“Le Griffon”, anija e parë e ndërtuar në Amerikë, një kapitull i ri në historinë e shkëmbimeve detare

 

3 Gushti i vitit 1678 na kujton një ngjarje të shquar për shkencën detare. Atë kohë është zbuluar anija e parë me vela që dihet deri më tani. Ndërtimi i anijes “Le Griffon” u krye nën udhëheqjen e një eksploratori francez të shquar, Robert LaSalle, shkruan KultPlus.

Ndërtimi i anijes së parë konsiderohet një moment epokal dhe si një ndër ndërtimet më të përparuara të asaj kohe dhe një simbol i rëndësishëm i zbulimeve detare të Amerikës.

Le Griffon u ndërtua dhe u lëshua në ose afër ishullit Cayuga në lumin Niagara. Madhësia dhe ndërtimi i saktë i Le Griffon nuk dihet, por shumë studiues besojnë se ajo ishte një bark 45 ton. Ajo ishte anija më e madhe lundruese në Liqenet e Mëdha deri në atë kohë. La Salle dhe Ati Louis Hennepin u nisën në udhëtimin e parë të Le Griffon më 7 gusht 1679 me një ekuipazh prej 32 vetash, duke lundruar nëpër liqenin Erie, liqenin Huron dhe liqenin Michigan përmes ujërave të paeksploruara që vetëm kanoet i kishin eksploruar më parë. Anija u ul në një ishull në liqenin verior të Miçiganit, ngjitur me Green Bay, ku fiset lokale ishin mbledhur me lëvozhgë kafshësh për të tregtuar me francezët. La Salle dhe kompania u zbarkuan dhe më 18 shtator e dërguan anijen përsëri në Niagara. Në udhëtimin e kthimit nga ishulli, ajo u zhduk me të gjashtë anëtarët e ekuipazhit dhe ngarkesën me gëzof.

Ndërsa ka pasur shumë teori gjatë viteve, nuk ka një konsensus të qartë për fatin ose vendndodhjen aktuale të Le Griffon.

Sipas burimeve historike, “Le Griffon” ishte një anije e shumë e veçantë për kohën e saj. E ndërtuar me mjete të përparuara inxhinierike dhe njohuri të avancuara të inxhinierisë detare, kjo anije kishte një dizajn të shkëlqyer që e diferenconte nga anijet e tjera të kohës. Një nga tiparet më të shquara të “Le Griffon” ishte figura e një grifoni, e cila shërbente si një simbol i fuqisë dhe besnikërisë ndaj Francës, shtetit nga i cili LaSalle ishte. Kjo figurë simbolike bëri anijen e tij të njohur në mes të oqeanit, duke e dalluar atë nga anijet e tjera të kohës.

Detyra kryesore e “Le Griffon” ishte të udhëtonte dhe të kryente shkëmbime tregtare dhe kërkimore në rajonin e Amerikës së Veriut. Duke u futur në ujërat e Mesdheut, anija udhëtoi nëpër Luginën e Gjelbër, duke zhvilluar një rrugë tregtare të rëndësishme midis Amerikës dhe Europës. Sipas burimeve historike, “Le Griffon” arriti të bënte një numër të konsiderueshëm zbulimesh shkencore dhe tregtare në këto vende të reja.

Megjithëse anija “Le Griffon” u bë një simbol i rëndësishëm për shkencën dhe eksplorimin detar, fati i saj mbetet ende i panjohur. Pas shumë kërkimeve dhe ekspeditave të kohëve të fundit, ende nuk është gjetur asnjë dëshmi e qartë për fatin e saj dhe vërtetësinë e rrugës së saj përfundimtare. Sot, anija “Le Griffon” vazhdon të jetë një mister, por rëndësia e saj historike është e pamohueshme. / KultPlus.com

Shqiptarët që krijuan klubin ‘Përparimi’ në Amerikë në vitin 1909 (FOTO)

Anëtarët e klubit të Dardharëve “Përparimi” në Amerikë në vitin 1909.

Ishte djali nga Dardha, Sotir Peci, i cili nxori në dritë 110 numra të gazetës “Kombi”, nga viti 1906-1909.

Gazeta “Kombi”, themeluar në 1906 në Amerikë, ndryshoi emrin në “Dielli” në vitin 1909.

Dhjetëra patriotë do të vinin në punë potencialet e tyre intelektuale, por edhe financiare për t’i shërbyer çështjes kombëtare. Gazetat edhe pse botoheshin jashtë Shqipërisë, depërtonin në vendin tonë në forma nga më të ndryshmet.

Një ndër këta patriotë që vunë gjithshka të tyren në shërbim të çështjes kombëtare ishte edhe Sotir Peci një rilindës i shquar, një figurë e madhe e arsimit e kulturës shqiptare. I biri i një tregëtari qeresteje me origjinë nga Dardha e Korçës, pasi u arsimua në Athinë e vende të tjera të Europës dhe meqë ra në sy të autoriteteve osmano-greke për veprimtarinë e tij patriotike në interes të çështjes kombëtare shqiptare, në fillim të shtatorit të vitit 1905, u detyrua të migronte në SHBA. Shkuarja e tij në vendin e respektimit të lirive e të të drejtave themelore të njeriut, përkonte me kohën kur shqiptarët e Amerikës ishin shkundur nga përgjumja e rendja vetëm pas fitimeve vetjake dhe ishte zgjuar tek ata vetëdija kombëtare. Kishin filluar të ngriheshin shoqatat e para të shqiptarëve me programe të drejtuara nga interesat kombëtare dhe i kishin kthyer sytë, veshët e zemrën nga atdheu i tyre i robëruar. Kontributet e tyre për të ndihmuar sa më shumë luftën çlirimtare nga zgjedha otomane, kishin filluar të kanalizoheshin në drejtime të orientuara.

