Presidenti i Shqipërisë, Bajram Begaj përmes një postimi në Facebook ka bërë të ditur se ka qenë i ftuar i nderit i Shoqatës shqiptare “Korabi” që siç tha ai, ka mbledhur 320 biznese e profesionistë shqiptarë e arbëreshë që veprojnë në Itali.
Ai është shprehur se mbështet dhe çdo nismë që forcon lidhjet midis arbëreshëve dhe shqiptarëve të sotëm.
“I nderuar të isha i ftuari i nderit i Shoqatës shqiptare “Korabi” që, nën moton “Le të takohemi”, mblodhi 320 biznese e profesionistë shqiptarë e arbëreshë që veprojnë në Itali”.
“Si President i Republikës së Shqipërisë, mbështes çdo nismë që forcon lidhjet midis arbëreshëve dhe shqiptarëve të sotëm, që ruan identitetin tonë dhe kontribuon për të ardhmen e përbashkët të Shqipërisë dhe Italisë”, ka shkruar Begaj në Facebook.
Presidenti Bajram Begaj uroi sot 365 mijë nxënësit që nisin sot vitin e ri shkollor 2024-2025.
Në një postim në rrjetet sociale Begaj uroi gjithashtu edhe nxënësit që ulen për herë të parë në bankat e shkollës.
“Urimet më të mira dhe suksese të gjithë nxënësve e mësuesve që nisin sot vitin e ri shkollor. Në veçanti, urime nxënësve të klasave të para që fillojnë maratonën e gjatë, sfiduese, por edhe shpërblyese të dijes. Një brez që sot përqafon diturinë, ndërton një botë dhe të ardhme më të mirë për të gjithë”, tha Begaj.
350 mijë nxënës të arsimit parauniversitar nisin sot vitin e ri shkollor 2024-2025, ku 28 mijë nxënës do të ulen për herë të parë në bankat e shkollës. Viti i ri shkollor do të nisë me 25 shkolla të reja dhe më shumë se 216 laboratorë smart dhe terrene të reja sportive./atsh/ KultPlus.com
Presidenti Bajram Begaj, i cili ndodhet për një vizitë dy ditore në Gjermani, ka dhënë një intervistë për Deutsche Welle, ku ka folur për rrugëtimin evropian të Shqipërisë, Kosovën, ngërçin me Greqinë për çështjen Beleri, por edhe për kampionatin evropian.
Duke u ndalur te Kosova, Begaj thekson se “Shqipëria është avokatja më e mirë e Kosovës në arenën ndërkombëtare dhe në çdo organizatë ndërkombëtare”. I pyetur për çështjen Beleri dhe kërcënimet nga ana e Greqisë, Begaj thotë se Shqipëria i ka bërë më së miri detyrat e shtëpisë dhe se çështjet bilaterale nuk mund të ndikojnë në rrugëtimin evropian.
Sa i përket problematikave me të cilat përballen shqiptarët e Luginës së Preshevës, Begaj thekson se do të vazhdojnë të mbrojë interesat e shqiptarëve atje. Një koment ka bërë edhe për problematikat e brendshme dhe situatën maxhorancë-opozitë.
“Në zbatim dhe në respekt të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë unë jam President i Shqipërisë dhe qëndroj mbi palët, nuk merrem me politikën e ditës. Kjo nuk do të thotë që unë nuk e ndjek, që nuk jam i vëmendshëm karshi politikës së ditës, por gjithsesi, në çdo mesazh timin, të cilin ma lejon kushtetuta t’ia adresoj Kuvendit apo ta adresoj në takime të rëndësishme me ambasadorët e huaj apo në ngjarje të rëndësishme në vend, kam adresuar nevojën për të pasur një komunikim dhe dialog të qëndrueshëm midis opozitës dhe pozitës, sepse mendoj që vendi i duhur për të ballafaquar idetë është parlamenti. Është parlamenti ai që duhet të bëjë ligjet dhe të adresojë zgjidhjet në interes të qytetarëve, në interes publik, në interes kombëtar, në interes të të gjithëve.”, tha Begaj.
Intervista e plotë:
Deutsche Welle: Zoti President, kryefjala këto ditë në Gjermani është futbolli. Si e vlerësoni lojën e deritanishme të kombëtares shqiptare?
Bajram Begaj: Përshëndetje, kënaqësi të jem në këtë intervistë me ju, padyshim që kryefjala botërore tani është futbolli. Dhe për mua si President i Republikës së Shqipërisë është ekipi kombëtar i Shqipërisë. Jam shumë i kënaqur me ekipin kombëtar, ju uroj shumë suksese dhe besoj se dhe Kampionati Evropian i Futbollit është fitore për tifozët shqiptarë, për tifozët kuqezi.
Çfarë roli mund të luajë kjo pjesëmarrje e Shqipërisë për përmirësimin e imazhit të Shqipërisë në Evropë?
Unë mendoj që imazhi i Shqipërisë në Evropë është i përmirësuar goxha vitet e fundit. Shqipëria është prezente në faqet e para të mediave botërore, për faktin që turizmi në Shqipëri vitin e shkuar ishte një shifër rreth 10 milionë turistë, këtë vit mendohet dhe parashikohet që të jenë rreth 15 milionë turistë. Kjo tregon që Shqipëria ka një rol të rëndësishëm, sidomos zhvillimi i Shqipërisë, siguria dhe ajo çfarë bën në arenën ndërkombëtare është shumë e mirëpritur dhe e respektuar. Ju do të takoheni edhe me Presidentin e Gjermanisë, Frank-Walter Steinmeier. Cilat janë pritshmëritë tuaja për rolin e Gjermanisë ndaj Shqipërisë dhe rajonit?
Patjetër është kënaqësi të mirëpritem nga Presidenti i Gjermanisë. Është kënaqësi që do të vazhdojë bisedën miqësore të zhvilluar dy vite më parë në Shqipëri, në lidhje me bashkëpunimin bilateral midis Shqipërisë dhe Republikës Federale të Gjermanisë, në lidhje me procesin e integrimit në BE, po ashtu edhe për ngjarjet e rajonit.
Ne patëm zgjedhjet për Parlamentin Evropian dhe kemi vënë re një shtyrje nga e djathta. A keni frikë se kjo do ta ngadalësojë pak procesin e zgjerimit?
Unë nuk kam asnjë frikë. Pritshmëritë tona janë që procesi i zgjerimit të Ballkanit Perëndimor drejt anëtarësimit në BE do të jetë një proces strategjik për Evropën dhe jetik për Ballkanin Perëndimor. Besoj shumë që ky proces të përshpejtohet. Ballkani Perëndimor ka nevojë për Evropën dhe besoj se Shqipëria është në avangardë të këtij procesi për faktin që është kampione e bashkëpunimit rajonal, ndikon shumë për miqësitë midis vendeve të Ballkanit Perëndimor, po ashtu edhe për paqen, sigurinë, stabilitetin, zhvillimin e qëndrueshëm dhe aspiratën dhe ëndrrën për t’u integruar në Bashkimin Evropian.
