Etiketë: Artan Fuga

Shkruan Artan Fuga

Si transformohet individi në turmë të bindur nën efektin e propagandës? – sipas Teodor Adornos

Propaganda e bind individin në turmë që ky i fundit të veprojë dhe sillet edhe kundër interesave të tij. E hipnotizon pra individin dhe e trajton pastaj si do në turmë.

Individi ka nevojë të identifikohet si vetja e vet.

Por, në një shoqëri në krizë, i vetmuar, i dobët, ai ndihet inferior.

Për t’i shpëtuar inferioritetit dhe shkatërrimit psikologjik identifikohet te propagandisti kryesor, pra e sheh atë sikur të ishte Babai i tij.

Në këtë mënyrë, individi në turmë, në masë, qoftë kjo masë mitingashësh, ose telespektatorë në shtëpia, ose thjesht zgjedhës, pëson një regresion psikologjik, bëhet fëmijë dhe e sheh propagandistin kryesor, si babain e vet.

Këtu i nis dashuria-bindja libidinale për udhëheqësin – propagandist, sikurse dashuria inkoshiente për Babain simbolik, nën autoritetin e të cilit në moshën e libidos orale nis të formohet si identitet.

Individi nuk sheh më interesat e tij në mënyrë të arsyeshme sepse nis t’i bllokohet arësyeja, dhe përjeton vetëm emocionalisht, psiqikisht, nisin simptomat psikopatologjike të hyjnizimit të liderit propagandistik.

Identifikimi me liderin prodhon narcizëm, narcizmin e individit në turmë që pëlqen vetëm veten e vet, dhe narcizmin e liderit që nis të identifikohet me Babain mitologjik të kohëve primitive që kastroi individin, i trodhi, dhe i bëri të binden bijtë e vet.

Instinkti i vëllezërve të tredhur që vrasin Babain, nis të kapi individn në turmë. Ai jeton nën efektin e mitit.

Idealizon objektin e dashurisë së tij që është lideri politik propagandues si Babën e vet.

Lideri bëhet edhe ai narcist sepse sheh që turma e vëllezërve të tredhur, para tij në miting, e adhuron. Këtu nis adhurimi i vetes dhe narcizmi sepse e sheh veten në pasqyrën e thirrjeve frenetike të masës të tredhur.

Lideri propagandistik, i narcizuar si baba i kombit, i turmave, e di që turmat nuk binden me argumenta, por vetëm me slogane dhe thirrje dashurie dhe ndëshkimi. Me slogane të thjeshta, budallalliqe pa kuptim. Dashuri-Ndëshkimi i të tredhurve bëhet mekanizmi i i hipnotizimit të tyre. Këta sillen si fëmijë, pësojnë regres psikologjik duke u kthyer në moshën e çilimillëkut të hershëm dhe shohin babën në sy, që është garanti i qendrimit të nënës në shtëpi. Bebja do nënën dhe turma do krodhen e bukës, do një strehë, një rrogë, një ndihmë sociale, një bursë, një shtesë rroge.

Babai u hedh diçka sa për t’i bindur se ata janë nën mbrojtjen e tij.

Turma e tredhur, e hipnotizuar, e narcizuar, e barazuar me babain lider, që idealizon objektin që ka përpara, nën mbrojtje iluzore, infantilizohet dhe në mënyrë krejt irracionale bën çfarë i kërkojnë.

Ky është thotë i madhi Teodor Adorno mekanizmi psikologjik që i bën masat të sillen si dele, si të tredhur, kastruar, para një propagande të gënjeshtër, dhe të mos arrijnë më të mendojnë më.

Ky është, thotë, ai mekanizmi i mbajtjes të pushtetit me ndihmën e masave të hipnotizuara nga propaganda! Masa e futur nën ndikimin e propagandës ka nevojë të tallet, fyhet, poshtërohet, shkruan Adorno, dhe me ndonjë krodhe të hedhur t’i simbolizohet mbrojtja nga babai i hordhisë arkaike.

