Simone de Beauvoir, mbi artin e të plakurit bukur

Ne jetojmë në një kulturë që i trembet pashmangshmërisë entropike të plakjes, e trajton atë si një sëmundje që duhet kuruar me ilaçe dhe regjime, e anestetizon atë me botox dhe heshtje, duke harruar disi se të plakesh është një privilegj i jashtëzakonshëm – i përmbahet shumica dërrmuese e njerëzve që popullojnë historinë e specieve tona të reja.

“Për të moshuarit,” shkroi Ursula K. Le Guin në meditimin e saj sublim mbi plakjen dhe çfarë do të thotë bukuria në të vërtetë, “bukuria nuk vjen falas me hormonet, ashtu siç bën për të rinjtë… Ka të bëjë me atë se kush personi është.” Një mënyrë tjetër për ta thënë këtë, për ta ndjerë, është se të bëhesh një person i denjë për pleqërinë është triumfi i jetës. Henry Miller, në reflektimin e tij pasi i mbushi të tetëdhjetat, e gjeti triumfin për të mbetur në gjendje të “bie në dashuri përsëri dhe përsëri… të falë si dhe të harrojë… të mos bëhesh i thartë, i ndyrë, i hidhur dhe cinik”. Grace Paley udhëzoi në atë që mbetet këshilla më e mirë për artin e të rriturit: “Gjëja kryesore është kjo – kur të ngrihesh në mëngjes, duhet ta marrësh zemrën në dy duar. Ju duhet ta bëni këtë çdo mëngjes.”

Jeta është kryesisht një çështje se si e mbajmë veten – zemrat tona, frikërat tona, faljet tona – përgjatë procesionit të viteve. Vështirë se dikush ka mobiluar një këmishë më elegante dhe më të fortë për mbajtjen se Simone de Beauvoir (9 janar 1908–14 prill 1986) në librin e saj të vitit 1970 “La vieillesse’, botuar në Angli si “Old Age” dhe në Amerikë si i pambuku karakteristik “The Coming”.

Dy vjet përpara se ajo të merrte në konsideratë se si rastësia dhe zgjedhja bashkohen për të na bërë ata që jemi, De Beauvoir vëren se kultura bashkëkohore perëndimore gërryhet në pleqëri si një “gjysmë vdekje”. Me një sy në privilegjin biologjik të plakjes, ajo shkruan:

Mosha e vjetër nuk është një fund i domosdoshëm për jetën e njeriut.

[…]

Një vlerë e veçantë ndonjëherë i është dhënë pleqërisë për arsye sociale ose politike. Për disa individë – gratë në Kinën e lashtë, për shembull – ka qenë një strehë kundër ashpërsisë së jetës në vitet e të rriturve. Të tjerët, nga një këndvështrim i përgjithshëm pesimist për jetën, vendosen rehat në të… Shumica dërrmuese e njerëzimit e shikon ardhjen e pleqërisë me pikëllim dhe rebelim. Ajo i mbush me më shumë neveri sesa vetë vdekja.

Dhe me të vërtetë, është pleqëria dhe jo vdekja ajo që duhet të krahasohet me jetën. Pleqësia është parodi e jetës, ndërsa vdekja e shndërron jetën në një fat: në një farë mënyre e ruan atë duke i dhënë dimensionin absolut.

Vetëm një gjë mund të mbajë që kapitulli i fundit i jetës të mos bëhet një parodi e vetvetes. Të plakesh, paralajmëron ajo, nuk është një projekt – nuk është diçka që dikush mund të përpiqet ta bëjë me zell, për të bërë ACE. Është një fakt – diçka që duhet përmbushur sipas kushteve të veta, diçka për të cilën kalojmë gjithë jetën duke e praktikuar ndërsa mësojmë të kontrollojmë për dorëzim .

Ajo shkruan:

Rritja, pjekja, plakja, vdekja – kalimi i kohës është i paracaktuar, i pashmangshëm.

Ekziston vetëm një zgjidhje nëse pleqëria nuk do të jetë një parodi absurde e jetës sonë të mëparshme, dhe ajo është të vazhdojmë të ndjekim qëllime që i japin ekzistencës sonë një kuptim – përkushtim ndaj individëve, grupeve ose kauzave, sociale, politike, intelektuale. ose punë krijuese… Në pleqëri duhet të dëshirojmë të kemi ende pasione aq të forta sa të na pengojnë të kthehemi në vetvete. Jeta e dikujt ka vlerë për aq kohë sa ai i atribuon vlerë jetës së të tjerëve, me anë të dashurisë, miqësisë, indinjatës, dhembshurisë.