Ju e thatë vetë, ju jeni promotor i bashkëpunimit rajonal. Nga ana e Kosovës ka shpeshherë pakënaqësi. Ministrja e Jashtme thotë se politika e Shqipërisë ndaj Serbisë do të duhet të kalojë nëpërmjet Kosovës. Ju çfarë mendimi keni për këtë?
Kosova është interesi më madhor i Shqipërisë, Shqipëria është avokatja më e mirë e Kosovës në arenën ndërkombëtare dhe në çdo organizatë ndërkombëtare dhe çdo iniciativë rajonale përmendet dhe mbrohet Kosova. Patjetër që ne do të kemi këtë bashkëpunim dhe në të ardhmen nuk mendoj që ka vend për pakënaqësi. Ne jemi aty, do të jemi gjithmonë në mbështetje të Kosovës. Para dy ditësh isha në Kosovë, mora pjesë në festimet e 25-vjetorit të çlirimit të Kosovës, kjo tregon që marrëdhëniet tona janë të shkëlqyera.
Marrëdhënie shumë të mira kemi, thotë Ministri i Jashtëm i Shqipërisë, edhe me Greqinë, por Greqia e ka bllokuar procesin e integrimit për shkak të çështjes Beleri. Si mund t’i tejkalojë Shqipëria këto sfida?
Shqipëria i ka bërë më së miri detyrat e shtëpisë. Shqipëria ka kaluar me sukses procesin e screening, ka hapur konferencën e parë ndërministrore dhe pret për hapjen e kapitullit të parë që ka të bëjë me kapitullin themelor të legjislacionit. Nuk besoj se çështjet bilaterale do të ndikojnë në procesin e anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian. Ju jeni president i të gjithë shqiptarëve, edhe atyre që janë jashtë atdheut. Si i adresoni ju problemet e shqiptarëve në Serbi kur flisni me kolegët tuaj?
Patjetër që e kam përgjegjësi kushtetuese të mbroj shqiptarët kudo ku ata punojnë e jetojnë dhe një prej tyre është komuniteti shqiptar që jeton në Luginën e Preshevës. Unë në fjalën time në asamblenë e përgjithshme të Kombeve të Bashkuara kam ngritur shqetësimin në lidhje me shpopullimin e rajonit të Luginës së Preshevës, me pasivizimin e adresave, dhe besoj se është në nderin tonë që të vazhdojmë të mbrojmë interesat e shqiptarëve në këtë Luginë.
Ju u takuat me diasporën shqiptare. Një problem kryesor për diasporën është edhe mungesa e mundësisë për të votuar në vendet ku jetojnë. Si po angazhoheni ju për ta realizuar këtë?
Unë kam bërë disa takime me diasporën shqiptare dhe sot bëra një takim për diasporën që jeton në Berlin. Patjetër që për mua diaspora është frymëzim, është me idetë e saj e nevojshme për të kontribuar në atdhe, dhe besoj se bota e diasporës do të adresohet dhe përfaqësimi politik i tyre do të jetë i mirëpritur.
Një problem mbetet çështja e brendshme, panorama ndërpartiake në Shqipëri, marrëdhëniet pozitë-opozitë, të cilat akoma nuk kanë arritur të gjejnë një gjuhë të përbashkët për të bashkëpunuar në mënyrë konstruktive për vendin. Çfarë mund të bëni ju për të pajtuar më shumë?
Në zbatim dhe në respekt të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë unë jam President i Shqipërisë dhe qëndroj mbi palët, nuk merrem me politikën e ditës. Kjo nuk do të thotë që unë nuk e ndjek, që nuk jam i vëmendshëm karshi politikës së ditës, por gjithsesi, në çdo mesazh timin, të cilin ma lejon kushtetuta t’ia adresoj Kuvendit apo ta adresoj në takime të rëndësishme me ambasadorët e huaj apo në ngjarje të rëndësishme në vend, kam adresuar nevojën për të pasur një komunikim dhe dialog të qëndrueshëm midis opozitës dhe pozitës, sepse mendoj që vendi i duhur për të ballafaquar idetë është parlamenti. Është parlamenti ai që duhet të bëjë ligjet dhe të adresojë zgjidhjet në interes të qytetarëve, në interes publik, në interes kombëtar, në interes të të gjithëve.
Në vjeshtë zhvillohet për herë të dhjetë procesi i Berlinit. Cilat janë pritshmëritë tuaja nga ky takim?
Patjetër që unë e shikoj procesin e Berlinit si një proces që duhet të përshpejtojë procesin e anëtarësimit të Ballkanit Perëndimor në BE. Vitin e shkuar patëm fatin ta organizojmë procesin e Berlinit me mjaft sukses dhe të gjitha ato elementë që lidhen me adresimin e çështjeve për tu zgjidhur, gjatë këtij samiti do të adresohen për zgjidhje dhe do të gjejmë vendin e merituar.
Çfarë parashikoni për ndeshjen Kroaci-Shqipëri?
Nuk jam i mirë për parashikime, por shpresoj shumë që ekipi kombëtar shqiptar të fitojë dhe dua që të fitojë./abcnews.al/ KultPlus.com
Një takim bashkëbisedues me autorin Bajram Kosumi lidhur me librin e tij të fundit “Enciklopedia Imagjinare, do të zhvillohet në Universitetin “Kadri Zeka” në Gjilan, shkruan KultPlus.
Ky organizim zhvillohet në kuadër të një bashkëpunimi me Universitetin Publik “Kadri Zeka”, respektivisht Fakultetin e Edukimit, mediumin KultPlus dhe me Ars Club “Beqir Musliu”.
Takimi bahet më 5 qershor, në ora 11:00, në amfiteatrin B01/ KultPlus.com
Profesori Bajram Kosumi ka diskutuar sot me studentë e profesorë për “Enciklopedinë imagjinare”.
Nën organizimin e Fakultetit të Filologjisë dhe Departamentit të Gazetarisë është mbajtur sot diskutimi për librin më të ri të profesorit Bajram Kosumi, ku kanë marrë pjesë studentë, profesorë e studiues të letërsisë dhe gazetarisë.
Diskutimin për librin dhe për letërsinë e ka udhëhequr profesori Osman Gashi, i cili ka vlerësuar se “Enciklopedia imagjinare” sjell risi në letërsi nisur nga titulli e deri te përmbajtja dhe temat e shtjelluara aty.
Profesori Gashi ka diskutuar me autorin e librit “Enciklopedia imagjinare” për cilësimin e librit si postroman dhe për ndërthurjen e emërtimit “Enciklopedi” dhe për mbiemrin “imagjinare”.
