Pas librit të saj të parë, “Do vij me hijen e erës” (2020), Ajne Ibërhysaj del para lexuesve me vëllimin e saj të dytë poetik Gravurë me ngjyrat e kohës. Sikurse edhe në librin e parë, edhe këtu Anja vazhdon të shpalosë në vargje botën e saj intime, dashurinë për jetën dhe dhimbjen për humbjen e njerëzve të saj të dashur, pa lënë mbas dore as përkushtimin për atdheun.
Poezia e Ajne Ibërhysajt nuk është poezi e mjeshtërisë a zanatit, por e ndjesisë dhe përjetimit të çastit. Fjalë kyçe e poezisë së saj është fjala shpirt, ndërsa togfjalëshat: “dridhjet e shpirtit”, “britmë shpirti”, “psherëtimë shpirti” e të tjerë të ngjashëm, shfaqen shpesh në vargje edhe si tituj vjershash, që, herë-herë, ngjajnë si variacione të njëra-tjetrës.
E tërë poezia e Ajnes është një vërshim ndjenjash, mbresash, kujtimesh, të cilat poetja i shpreh natyrshëm, ashtu si i vijnë. Po qe se bëjmë një krahasim me fenomenet e natyrës, do të thoshim se rrëfimi poetik rrjedh lirshëm, ashtu siç ndërrohen stinët e motit, siç bien gjethet në vjeshtë dhe siç rrjedhin ujërat e lumenjve. Edhe pikat e shiut që lëshojnë retë dhe lotët që rrjedhin nga sytë janë pjesë e kësaj “gravure”.
(Të themi në parantezë se titulli i librit: Gravurë me ngjyrat e kohës i përgjigjet përmbajtjes së veprës: frymës së përgjithshme dhe në mënyrë të veçantë përbërësve të saj ideotematikë dhe
gjuhësorë-stilistikë).
Ndoshta bukuria e kësaj poezie qëndron pikërisht këtu, te kjo natyrshmëri, që është shprehje e botës së pasur shpirtërore të poetes dhe e përvojës së saj jetësore. Në harmoni me këtë përcaktim është edhe fjalori i kësaj poezie, si dhe motivet e saj, që, edhe kur duket se largohen në mitologji (Troja, Prometeu, Sizifi, Itaka), i qëndrojnë besnikë kohës dhe mjedisit që i ka lindur.
Edhe kur ndeshet me ftohtësinë e rrethit, poetesha jonë përpiqet ta zbusë atë me ngrohtësinë e ndjenjës, të tingujve e ngjyrave, që nuk e lënë indiferent për asnjë çast lexuesin. Duke i lejuar vetes ta mbyllim këtë fjalë të shkurtër në mënyrë pak a shumë të figurshme, metaforike, do të thoshim se lirika e Ajne Ibërhysajt ka shpirt dhe kolorit: ajo i ngjan një kopshti shumëngjyrësh, ku secili gjen diçka pas shijes së vet.
Është ndarë nga jeta në moshën 90 vjeçare ikona e artit dhe kulturës lezhjane Agim Velaj, kompozitor studiues, krijues si dhe themelues i ansamblit ‘’Çiftelia’’. Gazetari Gjergj Marku ka ndarë lajmin duke theksuar se gjatë katër dekadave deri sa doli në pension, Agim Velaj iu përkushtua me shpirt dhe shumë punë, dashuri dhe pasion afirmimit të Lezhës si një trevë përle kulture ku arti do të arrinte majat më të larta.
“Agim Velaj ishte nga ata njerëz që tejkalojnë vitet e jetës për të mbetur kujtesë e kohës dhe pasuri e kulturës së një populli, shkruante para një viti Suela Bala kur z.Velaj do të nderohej me titullin “Qytetar Nderi” i Lezhës, qytetit që e do dhe e nderon si babain e muzikës së kultivuar lezhjane”.
“Bashkë me Aleksandër Banushin dhe Loro Gjeçin, ai është pionier në krijimin e të parit ansambël folklorik kombëtar- Ansamblit Çiftelia në vitin 1966. Falë formimit të gjithëanshëm kulturor e muzikor, përvojës si udhëheqës artistik ndër vite i këtij ansambli, ka sjellë në Lezhe disa here çmime të para nga festivalet kombëtare të Gjirokastrës. Nxënësit e tij vazhdojnë sot të mbajnë gjallë dhe t’i japin vende nderi Lezhës“, shkruan Marku.
Ai sjell në vëmendje se si kompozitor Agim Velaj është autor i operetës “Bardha” Fituese e çmimit të dytë Vlorë 1969, si dhe i operetës “Kudo i pari”. Ka kompozuar; valle, suite-vallesh, këngë për fëmije, pjese per instrumenta popullore, balet me nje akt, si dhe i kenges se kultivuar.
