ta shpëtuar veten dhe më të dashurit e tij nga ploja e përgjakshme. E pikërisht ploja e përgjithshme është në sfond të romanit, ndërsa peripecitë e individit, qytetarit të rëndomtë, njërit prej nesh, janë në qendër të tij.
“Bartësi i shpirtrave të përzënë” është një vepër që na vjen me një dimension human të portretizimit të luftës. Ai na flet për luftën pa heroizëm, pa patetikë, por me një çiltërsi dhe natyrshmëri të rrëfimit.
Ky roman nuk është sprovë pikënisjeje, por është një arritje e madhe, një fakt letrar-kulturor jo vetëm në jetën e autorit, por edhe për letërsinë bashkëkohore shqipe.
Rrëfimi në vetë ne dytë mundëson rindërtimin e përditshmërisë me secilën hollësi domethënëse të saj nëpërmjet kritikës, autoironisë, gjykimit të vetvetes si qenie shoqërore e etnike në formën më të imët ku përzihet pafuqia, pafajësia, interesi i rëndomtë prej njeriu familjar me detyra konkrete më së pari ndaj vajzës, bashkëshortes, babait. Po ashtu, në plojën e madhe të Kosovës nuk u thirrën në altarin e sprovës e të sakrifikimit vetëm jetët njerëzore, trupat e gjallë si të tillë, por vetëdija, ndërgjegjja, personaliteti i njerëzve që do të mbeteshin gjallë, e, ndërgjegjja e përftuar gjatë e pas eksodit, vetëdija, morali, kujtesa dhe rrëfimi i asaj të shkuare të afërt, mund të bëhej me realizëm artistik e qartësi intelektuale vetëm nëpërmjet vetë së dytë, kur e nxjerr nga vetja vetveten e fshehur, e ndriçon me të metat dhe përmasat e saj duke i thënë vetes: po, ti i ke bërë këto, ke pasur frikë, je fshehur në dhomën tënde, ke pasur frikë dhe ta lëshosh ujin për ta larë tualetin tënd ku porsa urinove, ke pasur frikë ta ndizje dritën elektrike, etj, etj.
Romani i Adil Ollurit është një dritare e madhe e hapur për të parë qartësisht veten dhe historinë tonë.
Virion Graçi, shkrimtar
Falë vetes së dytë (tepër të vështirë), Adil Olluri ka mënjanuar tendencën bajate të ekzgjerimit dhe patetikës heroike, duke i lënë vend projektimit të llahtarës, disiplinimit të saj të pamundshëm në një udhëtim eksod me trenin e vdekjes. E vetmja heroikë është të presësh vdekjen në mënyrë dinjitoze, njerëzore, në një orë të ligë kur nënvetëdija të kthen së prapthi, si astar xhakete. Atëherë nuk kuptohet më, a je në realitet apo në kllapinë alegorike të vdekjes. Kufiri është i padallueshëm: makthi uniform i kufirit midis. Njeriu ka vdekur dhe është ringjallur nga hiri i frikës. Dhe kjo përvojë përcillet në roman pa efekte që do ta dëmtonte organicitetin natyral të veprës.
Shkrimtari rron aq sa kujtohet nga të tjerët. Mosha biologjike është pakrahasimisht e vogël përballë kohës që shkrimtari mund të qëndrojë në kujtesën e njerëzve dhe lexuesve të tij.
Takim i veprës së tij me lexues që nuk janë të moshës së tij biologjike, veçmas me lexues që do të lindin pas vdekjes së tij biologjike është takim i vërtetë. Vetëm atëherë vepra e një shkrimtari bën jetën e saj të njëmendtë. Kështu që, ndajmë bindjen tonë të plotë se vepra poetike e Basri Çapriqit do ta arrijë këtë takim të shumëdashur për secilin krijues dhe do të jetë në duart dhe në mendjen e lexuesve që janë sot dhe do të vijnë nesër. Këtë e themi për dy arsye.
