Në vazhdimësinë krijuese të kompozitorit të mirënjohur gjilanas Agron Elezi, kënga e radhës e publikuar më 16 gusht 2022 titullohet “Kënga e Mërgimtarit” ku interpretojnë: Bashkim Kërqeli – vokalist (i dyti nga e djathta në foto), Bekim Rexhepaj – saksafonist (i dyti nga e majta), Pajazit Morina – basist, dhe Agron Elezi – pianist (i pari nga e majta).
Miksimi dhe Masteringu është bërë nga Mentor Latifi (i pari nga e djathta) poashtu nga Gjilani.
Për këtë rast kompozitori deklaroi: “Të hysh në shpirtin e mërgimtarit është një përvojë sa ngjethëse aq edhe sfiduese, sa e përmallshme aq edhe trimërore, dhe këtë shpirt e kom ndje më së shumti sa isha me punë në Kandahar, Afganistan, ku edhe zënë fill notat e para të kangës. Mos t’harrojmë se shteti jonë fillestar është formuar falë mërgimtarëve, me punën e tyre plot sfida dhe rezistencë të paimagjinueshme. Në kohën më kritike të shtet-formimeve në Evropë, rilindasët tanë mërgimtarë dhanë kontributin qenësor në ngritjen e vetëdijes kombëtare. Ata shënuan edhe heroizmin kryesor të formimit të shtetit zyrtar Shqiptar që vazhdimisht kanosej me zhdukje të tërësishme nga faqja e hartës Evropiane. Edhe sot, Kosova nuk do të ishte shtet pa ndihmën dhe kontributin e diasporës. Përkundër shtet-formimeve tona, programi i trysnisë politike dhe destabilizuese nga armiqtë shekullor, që copëtuan trojet shqiptare qysh herët, po vazhdon. Mërgimtarët tanë janë ata që akoma dhe vazhdimisht kontribuojnë si shpirtërisht, si materialisht në stabilizimin dhe mundësinë e zhvillimit sa më të shpejt të shteteve tona. Ata janë edhe kritikë qenësor kundrejt shkurtpamësisë së diplomatëve tanë naiv që bien shumë lehtë në grackat politike Serbe, Greke apo aleatëve të tyre.
Kjo kangë i kushtohet mu atyre – mërgimtarëve, mallit të tyre, dhe shpresës së pashuar të tyre për një mëmëdhe të fuqishme dhe stabile. Kënga fillon me vargjet e poetit tonë gjithashtu mërgimtar Andon Zako Çajupi.”
Ndërsa vokalisti Bashkim Kërqeli deklaroi: “Ka qenë privilegj dhe kënaqësi e madhe për të punuar me Agronin, Bekimin, Pajkin dhe Mentorin. Atë qe e kam përjetuar përgjatë punës me ta, ka qenë një emocion dhe mrekulli e papërshkrueshme në artin e muzikës.”
Jam i bindur se kjo vepër do t’mbetet një “evergreen” këngë dhe do t’godasë fuqishëm në shpirtrat e mërgimtarëve tanë.
Më duhet të pranoj që, për ta kuptuar nga syri kritik poezinë e Agron Elezit, edhe pse në dukje mjaft e kapshme, mua si shkrimtar mu desh një kohë.
Ky poet, që fatkeqësisht në mënyrë të prerë dhe të domosdoshme ka qenë gjithmonë i censuruar përgjatë shekullit të XX-të, rrjedh nga fakti i gjendjes sonë të mjerë dhe të imponuar politike që vazhdimisht bënte dhe po bën trysni në ngufatjen e kulturës sonë në përgjithësi dhe zërit artistik të vërtetë shqiptar në nivel botëror në veçanti.
Poetët e paktë dhe të vërtetë shqiptar të shekullit të XX-të të Kosovës kanë mbetur nën hije, ashtu si ka mbetur nën hije edhe çështja e pazgjidhur dhe vazhdimisht e nëpërkëmbur shqiptare në Ballkan.