“Agim Velaj është transkiptues i mbi 500 këngëve dhe mbledhës i 10.000 vargjeve. Është meritë e padiskutueshme e tij qemtimi i të gjithë materialit folklorik ku përfshihen; këngë të vjetra folklorike te 5 trevave te Lezhes te transkiptuara me nota duke ruajtur origjinalitetin si ne melodi edhe ne tekst si dhe valle te kenduara dhe shume melodi orkestrale. Me shume durim e perkushtim ai ka lene deshmi te arkivuara te mbi 500 artisteve te zhanreve te ndryshme qe kane performuar per 50 vjet art dhe kulture në rrethin e Lezhes.
Edhe në vitet e moshës së kaluar vazhdonte të punonte pa pushim, duke bere gati per botim nje tjeter enciklopedi muzikore me perla te trevave te ndryshme muzikore shqiptare, ndersa ka botuar ‘’Kange popullore Shkodrane’’ dhe “Nje karajfil bjen mbi kitare’’, si deshmi e dokumentuar me tekste, dhe partitura e visarit muzikor shqiptar.
Ai është dekoruar me urdhrin Naim Frasheri, ne mes dashurise dhe vleresimit qe publiku ushqeu per dekada te tera per muzikologun e permasave kombetare Agim Velaj. Personalisht si drejtues i kultures ne Mirdite pata fatin te bashkepunonim per Festfolkun e Gjirokastres 2009, ne perberje te grupit te Qarkut Lezhe, duke pare nga afer cilesite profesionale dhe njerezore te nje personaliteti te rrallë)“, shkruan Gjergj Marku./balkanweb/ KultPlus.com
Në Paris, rastësisht, i mbusha pesëdhjetë e sa vjet. Tani jam një vit më i madh se Naimi, dyfish më i moshuar se Migjeni dhe – mjekërbardhë si Lasgushi. Për ditëlindjen time pimë nga një gotë verë me Veronikën nga Kili dhe Mihain nga Bukureshti. Ç’rastësi ! Të tre kemi njohur nga një diktaturë (unë dy a tri) dhe kemi ëndërruar botën e lirë. I cakërrojmë gotat dhe themi: Gëzuar! Secili në gjuhë të vet; në Paris, në botën e lirë (A thua, vërtet?) Në ditëlindjen time të njëqindepesëdhjetë !
Është nder dhe kënaqësi e veçantë, por edhe përgjegjësi e shkallës më të lartë, të flasësh – para një auditori të nderuar, siç jeni Ju dhe në një ceremoni solemne, siç është kjo – për jetën dhe veprimtarinë e protagonistit të kësaj ceremonie, shkrimtarit të madh bashkëkohor shqiptar Ismail Kadare, vepra e të cilit ka marrë tashmë, në kulturën shqiptare, ashtu sikurse vepra e Naim Frashërit dikur, përmasat e një bible nacionale.
Në auditoret e këtij Universiteti dhe veçanërisht të Fakultetit në të cilin ndodhemi emri i tij shqiptohet çdo ditë, kurse veprat e tij lexohen e komentohen gjerësisht; idetë e tij kanë qenë për ne dhe vazhdojnë të jenë ende, në masë të madhe, udhërrëfyese në kohë e në hapësirë, ndërsa arti i tij tregues i nivelit dhe i pjekurisë sonë shpirtërore dhe intelektuale.
Ne që punojmë dhe studiojmë në Universitetin e Prishtinës, të rinj e të moshuar, studentë dhe profesorë, poetë dhe shkencëtarë, nuk mund t’i harrojmë vargjet që laureati ynë i sotëm i shkroi në mbrojtje të atyre që në vitin e madh 1981 u ngritën të kërkonin të drejtat e tyre; të kërkonin të bëheshin njerëz të lirë e të barabartë me të tjerët:
U ngritët ju, viganë, fisnikë
Me korrektesë e madhështi
Ngaqë kërkuat republikë
U shtypët si në monarki.
Ne që punojmë e studiojmë në këtë institucion të lartë shkencor që quhet Universitet i Prishtinës, aq të dashur e të çmuar për ne e të urrejtur aq shumë nga ata që urrejtjen e patën shpallur ideologji të vetën, nuk mund ta harrojmë novelën Krushqit janë të ngrirë, personazhi më mbresëlënës i së cilës, studenti Shpend Brezftohti, bie i masakruar nga dhuna policore në demonstratat e studentëve të Kosovës, që kërkonin, në mënyrë të qetë e paqësore, avancimin e statusit politik të saj në shkallë të Republikës, e aq më pak veprën Bisedë përmes grilash, hero i së cilës është jo një personazh fiktiv, por një personazh real, profesori i këtij Universiteti, politikologu i shquar Ukshin Hoti, për fatin e të cilit nuk dihet asgjë as sot e kësaj dite, edhe pse kanë kaluar më se katër vjet nga përfundimi i luftës në Kosovë.