Turma nis të jetë narciste dhe do cdokënd që është në anën e vet, dhe sulmon, përjashton, godet të gjithë të tjerët. Sjellje narciste violente.

Kjo është teza e Teodor Adornos!

Individualizim

Identifikim

Projektim

Regresion

Idealizim

Narcizëm

Hipnotizim

Përjashtim

Histeri/ KultPlus.com

Shkruan: Artan Fuga

Covid19 dhe filozofia
————————-

Kjo dramë që ka pllakosur, pra covid19, tregoi dobësinë e të gjitha shkencave dhe teknologjive të njeriut, por edhe fuqinë e filozofisë!

Cfarë dije e urtë mijravjecare! Solide si shkëmb!

Atë filozofi që ne e kemi përdhosur, e kemi hequr nga formimi universitar i studentëve, atë filozofi që i çon drejt e në papunësi studentët që diplomohen atje.

Sepse e kam thënë. Në Shqipëri më kollaj gjen punë si hoxhë, prift, dervish sesa si filozof.

Filozofi jeton në dramë dhe tragjedi kur të tjerët jetojnë në qejf dhe moskokëçarje sepse ai jeton brenda universit të dijeve filozofike.

Kurse kur tragjedia vjen, filozofi qendron i qetë sepse i duket si diçka që pritej mos sot nesër!

Filozofia në një anë dhe tregu dhe puna në anë tjetër. Pa lidhje!

Shoqëri idiote!

Filozofia e vërtetë, jo ai delirimi halucinant i disave që kujtojnë se bëjne filozofi kur përdorin terma që as vetë nuk dinë se çfarë janë…, nuk delka nga moda, nuk vdiska, vdes dhe ringjallet!

Tragjeditë e mëdha të njerëzimit janë monumente të filozofisë. Por, në ato caste njerëzit e papërgatitur nisin flasin budalliqe, kurse sapo tragjedia dhe halli kolektiv kalon, nuk kujtohen më për filozofinë, por e kanë mendjen te bëhen avoketër, bankierë, a nuk e di se çfarë, shumë mirë, por filozofinë nisin e përbuzin, e hedhin tej, e përcmojnë si Hirushen, si Sirenën, si Kësulkuqen në gojë të Ujkut.

Filozofia ngrihet nga nëntoka atje varrosur pikërisht kur toka kthehet përmbys!

Ndofta nuk jeton dot ndryshe!

Njeriu budalla nuk e mban dot mbi kurriz filozofinë!

Shkruan Artan Fuga: Nga ditari i dytë i Ana Frankut
———————-
Nuk e mendoja se do të më duhej ta rihapja fletoren time të vjetër dhe ta vazhdoja atë ditar që e lashë të pambaruar atë vit të largët 42. Kujtova, sapo erdhën SS për të na marrë se askush nuk do ta gjente më atë. Por, ai u bë i njohur në të gjithë botën.

Përsëri e mbyllur. Thonë ka mësyrë një armik i egër që nuk gjurmon dhe vdes vetëm ne hebrenjtë, por të gjithë njerëzit.Të gjitha vajzat dhe djemtë e moshës sime janë mbyllur nëpër shtëpi. Prindërit nuk dalin më jashtë. As ne nuk na lejojnë të dalim.

Mbi të gjitha nuk na lejojnë t’u afrohemi, të na vijnë për vizitë ose të shkëmbehemi me njerëz të tjerë.

Të jenë ribërë të gjithë spiuna vallë si atëhere kur na kallzonin te Gestapo-ja?

Cfarë të keqe mund të na bëjnë ata që u fshihemi? Cfarë duan të na marrin?

Nuk e kuptoj dot sepse sapo jam zgjuar nga një gjumë disadekadash, por diçka ndodh me të gjithë. Mua më pengojnë të dal te luaj në oborr. Shkolla është mbyllur. Më mungojnë shokët dhe shoqet.

Dëgjova babanë që tha : “Mjafton njeri të kapet dhe rrezikohemi të gjithe!”. Kush të na kapi? Ku do të na çojnë? Cfarë torturash do të na bëjnë?

