Rashid Jahan (25 gusht 1905 – 29 korrik 1952), shkrimtare indiane dhe mjeke, e njohur përe letërsinë e saj urdu dhe komentimet e mprehta sociale. Ishte po ashtu anëtare aktive e Lëvizjes Progresive të Shkrimtarëve dhe të Shoqatës teatrore të Popullit Indian. Konsiderohet njëra prej fiminstëve të para.
AJO
Nga Jahan Rashid
E takova atë herën e parë në klinikë. Njëjtë si unë, edhe ajo ishte aty për të marrë ilaçet e saj. Posa e panë, të gjitha gratë mbajtën distancën me të. Madje edhe doktori e shprehu hapur pakënaqësinë e tij duke i picërruar sytë. Pavarësisht neverisë sime, disi ia dola të shikoja drejt saj dhe të buzëqeshja, gjë që ma ktheu edhe ajo. Apo tekembramja, u përpoq ta bënte. Fytyrës së saj i mungonte hunda dhe në vend të saj kishte dy vrima të kuqe na. Po ashtu nuk e kishte njërin sy dhe kishte vështirësi të shihte me atë që i kishte mbetur pa e zgjatur qafën.
Pas pak kohe, hasa në të edhe një herë në tezgën e barnave. Ajo më pyeti me mirësjellje – “Prej nga vini? I tregova se nga, ajo i mori barnat e saj dhe u largua. Posa u largua, përzierësi i barnave ia krisi avazit të tij pa asnjë shkak – “Ajo nuk është grua e mirë. Kurvë! Një kurvë e ndyrë që po kalbet dalëngadalë derisa të vdesë. Tash ka ardhur këtu të marrë tretmanin e saj dhe doktori e ka humbur durimin duke i përshkruar barna e çka jo. Kurvën duhet ta nxjerrim jashtë shqelma!”.
Unë isha mësues në një shkollë vajzash atëkohë. Diplomuar rishtazi, shkoja me mendjen se bota ishte nën këmbët e mia dhe e ardhmja shtrihej para meje si një kopsht plot me trëndafila dhe jaseminë. Bota i ngjante një nate të freskët të ndriçuar nga hëna me një përrua që rrjedh lumnisht, nganjëherë duke gurgulluar lezetshëm dhe herave të tjera kthehej në një shatërvan të mrekullueshëm. Në këtë gjendje të lume, nuk dija gjë për trishtimin dhe dhimbjen. Mësimdhënia nuk ishte veçse një kalimkohe. Tërësia e ekzistencës nuk ishte veçse pritja e etshme e mundësive përpara meje.
Perdja e bambusë u tërhoq dhe “ajo” hyri në zyrën time. I hutuar u ngrita në këmbë dhe siç nuk e kisha zakon, e luta me mirësjellje të ulej. Fillimisht ajo u mëdysh, por u ul gjithsesi. Në dotë mbante një lule motia, të cilën e la para meje. Ndjeva një drithmë neverie teksa po e merrja, por disi e detyrova veten ta kapërceja atë ndjesi dhe e vura lulen në flokët e mia. Ajo buzëqeshi, u ngrit dhe doli jashtë dhomës.
Kjo u bë një rutinë ditore. Për çdo ditë ajo do të hynte në zyren time pas orëve të mësimit. Unë do ta lusja me mirësjellje të ulej dhe ajo do të vendoste një lule në tavolinën time. Kolegët e mi nisën të më përqeshnin. Askush s’do të ulej më në karrigen ku ishte ulur ajo. Pas së gjithash, ajo ishte njëmend e neveritshme ta shikoje. Nasebanja, zonja e vjetër e pastrimit, madje do të ankohej pasi që largohej ajo. “Ky mësuesi i ri qenka i çuditshëm, që po shoqërohet me atë zgjyrën. Pse duhet ta shpluhuros unë atë karrige?”.
Edhe drejtuesit e shkollës do të rrudhnin vetullat dhe do të vërenin “Pse po e thërret në shkollë? Prindërit s’do mend do të na pyesin pse po vjen këtu një prostitutë?”. Të nesërmen ajo do të vinte prapë dhe unë do t’i kërkoja me mirësjellje të ulej. Gradualisht ajo nisi të rrinte më gjatë, duke m’i ngulur sytë gjatë gjithë kohës. Kurrë nuk flisnim. A mos mendonte se nuk e dija të vërtetën e saj? Dhe ajo do të vazhdonte të ma ngulte atë syrin e saj gërdallë dhe atë fytyrë të shëmtuar pa hundë. Nganjëherë, dyshoja se sytë e saj ishin të mbushur deri në grykë me lot. Çka mendonte? Shpesh doja ta pyesja, po nga duhej t’ia nisja se?
