Shkrirja e ngricës së përhershme të Arktikut, e ngarkuar me miliarda tonë gazra serë, jo vetëm që kërcënon infrastrukturën e rajonit, por edhe jetën në të gjithë planetin, sipas një rishikimi gjithëpërfshirës shkencor.
Një studim tjetër paralajmëron se metani dhe CO2 që ikin nga toka e ngrirë prej kohësh mund të përshpejtojnë ngrohjen dhe të mposhtin përpjekjet globale për të kufizuar rritjen e temperaturës së Tokës në nivele të jetueshme.
Ekspozimi i lëndës organike shumë të djegshme që nuk mbyllet më nga akulli po nxit gjithashtu zjarre të paprecedentë, duke e bërë ngrirjen e përhershme një kërcënim të trefishtë, thuhet në studime.
Temperaturat në rajonin e Arktikut janë rritur dy deri në tre herë më shpejt gjatë gjysmëshekullit të fundit sesa për botën në tërësi, dy deri në tre gradë Celsius mbi nivelet para-industriale.
Rajoni ka parë gjithashtu një seri anomalish të çuditshme të motit, me temperatura në dimër që rriten deri në 40 gradë Celsius mbi mesataret e mëparshme. /abcnews.al / KultPlus.com
Antarktiku ka befasuar shkencëtarët pasi ata gjetën prova për një pyll të lashtë thellë brenda akullit të detit të kontinentit.
Me temperaturën që shpesh bie minus 90 gradë Celsius, Antarktiku, kontinenti i pestë më i madh i Tokës, është një nga vendet më jomikpritëse në planet. Kjo megjithatë nuk i ka penguar njerëzit të shkojnë në tokën djerrë, me diku midis 1.000 dhe 5.000 banorë sa jetojnë atje.
Mrekullitë e përshtatjes kanë çuar në një popullatë të lulëzuar të kafshëve të egra, me rreth 235 specie të ndryshme që e quajnë Antarktikun shtëpi.
Ndërsa Antarktiku i sotëm nuk është gjë tjetër veçse një shkretëtirë akulli, studimet e mëparshme sugjerojnë se rajoni dikur ishte një vatër e jetës dhe një pyll i butë.
Zbulimi i madh u bë pasi një mision gjeti rrënjë të fosilizuara të bimëve të ruajtura nën oqean që nga koha e dinozaurëve.
Eksploruar gjatë dokumentarit të shkurtër të revistës shkencore Nature, “Një pyll shiu i lashtë Antarktik”, transmetuesi vuri në dukje: “Duket se ky peizazh i ngrirë dikur ishte shtëpia e një pylli të harlisur”.
Johann Klages, një shkencëtar nga Instituti Alfred Wegener në Gjermani, i cili udhëhoqi kërkimin, tha se 90 milionë vjet më parë, një pyll i butë shiu ekzistonte në Antarktikun Perëndimor vetëm 900 kilometra larg Polit të Jugut.
Ai dhe ekipi i tij gjetën provat pasi u nisën për të nxjerrë një bërthamë materiali që shtrihej deri në 30 metra në fundin e detit në vitin 2020.
Zbulimi ishte i paprecedentë: ata zbuluan se temperatura mesatare vjetore e një rripi të bregdetit perëndimor të Antarktidës ishte 12 gradë. Kjo do të kishte krijuar një peizazh të pyjeve kënetore.
“Kur rikuperuam bërthamën, ne mund të shihnim tashmë se çfarë ishte brenda dhe se ishte shumë e pazakontë. Dhe për këtë arsye ne vendosëm t’i skanojmë ato në një skaner CT në shtëpi,” tha Klages.
Duke studiuar polenin dhe sporet e fosilizuara, u ofruan edhe më shumë informacion rreth mjedisit të pyllit të lashtë të shiut.
“Ajo zbuloi një temperaturë shumë të ngrohtë për këtë gjerësi gjeografike dhe temperatura mesatare vjetore që janë të ngjashme me ato të Italisë Veriore. Do të ishte shumë e sigurt që edhe dinozaurët dhe insektet kanë jetuar në atë mjedis, dhe në një mjedis që ishte i errët për rreth katër muaj gjatë vitit, sepse ne kemi natën polare”, tha Klages.
Kjo ishte një nga periudhat më të ngrohta në historinë e Tokës. Nivelet e dyoksidit të karbonit ishin disa herë më të larta se sa sot.
Klages shpreson se studimi i ekstremeve të së kaluarës mund të na ndihmojë potencialisht të përgatitemi për të ardhmen.
Kjo ndodh sepse lejon një pamje të shkurtër të së ardhmes se si mund të duket planeti nëse vazhdohet me emetimin e tepërt të dyoksid karbonit. / KultPlus.com
Një ajsberg gjigand në Antarktik po shkëputet drejt territorit të Gjeorgjisë jugore. I njohur ndryshe si A68a, gjigandi i akullit është në një madhësi të ngjashme me ishullin e Atlantikut Jugor. Shkencëtarët thonë se ekziston një mundësi e fortë që ai të ankorohet në det të hapur, duke rrezikuar pinguinët dhe fokat e Arktikut.
“Ekosistemet mund dhe do të lëvizin përsëri natyrisht, por ekziston një rrezik që nëse ky ajsberg qendron, mund të jetë aty për 10 vjet,” tha Prof Geraint Tarling nga Anketa Britanike e Antarktikut (BAS). “Dhe kjo do të bënte një ndryshim shumë të madh për faunën”, nënvizon ai. Rrugët normale të kërkimit të kafshëve mund të bllokohen, duke i penguar të ushqejnë siç duhet të vegjlit e tyre. Dhe është e vetëkuptueshme që të gjitha krijesat që jetojnë në fund të detit do të shtypen aty ku prek A68a.
A68a ka pamjen e një dore me një gisht drejtues dhe gjendet në këtë “rrugicë ajsbergu” që kur u lirua nga Antarktida në mes të vitit 2017. Tani është vetëm disa qindra km në jugperëndim të Gjeorgjisë Jugore. Përafërsisht me madhësinë e qarkut anglez të Somerset (4200 km katrore), ajsbergu peshon qindra miliarda tonë.
Territori britanik ngjan me një varrezë për ajsbergët më të mëdhenj të Antarktidës. Kur kolosi A38 u vendos në Gjeorgjinë Jugore në 2004, zogjtë e vegjël të pinguinëve të vrarë dhe këlyshë fokash u gjetën në plazhet lokale./ KultPlus.com
