Fotografi Ilaz Bylykbashoshi ka publikuar vitin e kaluar disa fotografi nga një takim i Presidentit Ibrahim Rugova me aktorin e njohur Bekim Fehmiu.
Ai ka shkruar pa censurë një pjesë të bisedës mes Rugovës e Fehmiut.
Të dy e kishin lavduar njëri-tjetrin, por aktori e kishte bërë në një mënyrë më të pazakontë.
“Ibrahim Rugova: “Bekim Fehmiu ju adhurojë për prezantimin e denjë që i keni bërë kombit nëpër botë”! Bekim Fehmiu: “President mendojë që ju i keni koqet deri tek gujt”!”, ka shkruar Ilaz Bylykbashi në përshkrimin e fotografive. / KultPlus.com
Irena Papas është aktore me famë botërore. Në rininë e saj ishte shndërruar në një sensacion kinematografik, duke shënuar shumë suksese me role në filma të shumtë, por ajo që e bën më të veçantë për shqiptarët ishte roli i saj në filmin “Odiseu”, ku kishte luajtur bashkë me aktorin e madh shqiptar Bekim Fehmiu, shkruan KultPlus.
Bekim Fehmiu njohjen me Irena Papas e ka shkruar në librin e tij me dy pjesë “E shkëlqyeshme dhe e tmerrshme” , ku edhe ka ndarë detaje me lexuesit edhe për pjesën kur kanë diskutuar për prejardhjen e Irena Papas, që sipas këtij libri, Papas e kishte konfirmuar se ajo ka prejardhje shqiptare.
KultPlus ju sjell këtë pjesë nga libri i Bekim Fehmiut./ KultPlus.com
Dy artistë të njohur e kanë të vështirë të dalin përballë. Kur takohen fytyrat e tyre, njëjtë ndodhë edhe me tregimet që ata i mbajnë brenda vetes.
Në këtë incizim të vjetër të rikthyer në një emision televiziv, Bekim Fehmiu luan rolin e gazetarit dhe ka disa pyetje drejtuar Faruk Begollit. Sot asnjëri nga këta artistë nuk është gjallë, por dikur ata kërkon përgjigje nga njëri tjetri.
Biseda ka zgjatur më shumë sesa në video, por në emisionin Pa Skenar është transmetuar vetëm kjo pjesë.
“Për herë të parë kam nderin që ta bëj një intervistë në karrierën time” thotë krejt në fillim legjenda Bekim Fehmiu, ndërsa Faruk Begolli afër tij si gjithmonë i qetë dhe i durueshëm prej pyetjet e një tjetër artisti të madh.
Intervista ka ndodhur në vitin 1972. Po e sjellim intervistën sonte në dhjetëvjetorin e largimit nga jeta të njërit prej protagonistëve, profesorit Faruk Begolli. / KultPlus.com
Filmi dokumentar “Bekim Fehmiu”, me regji nga Valmir Tertini dhe produksion të shtëpisë kinematografike “CINEMANIA”, financuar nga Qendra Kombëtare e Kinematografisë, mban premierën boshnjake të tij, jashtë konkurrimit në Sarajevo Film Festival.
Dokumentari sjell dy intervista ekskluzive të bashkëshortes së Bekim Fehmiut, Branka Petriç Fehmiu, si dhe kujtime dhe rrëfime sjellin edhe personalitete të tjera të artit.
Ky dokumentar e ka pasur premierën në Tiranë dhe Kosove. Filmi dokumentar për aktorin Bekim Fehmiu është shfaqur edhe në disa shtete të tjera ku janë realizuar dhe xhirimet e tij.
Bekim Fehmiu ishte aktori i parë shqiptar i filmit dhe i teatrit, i cili ka luajtur me sukses në filmat dhe skenat e gjithë hapësirës së ish-Jugosllavisë, një nga personalitetet që ka lënë gjurmë në kinematografinë ballkanike e më gjerë. Ai mbetet ndër figurat më të dalluara të kinematografisë shqiptare. Në konkurim zyrtar për çmimin “Zemra e Sarajevës”, janë filmat e autorëve shqiptarë nga Kosova, “Rrugës”, metrazh i shkurtër nga Samir Karahoda dhe dokumentari me metrazh të shkurtër «Si e Verdhë e Sëmurë» nga Norika Sefa, të mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosoves.