Shumëherë, pra ndodhte ashtu që posa vinte ajo, kolegët e mi ngriheshin dhe largoheshin menjëherë duke më shpotitur në anglisht: “Safija, ‘ajo’ erdhi, hajt të shkojmë në bibliotekë, pa shikoje atë surrat të mallkuar!”. Disa do të thoshin: “Safija, kur e shoh atë, s’është punë më të ha bukë, më duket se do t’i nxjerr zorrët!”.
“Ajo ka zgjedhur një gjedhe se jo mahi! Numero uno në mesin e të gjithë juve, do të thosha”.
‘Ajo duhet të mbajë velin”, oshëtinte shtriga plakë që jepte mësimi religjioni.
Vazhdoja të punoja gjersa ajo m’i ngulte sytë. Më bënte të ndihesha i turbulluar. Po pse s’po m’i ndan sytë? Çfarë ka në mendje? Njëherë e një kohë, a ishte edhe ajo si unë? Shpesh rrëqethesha veç kur e mendoja.
Pse vazhdon të vijë? A nuk e di se njerëzit e urrejnë dhe neveriten nga pamja e saj e vërtetë? Qurrat e saj vazhdonin të rridhnin nga ato vrima të kuqe. Çdo ditë mendoja ta mblidhja fuqitë t’ia ndaloja të vinte në të ardhmen. Eprorët kishin të drejtë pas të gjithash dhe vajzat po ashtu kishin filluar të bartnin fjalë. Mësuesit villnin posa e shihnin. Pavarësisht kësaj, saherë që vinte, unë padashur do të llomotisja “Të lutem, ulu”.
A mos nuk ka pasqyrë ajo? A nuk e sheh se është duke paguar për mëkatin e saj? A nuk ia kanë thënë këtë të gjithë? A ka sidoqoftë ndokënd? Ku jeton ajo? Prej nga vjen? A e kupton ajo se unë e mendoj atë si një ndëshkim? Jam bërë gaz në krejt shkollën. Në të vërtetë, jam bërë objekt i përqeshjes. Sidoqoftë, për aq sa ajo do të mbajë një lule përpara meje, unë do ta vendos në flokët e mia dhe ajo do të ma dhurojë atë buzëqeshje të ngërdheshur.
Pse vazhdon të më shikojë? Kush është ajo? Kush ishte ajo? Ku ishte lindur dhe si ishte katandis kështu? A ndihet mirë kur më takon mua, apo e vuan?
Një ditë, kur doli nga dhoma ime, fryu hundën dhe i fshiu qurrat për murit. Nasebanja, që ishte duke i hedhur një shtresë të freskët dheu luleve në tabelën e nxënësve të rinj, shpërtheu me vrullin e një vajze më të re. I ra në shpinë me një dërrasë. Gruaja u trondit. Duke i harruar të gjitha etiketat të cilat i kishte grumbulluar në shkollë përgjatë njëzet vjetëve dhe në të cilat këmbëngulte në ndërveprimin me studentët, “Nasebanja e rrugës” doli në sipërfaqe. “Moj kurvë e paedukatë! Ti po merr guximin të ulesh në karrige! Ti e kishe zakon të uleshe në shesh deri dje. Tash që po të bie lëkura, po më shtiresh si zonjë?”.
Një goditje, pastaj edhe një tjetër dhe në fund një grusht.
Vrapova dhe e kapa Nasebanen. “Po çka po bën?”, iu çora, ndërkohë që vajzat po na rrethonin. Edhe mësuesit iu bashkëngjitën skenës. Nasebanja po ziente nga zemërimi.
“Ti e ke bërë atë Mbretëreshën e mallkuar të Botës! Kjo copë ndyrësie që e ke marrë nga ujërat e zeza e ka fëlliqur murin. Kam shërbyer në këtë vend për njëzet vjet dhe kurrë s’kam parë kurva të vijnë në shkollë. S’do të rri më këtu as edhe për një sekond, merreni dikë që mund të durojë këtë”.
Nasebanja i hodhi edhe një mori akuzash asaj, por turma i doli përpara. Shkova ta ndihmoja gruan të ngrihej. Po qante me dënesë. E mora ta çoja drejt daljes. Gjaku po i rridhte nga njëra anë e kokës, por s’dukej të shqetësohej gjithaq për atë gjë. Duke i fshehur lotët para meje, murmuriti “E pra, tash e di edhe ti” dhe ia mbathi.
Përkthimi nga urduja në anglisht nga Amit Julka.
/Marrë nga “The Silence that Speakes, Short Stories by Indian Muslim Women”, Oxford Univeristy Press, 2022.
Gazeta Express/KultPlus.com