Në këtë çast solemn, kur shkrimtari ynë i madh, autori i më se pesëdhjetë veprave letrare të zhanreve të ndryshme dhe i adhuruari i mijëra e miliona lexuesve anembanë botës, ndodhet në mesin tonë, për të marrë titullin e merituar “doctor honoris causa”, nuk mund të anashkalojmë as triptikun e njohur Tri këngë zie për Kosovën, që flet për fatin tragjik të Kosovës, të cilën autori e konsideron me të drejtë pjesë të pandashme të Shqipërisë, as poezinë Mundja e ballkanasve nga turqit…, që çmistifikon mitin serb mbi “betejën e Kosovës”, ndërkohë që burimet relevante
historike flasin për një luftë të përbashkët të “koalicionit ballkanik”, as poezinë Terrori në Kosovë, ku, sikurse edhe te Krushqit e ngrirë, shfaqet fytyra e krimit të ricikluar në shekuj, as tregimin Baladë për vdekjen e J. G., që evokon jetën dhe vdekjen e veprimtarit të lëvizjes kombëtare të Kosovës, Jusuf Gërvallës, i cili ishte njëherësh edhe një krijues i hollë e subtil dhe sa e sa krijime të tjera në poezi e prozë, që trajtojnë temën e Kosovës, sepse Kadareja dhe Kosova, siç është thënë edhe në një rast tjetër (në promovimin e librit Ra ky mort e u pamë në vitin 1999), janë një binom i pandashëm.
Nuk do mend se tema e Kosovës dhe preokupimi me fatin e saj, paraqet një segment të rëndësishëm të veprës së gjerë e shumëdimensionale të Ismail Kadaresë, porse unë jam këtu për të thënë diç, aq sa më lejon koha që më është dhënë në dispozicion, për opusin letrar kadarean dhe, natyrisht, edhe për personalitetin e tij si njeri dhe krijues në përgjithësi.
I vetëdijshëm se veprimtaria e Ismail Kadaresë dhe sidomos vepra e tij letrare është aq e madhe dhe aq e gjerë sa që për të mund të flitet me orë të tëra, më lejoni që, me këtë rast, të mjaftohem me disa vlerësime e konsiderata të përgjithshme.
Vepra letrare e Kadaresë është e madhe si vëllim dhe e madhe si vlerë. Ajo përbëhet nga disa vëllime me poezi, që i takojnë kryesisht fazës së parë të krjimtarisë së tij, asaj të viteve ’60; nga dhjetëra vëllime me tregime, novela e romane që trajtojnë një gamë të gjerë temash e subjektesh dhe ofrojnë një galeri të tërë personazhesh; nga mbi dhjetë vepra eseistike, që ngrenë probleme të rëndësishme letrare, kulturore, politike e shoqërore; nga një dramë me subjekt nga mitologjia antike, ku, brenda kornizës mitike, strukturohen gjedhe të gjithkohshme ekzistenciale e historike; nga dy-tri vepra për fëmijë, ndonjëra prej të cilave paraqet vlerë kulmore në këtë degë të letërsisë dhe nga shumë tekste të tjera të shkruara në formë ditarësh, kujtimesh, intervistash, letrash e polemikash, të cilat në instancën e fundit kanë karakter homogjen dhe rrahin në një pikë: te shqetësimi i përhershëm i shkrimtarit për fatin e Atdheut dhe te ideja e lirisë si vlera më sublime e jetës njerëzore. Nuk është e rastit që një numër i madh i veprave të Kadaresë (Kështjella, Kronikë në gur, Dimri i madh etj.), shfaqen në dy e më shumë variante, që shumë motive e ide rimerren nga një vepër tek tjetra, që disa personazhe dalin në dy e më shumë romane etj., gjë që ta kujton atë mendimin e njohur se krijuesite mëdhenj krijojnë gjatë tërë jetës një vepër të vetme.
Vepra letrare e Kadaresë është e madhe me vëllimin e saj dhe e madhe me kuptimin e saj. Ajo përfshin periudha të ndryshme historike dhe hapësira të ndryshme gjeografike, sado që pikë nistore e saj është pothuajse gjithmonë atdheu i shkrimtarit, Shqipëria (në kuptimin etnik e jo politik të saj), kurse ngjarjet e disa veprave të tij, siç janë, fjala vjen, romanet Koncert në fund të dimrit dhe Pallati i ëndrrave, novelat Shkaba dhe Ikja e shtërgut etj., zhvillohen, si te Homeri e Dante jo vetëm në tokë, por edhe në qiell e në nëntokë.
Vepra e Kadaresë është e madhe me pasurinë e saj ideore e tematike dhe e madhe me vlerën dhe bukurinë e saj artistike.
Duke e lexuar veprën e Kadaresë të huajt e njohin Shqipërinë, kurse shqiptarët e njohin botën dhe vetveten.
Duke e lexuar veprën e Kadaresë mësojmë si duhet atdheu; sa e shtrenjtë është liria; sa e bukur, por edhe sa e vështirë, është jeta; sa komplekse, e ulët dhe madhështore njëkohësisht, është qenia njerëzore dhe ç’kuptim ka metafora “art i dhembjes universale”.