Qendra Kombëtare e Kinematografisë u uroi suksese autorëve shqiptarë pjesëmarrës në Sarajevo Film Festival./atsh/KultPlus.com
Revista “Variety”, më 14 prill 1993, në faqen 75 ka botuar intervistën e gazetares Deborah Young me aktorin e famshëm shqiptar, Bekim Fehmiun. Shkrimi është si më poshtë.
“I vetmi superyll i vërtetë i dalë ndonjëherë nga Jugosllavia, aktori i filmit dhe teatrit, Bekim Fehmiu, është i njohur më së shumti për karrierën e tij unike në Hollivud – si plejboj amerikano-jugor te ‘Aventurierët’ e ‘Paramount’-it më 1970.
Ai ishte gati për një kalim në Hollivud, pasi u bë yll ndërkombëtar me ‘Mbledhësit e puplave’. Ky shans i erdhi në momentin e fundit, kur një aktor rus, cigan i vërtetë, u largua.
Dy dekada më parë Fehmiu e vizitoi botën si superyll i ardhshëm. Tani përpiqet të mbijetojë në një Beograd të shkatërruar nga lufta, si shqiptar i izoluar dhe i rrethuar nga lufta.
Kur ‘Mbledëshit …’ morën çmim të madh në Kanë, dhe një audiencë amerikane më 1968, Fehmiu papritmas kërkohej. Gruaja e Dino De Laurentisit, Silvana Mangano, donte që ai të luante me të te ‘Edipi mbret’, por një angazhim tjetër e prishi atë projekt. Ndërkohë, gruaja dhe djali i Lewis Gilbertit panë ‘Mbledhësit …’ dhe regjisori i dha atij rolin e vrasësit të zonjave – Dax Xenos te ‘Aventurierët’.
Fatkeqësisht, kur gjithçka u tha dhe u bë, Fehmiu kaloi nga ‘Mbledhësi i lumtur’ në një fatkeq. Filmi prej 15 milion dollarësh – një nga më të shtrenjtët të realizuar deri në atë kohë – dështoi; Fehmiu mori përsipër një pjesë të madhe të fajit. Ai i shuajti shpresat e tij në Hollivud.
‘Gabimi i madh i Gilbertit ishte të qenit shumë besnik ndaj romanit të Harold Robbins’, thotë Fehmiu, duke u kthyer prapa në kohë. ‘E bëri atë sikur të ishte duke përshtatur ‘Luftën dhe Paqen’’.
Si 57 vjeçar, Fehmiu jeton në kryeqytetin serb, në Beograd. Edhe ai luajti rregullisht role dytësore në bashkëprodhime të huaja dhe pavarësisht se ishte ylli më i madh i Jugosllavisë në vitet 1960’70, një aksident i rëndë automobilistik e pengoi atë të interpretonte – nga viti 1978 deri në 1981. Edhe pse herë pas here ka xhiruar filma ose seriale televizive jashtë vendit, mendja e tij është fiksuar në luftën që ka copëtuar vendin e tij.
‘Nuk jam i interesuar të aktroj për momentin’, tha Fehmiu për ‘Variety’. ‘Jam shumë i shqetësuar për të gjithë situatën këtu’.
Ai aktualisht mbështet shkollimin e katër të afërmve të tij pasi lufta shkaktoi mbylljen e disa shkollave. ‘Duhet të bësh punën tënde në çdo mënyrë që mundesh’.