Një ndër këto ishte edhe shoqata “Vëllazëria Mirëbërse Dardhare” që në gjirin e saj përmblidhte shqiptarë me origjinë nga Dardha e Korçës, një fshat prej të cilit ishte edhe vetë Sotir Peci. Shoqata përkrahu pa ngurim inisiativën e patriotit të tyre që të botonte një gazetë kombëtare, që në mënyrë domethënëse u quajt “Kombi”. Gazeta dyjavore, me emrin “Kombi” u botua për herë të parë, më 15.06.1906, në Boston, e vijoi deri në vitin 1909, me 110 numra të botuara. Burime të tjera na bëjnë me dije se numri i parë i gazetës u botua më 9 qershor dhe se gazeta ishte javore. Po sipas të dhënave të tjera, numri i pestë i gazetës qarkulloi me 15 korrik 1906. Si njëra ashtu edhe tjetra datë e numrit të parë, nuk na nxjerrin ne, një gazetë dyjavore me periodicitet të rregullt. E dhëna më e saktë do të anonte nga ajo që, gazeta doli në numrin e parë të saj me 15 qershor dhe ishte javore në numrat e saj të parë. Por nga ana tjetër, shifra prej 110 numrash të botuara në tre vjet e gjysëm, mesatarisht përkon me një gazetë dyjavore. / KultPlus.com

Rikthehet festivali shqiptar në Amerikë

Komuniteti shqiptaro-amerikan në Waterbury, Connecticut ka njoftuar se edhe këtë vit do të realizoje festivalin e kulturës shqiptare, panairin më të madh të kulinarisë tradicionale shqiptare, transmeton KultPlus.

“Komuniteti shqiptaro-amerikan është krenar që shpall zyrtarisht Festivalin e 16-të Vjetor Shqiptar në Waterbury, Connecticut. Kjo ngjarje do të zhvillohet të Premten, 24 Shtator dhe të Shtunën, 25 Shtator 2021.

Miqtë e Komunitetit Shqiptar dhe bizneset e komunitetit tonë e kanë mbështetur dhe sponsorizuar bujarisht këtë ngjarje ndër vite. Këtë vit do të kemi nevojë për mbështetjen tuaj më shumë se kurrë dhe një mbështetje e tillë do të jetë themeli i këtij eventi për mbledhjen e fondeve”, thuhet në njoftim.

Gjatë këtyre viteve pjesë e këtij manifestimi kulturor shqiptar kanë qenë më shumë se 5 mijë pjesëmarrës.

Eventi i përvitshëm përfshin aktivitete kulturore, muzikë dhe kuzhinë shqiptare. Përmes këtij aktiviteti, komuniteti shqiptar prezanton kulturën, muzikën, traditat dhe ushqimet e autentike shqiptare në komunitetin amerikan të Greater Waterbury, SHBA. / KultPlus.com

Serialet më të shikuara në Amerikë

Kinematografia shpesh është cilësuar si pjesa më e pëlqyer e njerëzve për të kaluar momente relaksimi. Ndonëse me kalimin e viteve bota e kinematografisë është pasuruar, një vend të veçantë e zënë edhe seritë më të vjetra, në gërshetim me ato të reja.

Por cili është seriali më i pëlqyer deri tani? Duke u bazuar në një sondazh të YouGov, këtë listë nuk e prinë as “The Office”, “Game of Thrones” e as “The Sopranos”. Më poshtë gjeni një listë të bazuar në sondazhin e YouGov i cili është bazuar në shikueshmërinë e serialeve nga amerikanët.

50. “Criminal Minds”

©COMCBS

49. “The Brady Bunch”

©PARAMOUNT HOME ENTERTAINMENT

48. “Columbo”

©UNIVERSAL PICTURES HOME ENTERTAINMENT

47. “All in the Family”

©SONY PICTURES HOME ENTERTAINMENT

46. “The Mary Tyler Moore Show”

@20TH CENTURY FOX HOME ENTERTAINMENT

45. “Friends”

©WARNER HOME VIDEO

44. “Three’s Company”

©ANCHOR BAY ENTERTAINMENT

43. “The Tonight Show Starring Johnny Carson”

©NBCU PHOTO BANK/NBCUNIVERSAL/GETTY IMAGES

42. “Dr. House”

©UNIVERSAL PICTURES HOME ENTERTAINMENT

41. “The Dick Van Dyke Show”

@CBS/GETTY IMAGES

40. “Seinfeld”

@SONY PICTURES HOME ENTERTAINMENT

39. “Sanford and Son”

©SONY PICTURES HOME ENTERTAINMENT

38. “Laverne & Shirley”

©COMCBS

37. “The Jeffersons”

©SHOUT! FACTORY

36. “60 Minutes”

©CBS BROADCASTING

35. “Little House on the Prairie”

©NBC

34. “Home Improvement”

©BUENA VISTA HOME ENTERTAINMENT

33. “Law & Order”

©UNIVERSAL PICTURES

32. “Alfred Hitchcock Presents”

©SILVER SCREEN COLLECTION/GETTY IMAGES

31. “Everybody Loves Raymond”

©COMCBS

30. “The Simpsons”

©FOX

29. “Married… With Children”

©SONY PICTURES HOME ENTERTAINMENT

28. “Lassie”

©CBS PHOTO ARCHIVE/GETTY IMAGES

27. Three Stooges shorts

©BETTMANN/GETTY IMAGES

26. “Cheers”

©COMCBS

25. “America’s Funniest Home Videos”

©SER BAFFO/GETTY IMAGES

24. “The Fresh Prince of Bel-Air”

©WARNER HOME VIDEO

23. “The Beverly Hillbillies”

©COMCBS

22. “Family Feud”

©QUANTRELL D. COLBERT/WALT DISNEY TELEVISION/GETTY IMAGES

21. “I Dream of Jeannie”

©SONY PICTURES HOME ENTERTAINMENT

20. “The Munsters”

©UNIVERSAL STUDIOS HOME VIDEO

19. “Happy Days”

©COMCBS

18. “Gilligan’s Island”

©CBS/GETTY IMAGES

17. “The Andy Griffith Show”