Së pari, për shkak të jokonvencionalitetit konceptual që bart poezia në krahasim me poezinë e shkruar nga bashkëkohësit e tij. Derisa shumica e poetëve shqiptarë të Kosovës të viteve 70-të, 80-të dhe 90-të të shekullit të kaluar, shkruanin poezi me struktura të një abstraksioni stilistik e me një ndërthurje të metaforave me koncepte etnografike mbi jetën, vendin dhe idealin për liri, poezia e Basri Çapriqit nuk e kishte këtë ngjyrim. Ai e stilizonte konkretësinë dhe na shpaloste një dimension tjetër për jetën dhe idealet e kohës.
Derisa bashkëkohësit e tij, përmes vargjeve të tyre e aspironin një ideal (siç ishte liria), Basri Çapriqi ishte dyshues ndaj një ideali të tillë. Poezia e tij shprehte hamendje dhe hezitime për rrëfimet e mëdha. Ajo asnjëherë nuk i përshëndeti ato. Eci e vetme. Nuk u bë asnjëherë pjesë e “mainstreemit”, e idesë se “kështu është mirë të shkruhet” apo “është koha për të shkruar kështu.” Poezia e tij dha një botëkonceptim atipik për mënyrën e të menduarit për kohën në të cilën u shkrua.
Dhe këtu qëndron veçantia e saj konceptuale. Së dyti, për shkak të formës së saj. E thamë edhe më sipër se poezia e tij nuk i ndoqi vijat e strukturimit me një sistem stilistik, të përberë prej metaforash me përmbajtje etnografike, që në letërsinë shqipe dha shartimin e një letërsie me veçori etnomoderne, që ishte moderne për nga forma, ndërsa në përmbajtjen e saj e kishte etnosin dhe lokalen.
Poezia e Çapriqit ndoqi një rrugë tjetër formale. Ajo na i dha metaforat me një botëkonceptim universal dhe krijoi një frymë të imazhit përmes strukturës poetike. Andaj, shumë lehtë mund të themi se poezia e këtij poeti lirisht mund të cilësohet si imazhiste, që është e rrallë në korpusin e gjithëmbarshëm të letërsisë sonë bashkëkohore. Strukturimi i saj metaforik i jep dimensionet e një botëkonceptimi universal, që nuk ndalet në një vend apo një kohë të caktuar. Është thënë me plotë të drejtë nga studiues e shkrimtarë të ndryshëm se poezia e Basri Çapriqit është gërshetim i metaforave mediterane, si një tipar stilistik e konceptual i vargut të tij. Duke qenë me prejardhje bregdetare (nga Ulqini), deti dhe shenjat poetike që ndërlidhen me të dalin të natyrshme në poezinë e tij.
Një ndërtim i tillë metaforik i veprave të tij na bën të mendojmë se jemi duke e lexuar një poet ndryshe të letërsisë bashkëkohore, të zhvilluar në Kosovë në fundin e shekullit XX dhe fillimin e shekullit XXI. Çapriqi është autor i një sërë përmbledhjesh me poezi dhe i një sërë veprash studimore rreth letërsisë shqipe. Veprat e tij poetike janë: “Ulli me dy mijë unaza” (Rilindja, Prishtinë, 1983), “Në fund të verës” (Rilindja, Prishtinë, 1986), “Ma qet gjuhën” (Rilindja, Prishtinë, 1989), “Frutat bizare” (Rilindja, Prishtinë, 1996), “Burimi nën gjuhë” (përzgjedhje me parathënie të Ali Podrimjes, Toena, Tiranë, 2005), “Zbutja e gjarprit” (PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë, 2006), “Përkryerja e shiut” (Art Club, Ulqin, 2013). Ndërsa, veprat e tij studimore janë: “Mikrostruktura e tekstit” (Rilindja, Prishtinë, 1990), “Aksidenti i orës shqiptare” (Fjala, Prishtinë, 1993), “Përmasat e kontekstit” (Shoqata e Shkrimtarëve e Kosovës, Prishtinë, 1998), “Simboli dhe rivalët e tij” (PEN Qendra e Kosovës, 2005), “Paradigma kadareane” (Onufri, Tiranë, 2006). Basri Çapriqi në studimet e tij letrare dha shenjat e një studiuesi të rëndësishëm të letërsisë shqipe. Me dy veprat e tij studimore “Mikrostruktura e tekstit” dhe “Simboli dhe rivalët e tij” na shpalos format e një zbërthimi imanent të teksteve letrare, që do t’ju hyjnë në punë secilën herë studiuesve të tashëm dhe të ardhshëm të letërsisë shqipe.
