Etiketë: Arben I Kastrati

Ç’e do dijen?

Posted on by Kult Plus

Nga Arben I. Kastrati

Ç’e do dijen? Kur e kujtoj Arbenin, e kujtoj qetësinë e tij, sensin fin të tij të humorit, imagjinatën e tij gjigande, sidomos dijen e tij, për të cilën karakterizohej. Në përvjetorin e tetë të vdekjes së Arben Xhaferit, në kujtesën time, takimet tona të përbashkëta kanë filluar të veniten, gradualisht. Me kalimin e viteve, koha u vë harresë takimeve, ndodhive, bisedave…

Kur jemi para problemeve kombëtare, e pyes veten: Si do ta kishte analizuar sitautën aktuale, Arbeni? Paraprakisht, do të kishte dëftuar një barcaletë, që ta shtendoste situatën. M’u kujtua një dëftim i Arbenit, në një takim me ndërkombëtarë në vitet e 90-ta; e kishte krahasur situatën e shqiptarëve me spermatozoidin e zi, nga një skenë e filmt të Woody Allen-it: “Everything you wanted to know about sex (but were afraid to ask)”. Shqiptarët në Jugoslavi, e kishte vazhduar krahasimin Arbeni, janë sikur ai spermatozoid i zi që shfaqet në mesin e spermatozoidëve të shumtë të bardhë, që po bëhen gati të dalin, ndërsa spermatozoidi i zi, thotë: What am I doing here?! (Po unë, ç’po kërkoj këtu)…

…Unë e ngisja veturën dhe qeshja me lotë, ndërsa Arbeni, që vazhdimisht dridhej, ende mundohej të qetësohej. Kur e gjeti pozitën e përshtatshme dhe të dridhurat iu qetësuan paksa, filloi të fliste me ngadalë. Arbeni ishte dëftues brilliant. E vazhdoi bisedën, telbin e së cilës ngjarje, si skaner e analizoi deri në palcë. U mrekullova me shpjegimin e tij. Sa mirë është të jesh i ditur, mendova. Sa mirë është të jesh i ditur, i thashë. Më shikoi gjatë, sepse fjalia që dëgjoi, i krijoi habi. Ktheu shikimin në anën e kundërt. Nuk foli fare.

Shikoi tej, përtej…. Pasi bëmë një copë rrugë, kur ndaloi me të qeshurën karakteristike, tha: “Dija asnjëherë nuk më ka shërbyer për asgjë. Përkundrazi, vetëm më ka prishur punë”. Ndjeva dhimbje në përgjigjen e tij. Ndjeva shumë dhimbje në përgjigjen e tij. Tani, isha unë që hoqa shikimin. Shikova tej, përtej… Pasi bëmë një cope rrugë, mendova por nuk ia thashë, se sa e tmerrshme është të jesh i ditur. Dija i kishte krijuar shumë probleme Arbenit.

Elaborimi i dijes, bëri që pjesën e mbetur të rrugës, ta kalonim në heshtje, pa shkëmbyer asnjë fjalë të vetme. Ndoshta Arbenit, dija dhe mund të mos i ketë shërbyer personalisht, por ne, në këtë kohë, dhe në çdo kohë, dija e Arbenit na nevoitet më shumë se kurrë. Arbeni iku me dhimbjen e tij të përhershme, preokupimin që kishte për zgjidhjet e problemeve të shqiptarëve. Pas boshllëkut që la ikja e Arbenit, vazhdimisht e pyes veten: What am I doing here?! (Po unë, ç’po kërkoj këtu?!) Prehu në paqe miku im… / KultPlus.com

Të trajtohesh me turp

Posted on by KultPlus

Shkruan: Arben I. Kastrati

Në kohën e depresionit të madh kombëtar, kur lexoja për personalitete që i linin pasurinë shtetit, ose artistë të vlerësuar që i linin veprat e tyre trashëgim shtetit, mbushesha me habi?! Si mund ti dhurohej shtetit?! Kuptimin e pakuptimësive të tilla, e kërkova ndër vite.

Shtetet kishin bërë shumë për individualitet e tyre. Ju kishin dhënë mundësi. Ju kishin dhënë mbështetje. Ju kishin dhënë siguri. Dhurimi i trashëgimive, ishin falenderimet që individët e arritur, kishin për shtetet e tyre përkatëse.

Shtetin ku rroja, e trajtoja si shtet armik, sepse rroja i poshtëruar për shkak të identitetit tim kombëtar. Shteti ku rroja, ishte sinonim i dhunës së përhershme ndaj përkatësisë sime kombëtare. Prandaj, kisha indiferencë të përhershme ndaj shtetit ku rroja. Për mua, shteti nuk kishte rëndësi. Rëndësi kishte kombi.

Rrethanat në të cilat rroja, më bënin të besoja që të pasurit shtet, ishte një pamundësi e madhe. Shkëputja nga shteti ku rroja, ishte një pamundësi e madhe, gjithashtu.