©PARAMOUNT HOME VIDEO/GETTY IMAGES

16. “The Price Is Right”

©FREDERICK M. BROWN/GETTY IMAGES

15. “The Muppet Show”

©WALT DISNEY HOME ENTERTAINMENT

14. “M*A*S*H”

©20TH CENTURY FOX HOME ENTERTAINMENT

13. “The Carol Burnett Show”

©COMCBS

12. “Mister Rogers’ Neighborhood”

©INTERNATIONAL/GETTY IMAGES

11. “Bewitched”

©SONY PICTURES HOME ENTERTAINMENT

10. “Wheel of Fortune”

©HERB BALL/NBCU PHOTO BANK

9. “The Golden Girls”

©BUENA VISTA HOME ENTERTAINMENT

8. “The Twilight Zone”

©COMCBS

7. “The Jetsons”

©WARNER BROS. HOME ENTERTAINMENT

6. “I Love Lucy”

©CBS PARAMOUNT DOMESTIC TELEVISION

5. “Sesame Street”

©AP PHOTO/MARK LENNIHAN

4. “The Bugs Bunny Show”

©FILMPUBLICITYARCHIVE/UNITED ARCHIVES/GETTY IMAGES

3. “The Flintstones”

©WALT DISNEY TELEVISION/GETTY IMAGES PHOTO ARCHIVES

2. Tom and Jerry cartoons

©STEVE EASON/HULTON ARCHIVE/GETTY IMAGES

1. “Jeopardy!”

©AMANDA EDWARDS/GETTY IMAGES

Worcester, një projekt historik për diasporën më të vjetër shqiptare në SHBA

Në Uster të Shteteve të Bashkuara të Amerikës jeton një ndër komunitetet më të vjetra të diasporës shqiptare në SHBA.

Gjatë një vizite në Worcester, që njihet ndryshe Uster, në Massachusetts, ambasadorja shqiptare në SHBA, Floreta Faber zhvilloi takime me përfaqësuesit e diasporës, drejtuesit e Muzeut Historik të Uster, Presidenten e Institutit Politeknik te Usterit WPI, si dhe vizitoi një numër biznesesh shqiptare.

Që në fillim të shekullit të kaluar, shqiptarët e ardhur kryesisht nga Korça dhe Shqipëria juglindore, por jo vetëm, të vendosur në Worcester, kanë ruajtur me shumë përkushtim gjuhën, dashurinë për atdheun, si dhe shumë nga traditat dhe kulturën shqiptare. Ndërkohë, këta qytetarë shqiptaro-amerikanë kanë dhënë një kontribut të çmuar në jetën ekonomike, politike si edhe kulturore në SHBA.

Në kuadër të veprimtarisë së tyre, komuniteti shqiptar, me mbështetjen e Muzeut Historik të qytetit dhe të Institutit Politeknik WPI po zhvillojnë një projekt shumë dimensional i cili do përqëndrohet në historinë e komunitetit shqiptaro-amerikan të Worcester dhe njohjes së publikut me të.

Ambasadorja zhvilloi takime me të dy institucionet me qëllim mbështetjen e këtij projekti, rëndësinë e tij në evidentimin e punës dhe jetës së këtij komuniteti në 100+ vitet e fundit. Ambasadorja kërkoi bashkëpunimin e këtyre institucioneve për të vijuar projektin dhe falenderoi për punën e filluar dhe vijuar edhe gjatë periudhës së pandemisë.

Ambasadorja dakordësoi me përfaqësuesit në organizimin e një aktiviteti madhor në Uster, gjatë vitit 2022, që përkon me 100 vjetorin e vendosjes së marrëdhënieve diplomatike me Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara. /diasporashqiptare/ KultPlus.com

Franca do të dërgojë një tjetër Statujë të Lirisë në Nju Jork

Franca do të dërgojë një tjetër Statujë të Lirisë në Nju Jork për Ditën e Pavarësisë më 4 korrik.

Kjo statujë e re prej bronzi është një e gjashtëmbëdhjeta e madhësisë së asaj me famë botërore që qëndron në Ishullin e Lirisë.

Të hënën, gjatë një ceremonie të veçantë, statuja u ngarkua nga Muzeu Kombëtar të Arteve dhe Mjeshtërive (CNAM) në Parisin qendror, ku është instaluar që nga viti 2011. Statuja do të ngrihet në Ellis Island.

Statuja, mbi 450 kilogramë dhe 10 metra e gjatë, u realizua në vitin 2009 dhe është një kopje e modelit origjinal të statujës të vitit 1878 të ruajtur nga CNAM.

“Statuja simbolizon lirinë dhe dritën në të gjithë botën,” tha Olivier Faron, administratori i përgjithshëm i CNAM. “Ne duam të dërgojmë një mesazh shumë të thjeshtë: miqësia jonë me Shtetet e Bashkuara është shumë e rëndësishme, veçanërisht në këtë moment. Ne duhet të ruajmë dhe të mbrojmë miqësinë tonë.”

Në vitin 1886 një statuje gjigante me pamje femërore, e quajtur Statuja e Lirisë, do t’i dhurohej SHBA-së nga Franca dhe do të shndërrohej më pas në një nga simbolet e Shteteve të Bashkuara dhe gjithë Perëndimit./a2/KultPlus.com

Dyvjeçarja bëhet vazja më e re në Amerikë që hyn grupin e njerëzve me inteligjencë të lartë

Një vajzë e vogël nga Los Angelesi i Shteteve të Bashkuara është bërë anëtarja më e re në moshë nga ShBA-ja në organizatën më të madhe dhe më të vjetër në botë për njerëz me inteligjencë të jashtëzakonshme, Mensa, përcjell KultPlus.

Vogëlushja e quajtur Kashe Quest mund të jetë ende në hapat e parë të jetës, por ajo tashmë i njeh të gjitha elementet e sistemit periodik në kimi, mund t’i identifikojë 50 shtetet e ShBA-së vetëm përmes formës së hartës dhe vendndodhjes së tyre, është duke e mësuar gjuhën spanjolle dhe mund të zgjidhë detyra me deshifrime, sipas prindërve të saj.

