Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, presidenti i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq dhe kryetari i Presidencës së Bosnjës dhe Hercegovinës, Zheljko Komshiq u takuan sot në Nju Jork gjatë javës së Nivelit të Lartë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së për të diskutuar zhvillimet në tri shtetet që përfaqësojnë dhe në Ballkanin Perëndimor.
Presidentët shprehën shqetësimin për zhvillimet e fundit në rajon dhe gjithashtu qëllimin e përbashkët të tyre për ruajtjen e stabilitetit si parakusht për perspektivën evropiane të të gjitha shteteve të Ballkanit Perëndimor. Të tre presidentët ranë dakord ta vazhdojnë komunikimin dhe dialogun për këtë çështje. / KultPlus.com
Ndotja e ajrit është ndër shkaqet e rritjes së infertilitetit dhe niveleve të sterilitetit tek gratë dhe burrat në të gjithë Ballkanin Perëndimor.
Veçanërisht prek gratë që jetojnë në zona të ndotura, pasi ndotja mund të çojë në një numër më të ulët të qelizave vezë të shëndetshme, dhe kështu në një rënie të pjellorisë. Gjithashtu e bën fekondimin in vitro më pak të suksesshëm. Lëndët e grimcave PM 2.5 shkaktojnë një rënie të pjellorisë tek gratë me 2% për 10 µg/m3 në ajër. Këto nivele në qytetet e ndotura në të gjithë Ballkanin Perëndimor arrijnë vlera mbi 50 µg/m3 (PM 2.5), e cila është dyfishi i vlerës së lejuar vjetore dhe mund të zvogëlojë pjellorinë deri në 10% te gratë. Nivelet ditore të PM 2.5 në qytete të caktuara shpesh tejkalojnë madje 200 μg/m3, gjë që mund të rrisë infertilitetin tek gratë në më shumë se 10%. Tek burrat, ndotja e grimcave arrin në testikuj dhe shkakton nivele më të ulëta të prodhimit të spermës, më pak lëvizshmëri të spermës dhe më shumë aborte për shkak të vdekjes së programuar të qelizave.
Infertiliteti dhe niveli i ulët i lindjeve janë faktorë të rëndësishëm prapa rënies së popullsisë në vendet e Ballkanit Perëndimor, të dyja me një rritje të vazhdueshme. Kërkimet shkencore kanë konfirmuar që incidenca e aborteve dhe lindjeve të vdekura rritet ndjeshëm gjatë periudhave të ekspozimit të ndotjes së ajrit. Një studim i vitit 2010 duke u përqendruar në qytetin Labin, Kroaci, tregon se incidenca e aborteve dhe lindjeve të vdekura në qytet ishte dukshëm më e lartë gjatë periudhave të ekspozimit ndaj ndotjes së ajrit nga termocentralet e qymyrit, krahasuar me periudhat pa një ekspozim të tillë. Përbërjet e sulfatit të cilat krijohen në procesin e djegies së qymyrit, rrisin rrezikun e abortit deri në 13%, ndërsa ekspozimi ndaj PM2.5 dhe PM 10 ul normat e konceptimit.
Ajri i ndotur nga grimcat, metalet e rënda, mikro- dhe nanoplastikët dhe ndotësit e tjerë, çon në nivele më të larta të abortit, pavarësisht nga procesi i fekondimit in vitro, me që ajri i ndotur në laboratorët IVF zvogëlon shkallët e suksesit.
Kampanja “Ballkani i Bashkuar për Ajër të Pastër” u bën thirrje qytetarëve të vendeve të Ballkanit Perëndimor të bashkohen në luftën e tyre dhe të përmirësojnë së bashku cilësinë e ajrit, ndërsa gjithashtu të trajtojnë infertilitetin dhe përmirësojnë shëndetin e fëmijëve.
“Ne kërkojmë një zgjidhje urgjente për problemin kronik të ndotjes së ajrit që po vret vendet e Ballkanit Perëndimor. Largimi nga skena e qymyrit në prodhimin e energjisë elektrike është masa më e ngutshme për përmirësimin e cilësisë së ajrit. Zëvendësimi i pajisjeve për ngrohje dhe amvisëri me zgjidhje më të pastra mjedisore, panele diellore në çatitë e shtëpive e ndërtesave dhe projekte që synojnë përmirësimin e efikasitetit të energjisë mund të kenë gjithashtu një rol të rëndësishëm. Institucionet përkatëse duhet të zhvillojnë politika që promovojnë shtatzëni të shëndetshme, në mënyrë që të rrisin njohuritë e grave dhe burrave gjatë shtatzënisë, dhe t’i informojnë nënat e ardhshme për të mbrojtur veten dhe fetusin. Fekondimi in vitro duhet të jetë i disponueshëm për të gjithë ata që duan të kenë fëmijë. Për më tepër, duhet të sigurohet filtrim shumë i efektshëm i ajrit të brendshëm, dhe qytetarët duhet të informohen me kohë për ndotjen e ajrit në mënyrë që të shmangin aktivitetet në natyrë gjatë periudhave me cilësi të dobët të ajrit”, thuhet në komunikatë.