Kur i lexojmë dhe rilexojmë veprat: Gjenerali i ushtrisë së vdekur, Kështjella, Kronikë në gur, Dimri i madh, Koncert në fund të dimrit, Ura me tri harqe, Pashallëqet e mëdha, Viti i mbrapshtë, Prilli i thyer, Kush e solli Doruntinën, Pallati i ëndrrave, Piramida, Spiritus e sa e sa të tjera, që tashmë kanë hyrë në fondin e përhershëm të kulturës shqiptare e, pjesërisht, edhe të asaj botërore, bindemi se vepra e Kadaresë është vepër me vlera të mëdha artistike dhe me konotacione të gjera kuptimore e semantike. Me peshën e ideve dhe të vizioneve të saj, me mesazhin e qartë dhe cilësinë e lartë artistike, me strukturën komplekse gjuhësore e stilistike, me zgjidhjet origjinale kompozicionale dhe me poetikën e saj moderne, ajo e ka të sigurt vendin e saj në historinë e letërsisë shqipe. E njëjta gjë mund të thuhet, pak a shumë, edhe për poezinë e tij lirike, për pjesën më të mirë të saj, që sjell nota të reja e individuale në poezinë shqipe dhe sidomos për veprat e tij eseistike si: Autobiografia e popullit në vargje, Ardhja e Migjenit në letërsinë shqipe, Eskili, ky humbës i madh, Ftesë në studio, Nga një dhjetor në tjetrin, Pesha e kryqit, Legjendja e legjendave, Dialog me Alen Bosquet-në etj., që veprën e Kadaresë e bëjnë edhe më komplekse, kurse interesimin e lexuesit për të e mbajnë përherë të gjallë.
Duke lexuar veprën e Kadaresë, përfshirë këtu edhe dy veprat e tij më të reja, Vajza e Agamemnonit dhe Pasardhësi, të cilësuara si “diptik”, mësojmë se ç’mund të bëjë me fjalën një mjeshtër i rryer i saj, i cili është në gjendje t’i vërë pranë njëra-tjetrës, fjalët me kuptim krejt të kundërt, siç bën në një rast i dashuri i Suzanës, të bijës së Pasardhësit, një Agamemnoni modern shqiptar, në përsiatjet e tij: “ E yllta, ogurzeza ime!”.
Por, ç’është në të vërtetë ajo që këtë vepër, veprën e Kadaresë, e bën të veçantë dhe për shumëçka edhe të papërsëritshme?
Teoricieni i njohur i romantizmit gjerman dhe përkthyesi i veprave të Shekspirit në gjermanisht, August Vilhelm Shlegel, duke folur për dramaturgun e madh anglez, të cilin ai e konsideronte edhe shkrimtar gjerman, pat thënë se Shekspiri zbuloi kaosin origjinal të natyrës njerëzore. Shëmbëllyeshëm këtij cilësimi inventiv të shekullit XIX, ne do të mund të thoshim sot, në fillim të mijëvjeçarit të dytë, se shkrimtari bashkëkohor shqiptar Ismail Kadare zbulon në veprat e tij kaosin origjinal të historisë shqiptare.
Vepra letrare e Ismail Kadaresë është një freskë e madhe e historisë mijëvjeçare të Shqipërisë dhe të shqiptarëve, që kap nyjat kyçe të ekzistencës së kombit shqiptar në Ballkan dhe trajton në mënyrë autentike origjinalitetin e jetës së tij si Komb.
Vepra e Kadaresë është një metaforë e gjerë e kuptimplote e totalitarizmit komunist dhe e gjithë totalitarizmave të tjerë, të majtë dhe të djathtë. Me mjetet e artit letrar, nëpërmjet simbolit, metaforës, alegorisë, aluzioneve, parabolave, miteve, arketipeve etj., ai arrin t’u çjerrë maskën regjimeve shtypëse, që cenojnë lirinë e dinjitetin e njeriut, duke i zhvidhosur pamëshirshëm mekanizmat e tyre, temë kjo që është bërë një lajtmotiv i veprës së këtij shkrimtari. Në kushtet e censurës e të mungesës së lirisë së shprehjes, që kishte instaluar në Shqipëri regjimi stalinist
shqiptar, klimë kjo në të cilën Kadare e krijoi pjesën dërrmuese të veprave të veta, në mesin e të cilave edhe disa kryevepra, ai e trajtoi këtë temë duke e hedhur shumë herë subjektin në periudha të tjera historike dhe veçanërisht në atë të Perandorisë Osmane, siç vepron, fjala vjen, në veprat Ura me tri harqe, Kamarja e turpit, Pallati i ëndrrave, Qorrfermani e të tjera.
Krijues me talent e imagjinatë të rrallë, Kadare fluturon lirshëm nga një epokë në tjetrën dhe nga një vend në tjetrin. Rrallë ndonjë shkrimtar tjetër i kohës sonë di ta zotërojë kohën dhe historinë si ai: të gjejë përjetësinë në të përditshmen dhe të krijojë legjendën nga realiteti, aq sa për të mund të thuhet, ashtu siç është thënë për Borhesin dhe disa shkrimtarë të tjerë latino-amerikanë, se arrin t’i lidhë epokat, duke fshehur perin.