Babai i saj, Devon, për televizionin CNN tha: Nëse ajo nuk di diçka, dëshiron të dijë se çfarë është dhe si funksionon. Posa ta mësojë këtë, e zbaton atë që ka mësuar, përcjell tutje KultPlus.

Familja thotë se posa vajza e mësoi fjalën e parë, shkathtësitë e saj u zhvilluan shpejt. Për një kohë të shkurtër, ajo filloi të përdorte fjali që kishin pesë a më shumë fjalë. Përmes vëzhgimit të përditshëm, familjarët vërejtën se vajza dukej shumë e zhvilluar për moshën e saj.

Kur pediatrja e kontrolloi në moshën 18-muajshe, ajo ishte mahnitur me aftësitë e fëmijës për t’i dalluar format dhe ngjyrat, prandaj tha se ia vlen që të hulumtohet më tej në këtë drejtim, thotë nëna e Kashes, Sukhjit.

Prandaj, prindërit vendosën ta dërgojnë fëmijën te psikologu, i cili ia bëri vajzën testin Mensa. Familjarët thonë se vajza shënoi koeficient të jashtëzakonshëm të inteligjencës – 146. Për t’u anëtarësuar në Mensa, aplikuesit duhet të përgjigjen saktë së paku në 98 për qind të detyrave në një test të standardizuar të inteligjencës. / KultPlus.com

89-vjeçares i rikthehet diploma e shkollës së mesme e vitit 1950 (VIDEO)

Një person nga Hawaii që është në ‘gjueti’ të gjërave antike të cilat i shet në eBay, i ktheu pronares një palë kujtime të çmuara me një libër të fotografive shkollore dhe diplomën e shkollës së mesme.

Manu Pagaran tha se bleu një koleksion antikësh vitin e kaluar dhe midis tyre ishte një libër vjetor i vitit 1950 nga Shkolla e Mesme Roosevelt në Honolulu.

“Isha gati ta listoja për shitje, derisa zbulova se diploma e personit ishte ende e bashkangjitur aty”, shkroi Pagaragan në Facebook, transmeton KultPlus.

Ai postoi foton e librit vjetor të kujtimeve dhe diplomës me shpresën për të gjetur studenten e atëhershme, June Landgraf, ose familjen e saj.

Postimi e ndihmoi atë të lidhej me motrën e June, e cila zbuloi se e diplomuara në Roosevelt – tani June Cummings – ishte ende gjallë në moshën 89 vjeçare dhe duke qëndruar në shtëpinë e të moshuarve.

“Ky moment ishte kaq i veçantë për ta parë atë të ngazëllyer për diçka”, tha vajza e Cummings, Gayle Rodrigues.

“Ajo tha ‘faleminderit shumë, tani kam diçka për të bërë, sepse mund të lexoj librin e kujtimeve’”. / KultPlus.com

Greta Bajrami, e nominuar për çmimin prestigjioz në Amerikë

Shqiptarja Greta Bajrami është mes pesë kandidatëve për çmimin Female Roofing Professional nga kompania Beacon në Virginia të SHBA-ve.

Si administratore dhe themeluese e Golden Group Roofing në Westborough, Bajrami është mjaft e njohur në MetroWest.

Në 2017 ajo ka qenë në revistën “Worcester Business Journal” në listën e “40 nën 40 vjeç”. Greta ka emigruar nga Shqipëria kur ka qenë e re dhe ka hyrë një dekadë më parë në tregun e industrisë së mbulimit (çative).

“Ishte një veprim i guximshëm si një grua e re, një nënë e re dhe një emigrante e sapoardhur. Shkurt, rreth 10 vjet më vonë ne u bëmë një ndër kompanitë më të njohura të çative në zonën e MetroWest”, ka rrëfyer Bajrami për MetroWest Daily News, transmeton KultPlus.

31-vjeçarja shqiptare tha se nuk e kishte kuptuar që njerëzit po e nominonin.

“Nëse fitoj si gruaja e vitit në këtë industri, shpresoj të lejoj çdo vajzë e djalë të dëgjojë se është koha të heqim stereotipet, stigmat dhe çdo etiketim që vendosin njerëzit, sepse jemi në një kohë ku mund të jemi gjithçka duam. Industria e çative, them gjitmonë më shpëtoi fjalë për fjale jetën time, sepse ishte një industri që më priti krahëhapur”, vijon Greta.

Ideja për të hyrë në këtë industri lindi pasi pa një reklamë ku kërkohej një pozicion pune si përgjegjës i rregullimit të çative dhe shkoi të aplikojë. Punoi shumë në një industri që nuk kishte pasur lidhje më parë.

Greta rrëfen më tej se çdo natë shkonte në shtëpi dhe mësonte gjithnjë e më shumë rreth kësaj industrie derisa të fitonte vendin e saj, sepse ndërtimi është një industri e vështirë për të fituar. “Kam fituar respektin e kolegëve të mi, të ekipit. Nuk kishte rëndësi nëse isha vajza dhe ata burra. Në fund të ditës ne ishim të gjithë çatirregullues kur shihnim projektin”, vijon ajo.

Një kurs sipërmarrje në Vorceseter State University e ndihmoi shumë të arrinte suksesin e saj. Aktualisht Greta punon edhe në Bordin e Drejtorëve të Shkollës, Bordin e Këshillimit të Sipërmarrjes dhe është mentore e studentëve. / KultPlus.com

Veprat e artit të Bob Dylan këtë vit shfaqen në Amerikë

Ekspozita “Retrospectum” përfshin gjashtë dekada të artit të Bob Dylan, duke shfaqur më shumë se 120 nga pikturat, vizatimet dhe skulpturat.

Duke u bazuar në ekspozitën origjinale “Retrospectum” që u shfaq premierë në Shanghai në vitin 2019, ky version do të përfshijë pjesë të reja që nuk janë parë më herët dhe vepra arti shtesë nga një seri  krejtësisht e re e quajtur “American Pastoral”, transmeton KultPlus.