Megjithatë, ne ndajmë bindjen se vlera më sublime e krijimtarisë së tij letrare qëndron te krijimet poetike, te poezia e tij. Në pamundësi për t’i analizuar veprat e tij poetike veç e veç, për shkak të natyrës së këtij shkrimi-homazh dhe për shkak të hapësirës së gazetës, ne i kemi përzgjedhur gjashtë poezi të tij, që i kemi cilësuar si antologjike brenda korpusit poetik të këtij autori.
Për mendimin tonë, ato janë: “Liria”, “Dritaren lëre hapur”, “Përkryerja e shiut”, “Kontributi im për revolucionin është zero”, “Guaca” dhe “Të kanë parë tek lexon vargje atyre në Had (Ali Podrimjes).” “Liria” është një poezi fenomenale në aspektin stilistik e tematik dhe është njëra nga poezitë më jokonvencionale në aspektin konceptual e ideor në letërsinë e gjithëmbarshme shqiptare. Aty shohim një diskurs ironik e dyshues për atë që shoqëria e cilëson si ideal. Këtu është edhe madhështia e poetit, që ka mendimin e tij personal edhe për gjërat që shoqëria mund t’i cilësojë si të paprekshme. “Dritaren lëre hapur” është poezi antologjike për shkak të ritmit të saj dhe shpalimit ideor. “Dritarja” në këtë poezi nuk është më vetëm një objekt konkret, por merr përmasën e një simboli. Këtë dimension e ka edhe poezia “Përkryerja e shiut”, ku shiu shndërrohet në një strukturë simbolike që prodhon mundësi të ndryshme interpretimi.
Po ashtu, edhe guaca te poezia me të njëjtin titull shndërrohet në një shenjë simbolike, që mund të interpretohet si një poetizim i mbylljes së qenies njerëzore. “Të kanë parë tek u lexon vargje atyre në Had (Ali Podrimjes)” është njëra nga poezitë më të arrira përkushtuese që është shkruar në letërsinë e sotme shqiptare. Aty ai, përmes vargut poetik, i flet mikut të tij vdekur dhe njërit prej poetëve më të mirë shqiptarë, Ali Podrimjes, pranë të cilit shkoi jo shumë vite pas shkrimit të kësaj poezie.
Ndërkaq, “Kontributi im për revolucionin është zëro” ka një ngjashmëri ideore me poezinë e parë, të përmendur këtu. Me të poeti shpreh një ironi dhe një revoltë me zhurmuesit dhe të pasinqertët që tentojnë t’i marrin namet e paqena. Për ta ilustruar këtë, po i japim disa vargje të kësaj poezie:
Kontributi im është zero Për revolucionin për historinë Jam frikësuar si mos më keq Kam ikur larg t’i strehoj fëmijët Gruaja më thotë ato tashti Kush s’u frikësua kur mbulonte terri Po s’u zë goja gjëra të tilla Tanimë që mori fund e gjitha Së paku mund të kemi strehë Për kalamajt more aman Të gjithë pëlcasin fjalë të mëdha Po prandaj e them t’u jap guxim Atyre.
Gjatë këtyre ditëve, pas së dielës së kobshme kur profesori e poeti Basri Çapriqi na la, secili prej nesh kemi thënë fjalë të mira e të thurura bukur për të. Sikur gjysmën e tyre t’ia thoshim sa ishte gjallë… /KultPlus.com
Shkrimtari Adil Olluri, ka publikuar botimin e dytë të romanit “Bartësi i shpirtrave të përzënë”
Botimi është bërë nga Shtëpia Botuese “Artini” në Prishtinë ndërsa recensente e librit është Meliza Krasniqi.
Për këtë roman kanë ardhur vlerësime të shumta, ku ndër to veçojmë:
“Ky roman nuk është sprovë pikënisjeje, por një arritje e madhe, një fakt letrar e kulturor jo vetëm në jetën e autorin, por edhe në letërsinë bashkëkohore shqipe”, Virion Graçi, shkrimtar.