Fehmiu pranon se jeta nuk është e lehtë për të si shqiptar në Serbi. Ai jeton me gruan e tij dhe dy djem, njëri prej të cilëve, Uliksi, është aktor i ri në ngritje. Por, pavarësisht luftës dhe persekutimit të grupeve etnike, Fehmiu thotë se nuk do të largohet nga Beogradi. ‘Arratisja është gabimi më i madh. Ka serbë, shumë progresistë, por shumica e intelektualëve janë larguar nga vendi. Unë do të qëndroj dhe do të vdes këtu nëse kjo është e nevojshme”. /Darsiani/
Bekim Fehmiu u lind me 1 qershor 1936 në Sarajevë të Bosnje Hercegovinës. Njihet më së miri në filmat I Even Met Happy Gypsies (1967), Protst (1967) dhe The Adventurers (1970). Ishte i martuar me Branka Petric. Vdiq më 15 qershor, 2010 në Beograd.
Fehmiu u bë i famshëm me filmin “Mbledhësit e Puplave”, në vitin 1966. Deri në atë kohë, ai kishte studiuar dhe ishte bërë i njohur nga shumë shtëpi filmi nëpër botë. Ai është aktori i parë shqiptar i filmit dhe i teatrit, i cili ka luajtur me sukses në filmat dhe skenat e gjithë hapësirës së ish-Jugosllavisë. Ka qenë një nga personalitetet që ka lënë gjurmë në kinematografinë ballkanike, por mbi të gjitha, ai është i madh për kontributin artistik në kinematografinë botërore.
U martua Branka Petric dhe kishte dy djem. Shqipërinë e ka vizituar në vitin 1972 dhe nuk e ka fshehur kurrë mallin që kishte për të. Në të gjithë hapësirën ballkanike është gati në përmasat e një miti. “Njeriu nuk duhet të fajësojë për diçka që i ndodhë as babanë as vëllezërit, as fqinjën, as perënditë, por vetëm veten. Njëra nga tragjeditë tona lidhet me atë, që duke jetuar për shekuj së bashku nuk kemi mësuar nga njëri-tjetri, por dhe kur e kemi bërë këtë kemi mësuar vetëm të keqen” – shprehet ai.
Kishte studiuar në Universitetin e Beogradit për film prej vitit 1956 deri me 1960 me prof. Mata Milosevic.
Si yll i filmit në ish-Jugosllavi dhe në përgjithësi në gjithë Evropën, Fehmiu fitoi çmime për film dhe një përkrahje të përzemërt nga gjithë populli shqiptar. Debutimi i tij në tregun amerikan me një rol tejet të rëndësishëm nuk ishte edhe shumë i suksesshëm për të, megjithatë figura e tij prej aktori mori përmasa të mëdha me role në filmat e tjerë dhe mbeti në kujtesë për shumë kohë.
Jeta e tij u zhvillua mes Beogradit, Prishtinës e Prizrenit.
Filmat në të cilët luajti Bekim Fehmiu: “The Odyssey”, “The Deserter”, “Ready for Anything”, “Special Education” etj.
Lidhur me vdekjen e tij ka supozime të ndryshme, njëra prej tyre ishte se kreu vetëvrasje në apartamentin e tij me revole, megjithatë nuk u konfirmua asnjëherë. Kur vdiq Fehmiu ishte 74 vjeç./ KultPlus.com
Sonte, prej orës 19:00 do të shfaqet filmi dokumentar për Bekim Fehmiun në Beograd, përkatësisht në Festivalin Beldocs, festival që i dedikohet dokumentarëve, shkruan KultPlus.
Ky dokumentar i cili paraqet copëza dhe histori nga jeta e autorit të madh shqiptar, Bekim Fehmiut, është realizuar me skenar të Fahri Musliut dhe regji të Valmir Tertinit.
Dokumentari është xhiruar në gjashtë shtete: Kosovë, Shqipëri, Serbi, Kroaci, Bosnjë dhe Hercegovinë si dhe Itali./ KultPlus.com
Filmi dokumentar për Bekim Fehmiun pas premierës në Tiranë e Prishtinë do të prezantohet edhe në New York, shkruan KultPlus.