The Marginalian/ Maria Popova
Përgatiti: Albert Vataj

Mund të jetë një imazh i 1 person dhe teksti

Letra e Simone de Beauvoir për të dashurin amerikan: ‘Parisi më duket i trishtë pa ty’

Nelsoni im,

Ja ku ndodhem në Paris. Ishte një ditë mjaft poetike, siç ndodh ndonjëherë kur nuk e pret. Gjithçka dukej sikur ishte kundër meje: nga qielli binte diçka që nuk ishte as shi, as dëborë, një ujë i zi dhe i akullt; një grevë e shitësve mbylli të gjitha dyqanet, kafenetë dhe restorantet. Mund të kishte qenë tepër e trishtë, por fatmirësisht nuk qe e tillë. Së pari, gjeta letrën tënde të ëmbël dhe kjo më lumturoi. Fola me ty (në anglisht), gjithë ditën. Pastaj u kënaqa kur pashë sërish qytet. Qytetet më pëlqejnë. Ashtu i errët dhe i trishtë siç ishte, Parisi ishte qytet i vërtetë. Piva pak uiski (jo skoç, por burbo) nëpër bare, ku bisedova me miqtë. Shkova te revista Kohë Moderne, ku gjeta letrat dhe disa gjëra që më bënë të lumtur: përkthimi në anglisht i librit Gjaku i të Tjerëve, pra, do të mund ta lexosh në maj. Kam shumë dëshirë që të bëj një lidhje midis jetës sime si bretkosë në Wabansia dhe jetës në punë. Do të doja që të lexoje librat e mi, sidomos këtë, që është novela e dytë që kam shkruar dhe që jam e bindur se do të të tregojë diçka për mua. Dua që ta njohim njëri-tjetrin gjithnjë e më mirë. Prandaj u lumturova vërtet kur e gjeta, edhe pse përkthimi kishte gabime të tmerrshme. Do të botohet në maj, edhe në Londër, edhe në Nju Jork, prandaj për të do të diskutojmë në Meksikë. Po, meksikën nuk e ndaj nga mendja. Një shoqja ime që u kthye prej andej, më tha se Kuba ishte e mahnitshme. Po sikur pas Nju Orleansit të shkojmë në Kubë e pastaj në Meksikë? Tani, më kujtohet sikur the që Karaibet nuk të tërheqin, se druheshe që ishin vetëm për turistë? Mua do të më interesonte shumë dhe në Meksikë shkojmë një herë tjetër. Por mos u ngut! Mendoje njëherë! Gjëja e rëndësishme është të udhëtojmë dy muaj rresht: se ku, nuk është aq e rëndësishme, apo jo?

Po i kthehem së martës, mbrëmjen kur isha vetëm dhe dola shëtitje në Champs-Elysées për të parë Vilet e Zemërimit. U mërzita kur dëgjova sërish zëra amerikanë dhe kur pashë vetëm rrugën që pata bërë me shoqen time nga Kalifornia në Arizona dhe në Nju Meksiko. Arrita t’i njihja vendet, sidomos urën në Kolorado. Disa plane në film m’u dukën mahnitëse: ato në fermën e keqe, kur policët vrasin ish-predikuesin. Kurrë nuk kisha parë një film kaq “të fortë”, në kuptimin e mirë të fjalës. E djeshmja kaloi me gjëra të vogla, shumë çikërrima dhe duke fjetur gjumë. Ndihem disi e lodhur – mbase në fshat punova shumë. Sot po lexoj libra për gratë. Më intereson, por Parisi po fillon të duket i trishtë, ashtu si është vërtet dhe po kështu po ndihem edhe unë. Derdha ca pika loti, sepse të doja dhe më mori malli shumë. Fola me ty për një kohë të gjatë natën. Të dua. 

Nga libri “Dashuri Trasantantike” . Perkthyese Alda Bardhyli/ KultPlus.com

15 mendime të bukura mbi dashurinë

“Ajo ishte e gatshme të mohonte ekzistencën e hapësirës dhe kohës, më shumë se sa ta pranonte se dashuria mund të mos jetë e përjetshme.”
– Simone de Beauvoir

“Është e lehtë të biesh në dashuri. Pjesa e vështirë është gjetja e personit që do ta shkaktonte atë.”
– Bertrand Russell

“Në dashuri, ne shpesh e dyshojmë atë që më së shumti e besojmë.”
– François de La Rochefoucauld

“Secila dashuri, sa do qiellore që mund të duket, rrënjët e saj i ka në instiktin seksual.”
– Arthur Schopenhauer

“Dashuria është emri për përpjekjen tonë për plotëni; për dëshiron tonë për të qenë komplet.”
– Plato

“Gravitacioni nuk është përgjegjës që njerëzit bien në dashuri.”
– Albert Einstein

“Oh, dashuria nuk është këtu për të na bërë të lumtur. Unë mendoj se ajo ekziston për të na treguar se sa shumë mund të durojmë.”
– Herman Hesse

“Sa më shumë që ke sukses në dashuri, aq më shumë do të bindesh në ekzistencën e Zotit dhe në pavdekshmërinë e shpirtit.”
– Fyodor Dostoevsky

“Dashuria e vërtetë nuk e njeh thellësinë e saj deri në momentin e ndarjes.”
– Kahlil Gibran

“Dashuria është një gjendje në të cilën njeriu i sheh gjërat ashtu siç ato nuk janë.”
– Friedrich Nietzsche

“Dashuria pushton çdo gjë, prandaj le ti nënshtrohemi dashurisë.”
– Virgil

“Ata që është më së vështiri për t’i dashuruar, kanë më së shumti nevojë për të.”
– Socrates

“E dini që jeni të dashuruar kur nuk mund të flini, sepse më në fund realiteti është më i bukur se sa ëndërrat e juaja.”
– Dr. Seuss

“Kur dashuroni, ju dëshironi të bëni diçka për të. Dëshironi të sakrifikoni për të. Dëshironi ti shërbeni asaj.”
– Ernest Hemingway

“Një grua e njeh fytyrën e burrit që e dashuron, ashtu siç detari e njeh detin e hapur.”
– Honore de Balzac/KultPlus.com