“”Olluri e trajton një fragment tragjik të luftës, shpërnguljen me dhunë, duke e vendosur një “hero frikacak” në qendër të romanit. Ai me romanin e tij të parë jep shenjat e një pjekurie estetike e rrëfimtare”, Gëzim Aliu, shkrimtar.
Piktura në ballinën e romanit është realizuar nga Anton Krasniqi. /Insjaderi/ KultPlus.com
Me shkrimtarin slloven dhe mikun tim, Jurij Hudolin, përpos letërsisë më ka lidhur edhe një sensibilitet që ai ka karshi problemeve humane, me të cilat përballen njerëzit e sotëm, qoftë në Kosovë, qoftë në Slloveni. Andaj, mezi prisja ta lexoja një roman të tij të përkthyer në gjuhën shqipe, ani pse kisha lexuar pjesë a fragmente nga proza e tij, të prezantuar nga ai në festivalin e letërsisë “Polip” dhe në aktivitete të ndryshme letrare në Prishtinë. Miku im Jurij e do shumë vendin tonë dhe ka një simpati të veçantë, andaj ai është i prirë që të vijë pa asnjë përtesë në qytetin tonë.
Përkthimi dhe botimi i romanit të tij “Thjeshtri” në gjuhën shqipe ishte një lajm i mirë për të gjithë ne miqtë e tij shqiptarë që e njihnim Jurij Hudolinin dhe besonim në cilësitë e tij artistike. Para se të flas për këtë roman, do të dëshiroja që edhe romani tjetër i tij “Trst via Ljubljana” të jetë i përkthyer në gjuhën tonë, meqë botimi i tij ka ngjallur një interesim të madh në opinionin kulturor slloven.
“Thjeshtrin” në gjuhën tonë e solli Nikollë Berishaj, një përkthyes i palodhshëm, i cili e shqipëroi edhe romanin “Nekropoli” të Boris Pahorit, veprën e Drago Jançarit, atë të Milan Daklevas e shumë vepra të tjera, duke shndërruar në përkthyesin kryesor të letërsisë sllovene në gjuhën shqipe.
Ky roman i Jurij Hudolinit ka një linearitet narrativ, ku ajo që shihet dhe ndodh merr zhvillim evolutiv, duke pasur zhvillim të natyrshëm nga fillimi deri në klimaksin dramatik. Pra, nuk kemi të bëjmë me eksperimentime të panevojshme formash e stilesh letrare, të prirë nga njohuritë teorike rreth formacioneve letrare, por kemi një krijim romanësor që si pikë të tij esenciale e ka rrëfimin bazik, rrëfimin origjinar. Këtë roman e karakterizon narracioni dinamik që i jep dramacitet asaj që ndodh në të. Pra, nuk kemi situata e përshkrime të stërzgjatura që do ta mundonin lexuesin. Zhvillimi i shpejtë në një ambient minimalist (thuajse e tërë ngjarja zhvillohet në shtëpinë dhe kafe-barin në një fshat periferik, që quhet Panula), është një shenjë se kemi të bëjmë me një prozator, që përpos të tjerash, ka një imagjinatë të bujshme.