Shkrimtari Bajram Kosumi ka thënë se emërtimi i ri postroman nuk është i barasvlershëm me termin postmodren, edhe pse Enciklopedia imagjinare eshte postmoderne. Postroman është më shumë se romani, përtej tij.
Në një pyetje për letërsinë nga burgu, Kosumi ka thënë se në burg ka krijuar “Republikën e letërsisë”, në të cilën ka jetuar i lirë, pa e prekur burgu.
Ne diskutim për kërkimin e kohës, Kosumi tha se në libër koha trajtohet si gjëja më e rëndësishme e njeriut që e posedon dhe individi është mbret i saj.
Ai ka shpjeguar se pavarësisht ndryshimeve që kanë ndodhur prapë disa gjëra kanë mbetur të njëjta kur ballafaqohen me situata ekstreme që paraqiten edhe në “Enciklopedinë imagjinare”.
Profesori Kosumi ka thënë se librin ka nisur ta shkruajë qysh kur ishte i burgosur në burgjet jugosllave dhe e ka përfunduar versionin e parë më 2018 kur ka nisur ta redaktojë e përpunoj për ta nxjerrë në dritë në fund të vitit 2023.
Përpos me shkrimtarin Kosumi, Fakulteti i Filologjisë dhe Departamenti i Gazetarisë do të organizojnë edhe takime tjera me autorë dhe krijues tjerë./ KultPlus.com
Presidenti i Republikës së Shqipërisë Bajram Begaj është nisur sot në Kosovë me ftesë të Presidentes Vjosa Osmani.
Zyra e shtypit e Institucionit të Presidencës bënë të ditur se, “Presidenti Bajram Begaj do të mbajë një fjalë në Forumin Ndërkombëtar për Gratë, Paqe dhe Siguri që zhvillohet në Prishtinë ditën e nesërme, në datën 15 prill 2024.
Po ashtu, njoftohet se kreu i shtetit do të ketë një takim kokë më kokë me Presidenten Osmani si edhe disa takime bilaterale me personalitete të rëndësishme kombëtare e ndërkombëtare./rtsh/KultPlus.com
Presidenti shqiptar Bajram Begaj ka reaguar pasi ka kaluar pika e Raportimit për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës të mbajtur në Paris të Francës.
Përmes një shkrimi, Presidenti Begaj ka deklaruar se kjo arritje e merituar dëshmon përkushtimin e palëkundur politik të Kosovës ndaj vlerave dhe standardeve evropiane.
“Arritje e merituar e Kosovës në rrugëtimin e saj drejt anëtarësimit të plotë në Këshillin e Evropës.
Kjo dëshmon përkushtimin e palëkundur politik të Kosovës ndaj vlerave dhe standardeve evropiane” thuhet në shkrimin e Presidentit Begaj./KultPlus.com
Presidenti shqiptar, Bajram Begaj, ka përkujtuar 24 Marsin e vitit 1999, ku 25 vite më parë NATO ndërhyri për të shënuar fundin e gjenocidit serb në Kosovë.
Presidenti Begaj ka thënë se ndërhyrja e NATO-s, e udhëhequr nga SHBA-ja, i dha të drejtë kauzës së lartë të popullit të Kosovës dhe përpjekjeve për liri e pavarësi, duke krijuar kornizë të sigurtë për gjithë rajonin.
Më poshtë gjeni shkrimin e plotë të Presidentit Begaj:
Faleminderit, NATO! Faleminderit, SHBA!
25 vjet më parë, më 24 mars 1999, NATO ndërhyri për t’i dhënë fund gjenocidit serb në Kosovë.
Sot ne përkujtojmë një ngjarje me rëndësi historike për Kosovën dhe të gjithë shqiptarët.
Ndërhyrja e NATO-s, e udhëhequr nga SHBA-ja, i dha të drejtë kauzës së lartë të popullit të Kosovës dhe përpjekjeve për liri e pavarësi.
Urtësia politike, largpamësia strategjike dhe vendosmëria e Aleancës për të mos qëndruar indiferente ndaj spastrimit etnik dhe dhunës jo vetëm e shpëtuan Kosovën, por krijuan një kornizë të re të sigurisë për të gjithë rajonin.
Në sajë të kësaj ndërhyrjeje, brenda pak kohe u mundësua pavarësimi dhe krijimi i Republikës së Kosovës, një histori suksesi e shtetndërtimit demokratik.
Prania e NATO-s në Kosovë nëpërmjet trupave të KFOR-it vijon të luajë edhe sot një rol të rëndësishëm në sigurinë e paqes dhe stabilitetit në rajonin tonë.
Akti historik i NATO-s na kujton se nuk duhet t’i ndalim përpjekjet tona për të krijuar një rajon që rrezaton harmoni, bashkëpunim dhe prosperitet.
Teksa falënderojmë ndihmën e paçmuar të Aleancës më të fuqishme të botës dhe të partnerit tonë strategjik, SHBA-së, sot përkujtojmë edhe sakrificat e kombit shqiptar, luftën heroike të UÇK-së dhe viktimat e luftës në Kosovë.
Ata ndërtuan piedestalin ku u ngrit kauza e drejtë e ndërhyrjes në Kosovë. Nder përjetë heronjve të kombit!/KultPlus.com
Me rastin e vdekjes së shkrimtarit e gazetarit Bajram Sefaj, PEN Qendra e Kosovës ka ngushëlluar familjen e të ndjerit si dhe komunitetin e shkrimtarëve dhe të gazetarëve të Kosovës.
Bajram Sefaj la pas vetes një numër veprash në prozë dhe një seri udhëpërshkrimesh nga vendi e bota.
Para viteve të 7o-ta, Sefaj kishte filluar punën gazetar në “Rilindje” e pastaj kishte vazhduar në RTP ku la gjurmë në shumë emisione kryesisht për kulturën. Në vitet e 90-ta të shekullit të shkuar migroi në Francë.
Në, Francë, deri pak para vdekjes së sotme në moshën 83 vjeçare, vazhdoi aktivitetin e vet letraro-publicistik./KultPlus.com
Një libër që memorizon dhe arkivon jetën tonë. Bajram Kosumi, Enciklopedia imagjinare. Postroman, Artini-Toena, Prishtinë 2023
Nga Agim Vinca
Kemi para vetes një libër të madh, jo vetëm si vëllim (771 faqe), por edhe me shumësinë e temave që trajton, të problemeve që ngre, të ideve që shfaq dhe të mesazheve që transmeton, sikurse edhe me gjuhën e pasur, sintaksën shqipe dhe stilin e konsoliduar.