Gjersa poezia botërore e shekullit XX-të karakterizohet me një vetëdije të krizës shpirtërore që është ngushtë e lidhur dhe ndikuar nga rrjedhat e filozofisë, nga pasojat e revolucioneve industriale dhe rutina monotone e jetës, poezia shqiptare kosovare kryesisht karakterizohej me përsiatjet latente të vetëdijes së krizës ekzistenciale kombëtare duke kaluar më pastaj në përsiatje personale të prozës poetike moderne; që përmes vargut të lirë dhe teknikave të shekullit të XX merrnin kahjen, dhe përkonin në të njëjtën mjegullnajë me krizën e shpirtit modern të lartpërmendur.
Ndërkaq Agron Elezi, me një kulturë grandioze të gjerë, si njohës i thellë i filozofisë dhe artit botëror, aq më shumë si muzikant, dhe duke e kuptuar thellësisht mesazhin e krizës së shpirtit artistik modern si dhe rrugëtimin e shpirtit artistik njerëzor përgjatë epokave, për dallim prej poetëve tanë legjibil të gjysmës së fundit të shekullit të XX-të, ky i sintetizoi me mjeshtri, dhe mjaft guximshëm këta dy shpirtra të krizës në një të vetme, duke i dhënë kështu një madhështi dhe origjinalitet artit poetik.
Poezia “Dua…” e vitit 1989, e botuar më 23 maj 2022 në portalin e respektuar “KultPlus” nga dorëshkrimet e mbijetuara të tij, reflekton mrekullueshëm këtë ndjesi artistike. Aq më shumë, përdorimi mjaft përkatës i figurave stilistike në këtë dimension të dyfishtë, bën që edhe tani pas 33 viteve, në botimin e parë në mediat e teknologjisë së shekullit të XXI, kjo poezi të mbetet aktuale dhe t’i rezistoj kohës duke u mëshiruar me audicionin tonë tashmë shumë më të ngritur për nga niveli i absorbimit artistik.
Vëni re se me çfarë mjeshtërie dhe origjinaliteti këtu sintetizohet misteri i shpirtit universal artistik që kërkon shpëtim, me fatin e mjerimit shqiptar që mbeti i zhveshur dhe nëpërkëmbur përgjatë historisë që kërkon rilindje.
Pra, autori nuk kopjon modele të poezisë moderne nga shkrimtarët botëror që në mënyrë artistike paralajmërojnë për nevojën që kriza të kuptohet dhe të reflektohet, e që asesi nuk gjen zgjidhje, por përkundrazi krijon një model krejtësisht origjinal për një zgjidhje dhe shpëtim me përmasa të dyfishta, e që është specifike për një shqiptar me vetëdije të një artisti botëror.
Ai e fillon këtë krizë në vargjet e para, mandej e refuzon atë duke i fyer poetët modern si shizofrenë të krizave shpirtërore, mandej kalon në përqafimin e vlerave dionisiane jetësore që në mënyrë metaforike simbolizon një anë të mbinjeriut të Niçes.
Në fund, klimaksin e arrin duke udhëtuar në kohë prapa, që t’i vetëdijësoj paraardhësit e tij t’mos përçahen kurrë, por ta mbajnë perandorinë e lavdishme të tyre të bashkuar ashtu që t’i ndryshoj e sotmja e cenuar e vet poetit të censuruar.
Pra, shpëtimin poeti e arrin dhe orienton jo në vlerat humanitare të shprehura në mënyrë artistike qe asesi nuk po e shpëtojnë botën, por në forcën e gjakut të tij, bashkimin, vetëdijesimin dhe rilindjen e kombit të tij të lavdishëm.