Ky dokumentar i cili paraqet copëza dhe histori nga jeta e autorit të madh shqiptar, Bekim Fehmiut, është realizuar me skenar të Fahri Musliut dhe regji të Valmir Tertinit.
Dokumentari është xhiruar në gjashtë shtete: Kosovë, Shqipëri, Serbi, Kroaci, Bosnjë dhe Hercegovinë si dhe Itali.
Filmi në New York do të shfaqet në këtë të shtunë, në Producers Club prej orës 20:00. Organizatorët bëjnë të ditur se për shkak të numrit të limituar duhet të rezervojnë ulëset në numrat: 9143547474 ose 3479823975. /KultPlus.com
Ardianë Pajaziti Fotografia në ballinë: Fahredin Spahija
86 vjet jetë po shpaloseshin fletë fletë në një nga hotelet e Prishtinës, rrëfim që po e shoqëronim me çaj gjingjer dhe shumë cigare. Takimin me të e kisha rezervuar shumë më herët dhe orët e vona të darkës tashmë i kishte ndarë për mua dhe po shprushnim të dyja në jetën e saj, unë me pyetje e ajo me përgjigje.Mbamendjen e ka shumë të freskët, sikurse edhe dukjen edhe përkundër moshës së madhe. Me kërkim falje se nuk e mësoi asnjëherë gjuhën shqipe, aktorja serbe Branka Petric, gruaja që kishte ndarë pjesën më të madhe të jetës me Bekim Fehmiun, burrin më të famshëm të Ballkanit dhe më gjerë, prekte herë pas here aksesorët e saj, gati gati si të ishin susta të kujtesës për të sjell jetën e saj nëpër etapa të ndryshme.
Gruaja flokëverdhë po mblidhte copëzat e jetës së saj prej vendit të saj të lindjes në Kroaci e deri në momentet kur po flisnim, jetë që ngërthente kushte jo të mira, sakrificë, kurajë, dashuri, sukses, humbje, dhimbje, shumë dhimbje e deri te kujtimet, kujtime që vazhdojnë ta shoqërojnë në çdo moment të jetës së saj.
Fëmijërinë e saj e kujton me karnavalin që mbahej atë kohë në Novi Vinodolski të Kroacisë, karneval që mbahej çdo vit në muajin shkurt. Maskat e atij karnevali, veshjet, lulet e shumta sikurse e kishin magjepsur imagjinatën e Brankës, të cilës i kishte pëlqyer aq shumë ajo paraqitje e karnavaleve, ndryshe prej motrës së saj, që sipas Brankës, asaj nuk i linin fare përshtypje.
“Mua më pëlqente të maskohesha, të vishja gjëra të ndryshme, të vendosja aksesorë” nis rrëfimin Branka për ngjizjen e botës së artit në shpirtin e një katër vjeçe të asaj kohe, po nga karnevalet e vendit të lindjes së saj që ishte buzë një lumi.
Se arti e tërhiqte pa masë, ajo kujton se si fëmijë, ajo shumë shpesh i kishte vesh rrobet e nënës së saj, taket e larta dhe shumë improvizime të tjera që pavetëdijshëm e dërgonin drejt skenës, pasion që do ta përcillte gjithë jetën e saj, deri në ditët e sotme, ku edhe sot, herë pas herë paraqitet në shfaqje të ndryshme teatrale në Beograd.
Dhe përfundimin e Luftës së Dytë Botërore ajo e kujton edhe me kontaktin e parë me teatrin, natyrisht jo në skenë, po në audiencë. Një trupë e Teatrit të Zagrebit kishte shkuar në Rjekë për të vënë në skenë shfaqjen e baletit “Sheharazade” sikurse edhe shfaqjen operistike “Madama Batterfly”, shfaqje këto që e kishin bërë të qaj pa reshtur.