Ky është një libër pretencioz, që pretenciozitetin e vet e shpreh që në titull: Enciklopedi…
Dy fjalë në shikim të parë kundërthënëse: “enciklopedi”, nocion shkencor dhe “imagjinare”, fjalë që lidhet me artin si trillim, të shoqëruara nga një term letrar: “PostRoman”, sikundër edhe ballina e librit me atë kullën e lartë si pirg,[1] krijojnë sakaq idenë e një vepre të pazakontë, që eksperimenton si në planin përmbajtësor, ashtu edhe në atë formal.
Një vepër e konceptuar në formë fjalori, ku të gjitha tekstet janë strukturuar sipas shkronjave të alfabetit shqip: nga A-ja tek ZH-ja, në të vërtetë deri te Z-ja, sepse shkronja Zh mungon (nuk e dimë pse).[2] Teksti është i radhitur në dy kolona, si në enciklopedi dhe shoqërohet jo rrallë edhe me fusnota, si në veprat shkencore.
Vepër që dekonstrukton traditën e zhanrit, roman-fjalor, roman-enciklopedi, zbulim apo risi? As njëra, as tjetra, por thjesht një vepër letrare me përmbajtje e strukturë të mëvetësishme, për të mos thënë edhe krejtësisht origjinale. (I tillë është edhe kompozicioni i kësaj vepre).
Veprat letrare në formë fjalori a leksikoni nuk janë të panjohura në botë dhe, pjesërisht, as ndër ne. Shkrimtari amerikan Embrouz Birs (Ambrose Gwinnett Bierce, 1842-1914) u bë i njohur me veprën e tij në formë fjalori me titull Fjalori i Djallit (1911).
Shkrimtari i shquar francez Gystav Flober (Gustave Flaubert, 1821-1880) la në dorëshkrim veprën Fjalor i ideve të pranuara(Dictionnaire des idées reçues), i cili u botua shumë vjet pas vdekjes së autorit (më 1913).
Nuk mund të mos përmendet në këtë rast edhe romani Fjalor i hazarëve (1984) i shkrimtarit serb Millorad Paviq (“romani i parë postmodern në Ballkan”), i përkthyer edhe në gjuhën shqipe (Fjalori kazar, 2012).
Tek ne, Qosja te romani Një dashuri dhe shtatë faje (2003) ka një kapitull me titull Fjalori i fshehur, që shtrihet në mbi 50 faqe. (E njëjta teknikë përdoret edhe te romani Bijtë e askujt, 2010).
Ka edhe shembuj të tjerë veprash në formë fjalori, por Bajram Kosumi e ndërton godinën e vet letrare me materialin e tij dhe sipas konceptit të vet për artin dhe letërsinë, që është në thelb koncept postmodern.
Studiuesit e përcaktojnë artin postmodern si ars combinatoria, domethënë si art ku ka gjithçka: fakte, dëshmi, dokumente, të dhëna shkencore, kujtesë historike, personazhe reale e fiktive, me një fjalë gërshetim të fiksionit me faktografinë.
Nga të gjitha llojet letrare romani është më i përshtatshmi për këtë lloj eksperimenti. Romani gjithmonë ka qenë zhanër sintetizues, por ky i kohës sonë, duke mos qenë beletristikë e pastër, por “bricolage,[3] është i tejngopur me material dokumentar.
Ideja për këtë libër autorit i ka lindur nga koha kur ka qenë në burg (rreth dyzet vjet më parë), kurse një bërthamë fillestare gjejmë te vëllimi poetik Fjalor i Barbarëve (2000), i cili apostrofohet shpesh në këtë libër, madje thuhet, me humor, se është shitur shpejt, ngaqë lexuesit e kanë pandehur për “fjalor të etruskëve”.
Duke qenë libër specifik, Enciklopedia… e Kosumit edhe mund të lexohet ndryshe nga librat e zakonshëm, pra jo në mënyrë konvencionale – nga faqja e parë tek e fundit, siç lexohen rëndom librat, veçanërisht romanet, por edhe duke nisur nga fundi a nga mesi, për t’u kthyer sërish në pjesët e tjera të rrëfimit. (Hapni ku të doni këtë libër dhe besoj se do të gjeni diçka interesante, që do t’ju nxisë ta vazhdoni aventurën e leximit). Unë, fjala vjen, Prologun e lexova në fund, ose kah fundi, dhe pashë se isha lodhur kot për të gjetur çelësin e hapjes së dyerve të kësaj ngrehine letrare atipike, ta quaj kështu, sepse atë na e ofron vetë autori: teksti mund të lexohet në dy mënyra: “si enciklopedi dhe si letërsi”; edhe njëra, edhe tjetra mundësojnë qasjen “në humnerat e artit, të historisë dhe të filozofisë”.[4]
Qysh enciklopedistët francezë në shekullin e 18-të, theksonin se tri aftësitë e mendjes njerëzore: kujtesa, gjykimi dhe fantazia, u përgjigjen tri fushave të dijes: historisë, filozofisë dhe artit.[5]
Enciklopedia imagjinare është një vepër me një trajektore të gjerë kohore dhe hapësinore, që shtrihet nga lashtësia deri në ditët e sotme dhe nga lagjja e fshatit deri te kontinentet e largëta, por që ka një bosht rreth të cilit sillen të gjitha rrëfimet.
Ky bosht është “Ishulli” dhe banorët e tij “Ishullarët”, nga burojnë edhe togfjalëshat: “fjalor ishullor”, “filozofi ishullore”, “mentalitet ishullor” etj. (Edhe pse është përcaktuar për emrin imagjinar “Ishull”, autori nuk ngurron të përdorë edhe emërtimet reale gjeografike: Kosovë, Shqipëri, Ballkan etj.).
Kemi të bëjmë me një toponim letrar, në të vërtetë me një metaforë, që shpreh idenë e izolimit të shqiptarëve si popull. Dhe jo vetëm të shqiptarëve, kudo që jetojnë, në Shqipëri, në Kosovë dhe në viset e tjera, por edhe të ballkanasve në përgjithësi; në një kuptim më të gjerë edhe të mbarë njerëzimit.[6]
Janë qindra zëra, njësi, rrëfime, skica, tregime, mite, legjenda, parabola, poezi, këngë, letra (letrat e Marie K. dërguar të dashurit të saj që vuan dënimin me burg janë perla të vërteta), lojë fjalësh (jeux des mots), humor, batuta, intervista; histori, gjeografi, drejtësi, gjuhësi, onomastikë, semantikë, simbologji, teori komunikimi; tekste liturgjike dhe shprehje në gjuhë të huaja; cikle tregimesh dhe esesh me mbititull “libra” (Libri i mashtrimeve, Libri i Mallkimeve, Libri i Simboleve, Libri i Skurajve, Libri për pesë Mariet etj.); ngjarje, njerëz, vite, shekuj, data, fusnota, që shumë herë janë po aq interesante sa teksti bazë, në mos edhe më shumë, të gjitha këto së bashku sajojnë spektrin e këtij libri-mozaik për nga përmbajtja, por unik për nga këndvështrimi dhe qasja.
