“Journal des débats politiques et littéraires” ka botuar, të dielën e 19 marsit 1848, në faqen n°3, letrën e Honoré de Balzac në lidhje me kandidaturën e tij për deputet në Asamblenë Kombëtare franceze, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar.
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
— Z. H. de Balzac prezantohet si kandidat në Asamblenë Kombëtare.Këtu është letra në të cilën ai njofton se po bashkohet me radhët :
“Zotëri,
Disa persona që më nderuan duke menduar për mua për postin e deputetit në Asamblenë Kombëtare, prita që numri i tyre të ishte mjaft i konsiderueshëmdhe që emri im të futet në lista në mënyrë që të mos tatohet për mëndjemadhësi (përbuzje),duke deklaruar se nëse funksione të tilla më besoheshin, do t’i pranoja.
Rëndësia e rrethanave, solemniteti i debatit, madhësia dhe qëndrueshmëria e perandorisë që do të themelohet, pas pesëdhjetë e tetë vjet përpjekjesh, nuk lejojnë asnjë përfaqësues të zgjedhur të largohet nga një mandat i tillë, në një kohë kur Franca thërret të gjitha forcat dhe inteligjencat e saj.”
Honore de Balzac u lind në Turs (Francë) më 20 maj 1799. Balzacu është një nga themeluesit e realizmit në letërsinë evropiane.
Ka qenë gazetar, industrialist i munguar, krijues i afërsisht njëqind romaneve në 20 vjet, figurë brilante e një shoqërie, së cilës ai përfundon duke iu imponuar. Për bashkëkohësit ishte thuajse një mit: burrë aventurash dhe dëshirash në të njëjtën kohë, ëndërrimtar, i plagosur nga kontradiktat e jetës moderne.
Kryevepra e tij është Komedia Hyjnore, që përshkruan jetën e shoqërisë franceze pas rënies së Napoleonit. Kjo vepër përbëhet nga 90 romane dhe novela dhe përfshinte më shumë se 2000 karaktere, personazhe nga të gjitha klasat dhe profesionet. Romanet kryesore të tij janë: “Luis Lambert”, “Evgjeni Grande”, “Në kërkim të absolutes”, “Xha Gorio”, “Iluzionet e Humbura”, “Kushërira Betë” dhe “Kushëriri Pons”.
Më poshtë kemi përmbledhur disa nga thëniet e tij më të mençura:
“Femrat, kur nuk dashurojnë, e kanë gjakun e ftohtë si atë të një avokati të vjetër.”
“Shpirtrat e mëdhenj mezi besojnë se ka në botë ligësi dhe mosmirënjohje.”
“I pasur bëhesh, elegant lind.”
“Zgjuarsia është leva me të cilën mund të lëvizësh lëmshin e tokës.”
“Mos vallë dashuria hap në zemër shtigje ku të pëlqen të rikthehesh?”
“Kush di të lajkatojë, di edhe të shpifë.”
“Zakonet që ka njeriu në rini, shfaqen me më shumë forcë në pleqëri.”
“Vullneti i dashnorëve mposht çdo pengesë.”
“Veshja është të shprehurit e shoqërisë.”
“Zemra juaj është një thesar, por po e shpenzuat në një herë të vetme, morët fund.”
“Njerëzit shpirtmëdhenj janë zakonisht tregtarë të pazot.”
“Shpotia vyshk zemrën dhe tret çdo ndjenjë.”
“Mospërfillja është si i ftohti i poleve; ngrin gjithçka.”
“Të pakuptueshmit ndahen në dy kategori: femrat dhe shkrimtarët.”
“Njeriu superior nuk ndjek hapat e askujt.”
“Çelësi i të gjitha shkencave është pyetja.”
“Zemra e një nëne është një abis në fundin e të cilit gjendet gjithmonë një falje.”
“Policia trillon më shumë nga ç’zbulon.”
Qeveria që kupton interesat e të gjithëve është gjë e zakonshme. Qeveria që i parashikon është qeveri e madhe.
Besoni çdo gjë që dëgjoni mbi botën, asgjë s’është aq e keqe sa për të qenë e pamundur.
“Secila orë e humbur gjatë rinisë është një rrezik palumturie për të ardhmen.”
“Opinioni publik është më e llastuara e prostitutave.”
“Sovrani duhet t’i falë gabimet, jo t’i harrojë.”