Këtu po jua sjellim poezinë e tij të vitit 1998 “ Më trego ti, o hyjnesha ime e mençurisë”, ku edhe këtu në mënyrë të dyfishtë, shprehet artistikisht kriza dhe tendenca e çlirimit nga zgjedha: sa nga barbarët serb, që vazhdimisht në programin e tyre ka qenë përndjekja e shqiptarëve nga trojet e tyre, aq edhe nga përdhunuesi i njeriut industrial grabitqar të shekullit të XX-të që po e cenon ekologjinë dhe mbijetesën e planetit tonë. Nga vargjet “Derrat na kanë vërshu për shumë mote – E s’po mundemi me i largue” që aludon në pushtuesit, vazhdon në vargjet e radhës “Na kanë thye dyert dhe dritaret e gazetave – Na kanë bo pis miellin dhe ujin e kullum” që tani aludon më shumë në njeriun e shprishur të komercializuar industrial që reklamon ushqim dhe pije industriale në njëmijë ngjyra dalldisëse për të tërhequr njerëzimin në konsumimin e tyre, që në fakt janë ndyrësira të sheqerosura dhe mjaft të dëmshme për njeriun.
Muharrem Elezi – Shkrimtar
M’trego ti, o hyjnesha ime e mençurisë
Agron Elezi (Qershor 1998)
Derrat na kanë vërshu për shumë mote
E s’po mundemi me i largue
Na kanë thye dyert dhe dritaret e gazetave
Na kanë bo pis miellin dhe ujin e kullum
E s’po mundemi me i largue
Na përlyen fytyrën dhe bardhësinë e trurit
Na i kanë coptue ardhmëritë dhe kufomat tona
Na i humbën edhe hijet e gurëve shekullor të zotërave
E s’po mundemi me i largue
M’trego ti, o hyjnesha ime e mençurisë
Se si të shpëtojmë ishullin tonë të virgjërisë
Se si ta shuajmë gjëmimin e borive apokaliptike
Se si ta largojmë kundërmimin e qelbësisë
Se si t ‘shpëtojmë kopshtin tonë dhe planetin e ardhmërisë./ KultPlus.com
Dua? Dua thjeshtë të shoh, jo kinse të kuptoj dua të preki, jo kinse të imagjinoj dhe nuk dua më kinse të studioj nuk i dua gënjeshtrat e vërtetësisë edhe nga ato më të arsyeshmet
Çka dua? Dua të kem zemrën aq të gjërë sa t’mund të marr frymë pafundësisht dhe aq thellë sa të mund të përthekoj dhe shijoj, ah… atë thjeshtësi të pakapshme të madhështisë
Çka nuk dua? Nuk dua të shkruaj dhe të jem poet. Dua që kjo poezi e pakuptim moderne kthyer në përsiatjet e shizofrenisë personale që ejakulojnë papushim dhe paturp të fryra dhe nxitura nga kritikët e korruptuar të mbyllen përfundimisht në azilumet jashtëtoksore
Çka dua në të vërtetë unë? Dua të gjejë të bukurën time të dheut të çaj virgjërinë e trëndafilit të dalldisë të zhytem i tëri në vorbullin e dashurisë të futem me tërë qenien në atë bukuri të dëgjoj ulërimën e saj prej luaneshe t’i rrahi vithet e ëmbla afrodiziake ta shkundulloj dhe më pastaj përqafoj t’i fus kthetrat e mia prej bishe në tulin e saj t’i puthë e përthithi buzët përvëluese deri sa të shkrihemi në llavën eruptive çliruese
Çka dua akoma? Dua që edhe ana e keqe të jetë e pastër të jetë vërtetë e keqe dhe e tmerrshme mirëpo e dëlirë nga të fëlliqurat nga kundëmimet e pabërballueshme nga zorrët industriale të truve të kalbura
Çka dua akoma më shumë? Dua të kthehem prapa T’i bëjë bashkë paraardhësit e mi të shpëtoj të ardhmen e tyre të shpëtoj të sotmen time.
Çka dua akoma edhe më shumë? Dua të kthehem prapë prapa Që t’i bëjë edhe njëherë bashkë epirotët e mi Por këtë herë që t’shpëtoj botën për t’ardhmen tonë Për të ardhmen tonë të mrekullive të pafundme.
Kënga e mirëpritur tani më është publikuar në YouTube me titullin “Kënga e Dorës” nga kompozitori Agron Elezi.