Si çdo vepër e madhe letrare e artistike, vepra e Kadaresë është, siç do të thoshte bashkëkohësi i tij i madh matanë Adriatikut, shkrimtari dhe semiologu italian, Umberto Eko, vepër e hapur. Me strukturën e saj të hapur e dinamike ideore, tematike, gjuhësore e stilistike, ajo është një vepër që lejon mundësinë e qasjeve, leximeve dhe interpretimeve të ndryshme, nga leximi i parë, i drejtpërdrejtë, deri tek ai alegoriko-simbolik, që zbërthen kuptimin e dytë a të tretë të veprës, duke i shpalosur shtresat kuptimore për të cilat flasin teoricienët e interpretimit të tekstit letrar.
Sikurse pararendësit e tij të mëdhenj, Naimi, De Rada, Fishta, Konica, Noli, Lasgushi, Koliqi, Kuteli e Migjeni dhe bashkëkohësit e tij, Xoxa, Agolli, Qosja, Camaj e të tjerë, Kadareja me veprën e tij të gjerë, rikonfirmon faktin e njohur se gjuha shqipe është gjuhë me mundësi të mëdha shprehëse.
Krijues që ka theksuar sa e sa herë (në ese, intervista etj.) se gjuha shqipe është pasuria më e madhe e kombit shqiptar dhe se ajo është njëra ndër dhjetë-dymbëdhjetë gjuhët themelore të botës, ai ka dëshmuar në mënyrë elokuente se me këtë gjuhë mund të shprehen ndjenjat e ndjesitë më të holla dhe mendimet e gjykimet më të thella.
Në serinë e veprave të tij të plota, që po boton tash sa vjet, paralelisht, shqip dhe frëngjisht, botuesi i njohur frëng Fayard (deri tani me sa dimë kanë dalë gjithsej 11 vëllime), autori ka ndërmarrë një aksion të gjerë për rishikimin estetik dhe gjuhësor të veprës së tij në tërësi, duke e pastruar rrënjësisht fjalorin e saj nga fjalët e huaja dhe veçanërisht nga orientalizmat, gjë që flet për respektin që ka ky shkrimtar ndaj gjuhës shqipe dhe për seriozitetin me të cilin i qaset punës krijuese.
Sipas të dhënave që ofron studiuesi Bashkim Kuçuku te vepra Kadare në gjuhët e botës (botim i vitit 2000), vepra letrare e Kadaresë është përkthyer në më se 30 gjuhë dhe është botuar në më se se dyzet vende të botës. Mirëpo, këto të dhëna mund të thuhet se tanimë janë vjetruar, sepse në botë mesatarisht çdo javë botohet një vepër e Kadaresë.
Në një kolokuiumin shkencor të mbajtur në Paris në vitin 1993, Kadare është quajtur “gardien de mémoire”, që në shqip do të thotë “ruajtës i kujtesës”, ashtu siç është quajtur edhe Promete zjarrsjellës, demiurg dhe Shekspir shqiptar.
Askush si ai nuk ka ditur ta trajtojë në poezi e në prozë dhe veçanërisht në disa romane të tij motivin e shkombëtarizimit dhe të bjerrjes së identitetit nëpërmjet përftesash stilistike të tipit “zona kra-kra”, “nul kujtesa”, “nul bytyn” e të tjera të ngjashme.
Vepra e Kadaresë është kujtesë, etnos, botëkuptim dhe mendësi; ajo është emblemë e kulturës kombëtare, me përmbajtje, domethënie e vlerë universale.
(Fjalë e mbajtur në ceremoninë e shpalljes së Ismail Kadaresë “Doctor honoris causa” i Universitetit të Prishtinës, 21 nëntor 2003)/ KultPlus.com
Sot në moshën 76 vjeçare ka ndërruar jetë “Mjeshtri i Madh”, Agim Doçi.
Doçi (9 maj 1948) ishte një nga krijuesit më të mirë të teksteve të këngëve shqiptare, fituesi i mbi 50 çmimeve dhe dy herë përfaqësues me tekstet e tij në Eurovizion.
Veçohet bashkëpunimi me kompozitorin Edmond Zhulali në shumë këngë të festivaleve në Shqipëri dhe me mbi 100 këngë mes të cilave “Marshi i UÇK-së” dhe “A vritet pafajësia”.
Ka punuar si inxhinier në Montimet Industriale duke marrë pjesë në shumë objekte të rëndësishme si Fabrika çimentosh, Metalurgjik, Superfosfat-Laç, Poligrafik-Tiranë etj. Në vitet e fundit të ’80 ka punuar pranë Kombinatit të Drurit “Misto Mame” si kryeinxhinier për energjinë. Në 1989 dënohet duke u caktuar të punojë me tre turne në fabriken e letër-kartonit. Përfshihet në lëvizjet e dhjetorit 1990.
Ka botuar disa libra me poezi si ‘Hajde dru me pre’, ‘Rrëzuar mbi vetminë’, ‘Rituali i kryqëzimit’.
Për kontributin e tij të jashtëzakonshëm, ish-presidenti Bujar Nishani e ka nderuar me çmimin “Mjeshtër i Madh”./ KultPlus.com
Sot, janë bërë 61 vite nga lindja e heroit të kombit, Agim Ramadani. Përveçse strateg i luftës, ai ka qenë edhe artist i lindur i cili ka krijuar piktura dhe poezi të shumta.