“Vetëm dashuria e fundit e një femre mund të kënaqë dashurinë e parë të një mashkulli.”
“Të varfrit apo të pasurit, kurrë nuk kanë para për nevojat e jetës, por për kapriçot e tyre i gjejnë përherë.”
“Një natë dashurie është një libër i palexuar.”
“Koha është tërë kapitali i njerëzve që s’kanë tjetër pasuri përveç mençurisë së tyre.”
“Femrat do të ishin për t’u qarë hallin, po të dilnin fajtore për çdo dëshirë që na ngjallin.”
“Privilegji i të qëndruarit, kudo, si në shtëpi të vet, u përket vetëm mbretërve, kurvave dhe hajdutëve.”
“Gjeniu u ngjason të gjithëve, kurse atij askush.”
“Popullit i duhen dhënë festa të zhurmshme. Budallenjtë i duan festat e zhurmshme dhe turmat përbëhen nga budallenjtë.”
“Fama është helm që duhet marrë me doza të vogla.”
“Nëse drita është dashuria e parë e jetës, a nuk është dashuria drita e zemrës?”
“Koprracia fillon aty ku varfëria mbaron.”
“Ka një jetë të tërë në një orë dashurie.”
“Dashuria është poezia e shqisave.”
“Burokracia është një mekanizëm gjigant i vënë në lëvizje nga pigmei.”
“Nuk është skandaloze që disa bankier kanë përfunduar në burg, skandaloze është se gjithë të tjerët janë të lirë.”
“Një bashkëshorte është një skllav që duhet ditur si të vihet në fron.”
“Një shoqëri ateistësh do të shpiknin menjëherë një fe”.
“Lavdia është një helm që duhet marrë me doza të vogla!”
“Ligjet janë rrjeta ku mizat e mëdha kalojnë lehtësisht, ndërsa mizat e vogla ngelin të mbërthyera!”
“Prapa çdo pasurie të madhe, fshihet një krim i madh!”
“Zemra e një nëne është një humnerë e thellë, në fundin e të cilës do të gjesh faljen!”
“Një grua e njeh fytyrën e njeriut që dashuron, ashtu si marinari njeh detin e hapur!”
“Një bashkëshort i mirë nuk shkon kurrë të bjerë për të fjetur i pari natën dhe nuk zgjohet kurrë i fundit në mëngjes!”
“Lumturia e një nëne është si një rreze drite, ajo ndriçon të ardhmen, por reflektohet gjithashtu në të kaluarën, në formën e kujtimeve të bukur!”
“Kur gratë na dashurojnë, ato na falin për gjithçka, edhe për krimet tona; kur nuk na dashurojnë, nuk na njohin meritën për asgjë, as edhe për virtytet tona!”
“Dashuria është poezia e shqisave!”
“Kur zhytemi në thellësitë e kënaqësisë, ne nxjerrim lart më shumë llum, sesa perla!”
“Ndoshta virtyti nuk është asgjë më shumë, se sa mirësjellja e shpirtit!”
“Kur ligji bëhet despotik, morali dobësohet, dhe anasjelltas!”
“Pasioni është humaniteti universal. Pa të, feja, historia, romanca, arti do të ishin të kotë!”
“Një burrë është një krijesë e gjorë, krahasuar me një grua!”
“Vetmia është e mirë, por gjithsesi të duhet dikush, që të të thotë se vetmia është e mirë!”
“Mençuria është kuptimi i atyre gjërave hyjnore, tek të cilat shpirti ngjitet përmes dashurisë!”
“Në atë kohë, vetëvrasja ishte në modë në Paris: e çfarë çelësi më të përshtatshëm mund të kishte, për të zbërthyer misterin për një shoqëri skeptike?!”
“Armiqtë tanë më të mëdhenj janë të afërmit tanë. Mbretërit nuk kanë vëllezër, nuk kanë bij, nuk kanë nëna!”
“Sa më shumë dikush gjykon, aq më pak ai dashuron!”
“Lumturia është poezia e gruas!”
“Të pakuptuarit përfshihen në dy kategori: femrat dhe shkrimtarët!”
“Fama tepër e dëshiruar është pothuaj gjithmonë një prostitutë e pashpallur!”
“Kritika është një furçë që nuk mund të përdoret mbi stofra të buta, ku mund të rrënojë gjithçka!”