Përndryshe ky kompozitor, ne vitin 2018 është klasifikuar si kompozitor elitar dhe finalist ne konkurrencën botërore të konkursit internacional “Creative Composer” të organizuar nga Italia dhe Spanja me kompozimet “Ikja e Vashës Kosovare” dhe “1468”.
Shkruan: Bekim Rexhepaj
Kuptimi i këngës & analiza e lirikës
Këtu kemi të bëjmë me një këngë të gjallë, harmonike, sublime dhe të kapshme, si karakteristikë e kompozitorëve te pastër dhe plotë madhështi të aftësive muzikore. Teksti, që n’dukje është i thjeshtë, duke evokuar mesazhin fisnik shqiptar të trashëguar nga rilindësit, por, në të njëjtën kohë ka thellësi të veçantë, sepse përkon me kahjet humanitare revolucionare të botës moderne.
Kënga fillon në frymën rilindase me vargjet e Naim Frashërit për gjuhën tonë të ëmbël, e që janë familjare për çdo shkollar shqiptar, si të vogël si të madh. Pastaj vazhdon me mesazhin e prejardhjes dhe stërgjyshërve tanë, e që gjithashtu ka qenë temë e vazhdueshme artistike e poetit tone të madh Naimit – në rizgjimin, rikultivimin, mbajtjen gjallë, dhe kujtimin e vendeve tona, dhe heronjve kyç tanë ndër më të ndritshmit, për zgjimin e dinjitetit dhe forcës, mu në kohën e formësimit të shteteve në baza nacionale, kur tokat dhe populli ynë sakatosej nga interesat dhe planet e superfuqive të Evropës në marrëveshje me armiqtë sllav, fqinjë tanë.
Paralelisht, vargjet e para të këngës nxjerrin në pah edhe një kuptim më të avancuar bashkëkohorë. Të kujtosh Naimin dhe vargjet e tij, është sikur të rikujtosh pastërtinë e gjuhës sonë dhe origjinalitetin e shpirtit tonë. Ne ditët e sotme, kur industritë e huaja muzikore të fuqishme ndikojnë me të madhe në rininë tonë dhe kahjet e tyre artistike, ky mesazh ndjell shpresë dhe fuqi në rimëkëmbjen e artit tonë, origjinalitetit tonë që ka për bazë mbijetesën dhe rrënjët e tona të fuqishme historike.
Kujtoj poetin Naim Dhe Pirron bashkë me Skënderbenë Këndoj me plot mallëngjim Epirin me Morenë
Nëse kanë patur guxim dhe vullnet që Pirroja dhe Skënderbeu ynë t’i kundërvihen superfuqive dhe ndikimit të tyre pushtues në ato kohëra, jemi edhe ne, stërnipërit e tyre, që munden të nxjerrin në pah origjinalitetin e tyre artistik përkundër pushtimit dhe ndikimit të superfuqive industriale të artit. Pra kujtoni ata, stërgjyshërit e guximshëm – Pirron dhe Skënderbenë.
Strofat e tjera si më poshtë vazhdojnë të japin mesazhin e prejardhjes sonë fisnike, dhe përkujton të kundërtën e asaj që pushtuesit vazhdimisht janë mundu: të na poshtërojnë dhe shuajnë lavdinë dhe krenarinë tonë, si krijues te zotnave dhe luftëtarë të shquar që nga Akili e deri te Adem Demaçi, duke abuzue me emrat e heronjve tanë në baza fetare, duke cenzurue çdo vlerë shqiptare dhe duke vjedhur historinë tone të pasur, e që fatkeqësisht ka mbet zyrtarisht akoma e shtrembëruar. Aq më shumë, jo vetëm që historia e vërtetë do të dëshmon se luftëtarët më të shquar të historisë njerëzore i takojnë flakës dhe tymit të madhështimit të popullit tonë, por në anën tjetër, mu ky popull ka falur edhe simbolin më të madh të mëshirimit human, Gonxhe Bojaxhiun, Nënën Terezë – qiriun e mishërimit njerëzor. Pra të dy ekstremet e madhështive të karakterit njerëzorë rrjedhin mu nga ky popull, e që sot quhemi populli shqiptar.