Gjatë rrëfimit Narratori pleks kohët, duke kaluar jo rrallë nga e kaluara tek e sotmja e, madje, ose, siç i pëlqen të thotë autorit, poende, tek e ardhmja, duke përmbushur kështu mëtimin për të bërë një vepër të pazakontë letrare… Sikurse kohët, në këtë vepër takohen edhe kategoritë: e mira dhe e keqja, e bukura dhe e shëmtuara, e madhërishmja dhe e ulëta, tragjikja dhe komikja, humori dhe satira, sensi lirik dhe mendimi kritik.
Vepra që po përurojmë sot është shkruar një kohë të gjatë; është menduar akoma më gjatë dhe është botuar gati gjysmë shekulli nga koha kur autorit i ka lindur ideja fillestare “në vetminë e nëndheshme të Burgut të Nishit” (f. 14).
Në këtë vepër nuk ka një kryepersonazh, si në romanin klasik, balzakian, e as si në romanin modern, kafkian (Kafka dhe Kamyja kanë krijuar personazhet model të letërsisë moderne, Jozef K.-në dhe Mërsonë) – nga ky aspekt ky është një libër policentrik, që ka personazhe të shumta: të imagjinuara dhe reale, historike dhe aktuale; heronj dhe qyqarë; idealistë dhe pragmatistë; asketë dhe hedonistë, me një fjalë njerëz me fate nga më të ndryshmet, fatin e të cilëve e përcaktojnë rrethanat historike, por edhe karakteret e tyre të çuditshme. (Nga ky aspekt autori ka ditur të përfitojë edhe nga Marksi, edhe nga Frojdi).
Pothuajse nuk ka personalitet të historisë shqiptare – nga e kaluara e largët e deri në ditët e sotme, që nuk shfaqet në këtë vepër, kuptohet në kontekste të ndryshme. Për ta autori nuk shkruan si historian, por si letrar, duke piketuar ndonjë moment të veçantë nga jeta, vepra apo edhe vdekja e tyre, ndonjë tipar të karakterit a ndonjë detaj në dukje të parëndësishëm, por që autori e bën tërheqës dhe interesant me rrëfimin e tij.
Është vështirë të veçosh nga ky libër pjesët më mbresëlënëse, mirëpo për të mos mbetur vetëm në nivel të konstatimeve të përgjithshme, po ndalemi te disa tekste konkrete, pa pretenduar se kemi bërë zgjedhjen më të mirë.
Luftëtari i vjetër Dedë Gjo Luli goditet me shuplakë nga kamerieri i shtyrë nga konsulli rus (kundrejt një shpërblimi material) në Kafen e Madhe në Shkodër dhe pas kësaj vakie e humb respektin e bashkëqytetarëve. (Është një tekst i shkurtër, që ngërthen një mesazh të fuqishëm: kritikë mentalitetit shqiptar). Dedë Gjo Luli e fal shërbyesin e varfër, që shitet për para, kurse paria shkodrane vetëm e sodit aktin e turpshëm dhe nuk ndërmerr asgjë: “Të gjithë e panë, por askush nuk tha asnjë fjalë e as nuk bëri një lëvizje”.
Kalojmë te një shembull tjetër, në Kosovën e pasluftës, që flet për një zyrtar të administratës shtetërore. Zëvendësministrin e Arsimit, Arbër Rexhajn (emër fiktiv), i diplomuar në Universitetit e Hajdelbergut, në një subjet të Hegelit, pjesë e një qeverie të korruptuar, nuk e lënë të korruptohet sytë e Adem Jasharit, që e vështrojnë me qortim nga fotografia e varur në mur (në zyrë), sa herë që ka rrezik të “devijojë”, andaj jep dorëheqje nga posti.
Dhe ja edhe një shembull tjetër, për mua si profesor shumëvjeçar i Universitetit të Prishtinës dhe si studiues i letërsisë shqipe (natyrisht edhe si krijues), por besoj edhe për të gjithë ju, është me interes të veçantë.
Në sythin “Regjistri i letrave të popullit” flitet për letra me të cilat qytetarët denoncojnë “armiqtë e popullit”. Këto letra janë gjetur, si thuhet, në vitin 1999 në ndërtesën e bombarduar të Sigurimit Shtetëror në Prishtinë nga ushtarët e UÇK-së. “Edhe sot e ruaj regjistrin në arkivin tim personal”, thuhet në fusnotë; në këto letra (“anonime e joanonime”), të shkruara në vitet ’80 të shekullit të kaluar, qytetarët e Kosovës, të kombësisë shqiptare, në njërën anë denoncojnë me vetëdëshirë “armiqtë e popullit” si Adem Demaçi me shokë, ndërsa në anën tjetër shprehin devotshmërinë e tyre ndaj shtetit jugosllav dhe politikës së tij.
Po citojmë njërën nga këto letra, autor i së cilës është një Profesor Universiteti dhe “shkrimtar modern”. Në këtë letër me shifrën 68/80 thuhet tekstualisht, e zezë mbi të bardhë: “Derisa po kaloja nëpër duar libra të rinj të bibliotekës së Fakultetit të Filologjisë, dega e Letërsisë Shqipe, pashë se ka qindra ekzemplarë nga Tirana (…). Unë nuk e di ku është faji, te dekani i fakultetit apo te Sekretariati për Marrëdhënie me Jashtë, po me rëndësi është që ta thirrni dekanin dhe t’ia ngrehni pak veshin (…). Unë dhe një rreth i nderuar intelektualësh – vazhdon “shkrimtari modern” nga Prishtina – jemi për të marrë modele në Beograd. Në vend se të shohin zhvillimet moderne në Beograd, ata i kthejnë sytë e verbër kah Tirana. Boll ma se na çmendën!
Këtë letër mos e konsideroni opinion vetëm timin, se ne nuk do të lejojmë prapakthim që na rrezikon modernen në art, por vetëm që ta keni të qartë ju, si kujdestarë të sigurisë në vend. Ne do ta shkruajmë një apel publik kundër shkretëtirës së artit atje në Shqipëri. Do të shihni, do t’ia bëjmë bam!” – përfundon apologjeti i “modelit jugosllav”, i shqetësuar për librat që vijnë nga “shteti amë”. Fjala “shkretëtirë”, me të cilën mbyllet kjo letër ta kujton artikullin Vox clamantis in deserto (Zëri i të vetmuarit në shkretëtirë), të botuar në “Rilindje” në vitin 1971 (i nënshkruar nga tetë letrarë kosovarë), pikërisht në kohën kur bashkëpunimi kulturor ndërmjet Tiranës dhe Prishtinës merr karakter institucional. (Në vitin 1970 nënshkruhet Marrëveshja për bashkëpunim midis UT-së dhe UP-së).