“Retrospectum” do të vazhdojë deri në 17 prill 2022 dhe deri më tani Miami është i vetmi vend që ka njoftuar ndalesën, raporton AP, transmeton tutje KultPlus.

Pjesa më e madhe e punës së Dylanit pasqyron udhëtimet e tij të vazhdueshme nëpër Shtetet e Bashkuara dhe një afinitet të thellë për skenën Amerikane. Edhe kjo seri e re nuk bën ndonjë përjashtim.

Një përmbledhje e “One Too Many” nga viti 2020 paraqet një burrë të rrëzuar mbi një banak të tymosur dhe një tjetër “Subway Cityscape”, gjithashtu nga viti 2020 ku shfaqet dashuria e Dylan për skenat industriale të qytetit.

Këngëtari veteran dhe laureati i Nobelit i cili mbush 80 vjet këtë muaj ka parë një vlerësim në rritje për artin e tij që nga ekspozita e tij debutuese “The Drawn Blank Series” e cila u hap në Gjermani në vitin 2007.

Vepra e tij ishte shikuar në Galerinë Kombëtare të Portreteve në Londër , Galerinë Kombëtare të Danimarkës, Palazzo Reale në Milano dhe në ekspozitën e Shangait në Muzeun e Artit Modern, e cila ishte ekspozita më e vizituar në qytet në vitin 2019.

Krahas udhëtimit nëpër peisazhin artistik të Dylanit, ekspozita e re do të përfshijë shfaqje të kuruara gjithëpërfshirëse dhe ndërvepruese të muzikës dhe veprave të tij letrare duke shtuar kontekstin e këtij talenti dhe ndikimin e tij në kulturën popullore që zgjat mbi gjysmë shekulli. /klankosova/ KultPlus.com

Sa ishte vlera e një bilete drejt SHBA-ve në vitin 1934 (FOTO)

87 vite më parë një biletë nga Shqipëria drejt Shteteve të Bashkuara të Amerikës kushtonte 10 dollarë.

Këtë e vërteton edhe kjo foto, e cila është një reklamë e vitit 1934, ku jepet informacioni i duhur për udhëtime drejt SHBA-së.

Në reklamë saktësohet çmimi për një biletë të klasit tretë nga Durrësi, Vlora dhe Saranda deri në New York kushtonte 10 dollarë, vlerë e cila në ditët e sotme konvertohet me 196 dollarë.

Agjencitë që kishin më shumë informacion për udhëtimet drejt Amerikës ndodheshin në: Korçë, Ersekë, Përmet, Gjirokastër dhe Berat./ KultPlus.com

Në Amerike autoritetet pranojnë patentë shoferin me maskë

Patentë me maskë. Kjo tashmë ka ngjarë në Kaliforni, ku qytetarët, edhe fotografinë për patentë shofer, po e bëjnë me një maskë mbrojtëse në fytyrë, duke e bërë të vështirë identifikimin e drejtuesit të mjetit.

Kjo ka ndodhur me Lesley Pilgrim, e cila as vetë nuk e ka kuptuar që kur ka pozuar për fotografinë e patentës, ka qenë me maskën e vënë, por kjo ka ndodhur edhe me qindra qytetarë, transmeton KultPlus.

Ajo tha për mediat amerikane se vendi ku realizoi fotografinë, kishte rregulla strikte për mbrojtje nga pandemia COVID-19 dhe nuk lejohej të hiqej maska, as për një foto.

Autoritetet reaguan duke theksuar se pavarësisht gabimeve, këto patenta janë funksionale dhe do të përdoren. / KultPlus.com

60 vjet nga transmetimi i parë drejtpërdrejtë televiziv në Amerikë

60 vjet më parë ishte bërë transmetimi i parë drejtpërdrejtë televiziv në Amerikë.

Pra, më 25 janar 1961, miliona amerikanë panë transmetimin e parë të drejtpërdrejtë televiziv të një konference presidenciale shtypi. Presidenti John Kennedy që kishte filluar nga detyra 5 ditë më parë, iu përgjigj pyetjeve të reporterëve për rreth 35 minuta.

Kjo ishte e para e shumë konferencave shtypi, të transmetuara drejtpërdrejt nga televizioni, që presidenti Kennedy mbajti gjatë më pak se tre vjetëve në detyrë. Zoti Kennedy, i cili ishte 43-vjeç kur bëri betimin si president i vendit, ishte i qetë, plot besim në vetvete dhe mendjemprehtë në konferencat e drejtpërdrejta televizive të shtypit.

Ndihmësit e tij i shihnin këto konferenca shtypi si një mjet për të bërë të njohur popullin amerikan me cilësitë dhe aftësitë komunikuese të presidentit Kennedy. Transmetimet e këtij lloji në fakt e shtuan popullaritetin e presidentit amerikan. / KultPlus.com

Bideni përkujton 400.000 amerikanët e vdekur nga Covid-19

Presidenti i ri i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, i përkujtoi 400.000 viktimat amerikane të koronavirusit në mbrëmjen e së martës në Washington DC, ndërsa shumë qytetarë u solidarizuan në rrjetet sociale për përkujtim kolektiv.

Shifra e tmerrshme e viktimave u arrit të martën. Sipas të dhënave të Universitetit “Johns Hopkins”, numri i përgjithshëm i të vdekurve nga Covid-19 në ShBA ka shkuar në 401.128 persona, ndërsa mbi 24 milionë janë infektuar. Të dyja shifrat janë bindshëm më të lartat në botë.

“Për t’u shëruar, ne duhet të kujtojmë. Nganjëherë është vështirë të kujtojmë, por kështu shërohemi. Është me rëndësi që ta bëjmë këtë si komb”, tha shefi i ri i Shtëpisë së Bardhë gjatë ceremonisë për përkujtimin e viktimave të pandemisë.