S’jem t’pashpirtë as barbarë As t’mjerë shkatërrimtarë Jem hiri i Perëndisë Oh! Bijat dhe bijtë e Arbërisë S’jem djallëzorë as hileqarë Përtacë as nepsqarë Jem qirinj t’mishërimit Hej! Flaka dhe tymi i madhështimit
Klimaksi dhe tejkalimi i mesazheve të lartpërmendura në një mesazh universal human arrihet në rreshtat:
Kem kodin tonë bujar Për një botë t’bashkuar dhe të mbarë
Ajo që e dallon popullin shqiptar përkundër përpjekjeve të armiqve në mjegullimin dhe turbullimin e historisë, është kodi mijëvjeçarë i jonë me vlera të larta njerëzore – Kanuni i Lekës. Dhe mu ky popull me traditë për kod dhe civilizim, në kohën kur popujt e tjerë të Evropës shquheshin si barbarë, është më se i gatshëm dhe më së lehti do t’pranojë një botë t’bashkuar dhe të mbarë me ligje të unifikuara. Pra, këtu mesazhi i then barrierat nacionale dhe merr kahjen e mrekullueshme të një mesazhi revolucionar të botës humane moderne. Poashtu me strofën e fundit, autori kalon nga reflektimi nacional në atë universal me një thellësi të filozofisë poetike:
S’jem laikë as t’përçarë Por unik dhe krenarë Jem’ brumi i njerëzimit Oh.. pluh’ri i yj’ve dhe amshimit
Është një fakt ende i gjallë qe shqiptarët janë fetarë të besimeve të ndryshme. Pra ka musliman, katolikë dhe ortodoks, si pasojë e vendit të tyre mu në portën e Perëndimit dhe Lindjes, në vatrën e luftërave fetare dhe racore. Aq më shumë shqiptarët, krijuesit e zotërave si Zeusi, Afërdita etj, nuk mund ti quajmë laik. Mirëpo, përkundër dallimeve fetare, ata mbeten unik me gjuhë, me kod, me plis të bardhë dhe me flamur.
Që nga antikuiteti, e deri në ditët e tona të shekullit 21, influenca e eposit të Homerit ishte jashtëzakonisht i madh. Iliada dhe Odhiseu shprehin arketipet e madhnishme të heronjve të popullit më të vjetër në Ballkan, mu nga fiset tona, ku inspiruan dhe evokuan një mori të panumërt të veprave t’famshme në literaturë, muzikë, art dhe film. Pra, brumi i njerëzimit ngërthen mesazhin e arketipit, gjenezës, pluhurin e yjeve dhe amshimit, apo prototipet pas të cilit vazhdon cikli i pakufishëm i kopjeve njerëzore rrespektivisht heronjve.
Refreni i këngës shprehë vlerat e rëndësisë se mençurisë të njeriut modern.
Rroftë e qoftë mençuria Dhe shkenca e arti i jonë Rroftë e qoftë fisnikëria Me paqe dhe dashni përgjithmonë
Mençuria diplomatike sjell lehtësim dhe komoditet për shtetin tonë. Njeriu jo i duhur, jo i prirur dhe i mençur në krye te çfarëdo detyre, e sidomos të atyre udhëheqëse shtetërore sjell pakënaqësi, zhgënjim, dëme dhe në fund, mjerim. Zhvillimi i shkencës, ekonomisë dhe artit sjell jo vetëm fuqi dhe stabilitet shtetëror, por lumturi dhe mirëqenje të gjithëmbarshme. Pra, mesazhi i refrenit është mjaftë i fuqishëm për kohën tonë aktuale: Kemi nevojë t’a shprehim mençurinë, e jo përçamjen, fanatizmin dhe kështu naivitetin. Dhe ajo mund të arrihet kur i kemi njerëzit e duhur në pozitat e tyre të duhura, e jo anasjelltas. Në anën tjetër, fisnikëria shqiptare është e gdhendur në kodin tonë të kamotshëm. Mu kjo fisnikëri do t’mbahet gjallë dhe do t’rimëkëmbet aq me shumë, sa më shumë të fitojë mençuria dhe pastërtia jonë. Dhe në fund, aty ku sundon mençuria dhe fisnikëria, aty sigurisht që do t’ketë paqe dhe dashuri.