Në përvjetorin e tij të lindjes, KultPlus ju risjell hartimin e tij të shkollës së mesme, në të cilin profesoresha Shejnaze Elezi e ka notuar me 5 plus./ KultPlus.com
Sot janë bërë 61 vite nga lindja e Heroit të Kosovës Agim Ramadanit.
Agim Ramadani (3 Maj 1963 – 11 Prill 1999) i njohur ndryshe me nofkën “KATANA”, ishte njëri prej komandantëve më të shquar dhe më aktivë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) si dhe komandant i Zonës së Koshares.
Gjatë luftës në Kosovë në vitin 1998, ai zhvilloi operacione të suksesshme ushtarake kundër forcave serbe përreth kufirit Kosovë–Shqipëri dhe ai gjithashtu mori pjesë në Betejën e përgjakshme të Koshares e cila u zhvillua më 9 Prill të vitit 1999, ku edhe ishte komandant i Brigadës 138 deri në ditën e rënies heroike të tij. Pas përfundimit të luftës, ai u shpall Hero i Kosovës.
Lindi më 3 Maj 1963 në fshatin Zhegër të Komunës së Gjilanit dhe ra dëshmor më 11 Prill 1999 në fshatin Koshare të Komunës së Gjakovës gjatë një luftimi ballë për ballë me forcat serbe.
Të parët e Familjes së tij ishin me prejardhje nga Malësia e Karadakut, pikërisht nga fshati Depcë afër Preshevës. Shkollimin Fillor e kreu në vendlindje, ndërsa Shkollën e Mesme Teknike në Gjilan në vitin 1980, dhe më pas e vazhdoi Akademinë Ushtarake–Drejtimi i Komunikacionit në Zagreb të Kroacisë.
Me poezi dhe pikturë është marrë që nga shkollimi i mesëm. Përderisa poezitë e tij, sa ishte gjallë i mbetën të shpërndara nëpër revista të ndryshme e në dorëshkrim, si piktor organizoi ekspozita kolektive e personale në Kroaci, ku punoi si ushtarak dhe në Zvicër ku jetoi si emigrant politik dhe me fillimin e luftës në Kroaci, ai e braktisi ish–Armatën Jugosllave ku punonte si oficer. Në vitin 1998 pranohet anëtarë nderi në Akademinë Evropiane të Arteve.
Ndonëse e kishte të rregulluar statusin e emigrantit, Agim Ramadani në vitin 1998, iu përgjigj thirrjes së atdheut dhe u inkuadrua në radhët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), duke i lënë në Zvicër gruan dhe tre fëmijët e tij.
Gjatë luftës u dëshmua si strateg i lartë dhe udhëheqës i dashur për ushtarët. Ishte njëri ndër hartuesit e planit për thyerjen e kufirit shqiptaro-shqiptar, gjë të cilën edhe e bëri bashkë me shokët e vet. Ishte i pari që shkuli gurin-piramidën-kufitare në Koshare.
Pas thyerjes së këtij kufiri, në pjesën e Kosovës, tek vendi i quajtur “Zharret”, ai ra dëshmor. Llogaritet si një nga heronjtë më të njohur të historisë së re shqiptare. Në Gjilan para Teatrit Kombëtar i është ngritur një shtatore, në të cilën janë komponuar të gjitha elementet artistike dhe luftarake të Agim Ramadanit–KATANËS./ KultPlus.com
Në ditën përkujtuese për njerëzit epokëshënjues, profesorin, krijuesin dhe veprimtarin Prof. Dr. Latif Berishën, dhe për veprimtarin sindikalist të Bashkimit të Sindikatave të Pavarura të Kosovës, z. Agim Hajrizi, të cilëve në pranverën e 1999-s barbarët ia morën jetën në pragun e derës, po që nuk mundën t’ua mbysin veprat.
Të mundohemi që bashkërisht të thërrasim kujtimet për ta duke u heshtur brenda vetes.
Sot, kur përkujtojmë jetën dhe trashëgiminë e profesor Latif Berishës dhe të zotit Agim Hajrizit, le të mos vajtojmë thjesht për ndarjen e tyre, por le të festojmë jetën e tyre, arritjet e tyre, shpirtin e tyre të paepur që populli ynë të shohë dhe të gëzojë lirinë.
Le të marrim frymëzim nga shembulli i tyre, le t’i përkushtohemi parimeve që ata i mbanin me dashuri e me përkushtim, dhe le të vazhdojmë punën që ata filluan, duke e ditur se megjithëse ata mund të mos jenë më me ne në trup, prania e tyre duket e madhe në luftën e vazhdueshme për drejtësi, për barazi, për një botë më të mirë për të gjithë ne pa përjashtim.