“Mos tako asnjeri, bëj sikur nuk i sheh! ” – i tha mamit kur ajo shkoi të blinte ujë!

Kanë ardhur ditë të këqia. Njerëzit janë bërë të ftohtë me njeri tjetrin. Bëjnë sikur nuk e njohin njeri tjetrin. As dorën nuk e japin, as puthen më në faqe kur shihen. Dikush i vrojton për të parë se kush lidhet me kë!

Habitem sepse dhe në shtëpinë tonë ka hyrë një ftohtësi e madhe mes nesh. Askush nuk më puth më, nuk më kreh flokët, nuk më afrohet. Secili ka pjatën e vet, gotën e vet, pirunin dhe lugën e vet!

Pse kanë frikë nga unë? E vetmja që më afrohet është macja ime Kula! Nuk e mendoja që një ditë ajo do të më mbetej e vetmja që do të më jepte pak ngrohtësi. Ah sikur të isha mace edhe unë!!!

Gjyshi ka mbetur vetëm në shtëpinë e tij disa lagje më tutje: “Mos ja zgjat shumë – dëgjova mamin që i tha babit – foli me skype, por të mos vijë këtu!”

Pse është bërë kaq mizore? Dikur ne fshiheshim bashkë nga nazistët, kurse tani secilli për vete!

Po e mbyll për sot, ora e shtetrrethimit po afron. Në rrugën që shoh nga dritarja e dhomës nuk qarkullojnë veçse autoblinda!

Komshija e katit të tretë kërkoi kripë në telefon. “Po ta le te parvazi i shkallës! ” i tha mami. “Jo, jo, nuk do të takohemi! Ti hajde merre pasi të iki unë!”

Diçka po ndodh, ta shoh në ditët në vazhdim si do të vazhdojë jeta ime

Shkruan: Artan Fuga

Nostalgjia e Tiranës të dikurshme: “Te Feimët”
—————————
Aty nga vitet ’60, ende fëmijë, me prindërit, futesha si i habitur dhe mahnitur në atë pastiçeri të vogël aty te rruga e Barrikadave.

Sigurisht nuk mund të shkoje çdo ditë atje sepse ishte luks i madh.

Një lloj shëtitjeje duke dalë nga sheshi Skënderbej për në drejtim të spitalit, aty pak metra më tej ish librari Florës, tamam ku më pas u ndërtua pallati i shkrimtarëve të realizimit socialist, ishte një lokal bonbonerie në pak metra katror ku hyje nga një derë e vogël që jepte në rrugën e Barrikadave.

Ngjitur një orëndreqës, pastaj bari i famshëm “Te Tymi” si edhe dyqane të tjerë të vegjël që vinin nga Tirana e viteve ’40.

Feim quhej i zoti i bonbonerisë. Një burrë i shkurtër, pa flokë, me faqe të kuqe, të rrumbullakta, pakëz të fryra, me sy të lëvizshëm dhe të zinj si ato të një hebreu.

Shërbente atje me dy djemtë e tij që dukeshin si dy binjakë. Të dy ishin të shkurtër sikur të kishin shtatin e atit të tyre, me kokë të rrumbullakët, pa flokë, me faqe të kuqe, disi të rrumbullakta dhe me sy të zinj të lëvizshëm, sikur të ishin hebrenj.

Tre feima!

Dera e pastiçerisë ishte hapur dimër verë. Mbulohej me një perde të formuar nga rreshta të tërë vertikalë mbushur me toptha të vegjël shumëngjyrêsh plastiku.

Ishte kënaqësi më vete kur me dorë hapje perden duke i ndarë rreshtat me toptha plastiku dhe të tjerë të binin në fytyrë e flokë sikur të përkëdhelnin.

Ishte sikur shkoje në teatër a në opera!