Kur ishte në klasë të katërt e mësoi poezinë “Dvije Daske” (Dy dërrasa), me të njëjtën u pranua në Akademinë e Arteve në Beograd
Branka Petric e cila përgjatë karrierës së saj ka luajtur më dhjetëra role ne film, teatër e televizion, për herë të parë nisi rrugëtimin në këtë fushë kur ishte vetëm në klasë të katërt të shkollës fillore. Në shkollat e atëhershme në Serbi, sipas Brankës funksiononin seksionet e dramës, dhe në shkollën ku ishte ajo, ishte caktuar drejtuese e seksionit të dramës, aktorja e njohur serbe Marija Crnobori.
“Ajo ishte e re në moshë atëherë, dhe mbaj në mend që na pat dhënë që ta mësonim përmendësh poezinë “Dvije Daske” (Dy dërrasa), e cila ishte poezi e një poeti të njohur nga Istria. Unë e mësova përmendësh dhe më pati pëlqyer së tepërmi kjo poezi”, tregon Branka për njohjen e saj me botën e artit, edhe përkundër faktit se ishte vetëm në klasën e katërt, dhe pa e ditë saktë se cili do të ishte profesioni i së ardhmes.
Dhe kur ishte vetëm 11 vjet, familja e Branka Petric zhvendoset në afërsi të Beogradit, në një fshat pa ujë e pa banjo, dhe që për të vajtur në shkollë i duhej të ecte këmbë nga pesë kilometra veç në një drejtim. Vonesat e shpeshta në shkollë, për shkak të kilometrave të shumtë, Brankës ia kishin vën në pah edhe sajesat e ndryshme për mësuesit, duke sajuar lloj-lloj histori për të arsyetuar vonesat e saj. “Mbaj në mend që mësuesi i rusishtes më pat thënë se do të bëhem aktore”, tregon Branka duke qeshur, duke kujtuar copëzat e vogla që në tërësi ndërtuan dëshirën për të qenë pjesë e botës artistike.
Por askush nuk e kishte menduar se Branka Petric po me poezinë “Dvije Daske” (Dy dërrasat) që e kishte mësuar qysh e vogël, do të synonte edhe Akademinë e Arteve, poezi me të cilën hyri në provim pranues për të sfiduar 420 aplikantë që pritnin dritën jeshile për tu futur në akademi.
“Përpos që hyra në provim pranues, në të njëjtën kohë për herë të parë hyra në Teatrin e Beogradit, sepse deri më atëherë nuk më kishte rastisë të hyja në atë objekt. “Dvije daske” që e kisha mësuar nga Marija Crnobori me dialekt të Istrias, erdhi ndoshta bukur për faktin se profesori që na dëgjonte, vinte poashtu nga Kroacia. Sikur mos të ishte ai profesor atë ditë, ndoshta edhe nuk e kisha kaluar provimin. Por ai e kuptoi thellë interpretimin tim” tregon Branka, e cila doli triumfuese në këtë sfidë bashkë me shtatëmbëdhjetë studentë tjerë.
“Shumë më vonë, në një intervistë, një gazetar më pat thënë se dy dërrasat poetike (Dvije daske) paskan qenë dërrasat jetike për ty, sepse, koincidon edhe me dërrasat skenike” kujton Branka e cila në vitin 1955 edhe e fillon vitin e parë të studimeve në Akademi.
“Bekim Fehmiu ishte i rëndë, unë e ngacmoja atë, e gjuaja shpesh me letra, deri sa u bëmë miq”
Dhe vitin e parë të studimeve e filloi bashkë edhe me tetë vajza të tjera, e që sipas Brankës, në kohën e atëhershme kishte shumë më shumë liri sesa në ditët e sotme, dhe asnjë paragjykim i vetëm që si vajzë po studionte aktrimin.
“Sot ndoshta gratë janë më shumë zonja të vetes, por thellësisht brezi im ishim shumë më të lirë. Prandaj të gjithë patën reaguar shumë mirë në lidhje me studimet e mia në Akademinë e Arteve, edhe fqinjet mia, që më thoshin sa mirë që do të bëhesha aktore, edhe pse nuk e dinin saktë se çfarë ishte një aktore”, kujton atë periudhë, që sipas saj ishte një mbështetje e madhe sa i përket ndërtimit të ëndrrave.