Loris Çivitko, Benjamin Zakarshjeku dhe nëna e tij, Ingridi, janë tre personazhet që e përbëjnë boshtin e rrëfimit,
rreth të cilëve ndërtohen të gjitha situatat në këtë roman. Ingridi ndahet nga burri i saj i parë, slloveni Valter Zakarshjek, i cili ishte alkoolist dhe nuk kujdesej aq shumë për familjen. Por, ky rezulton të mbetet problemi më i vogël në jetën e vështirë të Ingridit, që besonte në dashurinë dhe idilin familjar, deri në atë pikë sa nuk mund të merret me mend. Ky naivitet atë e shpie në kurthin e Loris Çivitkos, një tregtar i vogël dhe një fshatar kroat, i cili i premton asaj atë që synonte. Ajo e mori me vete Benjaminin dhe nga Ljublana u zhvendos në fshatin kroat, Panula, që gjendej në pjesën kroate të Istrës, jo shumë larg qytetit të Pula-s. Lorisit i interesonte vetëm ta kishte një trashëgimtar nga gjaku i tij dhe deri në lindjen e Frederikut të vogël, nuk sillej edhe aq keq me gruan e tij të ri dhe me thjeshtrin e tij, Benjaminim. Pas kësaj filloi ferri i vërtetë për këta dy të fundit. Tortura e vazhdueshme psikologjike ishte më e pakta që e ushtronte ndaj tyre, meqë sa herë që i jepej rasti i dhunonte fizikisht, duke i rrahur edhe për më të voglin shkak. Dhuna ndaj tyre eskalonte çdo ditë e më shumë, deri në tentimin për ta mbyllur Ingridin në çmendinë dhe për ta vrarë Benjaminin. Lorisi, përpos i dhunshëm, ishte edhe tip psikopatik, meqë vazhdimisht frikësohej se thjeshtri i tij mund t’ia merrte pasurinë, çdoherë dyshonte në të, ndërsa Ingridin e trajtonte vetëm si skllave të pavlerë, që nuk meritonte më asgjë, meqë e kishte realizuar qëllimin pse ishte martuar me të, lindjen e djalit, Frederikut. Përkundër rrahjeve të vazhdueshme, Ingridi sërish besonte se Lorisi do të kthehej një ditë në gjendjen e tij të mëparshme dhe do të realizohej ai idili i ëndërruar i familjes së përkryer. Ndërkaq, frikë-respekti fillestar i Benjaminit për Lorisin më vonë do të zbehej krejtësisht, ngaqë me t’u rritur ai do t’i kuptonte gjërat. Shikuar në këtë aspekt, secili mund të hamendësojë se fabula e këtij romani është e thjeshtë, por është thellësia e portretizimit të personazheve dhe karaktereve të tyre ajo që e bën të veçantë këtë krijim narrativ të Jurij Hudolinit. Andaj, mund të themi se ky autor ia bën një zbërthim të hollësishëm karaktereve të romanit të tij, duke e trajtuar dramën e tyre të brendshme dhe të jashtme, përjetimet dhe ëndërrimet e tyre.
“Thjeshtri” është një dramë familjare, më mirë të themi një tragjedi familjare e zakarshjekëve, që gjatë leximit na bën të bashkëndjejmë me fatin dhe pafajësinë e tyre. Është një rrëfim që na mbanë pezull dhe na bënë kureshtarë të vazhdueshëm për atë se ç’do të mund t’ju ndodh personazheve tona në situatat dhe kapitujt e ardhshëm. Andaj, kjo është cilësia e një letërsie të mirë, që të mbanë pezull dhe të shqetëson, duke të bërë që të parashtrosh pyetje për njeriun dhe njerëzoren.
Duke e njohur dhe duke e pasur mik Jurij Hudolinin, pa hamendje mund të them se gjërat për të cilat flet e shkruan ai në këtë roman janë shqetësime të tij njerëzore. Ai shkruan për ato gjëra që e shqetësojnë, duke qenë i vërtetë dhe i sinqertë në shpalimin e emocioneve që dalin brenda tekstit. Pak a shumë tema të tilla kemi diskutuar së bashku gjatë kohës sa ishte në Prishtinë. Dhe kjo më bëri përshtypje, meqë ai nuk shkruan për gjëra që nuk i ndjen. /KultPlus.com
Vepra letrare e autorit Adil Olluri, më 5 prill të këtij viti është shpërblyer me çmimin ndërkombëtar “Premio Internazionale Ostana” në Ostanë të Italisë. Kurse çmimin e pranoi dje.
Arsyetimi i çmimit ishte për “origjinalitetin në prozë, humanizmin dhe mesazhin e paqes që jep rrëfimi i tij”.