Të mbledhur këtu sot, ne e bëjmë këtë jo vetëm për të kujtuar, por edhe për të nderuar. Ne nderojmë jetën dhe trashëgiminë e dy individëve të jashtëzakonshëm, Profesor Dr. Latif Berisha dhe z. Agim Hajrizi. Emrat e tyre janë të njohur për të gjithë atdhedashësit dhe veprimtarët e çështjes shqiptare.
Ndikimi i tyre kumbon përmes strukturës së shoqërisë sonë. Sot, ne qëndrojmë me frikë nga arritjet e tyre dhe reflektojmë për ndikimin e thellë që ata vazhdojnë të ushtrojnë, edhe në mungesë të tyre.
Profesor Latif Berisha, një akademik dhe krijues i dalluar, poet e prozator e mendimtar, ia kushtoi jetën kërkimit të dijes dhe avancimit të arsimit. Kërkimet e tij nismëtare dhe idetë nismëtare jo vetëm që pasuruan të kuptuarit tonë në fusha të ndryshme, por gjithashtu hapën rrugën për brezat e ardhshëm të studiuesve.
Përkushtimi i Profesor Latif Berishës për përsosmërinë dhe kuriozitetin intelektual shërben si një fener dritëdhënës e drejtues për të gjithë ne në komunitetin akademik po edhe në shoqëri.
Profesor Latif Berisha ishte më shumë se një akademik; ai ishte një vizionar. Etja e tij e pangopur për dije e shtyu atë në ballë të fushës së tij, ku ai shpërtheu shtigje dhe shkatërroi barrierat. Hulumtimi i tij nuk ishte thjesht një ushtrim akademik; ishte një kërkim për të vërtetën, një udhëtim drejt së panjohurës, i ushqyer nga një kuriozitet i pamëshirshëm dhe nga një imagjinatë e pakufishme.
Profesor Latif Berisha, nëpërmjet punës së tij, ai sfidoi mençurinë konvencionale, riformësoi kuptimin tonë për botën dhe frymëzoi të tjerë të panumërt që të ndiqnin gjurmët e tij.
Por, Latif Berisha ishte më shumë se një studiues. Ai ishte një mentor, një mik, një dritë në mes dritash në një botë shpesh të mbështjellë në errësirë. Dera e tij ishte gjithmonë e hapur, mendja e tij gjithmonë e etur për t’u përfshirë në dialog, për të ndarë ide, për të ndezur njohuri të reja.
Profesor Latif Berisha besonte në fuqinë e arsimit për të transformuar jetët, për të ngritur komunitetet, për të ndërtuar një të ardhme më të ndritshme për të gjithë. Dhe megjithëse ai mund të mos jetë më me ne, trashëgimia e tij vazhdon në jetët e panumërta që ai preku, mendjet që ai formoi, zemrat që ai frymëzoi.
E krahas Profesor Latif Berishës ishte edhe veprimtari i dalluar, Z. Agim Hajrizi, një drejtësikërkues i vendosur për të drejtat e punëtorëve dhe një figurë e shquar në Bashkimin e Sindikatave të Pavarura të Kosovës themelet e të cilit i vuri me Profesor Dr. Hajrullah Goranin.
Z. Agim Hajrizi pa frikë luftoi kundër padrejtësisë dhe shfrytëzimit. Përpjekjet e tij të palodhura për të fuqizuar punëtorët dhe për të përmirësuar kushtet e punës lanë një gjurmë të pashlyeshme në lëvizjen punëtore. Përkushtimi i tij i palëkundur ndaj parimeve të solidaritetit dhe drejtësisë vazhdon të frymëzojë sindikalistët në Kosovë po edhe në mbarë botën ku mbërriti informacioni për veprimtarinë e tij sindikale.
Zoti Agim Hajrizi, një titan i lëvizjes punëtore, një kampion i klasës punëtore, e kuptoi shumë herët se përparimi i vërtetë nuk mund të arrihet pa drejtësi, se të drejtat e punëtorëve duhen të respektohen nëse duam të ndërtojmë një shoqëri vërtet të drejtë dhe të barabartë.
Zoti Agim Hajrizi ia kushtoi jetën, duke ecur guximshëm drejt kësaj kauze fisnike, duke organizuar, mbrojtur, mobilizuar bashkëpunëtorët e tij për të kërkuar pjesën e tyre të drejtë të kafshatës së gojës. Dhe edhe përballë fatkeqësive, edhe në kohërat më të errëta, ai kurrë nuk u lëkund, nuk u lëkund, nuk e humbi kurrë qëllimin përfundimtar: se një botë ku çdo punëtor trajtohet me dinjitet dhe respekt duhet të krijohet dhe se është e mundur të krijohet.
Agim Hajrizi ishte më shumë se një lider sindikal. Ai ishte një luftëtar, një luftëtar i drejtë, një mbrojtës i patrembur i të shtypurve. Ai iu kundërvu shtypjes, u përball me padrejtësinë dhe i tha të vërtetën pushtetit, edhe kur kjo do të thoshte të vinte jetën e tij në rrugën e drejtësisë dhe të lirisë.