Një nga masat e zbutjes së efekteve të dëmshme të ndotjes së ajrit është ulja e përdorimit të plastikës së disponueshme, veçanërisht paketimet e pa riciklueshme, si dhe zëvendësimi i fibrave sintetike me fibra natyrale. Kjo do të synonte parandalimin e emetimit dhe gëlltitjes së mikro- dhe nanoplastikës – domethënë, vetëm një cikël i një makine larëse me lavanderi sintetike çliron më shumë se 700,000 fibra, dhe ndotja nga plastika shkakton gjithashtu infertilitet. Kapacitetet e qendrave diagnostike duhet të rriten, dhe duhet të bëhen studime të përbashkëta, duke përdorur të dhënat e monitorimit dhe matjes mbi pasojat e ndotjes së ajrit në formën e infertilitetit, lindjeve të parakohshme, fillimit të sëmundjeve dhe vdekjeve neonatale në vendet e Ballkanit Perëndimor .
Për të mbështetur së bashku jetën, bashkohuni edhe ju në luftën solidare të qytetarëve të Ballkanit Perëndimor dhe bëhuni pjesë e kampanjës “Ballkani i Bashkuar për Ajër të Pastër”. / KultPlus.com
Kosova ka zënë vendin e 64’t në një listë prej 179 vendesh të botës, për nivelin e demokracisë.
Shteti më i ri i Evropës, sipas listës së publikuar nga Radio Evropa e Lirë, është vendi më demokratik në Ballkanin Perëndimor, transmeton KultPlus.
Pas Kosovës pozicionohet Maqedonia e Veriut, që ka zënë vendin e 71’të, dhe Bosnja e Hercegovina, që pozicionet e 83’ta.
Shtetet tjera të Ballkanit Perëndimor, si Shqipëria, Mali i Zi, dhe Serbia, janë listuar si vende autokratike.
Shqipëria është renditur e 87’ta, Mali i Zi i 99’ti, ndërkaq Serbia e 139’ta.
Nga shtetet tjera ballkanike, Kroacia është vlerësuar si shtet demokratik, duke zënë vendin e 55’të, ndërsa më së miri qëndron Sllovenia, në pozitën e 34’t. / KultPlus.com
Pikërisht në kohën kur Gjermania debaton lidhur me ardhjen e vazhdueshme të emigrantëve nga gjithë Ballkani Përëndimor, doli në shtyp libri në gjermanisht „Imigrimi nga Ballkani“. Shqipëria, Kosova, Maqedonia Veriore, Mali i Zi dhe Serbia, janë vendet, të cilat trajtohen në libër, meqë numri i njerëzve, të cilët marrin rrugën për në Gjermani, është duke u rritur nga dita në ditë.
Vjollca Hajdari: Ky libër është vetëm fillimi. Më ka dhënë impuls që të fokusohem në peripetitë e shqiptarëve me qëndrim ilegal në Gjermani dhe të hulumtoj rreth të drejtave ligjore të shqiptarëve në integrim dhe punësim.
Arsyet janë ҫeshtja politiko-ekonomike në vend, ndaj një numër i madh nga Kosova dhe Shqipëria kanë kërkuar azil viteve të fundit. „Problemi më i madh që paraqitet në Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoni të Veriut, është ikja e trurit dhe e fuqisë punëtore, e cila kërkon mundësi punësimi në Gjermani“, thotë Vjollca Hajdari.
Bashkautorja e librit ka përmendur arsyet që i shtyejnë shqiptarët të braktisin vendin e tyre dhe ka bërë përpjekje, që të vë në pah pengesat me të cilat ata ballafaqohen kur mbërrijnë në shtetin gjerman. E ashtuquajtura „Rregullore e Ballkanit Përëndimor“ është temë qëndrore në këtë libër dhe sjell një dinamikë të re në gjithë tematikën rreth qëndrimit në Gjermani.
Përpos historive të suksesit të shumë mjekëve dhe akademikeve në fusha të ndryshme, për të cilat është shumë e lumtur, Vjollca Hajdari thotë se e brengos edhe ajo pjesa e „padukshme“ e shqiptarëve – një numër i konsiderueshem i tyre, me qëndrim ilegal në Gjermani. „Ata s kanë si të mbrohen nga parregullsitë. Ka shumë punëdhënës që e shfrytëzojnë situatën e tyre dhe nuk i paguajnë. Alarmante është gjendja e tyre shëndetësore e psikike, e ku nuk mund të trajtohen në mjekësi. Për kushtet në të cilat jetojnë, mos te flasim fare“ shprehet ajo.