Për më tepër, çmimi i është ndarë Ollurit në edicionin e dhjetë jubilar me radhë të këtij çmimi ndërkombëtar, ndërsa jepet nga Bashkia e Ostanës, Provinca e Cuneo-s, në bashkëveprim me asociacionin kulturor “Chambra d’oc”./ KultPlus.com
Vepra letrare e autorit Adil Olluri, është shpërblyer me çmimin ndërkombëtar “Premio Internazionale Ostana” në Ostanë të Italisë, shkruan KultPlus.
Lajmin e ka bërë të ditur nëpërmjet rrjetit social Facebook, vetë autori Olluri, i cili ka thënë se ndihet tejet i nderuar. Çmimi Ollurit i është ndarë në edicionin jubilar të dhjetin me radhë të këtij çmimi ndërkombëtar, ndërsa jepet nga Bashkia e Ostanës, Provinca e Cuneo-s, në bashkëveprim me asociacionin kulturor “Chambra d’oc”.
“Njoftimi m’u dha zyrtarisht përmes emailit nga kryetari i Bashkisë së Ostanës, z. Giacomo Lombardo”, ka shkruar Adil Olluri ndër të tjera në Facebook./ KultPlus.com
“Fytyra e tiranisë: rrëfimi për diktaturën në romane bashkëkohore shqiptare” është libri i pestë i shkrimtarit Adil Olluri ndërsa i treti në fushën e studimeve letrare, shkruan KultPlus.
Ky libër studimor, i Ollurit, pritet të dalë në shitje javën e parë të janarit të vitit 2018-të. Kështu ka njoftuar nëpërmjet rrjetit social Facebook, vetë Adil Olluri.
“Ky studim monografik ka për qëllim analizimin e një sërë romanesh bashkëkohore shqiptare, që kanë për temë diktaturën. Për të arritur te rezultatet e dëshiruara na u imponua qasja apo kërkimi tematik, meqë, siç provojmë ta argumentojmë në këtë studim, diktatura është njëra nga temat kryesore të letërsisë bashkëkohore shqiptare. Përveç romaneve me temë diktaturën konkrete komuniste, si në Kosovë, po ashtu edhe në Shqipëri, kemi trajtuar edhe disa romane që flasin për diktatin e zakoneve patriarkale shoqërore mbi individin, si një formë e diktatit përtej politik”, ka shkruar ndër të tjera Adil Olluri.
Recensentë të këtij libri studimor janë: Fadil Grajçevci dhe Belfjore Qose. Redaktura gjuhësore nga Fadil Grajçevci ndërsa redaktura kompjuterike dhe kopertina nga Lulëzim Lajçi. Piktura në ballinë: “The massacre of the innocents” (1612), piktori: Peter Paul Rubens (1577-1640)./ KultPlus.com
(Adil Olluri “Bartësi i shpirtrave të përzënë”, Parnas, Prishtinë, 2015)
Shkruan Izet Abdyli.
Udhëtim përditshëm me tren të jep komoditetin të soditësh peizazhet e bukura të natyrës që shtrihen në të dy anët e hekurudhës, por edhe të meditosh e t’i hapësh rrugë imagjinatës duke nxjerr ndonjë varg të bukur poezie. Herë-herë ke mundësinë të lexosh ndonjë libër dhe koha prej 35 minutave sa zgjatë udhëtimi në relacionin Drenas-Prishtinë ose anasjelltas, ikën saora. Kështu më iku edhe mua kjo javë duke lexuar romanin “Bartësi i shpirtrave të përzënë” të shkrimtarit Adil Olluri. Madje si për koincidencë leximi në tren korrespondon me ngjarjet e romanit të cilat zhvillohen në tren. Por ka dallimi “treni i Ollurit” dhe “treni im”. Përderisa “treni i Ollurit” bartë njerëz të frikësuar, me fytyra të ngrysura, me fëmijë e gra në buzavajë e burra që orë e çast mund të rrëmbehen nga njerëzit e zinj e me një rafal automatike të rrëzohen përdhe, “treni im” bart fytyra të qeshura, të rinj e të reja që mësyjnë të lirë kryeqytetin për të marr dituri, punëtor që ngarendin në punë për të siguruar vetën e familjen, por edhe fëmijë të gëzuar e pensionistë që për pikë qejfi duan ta kalojnë ditën në kryeqytet.