Ata të prisnin me mirësjellje elegante të njerëzve që janë aty për t’u shërbyer klientëve. Me krahë të shkurtër por që bënin lëvizje të shpejta dhe të prera. “Urdhëroni zotëri !”; “Po zonjë !”, “Si urdhëron zonjushe !”, këto ishin përgjigjet e tyre të shpejta dhe të prera, shoqëruar gjithmonë me buzëqeshje miqësore.

Visheshin me përparëse dritë të bardha, treçerekshe. Më kujtohen si tani, ngjanin si doktorë nga higjena e trupit të tyre dhe nga veshjet. Krahët e përparëseve ishin gjithashtu treçerekshe që u linin të dilnin gjashtë parakrahë burrash, paksa leshatorë. Duart topolake. I shihja me endje te futnin bombonat, karamelet, amaretat e vogla, pastat tortat me petë në ca qese letre bojë kafe, dritë të pastra, sikur ishin hekurosur me korrent.

I fusnin me aq kujdes në ato qese letre saqë dukej sikur mbanin në duar diamante të çmuar.

Bonboneria e tyre ishte një lokal i vogël ku nga të treja anët kishte mure të mbuluar me pasqyra kristali. Vetëm njera anë e saj, me xham të dyfishtë, jepte mbi bulevard. Tre katër tavolina me sipërfaqe mermeri tê bardhë me damare ngjyrë blu. Edhe toka ishte e veshur me pllaka me të njejtën ngjyrë. Në bar një aparat ekspresi. Ëmbëlsira, karamelet ishin futur në letra shumëngjyrëshe, amaretat dhe bonbonet, të gjitha ndodheshin brenda disa vazove të mëdha e të rrumbullakta prej xhami të kristaltë.

Njeri nga djemtë e Feimit fuste dorën topolake në to dhe pasi pyeste : Sa gramë dëshironi zotëri? – i vendoste çokollatat në qeset prej letre dhe i peshonte në një peshore metalike inoksi e prodhimit italian.

Sakohë që shërbeheshe mund të uleshe edhe në njerën nga katër tavolinat prej mermeri, në disa karrige prej hekuri, me ngjyrë të zezë, të rehatshme, qoftë për të pirë një kafe, qoftë për të degustuar një karamele, një amaretë, a një pufkë me sheqer që ta jepnin falas të zotët e pastiçerisë.

Nuk e di se çfarë më pëlqente atje më shumë, bonbonet dhe amaretat apo shërbimi që të sillte qetësi dhe butësi.

Aromat ishin të përzjera, mpleksur ajo e një kafeje ekspres me aromën e brumit të sheqerosur dhe të petëve të tortave. Gjithçka përgatitej aty. Kurrë nuk pashë të hynte e të dilte njeri nga deriçka pas banakut ku ishte atelieja e ëmbëlsirave. Asnjëherë nuk pashë njeri të furnizonte pastiçerinë kur klientët ishin në dyqan.

Nuk pipëtinte miza atje. Klientët flisnin me zë të ulët. Dëgjoheshin vetëm “të lutem” dhe “faleminderit”, “nuk ka përse”, “shto edhe 200 gram”, “mirësetëvish herë tjetër zonjushe”, “provojeni pak këtë tortë”, dhe asgjë më tepër. As radio, as televizor, jo e jo, gjithçka e rrëmujshme, politike, shtypëse, ishte pas xhamave. Aty ishte mbretëria e kristaltë e pasqyrave dhe e mermerit.

Atë luks nuk e kam parë kurrë në Tiranë pas atyre viteve kur me shpronësimet e hoqën edhe Feimin me djemtë që andej. Një kohë rrezistoi si kafene e ushqimit social, por të tre feimat tani i kishin sytë me rrathë të zinj poshtë, me vështrime të habitura, faqet po u veniteshin, nuk dëgjohej më as “zonjë”, as “zotni”, një radio ishte instaluar atje në fund te banaku dhe darkave mund të dëgjoje lajmet duke blerë amaretat e tua që ishin gjithnjë e më të thata.

Deri sa nuk shkohej më.