Trajtimi me turp që na bënte shteti, na mbushte me urrejtje. Shteti ishte një e keqe, jeta brenda së cilit ishte e pashmangshme. Zhbërja e shtetit ishte qëllim. Bërja e sërishme e shtetit (të dëshirueshëm), ishte qëllim, edhe më i madh.

Vite më pas, edhe pse shteti në të cilin rroj ka ndryshuar, qasja ime ndaj shtetit mbetet, si që moti. Trajtimi që më bënë shteti, që tentoj ta dua, e bënë qenësinë time të ofenduar. Mënyra e funksionimit, bënë që indiferenca qytetare ndaj shtetit të rritet. Shkëputja e marëdhënies me shtetin është shndërruar në qëllim. Sic është shndërruar në qëllim, nevoja për të ndërtuar pavarësi individuale, brenda shtetit. Sepse shteti është shndërruar në keqbërësin më të madh.

Prandaj, nuk di asnjë shqiptarë të pasur apo artistë të pasur me vepra, ti ketë lënë pasurinë, trashëgimi shtetit. Dhurimi i trashëgimisë, shtetit të së sotmes, do të ishte pakuptimësia më e pakuptimtë. Ky shtet i së sotmes, me trajtimin që na bënë, na mbush me turp të shumfishtë: si qytetarë, si artistë dhe si shtetas.

Nuk dua asgjë nga shteti, dhe nuk i jap gjë shtetit. As nuk dua të identifikohem me shtetin. Ky shtet i së sotmes, nuk më ka dhënë asgjë, përpos dhimbjes. Dhemb, dhe dhemb shumë, që identiteti ynë, kombëtar dhe shtetëror, trajtohet nga bota mbarë, i një vendi të kriminalizuar. Kudo, trajtohemi me turp, se ashtu na identifikon shteti.

Trajtimi me turp, nuk ka për t’na u ndarë, përderi sa koncepti për shtetin të ndërrojë. Deri atëherë, nuk kemi për ti dhënë por vetëm kemi për t’i marr shtetit, mundësisht, edhe shtetësinë.

‘Ne të lartësojmë vetëm kur e kuptojmë se vuan nga sëmundje e pashërueshme dhe të duam vetëm kur kuptojmë se vdes’

Posted on by KultPlus

Shkruan: Arben I Kastrati

Jetoi para kohës. Dhe si të gjithë ata që jetuan para kohës, nga zhgënjimi, përfunduan të fundosur në dhimbje. Fatkeqësisht, arti është si komunizmi, i vret idhtarët e vet më të devotshëm.

Fatkeqësisht, sikur Violeta, do të përfundojnë dhe do të largohen, artistët. Artistët karakterizohen për ndjeshmërinë e lartë që kanë, dhe kjo nuk i lejon të lëndojnë askë, përpos vetes. Janë shumë krenarë për të kërkuar ndihmë. Krenaria është mallkim.

Të jetuarit para kohe, artistët e vecantë dhe të suksesshëm i bënë të paragjykohen. Paragjykimi i (vet)izolon artistët. Artisti futet në (vet)izolim, sepse nuk mund të përballet me dhimbjet që i ja shkakton realiteti.

Violeta, sado rebele që dukej, ishte e ndjeshme. Artisti, largohet nga realiteti, duke mos dashur që ta amnistojë atë. Në përballje me rrethanat, në pamundësi për t’i rezistuar trishtimit, ajo u lëndua. Dhe vazhdoi të rronte e lënduar. Arriti të krijonte atë që gjithë njerëzit e ditur dhe rebel e kanë përjetuar, (vet)izolimin e detyruar, nga njerëzimi.

Mënyrën e jetesës që zgjodhi, ishte domosdo, ishte mundësia e vetme që besoi se do t’ja shuante dhimbjet, që të lirohej nga përditshmëria që vret. Nuk mund ta përballonte poshtërimin ndryshe. Ajo jetoi duke u shtirur, e rrethuar nga mediokritetet. Ajo, sikur të gjithë ne, nuk e jetonte jetën, e shtyente jetën.

Violeta ishte e pamëshirshme dhe nuk bënte kompromis me të vërtetën. Në kombinim me guximin dhe dijen, një kombinim i frikshëm për kohën dhe gjininë, krijoi art dhe e dokumentoi të vërtetën tonë, atë që s’jemi. U paragjykua, u gjykua dhe u dënua, njëkohësisht.

Kur këndonte, e gjykonim. Kur shkruante për të vërtetën tonë, e gjykonim. Kur shfaqej, e gjykonim. Kur u tërhoq, nga pamundësia, e gjykonim. Shpresoj tani ta lëmë të qetë. Tani do ta lëmë të qetë, me siguri. Ne të lartësojmë vetëm kur e kuptojmë se vuan nga sëmundje e pashërueshme dhe të duam vetëm kur kuptojmë se vdes. Violeta, tashmë ka vdekur. Na lejohet ta duam.
Të qoftë dheu i lehtë! / KultPlus.com