Ceremonia u organizua nga komiteti inaugurues i Bidenit, i cili ngjarjen e përshkoi se mundësi për të reflektuar dhe për t’i nderuar ata që nuk janë më. Ky komitet bëri thirrje për një moment kombëtar të unitetit, duke kërkuar nga amerikanët që të ndezin qirinj në dritare, shkruan The Guardian, transmeton Gazeta Express.

Shumë amerikanë publikuan në rrjete sociale mesazhe të përkujtimit dhe fotografi të qirinjve. “U prehshin në paqe familja ime dhe miqtë e mi që humbën ndaj Covid-it. Lutem për babanë tim dhe shumë të tjerë që ende janë duke vuajtur dhe për ata që i kanë humbur të dashurit. Faleminderit, Biden, për nderimin e 400 mijë jetëve të humbura”, shkroi një përdoruese e Twitter-it.

Përkujtimit të viktimave nga presidenti Biden dhe nënpresidentja Harris iu bashkuan edhe zyrtarë të tjerë të lartë në mbarë vendin. Kryetari i Nju Jorkut, Bill de Blasio, tha se ky është një moment unitetit për qytetin dhe vendin. “Në mbarë Amerikën në këtë moment, njerëzit janë bashkuar me një qëllim të përbashkët: për t’i kujtuar ata që kemi humbur, për të ndier atë që familjet e tyre janë duke ndier”, shtoi ai. / KultPlus.com

Shqiptari që udhëhoqi protestën pro Trump, me shqiponjën në gjoks i prin turmës

SHBA u përfshi nga një protestë e fuqishme për shkak se ata që mbështesin Donald Trump nuk ishin dakord me certifikimin e Joe Biden si president i ri.

Pretendimi kryesor nga Administrata Trump ka patur të bëjë pikërisht me manipulimin e zgjedhjeve nga ana e demokratëve.

Qindra protestues mësynë ambientet e brendshme të Kongresit Amerikan dhe përplasjet me policinë dhe forcat e sigurisë nuk munguan.

Madje një grua u qëllua me armë zjarri dhe vdiq nga plagët e marra.

Një nga oraganizatorët e protestës ishte dhe John Alite, me origjinë shqiptare dhe një nga mbështetësit më të zjarrtë të Trump.

Ai është parë në krye të protestës, ndërsa nuk kanë munguar edhe simbolet identifikuese shqiptare. Ai kishte të veshur një triko të kuqe dhe me shqiponjën dykrenare të stampuar në të. / KultPlus.com

Nisma e motrave binjake që studiojnë në Amerikë por u kthyen në Shqipëri për të ndihmuar fëmijët me kancer

Aleksia dhe Vasja janë motra binjake,  20 vjeçe që studiojnë në Universitetin e Pensilvanisë, SHBA.  Por kanë vendosur ti vijnë në ndihmë fëmijëve me kancer në Shqipëri.

Aleksia thotë se ishte 12 vjeçe kur dhuroi për herë të parë flokët në Amerikë. Por pas dy vitesh, kur iu rritën flokët donte që ti dhuronte ne Shqipëri, për fëmijët që iu bien flokët nga kimioterapia.

Së fundmi kanë hapur një organizatë jofitimprurëse për të mbledhur fonde për flokë artificialë që më pas do t’u dhurohen këtyre fëmijëve. Në emisionin “Ftesë në 5” motrat treguan librin e krijuar për fëmijë. Është një libër me vizatime, ngjyrosje dhe ushtrime matematikore për fëmijët 4-8 vjeç. Fitimet nga shitjet e librit do të shkojnë për të prodhuar flokë.

Vajzat shprehen se kanë gjetur shumë mbështetje: “Është kënaqësi e madhe që kemi mbi 200 vajza që kanë dhuruar flokët”.

Të dyja kanë ecur në të njëjtat hapa, duan të bëhen mjeke dhe të merren me kërkime shkencore por shprehen të vendosura se këtë kauzë do ta vazhdojnë./tch/ KultPlus.com

“Foleja e shqiponjës”, ideja e familjes shqiptare për një kantinë vere

Neviana Zhgaba dhe bashkëshorti i saj Ardian Llomi janë pronarët e një fabrike të re të verës në qytetin e Newtown në SHBA. E kanë quajtur “Aquila’s Nest” dhe ka hapur dyert së fundmi në një ndërtesë goditëse, me çelik dhe në formë hambari. Ajo është e vendosur në majë të një kodre me pamje që të lë pa fjalë.

Neviana Zhgaba, adhuruese e fotografisë dhe filozofisë thotë se me bashkëshortin e parashikojnë kantinën e tyre të verës “si një vend ku njerëzit të jenë më të lidhur”.

Kjo është arsyeja që në këtë kantinë ka dhe një piano dhe një dekor të larmishëm me vepra artistike ku tregohen arritjen e Kombeve të bashkuara, gjëra për të cilat Neviana është e apasionuar. Krahas kësaj ndërtese që e kanë ndërtuar mbi shijet e tyre dhe dashurinë për astronominë, janë dhe vreshtat e rrushit prej shtatë hektarësh ku përfshihen varietete si Cabernet Franc, Chambourcin, Marquette, Baco Noir, Riesling, Cayuga White, Valvin Muscat dhe Traminette.

“Kur erdha këtu 12 vite më parë (nga Shqipëria) më pëlqente të eksploroja”, tregon Nevina duke treguar historinë se si lindi ky biznes. “Unë jam gjithmonë e hipnotizuar me gjera të reja, dhe dua të angazhoj dhe të tjerët në përjetimin e tyre”.

Kur ishte në pritje të djalit të saj të dytë, bashkë me Ardianin po kërkonin një fermë për të ndërtuar shtëpinë e tyre, pasi dëshironin që djemtë të rriteshin atje ku mund të endeshin lirshëm dhe të lidheshin me natyrën.

“Këtë pronë e gjeti burri im; Më kujtohet si tani ishte pikërisht pesë vjet më parë në tetor. Babai im ishte akoma këtu. Ai ndërroi jetë nga kanceri i pankreasit…dhe kjo lidhet me të”.