Dhe megjithëse ai mund të jetë hequr shumë shpejt prej nesh, shpirti i tij jeton në zemrat e të gjithë atyre që vazhdojnë luftën për të drejtat e punëtorëve, që refuzojnë të heshtin përballë tiranisë, që besojnë, siç bëri ai, se një botë tjetër e duhur dhe shumë më emirë është e mundur.
Pavarësisht barbarisë që u përballën, shpirti i tyre mbeti i pathyer dhe veprat e tyre nuk mund të shtypeshin. Guximi i tyre përballë fatkeqësive shërben si një testament për qëndrueshmërinë e shpirtit njerëzor dhe fuqinë e bindjes.
Ndërsa ne nderojmë kujtimin e tyre sot, le të riangazhohemi gjithashtu për të mbështetur vlerat që ata i mbanin të shtrenjta.
Dhe, le të përpiqemi të imitojmë pasionin e tyre, integritetin e tyre dhe angazhimin e tyre të palëkundur ndaj drejtësisë.
Duke vepruar kështu, ne sigurojmë që trashëgimia e tyre të vazhdojë të jetojë dhe se kontributet e tyre në shoqëri nuk do të harrohen kurrë.
Të faleminderit Profesor Latif Berisha, të faleminderit zoti Agim Hajrizi./KultPlus.com
Profesori Agim Vinca tha se t’i drejtohesh dikujt me “zotëri” është gabim, ai tha se duhet t’i thuhet “zoti”. Por këtë ndryshim tha e kanë imponuar hoxhallarët.
“Gjuha standarde mësohet është gjuhë e qytetërimit”, tha profesori Vinca.
“Jemi të prirur t’i shkelim vlerat dhe e shkelim gjuhën shqipe në çdo mënyrë”, u shpreh ai.
Teksa profesori Vinca po fliste, iu drejtua autorit të Pressngut me “Zoti Kërquki”. Këtu ndërhyri analisti Shkëlzen Gashi, duke thënë “nuk është Zoti, po zotëri”.
E Vinca ia ktheu Gashit: “Gabim është të thuhet zotëri, këtë e kanë imponu hoxhallarët”.
Ndërron jetë në moshën 70-vjeçare skulptori i njohur Agim Rada. Ai ishte shtruar në spital prej dy ditësh pasi prej kohësh vuante dhe mjekohej për një problem me mushkëritë, por nuk mundi të fitonte betejën për jetën.
Agim Rada lindi më 24 maj 1953 në Tiranë. Punimet i tij përfshin statujat, skalitur në bronz të figurave të tilla si Marin Barleti, Gjergj Elez Alia, Onufrit, dhe Petro Marko.
“Krijimtaria ime nuk ka qenë kurrë e politizuar, figurat kanë qenë përherë figura të ndritura të kombit, që nuk i kanë shërbyer politikës së ditës, që sot janë në maj të Olimpit nesër gremisen në fund. Unë kam bërë figura që i kanë rezistuar kohës, ndriçimit që ata vetprodhuan. Për këtë jemi shumë borxhli vendit tonë. Prandaj, derisa të jap frymë, unë jam në shërbim të kombit edhe të këtyre figurave.”, do të shprehej Rada/Balkanweb/KultPlus.com
Beteja e Koshares, më 9 prill 1999, 24 vjet më parë në kuadër të operacionit “Shigjeta”, ishte njëra ndër më të përgjakshmet dhe më heroiket e luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.
Thyerja e kufirit në mes të Kosovës dhe Shqipërisë kishte shënuar jo vetëm një fitore morale për UÇK-në, por ajo i kishte hapur rrugë furnizimit me armatim dhe mbështetje logjistike, ndihmë mjekësore, për shumë zona të luftës në brendësi të Kosovës.
Heqja me luftë e kufirit mes Kosovës dhe Shqipërisë kishte edhe rëndësinë juridike në të drejtën ndërkombëtare. Kjo pamundësonte kontrollin e forcave serbe mbi territorin që ndante në mes një komb të vetëm, shuante ndikimin e dhunshëm shtetëror dhe integritetin territorial të pretenduar.
Përpjekjet për të arritur një marrëveshje që forcat serbe të tërhiqeshin nga territori i Kosovës, kishin rezultuar pa sukses. Ndërkohë, pas Rambujesë ishte formuar Qeveria e Përkohshme e Kosovës dhe caqet ushtarake dhe paramilitare serbe ishin sulmuar nga forcat e aleancës veri-atlantike NATO.
Beteja e Koshares mbetet një nga përballjet e suksesshme të forcave të UÇK-së jo vetëm për bilancin e të vrarëve nga pala e armikut, por dhe me efektin që pati ky sukses në forcimin e besimit të popullsisë së zonës tek UÇK-ja dhe aleatët e saj. Kjo betejë u bë motiv për shtimin e radhëve të vullnetarëve që i bashkoheshin UÇK-së në front.
Triumfi i luftëtarëve nga mbarë trojet e Kosovës, të bashkuar në Brigadën 138, në krye të së cilës ishte komandanti Agim Ramadani, bëri që të shembet muri gati njëqindvjeçar i vënë në mes të Kosovës dhe Shqipërisë./Gazeta Express/KultPlus.com