“Martesa është një betejë deri në vdekje, para së cilës bashkëshortët ia kërkojnë qiellit bekimin e tij!”
“Besojini gjithçka që dëgjojini të flitet për të tjerët, asgjë nuk është aq e shëmtuar sa të jetë e pamundur.” / KultPlus.com
Balzaku (Honore de Balzac, 1799-1850) është shkrimtari i famshëm francez i cili me romanet dhe tregimet e tij – sidomos ato në opusin e “Komedisë njerëzore” (La Comédie humainë) ku përshkruan shoqërinë franceze të periudhës post-napoleonike – pati ndikim të madh në të gjithë literaturën botërore.
Te “Komedia njerëzore” ku janë 91 vepra të përfunduara dhe 46 të papërfunduara (në mesin e të cilëve disa veç si tituj), Balzaku i pari në botë përdori “mekanizmin” e kthimit të personazheve të njëjta në vepra të ndryshme – në mjedise të ndryshme shoqërore dhe tema e perspektiva tjera. Prandaj, njihet si babai i realizmit në letërsinë evropiane, sepse personazhet e tij janë aq të zhvilluara dhe komplekse saqë edhe detajet anësore janë reale – pra “njerëzore”.
Para se të bëhej i famshëm, shpesh me pseudonime shkroi novela koti që të mbijetonte, e që i shërbenin si ushtrime për të ndërtuar rutinën ditore pa të cilën nuk do të shkruhej “Komedia njerëzore”. Por, edhe më vonë, kur shkruante kryeveprat e letërsisë franceze, kishte probleme me para dhe mendonte biznese të çuditshme (për shembull, kah fundi i jetës donte të blinte tetë mijë hektarë pyje në Ukrainë e të sillte drurin në Francë). Por, që të gjitha dështonin, ndaj ishte përherë në borxhe (më 1828 gjyshes ia kishte 50 mijë franga borxh e për të tjerët kush nuk mund ta dijë).
Pra, çdo frang ishte i rëndësishëm për të, për çka kjo anekdotë ka rëndësi. Dikur, në fund të viteve ’20 apo në fillim të viteve ’30 të shekullit XIX, kur po ia shtronte vetes rrugën kah kulmi i letërsisë botërore, thuhet se dorëshkrimin e një prej romaneve të tij ia ofrua një shtëpie botuese që gjoja quhej “Zana e fundit”. Botuesi ishte i kënaqur, ndaj vendosi t’ia ofrojë shkrimtarit të ri tremijë franga. E kërkoi adresën, por kur merr vesh se jetonte në periferi, tha se dymijë franga mjaftojnë. Kur hyri në ndërtesën ku Balzaku jetonte, kuptoi se ai mund të kursente ende para e se njëmijë franga janë ofertë e duhur. Ndërkaq, kur arriti në katin e gjashtë, shuma bie aq shumë saqë kur troket në derë thotë: “Z. Balzak, këtu janë treqind franga për romanin tuaj”. Balzaku, duke mos ditur se sa donte t’i ofronte në fillim, e pranoi ofertën pa u shtyrë.
Balzaku për një kohë të shkurtë ka shkruar vepra të mëdha (vdiq në moshën 51-vjeçare). Por, si punonte ai? Në ora pesë ose gjashtë pasdite hante një vakt të lehtë dhe do të shtrihej për të fjetur. Zgjohej rreth mesnatës, priste të “vinte në vete”, e do të shkruante mes orës një dhe tetë të mëngjesit, e ndonjëherë edhe 15 orë pa u ndalë (një herë ka thënë se ka punuar 48 orë me vetëm tri orë pushim), me normën që i bie tridhjetë fjalë për minutë (sipas teknologjisë së sotme). Gjatë kësaj kohe, pinte litra të tëra të kafesë së hidhur të zezë. Balzaku për momentin kur pi kafen thënë: “Idetë lëvizin si batalionet e Ushtrisë së Madhe (Ushtria e Napoleonit) në betejë. Gjërat që mbahen mend vijnë në galop, me flamujt që valëviten në erë. Kalorësia e lehtë bën sulm madhështor, artileria e logjikës godet me municion, zgjuarsia hedh shtiza si shigjetarët e klasës së parë. Dheu hidhet, letra është e mbuluar me ngjyrë, sepse lufta fillon dhe përfundon me një pishtar të ujit të zi, si një betejë me barut”. /Telegrafi/KulPlus.com