Ajo rrëfen mes emocionesh se të atin nuk e kishte parë për tetë vjet (kur ai ishte në Shqipëri) dhe “kur erdhi këtu e pëlqeu idenë që ne të fillonim shtëpinë tonë të re…”. Ai ishte një ithtar i planit të madh të tyre.

Nevina Zhgaba dhe bashkëshorti i saj Ardian Llomi po rrisin këtu djemtë e tyre, kanë hapur “Aquila’s Nest” Vineyards në Newtown. Nga latinishtja e dimë që “Aquila” do të thotë “shqiponjë” dhe ata thonë se janë frymëzuar nga përrallat mitologjike dhe dashuria e tyre për astronominë. Kjo pasi Aquila është edhe emri i një konstelacioni në formë shqiponje por dhe se ata vijnë nga Shqipëria që gjithë bota e njeh si “Vendi i shqiponjave”./diasporashqiptare/ KultPlus.com

Statuja e cila iu kishte bërë dhuratë amerikanëve dikur, sot është simbol i lirisë

Ishte 134 vite më parë, atëherë kur më 28 tetor 1886 Statuja e Lirisë iu dedikua zyrtarisht qytetit të Nju Jorkut, gjatë një ceremonie të kryesuar nga Presidenti Grover Cleveland në ishullin Bedloe.

Statuja e Lirisë e projektuar nga skulptori francez Frédéric Auguste Bartholdi dhe i frymëzuar nga profesori francez i drejtësisë Édouard René Lefèbvre de Laboulaye, u quajt fillimisht “Liberty Enlightening the World” (Liria duke ndriçuar botën) dhe ishte menduar si një dhuratë nga Franca në Shtetet e Bashkuara.

Statuja u prodhua në Francë, u paketua dhe u dërgua jashtë shtetit para se të mblidhej në piedestalin e Ishullit Bedloe, zyrtarisht u quajt ishulli “Liberty” në 1956 me vendim të Kongresit.

Statuja është një përfaqësim i lirisë, gjegjësisht të një perëndeshe romake. Madje në të majtë të saj është një pllakë e shkruar me 4 korrik 1776, me numra romakë. Një prangë dhe zinxhir i thyer i qëndrojnë në këmbë, të cilat janë të pozicionuara për të treguar hapin përpara.

Figura gjigande femërore u bë shpejt një ikonë e lirisë dhe e Shteteve të Bashkuara, një roje e heshtur për emigrantët që mbërrinin me anije në ishull. Është një nga 10 sinonimet e kombit amerikan, së bashku me Monumentin e Uashingtonit, Shtëpinë e Bardhë dhe ndërtesën e Kapitolit të SHBA, ndër të tjera./KultPlus.com

Lindita Vinca fiton çmimin shtetëror të Amerikës për infermieri

Gratë shqiptare nuk janë të suksesshme vetëm në art e muzikë, ato po arrijnë të depërtojnë me të arriturat e tyre edhe në shkencë. Shoqata Amerikane e Mjekëve Infermierë ka ndarë çmimin shtetëror për përsosmëri, infermieres Lindita Vinca, shkruan KultPlus.

Përderisa ky çmim shtetëror i ndahet çdo vit një individi i cili demonstron punë cilësore dhe angazhim në praktikën klinike, për Vincën kjo mbetet një sukses tjetër në karrierën e saj.

Lindita Vinca është një profesioniste infermiere e certifikuar nga bordi i doktoratës. Ajo mori diplomën e saj universitare për infermieri në Universitetin Shtetëror Western Connecticut në 2007. Vinca morri gradën master në Praktikën e Avancuar të Infermierisë në 2012 në Universitetin Quinnipiac. Më pas ajo vazhdoi me doktoratën e saj si Doktore e Praktikës së Infermierisë në Universitetin Quinnipiac në 2017.

Ky është një tjetër rast i suksesit të vajzave tona. /KultPlus.com

Arbëreshët e New Orleans-it, një shekull histori në gjurmët e të parëve

Arbëreshët e New Orleansit në SHBA nuk ikën nga Sicilia në mënyrë të organizuar. Fillimisht ikën më të guximshmit, aventurierët të cilëve më vonë iu bashkëngjitën edhe familjarët dhe kështu banorët e fshatit “Kontessa Entellina” tashmë ishin më shumë në Amerikë se sa në vendlindje.

New Orleansi mbetet “shtëpia” me përqendrim më të madh të Arbreshëve në Amerikë. Arbëreshët u njohën si punëtorë dhe gjenin punë shpejt. Në vitin 1886, një grup arbëreshësh formuan shoqatën “Societa Italiana de Beneficenza Contessa Entellina”- një organizatë me qëllim ndihmën reciproke vëllazërore. Në vitin 1920 ishin diku mbi 20 mijë Arbëreshë në New Orleans, më shumë se ata që mbeten në Sicili.

Contessa Entellina (Shqip: Kundisa, Sicil” Cuntissa) sot është një komunë e vogël me 2 184 banorë , pra në province e Palermos, në Sicili, në jugun e Italisë. Një fshat mbi niven e detit afër bjeshkëve të quajtura Brinjat. Popullata është e ritit lindor katolik dhe sot e ngahera flasin shqip, i veshin rrobat tradicionale shqiptare të përcjellura nga muzika dhe kuzhina e trashëguar nga vendlindja. Fillimi i këtij vendi është diku nga viti 1450, i cili i strehoi të dëbuarit nga turku nga tokat e Shqipërisë së sotme, si dhe nga Morea jugore.

Në shtypin amerikan shkruhej se “Contessa Entellino” një orë largë Palermos është fshat tipik në të gjitha pikëpamjet, i banuar 500 vjet më parë nga të ikurit prej turqëve Otoman. Vetvetën e quajnë “Arbëreshë”dhe flasin shqip.