Por, t’i kthehemi romanit. Çfarë ofron romani, cili është syzheu, çka e bënë të veçantë lëndën që ka shtjelluar autori? Ngjarjet e romanit shtrihen në tri ambiente: Në qytetin e izoluar të Prishtinës pas bombardimeve të NATOS, ku mbizotëron frika e tmerri. Në trenin si rrangallë e hekurt që bart njerëzit që braktisin shtëpitë e banesat për të shpëtuar kokën e tyre dhe Kampi i Bllacës, i mbytur në baltë,ku shpresa për jetë firon e gjallë.
Vetë gjetja metaforike e titullit të romani, të intrigon dhe të cytë për ta lexuar dhe hyrë në botën e tij, e që fillim e fund ka obsesionin e frikës së kryepersonazhit Bardhylit. Ngjarjet e romanit zhvillohen gjatë luftës së fundit në Kosovë. Karakteristikë e narracionit të romanit është rrëfimi në veten e dytë. Kjo është zgjedhja e shkrimtarit i cili përmes monologëve na shpie në situatat ku shpaloset bota individuale e njeriut të gjendur në situata të absurdit, ku jetën dhe vdekjen e ndanë një pe i hollë. Dhe kjo varet nga ata që kanë formën e njeriut por në brendi të shpirtit të tyre rri zgjuar pasioni i bishave. I gjendur në këtë katrahurë frika e kryepersonazhit mund të duket e natyrshme, por kur ajo tejkalon përmasat reale me mendimet fiktive dhe parashikimet ndjellakëqija që i sillen vërdallë mbi kokë bëjnë që njeriu nganjëherë del jashtë vetvetes. Ndaj imagjinata jep mundësi të krijimit të situatave të paqena, sado që ngjarjet reale që ndodhin ngjasojnë shumë me ato që janë krijuar në psikikën e Bardhylit. Ky roman psikologjik përshkohet me situata ku gjithçka mbërthehet nga një rrjet i errësirës dhe drita në fund të tunelit duket larg. Mbyllja brenda mureve të banesës në Prishtinë dhe droja se orë e çast siluetat e zeza herë të maskuar e herë me shirita kobësjellës mund të trokasin apo shkallmojnë dyert bëhen përditshmëri duke mbajtur përherë në presion psikologjik deri në traumë shpirtërore. Kulmi i tërë kësaj arrin kur tërë ngarkesa psikike nganjëherë zbrazet në dialogun me veten … Bardhyl, ti po flet me veten… i thotë gruaja, sado që ai mohon këtë duke u munduar të shfajësohet për diçka që tashmë po i përsëritet në jetën e tij. Janë imazhet e përditshme rrugëve të qytetit ku tallja e pushtetmbajtësve me qytetarin e thjeshtë fillon nga një absurd i tekeve të tyre për çështje banale deri të marrja e jetës në mënyrën me çnjerëzore. Pasiguria për veten, gruan dhe vajzën e vogël Jetën, bënë që edhe Bardhyli të ketë të njëjtin fat me tjerët, duke u përfshirë në valën e eksodit. Peripecitë e tij në “Bartësin e shpirtrave të përzënë” japin dramën e një populli. Prandaj edhe drama kryesore e romanit zhvillohet në tren, përkatësisht në aktin e dytë, siç e ka bërë autori konceptin e romanit në tri akte, e që lirisht mund të adaptohet edhe si një skenar filmi apo drame. “Treni i Ollurit” tashmë bart njerëz drejt një Golgote, ku shpresa për të mbijetuar e gjithsecilit udhëtarë, që në këtë rast janë të barabartë, sikur zbehet kur shohin se si para syve të tyre rrëmbehet profesori dhe jeta e tij për pak minuta shuhet nga krismat e shurdhëta, që mezi ndihen nga uturima e trenit, apo si fiket jeta e plakut brenda në tren pa pasur mundësi për ndihmë mjekësore. Po edhe vajet e fëmijëve, madje edhe vajzës së Bardhylit, e cila e ndrydhur në atë “gërdallë të hekurt” kërkon kthimin në banesë pa qenë e vetëdijshme për rrezikun qe mund t’u kanoset atje.