Ky është një libër që bën bashkë dy dhunti: imagjinatën e shkrimtarit me kërshërinë e kërkimtarit (kërkimi “kuintesenca e jetës”), por edhe përvojën krijuese të poetit, publicistit dhe studiuesit, që tani shfaqet edhe me kostumin e prozatorit, ku Kosumi shkëlqen më shumë se kudo tjetër.
Për të krijuar libra si ky duhet dije, njohuri, kërshëri, por edhe durim dhe energji. Janë konsultuar shumë burime, libra shkencorë, historikë, politikë, foklorikë, gjuhësorë, juridikë, etnologjikë; botime enciklopedike, uebsajte elektronike, fjalorë, doracakë, me një fjalë një literaturë e pafund, pa e bërë qëllim më vete erudicionin, por duke e vënë atë në funksion të qëllimit që i ka vënë vetes si detyrë parësore autori: të dëshmojë për Ishullin dhe Ishullarët (për Shqipërinë dhe shqiptarët; për Ballkanin dhe ballkanasit); t’u lërë dëshmi bashkëkohësve dhe brezave që vijnë për jetën dhe zakonet e tyre; për luftërat, fitoret, dështimet, rëniet e ngritjet, me theks të veçantë te marrëzitë e tyre.[7]
Nuk ka qenë punë aspak e lehtë mbarështrimi i gjithë kësaj lënde. Për t’i dalë në krye kësaj sfide është dashur një punë e madhe këmbëngulëse. (Teknologjia digjitale, të cilën autori duket e zotëron mirë, e ka bërë të mundur ose, thënë më drejt, e ka lehtësuar realizimin e këtij projekti).
Historia e marrëdhënieve shqiptaro-serbe është një përbërës i rëndësishëm i kësaj vepre. Për krimet dhe masakrat serbe mbi popullsinë shqiptare në harkun kohor 1878, 1912, 1945, 1981, 1999, Kosumi flet me kompetencën e studiuesit dhe me ndjeshmërinë e shkrimtarit, aq sa mund të thuhet se ky libër do të mund të shërbente si shkas për debat mbi këtë temë.
“Revolucioni i 81-shit”, si e quan autori, është lajtmotiv i kësaj vepre që zuri fill në burg. Duke qenë njëri nga të rinjtë tanë që kaluan nëpër ferrin e burgjeve jugosllave është e kuptueshme që kjo të jetë temë obsesive e kësaj vepre. Po qe se përdorim termin e studiuesit të njohur rus të Dostojevskit, Mihal Bahtin, burgu te Kosumi është kronotop: pikë ku takohen koha (kronos) dhe hapësira (topos).
Konform konceptit të tij gjithëpërfshirës, “post/romani” i Kosumit nuk mund të lërë jashtë, natyrisht, luftërat në ish-Jugosllavi, veçanërisht në Bosnjë dhe në Kosovë, duke e parë fenomenin luftë jo vetëm në planin etnik, historik dhe politik, por edhe nga aspekti thjesht njerëzor. Tregimi me titull “Anti-“ (f. 50-52) tregon se deri ku arrin makabriteti i qenies njerëzore të molepsur nga ideologjia e urrejtjes dhe nga shtytjet shtazarake (viktimë e ushtarit serb, të demobilizuar pas Dejtonit, është vajza e mitur boshnjake, Selma, që përjeton një kalvar të paparë), kurse tregimi “Harrimi” (f. 249-253) shpalos dhimbjen e thellë të babait dhe bashkëshortit që dëgjon krismat e automatikut që qëllojnë gruan dhe fëmijët e tij në kohën kur “Prishtina vdiste çdo minutë”, aq sa personazhi “harrohet” për një çast dhe humb orientimin në kohë: në një minutë, madje në disa sekonda ankthi e pritjeje, rrudhen shekujt!
Në krahasim me tregimet e luftës, tregimet që flasin për periudhën e pasluftës, duken “zbavitëse”, edhe kur janë në fakt tragjike dhe groteske. I tillë është, fjala vjen, tregimi “Varri i heroit Besim Krasniqi”, në të cilin flitet për një ish-luftëtar të UÇK-së, i cili, pas veprimeve dëshpëruese që bën në shenjë revolte për mospërfshirjen e tij në listat e veteranëve, ku kanë hyrë edhe njerëz që kishin qenë kundër luftës (shpall në fb “shitjen e varrin” dhe, i frymëzuar nga një tregim i Bertolt Brehtit, “shndërrohet” në përmendore të gjallë në mes të qytetit), ostrakohet nga bashkëqytetarët e tij të nxitur nga media e papërgjegjshme e senzacionale, që e shpall heroin “profiter, mendjemadh dhe egoist”!
Skicat dhe tregimet e këtij libri mbështeten kryesisht mbi një fundament real, por në procesin krijues ato i kalojnë kufijtë e reales dhe shndërrohen në tregime imagjinare. Sepse arti, sipas autorit, duhet të shkojë edhe përtej reales, duke depërtuar në zonën e nënvetëdijes (shih: Romani për nënën, f. 617).
Bajram Kosumi nuk ka studiuar filozofi, së paku jo në shkollë, por vepra e tij, krahas problemeve shoqërore, sociale, politike, etike, estetike, ngre edhe probleme filozofike, si pozita e njeriut në botë dhe e planetit Tokë në kozmos; dualizmi jetë-vdekje, trup-shpirt, ferr-parajsë dhe në mënyrë të veçantë fenomeni kohë.
Teksti më i gjatë i librit Libri për Një Çast (f. 450-479) flet për kohën dhe perceptimin e saj. Kryepersonazhi i këtij rrëfimi, Astriti, është alter ego e vetë shkrimtarit, kurse kronika për të parët e tij në pesëqind vjet (nga mesjeta e këndej) një parabolë e fatit historik të shqiptarëve si komb.
Enciklopedia imagjinare është një vepër që vlen të lexohet, madje edhe të rilexohet, si për shkak të përmbajtjes së saj, ashtu edhe për hir të rrëfimit të shkathët, por dyshoj se do të ketë shumë lexues, jo vetëm pse kultura e leximit është në krizë, por edhe për shkak të vëllimit të madh; njerëzit sot përtojnë të lexojnë gjatë. (Uroj ta kem gabim).[8]
Në Prolog autori, pasi flet për mënyrat e leximit të librit, shpreh dëshirën që të mos e arrijë ditën kur do të varroset libri, fjala është për librin klasik, që preket me dorë dhe që ka aromë, për t’u zëvendësuar me atë që quhet e-book (libër elektronik).[9]
Ta lexosh Enciklopedinë e Kosumit është si të hysh në një pyll të dendur, ku në çdo hap shfaqen peizazhe mahnitëse, por edhe skena të frikshme. Do të mund ta përdornim edhe metaforën e lumit, të një lumi të gjerë e të thellë si Nili, siç do të thoshte Noli,[10] por kjo na kujton rrezikun (real a imagjinar) të “mbytjes” nëse nuk e zotëron mirë shkathtësinë e notimit, përkatësisht të leximit.