“Në vendlindje e përshkruajnë veten si Arbëreshë, dhe nuk një arbëresh do të përgjigjej kurrë: “Io Sono Italiano”( Unë jam Italian)- por ““U nam Geg” ( un jam Gegë )- thot Joseph Schiro, kryetari i shoqatës dhe stërnipi i priftit arbëresh i ardhur në moshën 16 vjeçare në New Orleans , i cili flet rrjedhshëm në arbërisht. Mbi 400 vjet arbëreshët qëndruan në Sicili, dhe që nga mesi i shekullit 19-të filluan të vijnë Neë Orleans.

“Ishte viti 1921 kur me anijen Pocahontas arrita si 16 vjeçar. Familja e jonë ishte fisnike “Nobili Albanesi dei duche de Piroti – Albanian nobles, dukes of Epirus. Pra ishin familje fisnike shqiptare i dukëve Epirotas të Epirit”. Nga Fahri Xharra / KultPlus.com

100 vjet, që nga koha kur gratë morën të drejtën e votës në Amerikë

Më 18 gusht 1920, legjislatura e shtetit Tenesi miratoi amendamentin e 19 të Kushtetutës së Shteteve të Bashkuara me të cilin grave amerikane iu sigurua e drejta e votës.

Vota e legjislaturës së shtetit Tenesi i dha fund një debati mbarëkombëtar që kishte vazhduar për më shumë se një shekull.

Në vitin 1787, Kushtetuta amerikane u garantoi burrave të bardhë pronarë të drejtën e votës. Më 1869, amendamenti i 15 u dha të drejtën e votimit edhe burrave zezakë dhe ish skllevërve meshkuj, transmeton KP.

Fushata për t’u dhënë grave të drejtën e votës përfundoi me sukses kur kushtetutës amerikane iu shtuan këto fjalë: “Qytetarëve amerikanë nuk do t’u mohohet apo t’u kufizohet e drejta për të votuar nga qeveria federale apo qeveritë shtetërore për shkak të gjinisë”.

Megjithëse disa shtete u kishin dhënë grave të drejtën e votës, shumica e grave amerikane nuk mund të votonin.

Madje, në disa shtete, pjesëmarrja e grave në votim ishte kundër ligjit. Por amendamenti i 19-të e ndryshoi këtë praktikë dhe si rrjedhim edhe politikën amerikane në prag të zgjedhjeve presidenciale të vitit 1920. / KultPlus.com

Në Amerikë largohet statuja e Kristofer Kolombit

Statuja e eksploruesit italian, Kristofor Kolombi, u hoq nga qyteti amerikan i San Franciskos, pasi protestuesit shprehen të shqetësuar se ishte një simbol i shtypjes, përcjellë KultPlus.

‘’Statuja peshonte dy tonë, datonte prej vitit 1957, dhe u çmontua nga këshilli i qytetit pasi ishte në shënjestër të vandalizmit në vitet e fundit’’, thuhet në mediat amerikane.

Zyrtarja e qytetit Catherine Stefani e quajti heqjen si “hap të domosdoshëm” në një deklaratë të postuar në Tëitter, dhe pretendoi se monumenti përfaqësonte “bazat e dhimbshme” të historisë së vendit.

“Skllavëria, nënshtrimi dhe pushtimi janë fenomene që të gjithë duhet t’i dënojmë … statuja përfaqësonte një version imagjinar dhe të sterilizuar të historisë sonë duke e nderuar Kolombin, ndërsa injoronte traumën që shkaktuan veprimet e tij”, shprehej tutje Stefani.

Javën e kaluar, një statujë e Kolombit me kokë e prerë u evidentua edhe në qytetin e Bostonit, ndërsa një tjetre iu vu zjarri dhe u hodh në një liqen në shtetin e Virxhinias. / KultPlus.com

Më shumë amerikanë të vdekur nga koronavirusi, sesa në Luftën e Parë Botërore

Numri i personave të vdekur me koronavirus në Shtetet e Bashkuara ka tejkaluar numrin e ushtarëve amerikanë të vdekur gjatë Luftës së Parë Botërore, ndërkohë që shumë shtete në territorin e SHBA-së regjistrojnë rritje të infektimit.

Numri i viktimave, si pasojë e këtij virusi në SHBA, ka shkuar në mbi 116,900, sipas të dhënave të Universitetit Johns Hopkins.

Kjo shifër është më e madhe sesa e amerikanëve të vdekur gjatë Luftës së Parë Botërore, 116, 516 – më shumë se gjysma e tyre nga Gripi Spanjoll.

Megjithatë, shumë biznese në gjithë SHBA-në po vazhdojnë të rihapen, pavarësisht pse rreth 23,000 raste të reja të infektimit raportohen në baza ditore.

Rreth 20 shtete kanë raportuar rritje të numrit të të prekurve në dy javët e fundit, përfshirë, Floridan, Teksasin dhe Arizonan.

Shtimi i rasteve të reja, pjesërisht mund t’i kontribuohet rritjes së numrit të testimeve, por ekspertët shëndetësorë thonë se rritja e shkallës së përhapjes së virusit ka të bëjë edhe me rihapje të ekonomisë.

Presidenti amerikan, Donald Trump vazhdon të jetë i fokusuar në rihapje të ekonomisë dhe insiston se nuk do të ketë mbyllje, edhe pse numri i të prekurve me sëmundjen Covid-19, që shkakton koronavirusi, ka kaluar në mbi 2.1 milionë.

SHBA-ja, Meksika dhe Kanadaja janë pajtuar për mbajtje të kujfive të mbyllur deri më 21 korrik, duke vazhduar masat e kufizimit në udhëtim.

Për dallim nga këto vende, shumë shtete në Evropë kanë rihapur kufijtë për udhëtarët brenda vendeve të Bashkimit Evropian, pas tre muajve të masave kufizuese.

Evropa fillimisht ka qenë kontinenti i prekur më së keqi nga koronavirusi, mirëpo tani numri i rasteve të reja, i të hospitalizuarve dhe të vdekurve ka rënë në mënyrë dramatike, ndonëse ekonomia është rihapur. / KultPlus.com