Pallati shkrimtarëve socialistë i dha dërmën përfundimisht bonbonerisë duke i futur eskavatorin një bote fisnike ku shqiptari dinte ende të shërbehej si fisnik dhe të shërbente me poaq dinjitet dhe fisnikëri.

Te Feimi!

Nuk e gjej dot atë shik alla italian, në asnjë hotel të Tiranës së sotme. Nuk e kam gjetur veçse ndofta në Vienë, ndofta në Oslo, por jo në Athinë, jo e jo, në Gjermani, në Pragë as bëhet fjalë, as në Milanon e sotme, ndofta ka qenë në Napolin e viteve ’30, me lupë ta kërkosh nuk e gjen më kund.

Obobo Tirana e luksit midis viteve 40 dhe 60!

Sa mirë që nuk e njohin të rinjtë e sotëm se kushedi sesa sëmundje depresioni do të kishin nga mërzia!

Tirana ishte Europë atëhere.

Mjaftonte Feimi per ta provuar.

Sa të lumtur brezat e sotëm që nuk e kanë shijuar atë luks human e të butë mes vorbullash që po ngriheshin.

Nuk e dinë ç’ka qenë, kënaqen me pak, shumë pak, sa të lumtur janë! Të shkretët!

Prandaj janë kështu si të cingërisur, me sy të habitur, me botë të brendëshme të sakatuar nga media, politika, paraja, si trumcakë të trembur!
Nuk e kanë jetuar mrekullinë e feimëve!

Drama jonë e jetimëve pas zhdukjes të feimëve!

Vendosni, vendosni një pllakë përkujtimore atje me këtë përmbajtje :

“Këtu ka qenë ëmbëltorja më e famshme e Tiranës për të gjithë shekujt : Te Feimi!

E shkatërruan shqiptarët.

Nuk do ta ndërtojnë dot më kurrë!

Mallkuar qofshin budallenjtë e çmendur për pushtet dhe për parà !

Rroftë njeriu!”

Nuk ka qytetërim nëse njerëzit nuk hanë çokollata dhe bonbone pasditeve dhe mbrëmjeve të së shtunës!

Kaq!

KultPlus.com

Shkruan: Artan Fuga

Duhej një ditë zie për viktimat e tërmetit! Flamurët në gjysëm shtizë, as muzikë të gëzueshme, as evente kulturore, as gaz e haré.

Kuptohet që njerëzit janë të tronditur dhe gjithçka duhet bërë në përputhje me këtë gjendje psikologjike kolektive.

Por shurdhëria në kohë “kolere” është e papranueshme, është një keqkuptim i madh.

Ngjall panik!

Nuk duhet politikë në kohë tërmeti, murtaje, lufte, përmbytjesh?

Cfarë gabimi i madh poqese do të përgjigjeshim: Jo politikë në këto kushte!

Po të thonim kështu nuk do ta kishim kuptuar atë që thotë Aristoteli i madh se politika është shkenca e shkencave. Sigurisht nuk duhet politikë e keqe, nuk duhet politikë me llafe si gratë e Napolit në shekullin e 19-të që kapeshin për flokësh, jo fushatë elektorale, sigurisht.

Por politika është arti i të qeverisurit. Pra të heqim dorë nga qeverisja dhe alternativat për t’a qeverisur situatën në krizën që na ka zënë?

Pa politikë të mirë çdo dukuri natyrore e ashpër na dëmton.

Nuk duhet art, kulturë, shkencë në kohë murtaje, tërmeti, lufte?

O Zot çfarë gabimi? Cfarë keqkuptimi i kulturës, i artit, i shkencës, i filozofisë!!!

Arti, kultura, shkenca nuk janë hargalisjet nëpër varietetet muzikore dhe nuk janë tallavaja e radhës. Kultura, shkenca dhe arti i japin forcë njeriut të përballojë gjithçka. Kultura është forca e njeriut mbi natyrën dhe botën e kafshëve. Njeriu pa kulturë është i dobët, i dorëzuar, nuk ringrihet dot pas shkatërrimit.

Habitem me këngëtarë që anullojnë shfaqjet në ven t’i ri-orientojnë ato drejt dhënies kurajo kombit!