Kompozitori nga Kosova, Agron Elezi, ka arritur që të jetë pjesë e finalistëve në garën “Creative Composers 2018”, shkruan KultPlus.
Dy kompozimet e kompozuesit Elezi : “Ikja e Vashës Kosovare”
dhe “1468” janë ekzekutuar live para jurisë së këtij festivali i cili
organizohet nga Italia dhe Spanja.
Kompozitori kosovar, Agron Elezi, arriti të kualifikohet në
finale e cila mbahet më 26 janar 2019 në Itali dhe Spanjë.
Konkursin ndërkombëtar i kompozimit “Kompozitorët
krijues 2018” organizohet nga Shoqata Ravel së bashku me institucionet
e tjera. Shoqata ka selinë në Italinë Veriore dhe Spanjën si dhe është
përgjegjëse për menaxhimin dhe organizimin e Orkestrës Filharmonike Ravel dhe
Akademinë e Muzikës Maurice Ravel. Bordi i Organizatës përfshin disa dirigjentë
dhe muzikantë të kompletuar, përveç bashkëpunëtorëve të tjerë të rëndësishëm të
cilët janë edhe pjesë e jurisë së festivalit.
Kompozimi “Ikja e Vashës Kosovare”, luhet prej 83 instrumenteve si dhe e veçantë e saj është sepse luhet me harfë kromatike, një kombinim i rrallë. Ky projekt menaxher i të cilit është Bekim Rexhepaj është mbështetur edhe nga Komuna e Gjilanit./ KultPlus.com
Kompozitori nga Kosova, Agron Elezi, ka arritur që të jetë pjesë e gjysmëfinalistëve në garën “Creative Composers 2018”, shkruan KultPlus.
Dy kompozimet e kompozuesit Elezi : “Ikja e Vashës Kosovare” dhe “1468” janë ekzekutuar live para jurisë së këtij festivali i cili organizohet nga Italia dhe Spanja.
Në mesin e gjysmëfinalistëve në kategorinë “Live Free Orchestra” së bashku me Agron Elezin janë edhe kompozitorët: Gabriele Saro, Lorenzo Rota, Salvatore Testa dhe Riccardo Bogani, të gjithë kwta nga Italia. Pastaj: Izumi Kuremoto, Toshitake Shinomura, Yuna Kurachi dhe Yuri Matsuura, nga Japonia si dhe Feliksas Bajoras nga Lituania dhe Pamela Campos nga Meksika.
Publikimi i finalistëve do të bëhet më 16 dhjetor 2018, ndërsa shpallja e fituesve më 26 janar 2019.
Konkursin ndërkombëtar i kompozimit “Kompozitorët krijues 2018” organizohet nga Shoqata Ravel së bashku me institucionet e tjera. Shoqata ka selinë në Italinë Veriore dhe Spanjën si dhe është përgjegjëse për menaxhimin dhe organizimin e Orkestrës Filharmonike Ravel dhe Akademinë e Muzikës Maurice Ravel. Bordi i Organizatës përfshin disa dirigjentë dhe muzikantë të kompletuar, përveç bashkëpunëtorëve të tjerë të rëndësishëm të cilët janë edhe pjesë e jurisë së festivalit.
Kompozimi “Ikja e Vashës Kosovare”, luhet prej 83 instrumenteve si dhe e veçantë e saj është sepse luhet me harfë kromatike, një kombinim i rrallë. Ky projekt menaxher i të cilit është Bekim Rexhepaj është mbështetur edhe nga Komuna e Gjilanit./ KultPlus.com