Në kopertinën e mbrapme të këtij libri janë vënë disa mendime për autorin dhe veprën e tij. Në mesin e të përzgjedhurve jam edhe unë, Agim Vinca. Duke folur për poezinë e Bajram Kosumit, gati tridhjetë vjet më parë (1995), kisha shqiptuar fjalinë: “Poezia e tij nuk njeh kufij”. Vepra që po përurojmë sot e konfirmon shumëfish vërtetësinë e këtij pohimi: Enciklopedia imagjinare është një metaforë e madhe e kujtesës njerëzore dhe një vepër që s’njeh kufij.
[2] Përveç shkronjës së fundit të alfabetit (Zh), në “Enciklopedinë” e Kosumit mungojnë edhe: Dh-ja, Ll-ja, O-ja dhe Y-ja, pra gjithsej pesë shkronja.
[3] Term i studiueses franceze të intertekstualitetit Natali Pjege-Gro, që në shqip është përkthyer “bubërrim”. Shih: Nathanie Piége-Gros, Introduction à l’intertextualité (Hyrje në intertekstualitet),Paris 1996, f. 143.
[4] “Tekstit mund t’i qaseni në dy mënyra: si enciklopedi dhe si letërsi” (f. 15); “të dy qasjet do t’ju mundësojnë një kredhje të thellë në humnerat dhe shpellat e artit, të historisë dhe të filozofisë”.
[5] Mendim i shprehur në Fjalën hyrëse të Enciklopedisë Franceze, shkruar nga matematikani dhe filozofi D’Alamber (Jan d’Alambert, 1717-1783).
[6] “Nuk ka ishull më të madh se Toka (…). Ishullarët janë mbase vetë banorët e tokës” (f. 13).
[7] “Ngjashëm me skulptorin që laton, me piktorin që ngjall(ë) natyrën, me krijuesin që ngjiz planetët, me njeriun që ngjiz(ë) njeriun… është krijuar kjo Enciklopedi…”, thuhet në Prolog (f. 11).
[8]I huaji i Kamysë dhe Plaku e deti i Heminguejit nuk i kalojë të njëqind faqet, por janë kryevepra.
[9] “Tekstit mund t’i qaseni në dy mënyra: si enciklopedi dhe si letërsi” (f. 15) për të hyrë në humnerat e artit, të historisë dhe të filozofisë.
[10] Aluzion te skica e hershme Shpirti im i përgjumur si Nili, të cilën Noli e shkroi në vitin 1903, kur ishte në Egjipt.
(Teksti është fjala e mbajtur në përurimin e librit në Prishtinë, më 13 shkurt 2024)/ GazetaExpress/KultPlus.com
Presidenti Bajram Begaj e cilësoi Besëlidhjen e Lezhës si dëshmi e unitetit, guximit për liri dhe shembull të qëndresës në fjalën e mbajtur në ceremoninë e kremtimit të 580-vjetorit të kësaj ngjarjeje madhore historike në Lezhë.
“580-vjetori i Besëlidhjes së Lezhës shënon një prej momenteve më të rëndësishme të historisë sonë mbarëkombëtare. 2 Marsi 1444 qëndron si dëshmi e unitetit, guximit dhe përkushtimit të shqiptarëve për liri e pavarësi. Nën udhëheqjen e Gjergj Kastrioti – Skënderbeut ne mbetëm të gdhendur në kronikat më të rëndësishme evropiane të kohës e shekujve më pas, si shembull i qëndresës dhe guximit për të gjithë Evropën”, u shpreh Presidenti Begaj.
Sipas Presidentit, bashkimi i shqiptarëve në Lezhë 580 vjet më parë mbetet një lajtmotiv evropian i qëndresës së përbashkët kundër çdo agresioni.
“Sot, faktori shqiptar në Ballkan vijon të luajë rol thelbësor në paqen dhe orientimin perëndimor të rajonit. Në kushtet e sotme gjeopolitike, ku sfidat dhe kërcënimet ndaj sovranitetit të popujve, përfshi atyre të Ballkanit, dhe integritetit territorial evropian, janë aktuale, veçanërisht për shkak të agresionit rus ndaj Ukrainës, Besëlidhja e Lezhës e roli i historik i shqiptarëve marrin një rëndësi të veçantë”, shtoi ai.
“Ato na kujtojnë se bashkimi dhe solidariteti janë thelbësorë për mbrojtjen e vlerave të përbashkëta dhe të lirisë. Ato na mësojnë se përballë sfidave nuk mund të qëndrojmë të ndarë, por vetëm të bashkuar”, u shpreh Presidenti Begaj.
Presidenti u ndal edhe tek historia e arbëreshëve dhe përpjekjeve të tyre për të ruajtur identitetin kombëtar.
“Arbëreshët, duke ruajtur gjuhën, zakonet dhe kulturën shqiptare, janë dëshmi e gjallë e bashkimit dhe forcës së identitetit shqiptar që mbijeton pavarësisht kufijve dhe kohës. Ata tregojnë se edhe larg dheut amë, zemra shqiptare rreh me të njëjtin ritëm të guximit dhe ndershmërisë, të krenarisë dhe respektit për tjetrin”, tha Begaj.
“Prania e tyre këtu sot, për të festuar së bashku, është simbolikë e një ure që lidh të kaluarën me të tashmen, duke i dhënë kuptim të ardhmes sonë. Akti i Besëlidhjes dhe shembulli i arbëreshëve na kujtojnë se bashkimi është forca që çdo ëndërr për liri dhe prosperitet e bën të mundur dhe të pashmangshme”, shtoi Presidenti.
“Ne kemi detyrë të mbajmë gjallë historinë tonë, ku Besëlidhja e Lezhës qëndron si kujtesë e dashurisë për lirinë dhe njëri-tjetrin”, u shpreh ai.
Begaj shfrytëzoi momentin për të theksuar në këtë ditë të shënuar të historisë shqiptare, rëndësinë e forcimit të bashkëpunimit me NATO-n dhe vijimit me bindje të rrugëtimit tonë drejt integrimit të plotë në BE.
“Padyshim që duhet të jemi të vetëdijshëm për sfidat me të cilat shqiptarët përballen brenda vendit e kudo në rajon, por le të mos harrojmë se një ditë si kjo e sotmja provon aftësinë tonë për të adresuar çdo sfidë”, tha Begaj.