Informacioni i medias nuk duhet në kohë kolere, murtaje, tërmeti, lufte?

O Zot çfarë budallalliku do të ishte po t’a ndërprisnin. Dihet se kur në një vend media nuk informon ashtu si di dhe si e ndjen gjëja e parë që lind te njerëzit është ankthi dhe ankthi është babai i panikut.

Eksperimentet e bëra nga universitetet amerikane tregojnë se kur mediat janë në greva, ankthi kolektiv brenda një jave bëhet i papërballueshëm.

E kujtojnë rrumpallë median këta, por ajo, edhe me të gjitha të metat e saj, sepse nuk mund të jetë e mirë kur e gjithë shoqëria është e sëmurë, është instrumenti i vetëm që krijon informimin kolektiv, krijon opinionin publik. Krijon shoqëri. Përndryshe njeriu izolohet dhe bie në depresion.

Nuk krijon panik informacioni, por informacioni i keq, si edhe kur medias i mbyllet goja. Njësoj panik krijojnë.

Qytetari në kohë rrëmeti ka nevojë ta verifikojë dhe ekuilibrojë propagandën qeveritare. Propaganda vetëm ngjall panik!

Në kohë krizash, tërmetesh, nuk duhet të ketë të drejta kushtetuese për qytetarët dhe të gjithë duhet të jemi si ushtarët para gjeneralit?

Vetëm servilat, budallenjtë dhe naivët mund të mendojnë kështu.

Pse të drejtat qytetare çfarë janë? Janë luks, janë të tepërta, janë kundër menaxhimit të krizave?!

Mendësitë totalitare gëlojnë edhe te gjoja ekspertët e paaftë.

O budalla, o krijues paniku, pse i shton shkatërrimit që na bëri natyra, me ndihmën tonë, edhe shkatërrimin e të drejtave qytetare?

Ku shërohen plagët e shkatërrimit pa liritë qytetare, pa pjesëmarrjen qytetare, pa kontrollin qytetar, pa kritikën qytetare?

Janë në vete këta krijues të zisë, të heshtjes, të ngrirjes të shoqërisë?!

Duhet edhe kultura, edhe politika, edhe të drejtat qytetare, edhe informacioni, njësoj si spitalet, vinçat, forcat e rendit.

KultPlus.com

Sociologu i njohur nga Shqipëria, Artan Fuga, përmes një postimi në Facebook ka shkruar rreth gabimeve kryesore që sipas tij intelektualët shqiptarë i kanë bërë, shkruan KultPlus.com

Këtu keni statusin e tij të plotë:

“Ne intelektualët shqiptarë përsëri gabuam!
——–

Unë e konsideroj shoqërinë piramidale që e kam bërë objekt shqyrtimi në librin tim të fundit botuar nga Papirus : SHOQERIA PIRAMIDALE,

si :

– Rrëmbimi i fitoreve demokratike të popullit në ’90 nga pakica të organizuara politikisht, financiarisht dhe administrativisht.
– Përbuzja e politikanëve, midis të cilëve dhe të jo pak atyre që janë në opozitë, ndaj popullit si elektorat dhe sovran. “Populli nuk di të zgjedhi!!!”
-Shprehja më e lartë e mungesës së traditave politike demokratike në ndërgjegjen qytetare!
– Pengesa kryesore për emancipimin dhe modernizimin e shoqërisë shqiptare.
– Prodhuesja e paqendrueshmërisë të shtetit dhe të politikave të tij.
– Rikthimi i piramidës të viteve 80, por tashmë jo të fshehur me fraza proletare, por si përbuzje e njeriut të thjeshtë.
– Deliri i burokratit që harron se është nëpunës në një minishtet, por kujton se është nëpunës i perandorisë të Persisë!
– Naiviteti i fuqive intelektuale të vendit që nuk ditëm t’a mendojmë demokracinë jo si utopi, por si praktikë politike me shumë rreziqe! Përsëri gabuam.
– Vetmi kombëtare”.