Udhëtimi drejt kufirit, sado që zgjat disa orë, Bardhylit i duket sikur janë ditë. I stërlodhur nga pagjumësia, atij herë i parafytyrohen skena tmerri, madje edhe vetën për disa çaste e sheh të rrëmbyer në tren, duke e zbritur e futur në një bodrum me njerëz të tjerë të rrahur e të dërmuar që presin aktin e pushkatimit. Pikërisht në momentin kur pritej të zbrazeshin rafalët mbi të, si shpëtimtare i vjen gruaja Valdetja, e cila e tund nga kjo ëndërr trishtuese, ,,Zgjohu se arritëm” i thotë ajo. Por ndjenja e frikës nuk mposhtet lehtë, ngase ajo tashmë ka hyrë në palcë dhe e përcjellë deri në çastin kur këmbët e tyre shkelin në baltën e Bllacës. Akti tretë si një epilog përmbyll dramacitetin e ngjarjeve të romanit, ku obsesioni i frikës individuale më nuk ka vend, por brenga e shqetësimi për njerëzit e mbetur në malet e Kosovës gëlon në shpirtrat e përzënë. Me këtë roman ku jepet vetëm një anë e medaljes së luftës së fundit në Kosovë, mund të themi se Olluri ka arritur me sukses të ndërtojë një strukturë romani për luftën, mbase një nga më të veçantët me këtë temë.
“Kthimi i babait”, tregim i shkrimtarit Adil Olluri, është përkthyer në gjuhën serbe, shkruan KultPlus.
Ky tregim poashtu edhe është botuar në organin zyrtar të Festivalit Ndërkombëtar të Tregimit “Kikinda short”. Lajmin e ka bërë të ditur vetë autori Olluri, i cili përmes një publikimi në rrjetin social Facebook, është shprehur se për të si autor ky takim me lexuesin serb është tejet i rëndësishëm.
“Për mua si autor, ky takim me lexuesin serb është tejet i tejet i rëndësishëm, për shkak të rrëfimit, temës dhe mesazhit që ka ky tregim”, ka shkruar ndër të tjera Olluri.
Tregimin “Kthimi i babait” e përktheu Gjorgje Bozhoviq./ KultPlus.com
Tregimet e Adil Ollurit do të lexohen në Festivalin Ndërkombëtar “Kikinda Short”, që do të mbahet me 15 dhe 16 dhjetor të këtij viti, shkruan KultPlus.
“Kikinda short” është një nga evenimentet më të rëndësishme letrare në Evropën Juglindore. Ai është festival dyditor, ekskluzivisht për tregimin e shkurtë, që organizohet në dy qytete të Serbisë, Kikinda dhe Beograd.
“Unë do të prezantohem me dy tregime: “Kthimi i babait” dhe “Vdekja e autorit”. I pari është pjesë e librit tim me tregime “Shumë rrugë dhe një rënie” (2013, ribotim 2017), ndërsa i dyti është shkruar tash së voni”, ka thënë Olluri për KultPlus./KultPlus.com
Tregimi “Letra e një ushtari të huaj” i autorit Adil Olluri është botuar në revistën letrare “Kroniko de Balkanio”, që është një revistë serioze e esperantologëve që merren me çështje të Ballkanit, shkruan KultPlus.
Ky tregim është pjesë e librit me tregime “Shumë rrugë dhe një rënie”.
Në gjuhën esperanto, tregimin e përktheu profesor Bardhyl Adem Selimi.
Olluri është shprehur i lumtur për këtë vlerësim dhe ka falënderuar përkthyesin e librit.
“Tregimi im “Letra e një ushtari të huaj” botohet në revistën letrare “Kroniko de Balkanio”, që është një revistë serioze e esperantologëve që merren me çështje të Ballkanit. Ky tregim është pjesë e librit me tregime “Shumë rrugë dhe një rënie”. Në gjuhën esperanto e përktheu profesor Bardhyl Adem Selimi, të cilit i jam mirënjohës për përkthimin dhe promovimin e prozës sime në mesin e esperantologëve nga mbarë bota”, shkruan Olluri në Facebook. / KultPlus.com