“Me orientimin tonë të palëkundur evropian, le të vijojmë të ndërtojmë mbi themelet e shëndosha të vendosura 580 vjet me parë, duke qenë gjithmonë të gatshëm të përqafojmë ndryshimet demokratike”, vijoi ai.
“580-vjetori i Besëlidhjes së Lezhës është një ftesë sa historike, aq dhe aktuale për të ripërsëritur përkushtimin tonë ndaj kombit shqiptar. Mbi të gjitha, le të përulemi me mirënjohje dhe të nderojmë sakrificat e atyre që para nesh u angazhuan për atdheun që ne gëzojmë sot e të ecim në rrugën që ata çelën: rrugën e lirisë, pavarësisë dhe dinjitetit mbarëkombëtar”, përfundoi Presidenti Bajram Begaj.
Në aktivitetet e organizuara me rastin e 580-vjetorit të Kuvendit të Lezhës merr pjesë me ftesë të Presidentit Begaj edhe një delegacion i zgjeruar arbëresh./atsh/KultPlus.com
Presidenti shqiptar Bajram Begaj ka kujtuar heroin kombëtar Gjergj Kastriotin- Skënderbeun në 556 vjetorin e vdekjes, shkruan KultPlus.
Përmes një postimi në rrjetin social facebook, Presidenti Begaj, Skënderbeun e ka quajtur ideator të bashkimit kombëtar dhe mbrojtës të qytetërimit perëndimor.
“Gjithmonë krenarë e të përunjur para veprës së Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeu, ideator i bashkimit kombëtar, udhëheqës i Aleancës Evropiane, mbrojtës i qytetërimit perëndimor”, ka shkruar Presidenti Begaj në facebook./KultPlus.com
Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bajram Begaj do të jetë pjesë e ceremonisë së kurorëzimit të Mbretit Charles III, në Mbretërinë e Bashkuar, shkruan KultPlus.
Lajmin për pjesëmarrjen e presidentit Begaj në cerëmoninë e kurorëzimit të Mbretit Charles, e ka bërë të ditur ambasadori i Britanisë së Madhe në Shqipëri, Alastair King-Smith, përmes një postimi në Twitter.
“Shumë mirë të takohesha me presidentin Bajram Begaj para vizitës së tij në Mbretërinë e Bashkuar për të marrë pjesë në kurorëzimin e Mbretit Charles III dhe Mbretëreshës Camilla si një dëshmi e marrëdhënies së fortë mes Mbretërisë së Bashkuar dhe Shqipërisë. I gëzuar që presidenti Begaj do t’i bashkohet liderëve botërorë për të shënjuar këtë ngjarje historike”, shkroi ambasadori King-Smith në Twitter./KultPlus.com
Një shprehje e Homerit shqiptar, kolosit të letrave Gjergj Fishta gjen vend dhe sot ndër shqiptarë.
“Vërtetë ne kemi Bajram e Pashkë, por Shqiptarinë e kemi bashkë”, kjo thënie e poetit të madh ka treguar se ndër shekuj shqiptarët e kanë pasur bashkëjetesën fetare një shembull për të gjithë duke e përcjellë brez pas brezi.
Edhe sot, në këtë ditë festë për besimtarët muslimanë, shumë figura kanë uruar për festën e Fitër Bajramit, duke dëshmuar paqe e mirëkuptim pavarësisht bindjeve fetare ndërmjet njerëzve. /KultPlus.com
Shok i dashtun, unë përgjithësisht nuk shkruej urime, as për Krishtlindje as për Bajram, as për ditëlindje as për ndoj feste tjetër. Nuk shkruej, pse urimet qe n’ato dite tan bota ban, nuk dij a plotësohen një për qind se pothuej të gjitha dalin nga hipokrizia. Bota ketë e din, por njësoj vazhdon të shkruejë urime. As për Motmotin e Ri deri tash nuk i urova askujt asgja.
Por kësaj here due te hyj ne rradhën e njerëzve korrekte dhe t’u uroj shokve te mi Motmotin e Ri 1937. Së pari, t’uroj, shok i dashtun gjumin e ambël, qe te mos ndëgjosh si gjëmojnë njerëzit nën barrën e kryqave të vet tue mundunve, as britmën e ngadhnjysve në këtë jetë. Te mos dëgjosh bubullimën e Spanjës. Gjumin e ambël! Të mos dëgjosh si afër teje gërset dhëmballa për dhëmballë, nga teë ftohtit. Pse atëherë duhet të pyesësh: moj dhëmballë, pse ndeshe për dhëmballë dhe gërset aq?
E gjuha ne vend te dhëmballës përgjigjet: pse asht ftohtë, zotni, e kur asht ftohte, zotni, u hyn dreqi trupit, muskulave, nervave, zotni, dhe qashtu gërset dhëmballa për dhëmballë, zotni. Asht tepër banale të themi se mungon veshja dhe mbathja dhe zjarrmi, prandej: gjumin e ambël, shok i dashtun. Se dyti mbas gjumit t’ambël, t’uroj – ç’asht dhe e natyrshme – të jesh i gëzuem, gjithmonë i gëzuem. Nga gëzimi i madh, ne sentimentalizëm, të puthish drrasat e dhomës e shtyllat, si bani Greta Garbo në filmin “Mbretnesha Kristina”, kur shijoi dashunin shtazore (desha të them hyjnore, por njësoj asht).
Aq i gëzuem, saqë bota të ta kenë zili dhe të thonë: oh, sa i lumtun asht! Të jesh i gëzuem edhe pse n ‘anë tjetër zemra të pëlset, si paljaços. Te jesh i gëzuem, se gëzimi yt u jep shpresa edhe tjerëve. Në rasë se tryeza e shkrimit të çalon, ti qeshu. Në rasë se e vetmja karrige që ke në shtëpi asht e shpueme dhe s’ke se ku të rrish, ti qeshu.
Në rast se s’ke zjarrm e ke të ftohtë, po, ti qeshu. Në rasë se ndonj ditë, ashtu kot, të mungon dhe buka, ti merre për lojë, për shaka, dhe qeshu, qeshu. Del në rruge bile, në kryqzimin e udhve, dhe qeshu,qeshu,qeshu, e bota do ta ketë zili dhe do të thotë: ah, sa i lumtun asht! E kur të të vije në shtëpi ta shofi shkakun e gëzimit tand, do t’i kujtohet botës vetvetja dhe do të filloje të qeshi kikikikakaka. Smundja e të qeshunit do të përhapet ndër të gjithë dhe njerzit si majmunat do të hidhen përpjetë nga gëzimi… Dhe kështu uroj që vjetin 1937 ta kalojmë në gëzim, edhe se të smunde patalogjisht. / KultPlus.com