Sipas politologes shqiptare, ky libër është vetëm fillimi. „Më ka dhënë impuls që të fokusohem në peripetitë e shqiptarëve me qëndrim ilegal në Gjermani dhe të hulumtoj rreth të drejtave ligjore të shqiptarëve në integrim dhe punësim“, thotë Vjollca Hajdari.
Por jo vetëm ky grup i njerëzve has në vështirësi të tilla. Libri pasqyron edhe situatën e shumë infermierëve dhe kuadrove të tjerë punuese, të cilët përballen me një situatë fare të panjohur për ta. Problemi i banimit, qiratë e larta dhe kushtet jo të volitshme për banim, janë vetëm ca nga problemet që i përmendin ata.
Libri „Imigrimi nga Ballkani Përëndimor“ është në fakt një përmbledhje e historisë së migrantëve nga Ballkani, që nga koha e „Gastarbajterëve“ dhe deri më tani. Autorët: Max Behrendt, Kareem Elcheikh, Marcus Engler, Vjollca Hajdari dhe Boris Zujko kanë analizuar intervistat e shumë migrantëve dhe ekspertëve ligjorë, duke u fokusuar në kornizat aktuale ligjore, politikat e integrimit dhe perspektivat në të ardhmen.
Ky libër, i cili është mbështetur nga Senati Gjerman për Integrim, Punë dhe Çështje Sociale, ishte shkruar para krizës së pandemisë dhe ka përfunduar gjatë COVID-19. Mu për këtë situata aktuale me Coronavirusin, është edhe një krizë dhe sfidë e re, me të cilën përballen migrantët në Gjermani.
Nuk ishte e lehtë, por ja që ne arritëm ta realizojmë këtë projekt, thotë Vjollca Hajdari, e cila ka falënderuar Institutin për Arsim, Kërkim dhe Hulumtim „Minor“ për besimin në punën e saj. Ajo gjithashtu ka shprehur mirënjohjen ndaj ekspertit për Migracion dhe Azil, Dr. Marcus Engler, i cili ishte edhe udhëheqësi i projektit. Botues i librit „Imigrimi nga Ballkani Përëndimor“ është Christian-Pfeffer-Hoffmann. /Albinfo.ch /KultPlus.com
Arben Llapashtica, fitues i garës së fotografisë të organizuar nga BERZH-i.
Kameramani, Arben Llapashtica, është shpallur fitues i garës
së fotografisë të organizuar nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim
(EBRD), me bazë në Londër.
Llapashtica në këtë garë ka konkurruar me një fotografi të
shkrepur në Malet e Rugovës.
“Fotografia është shkrepur nga fshati Shtupeq derisa isha në një aventurë të hikingut. Rugova është e pasur me shpella, ujëvara, liqe të ndryshme, pika të larta malore dhe tunele. Është një nga destinacionet më të mira për hiking, skijim, paraglajding dhe për piknikë”, ka thënë Llapashtica kur e ka sqaruar motivin e fotografisë së përzgjedhur në këtë garë, fotografi e cila doli të jetë fituese, raporton Koha.net.
BERZH-i, në thirrjen për pjesëmarrje në garë, ka thënë se
Ballkani Perëndimor është një nga rajonet më të bukura ku kjo bankë punon.
Shqipëria, Bosnja e Hercegovina, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia veriore dhe
Serbia janë përplot befasi.
Aty përmendet Nikola Tesla, si zbulues dhe matematikan serb
(i lindur në Smiljan gjatë Perandorisë Austriake, tani në atë që quhet Kroaci)
dhe Nëna Terezë (apo Mari Tereza Bojaxhiu), fituese e çmimit Nobel për paqe, e
cila ka lindur në atë që tash njihet si Maqedonia e Veriut.
Sarajeva, kryeqyteti i Bosnjës, që ishte nikoqir i sivjetmë
i Takimit Vjetor dhe i Forumit të Biznesit të BERZH-it, ishte një prej qyteteve
të para që kishte sistemin e vet të tramvajit.
Lord Bajroni kishte lavdëruar veshjet shqiptare në letrat
dërguar nënës së tij. Ndërsa druri më i vjetër në Evropë – Stara Maslina
(Ulliri i Vjetër) – rritet në Tivar të Malit të Zi dhe është mbi 2 mijë vjeç.
Fituesi i garës u shpall në bazë të pëlqimeve që kishte
marrë në platformat Instagram dhe Facebook.
Kujtojmë se të drejtë pjesëmarrjeje në këtë garë kishin të gjithë pasionantët e Ballkanit Perëndimor nga mbarë bota./KultPlus.com