Karnevalet që e ngacmuan qysh katër vjeçe në Kroaci për Branka Petric ishin një paralajmërim se ajo ka një shpirt artisti, po nuk e kishte besuar se po ato ëndrra do ti sjellin edhe një fat tjetër. Takimin me burrin më të adhuruar të ish Jugosllavisë, aktorin që preki edhe shkëlqimin e Hollywood e të shumë festivaleve prestigjioze.
Branka tashmë kishte përfunduar vitin e parë të studimeve dhe po vinin të rinjtë që ishin pranuar tashmë në Akademi. Branka kujton edhe pëshpërimën e studentëve të cilët po tregonin se kishte ardhë një djalë i pashëm nga Prishtina.
“Si tip ishte i rëndë, ai nuk u vardisej vajzave, dhe as më hidhte asnjë shikim”, tregon Branka e cila tregon që Bekim Fehmiu me moshë ishte një vit më i madh se Branka, por në studime kishte ardhë me pak vonesë.
“Unë e ngacmoja atë, e gjuaja shpesh me letra, deri sa u bëmë miq”, tregon Branka, e cila mënyrën se si ishte ofruar edhe më shumë me Bekim Fehmiun ishte gjuha serbe, pasi që, sipas saj, që të studioje atëherë në aktrim, duhej të dije gjuhën serbe mirë, dhe në këtë drejtim ajo e kishte ndihmuar shumë.
86 vjeçja edhe sot kur flet për shkëndinë e parë me Bekim Fehmiun, duket sikurse është një moment që e rinon. “Ishte një vështrim, vështrim shumë tërheqës”, kujton Branka atë shikim, që sipas saj ishte tërheqja që i dha tjetër dimension jetës së Brankës dhe Bekimit.
“Isha pranë diplomimit, kur Bojan Stupica na angazhoi mua dhe Bekimin në një shfaqje. Unë luaja rolin e bashkëshortes së tij. Shkëndija e dashurisë me Bekimin ishte një vështrim tërheqës, ishte viti 1959. Kishim një skenë ku ai ishte duke u rruar, kurse unë krihesha, dhe përderisa rruhej, më drejtohet duke më thirrë në emër të personazhit “Rozë, moj Rozë”, kujton Branka, e cila kujton se mundësi për tu ofruar me njëri tjetrin më shumë i dhanë provat në orët e vona, dhe kthimin për në shtëpi e bënin gjithmonë me regjisorin Stupica në një makinë.
“Këtu ndoshta patëm filluar të lidheshim, gjersa diku para Vitit të Ri më pati pyetur se nëse pranoja që të bëhesha e dashura e tij”, kujton Branka, e cila lidhjen e saj me Bekimin e kishte shtyrë edhe për dy vite më tutje, për të vazhduar me turne të madh me teatër, duke përfshirë shumë vende të ish Jugosllavisë, e mes tyre edhe Prishtinën. Distanca pastaj e krijuar mes tyre, me kryerjen e shërbimit ushtarak të Bekim Fehmiut në Shibenik, për Brankën ishte distancë që e zëvendësuan me letra, edhe pse, sipas saj ende vazhdonin të kishin vetëm miqësi mes tyre.
Bekimi më tradhtoi me aktoren ruse, për mua ishte tepër e dhimbshme
“Më tej mora një ftesë për të luajtur në një film, ndërkohë që regjisori më thotë që do të luaja rolin e një vajze të re që shkon me pushime diku, teksa do të më vardiseshin katër djem. Kisha nevojë t’i gjeja katër aktorët për këto personazhe, sepse regjisori do t’i pranonte. Filmi do të xhirohej në Opatija dhe ishte film i metrazhit të shkurtë. U mendova kë do të gjeja, dhe e dija ndërkohë se Bekimi së shpejti e mbaronte shërbimin ushtarak, dhe e pyeta nëse dëshironte të luante në një film me mua. Të gjithë do të takoheshim në shtëpinë time në Novi Vinodolski, vendlindjen time. Bekimi nuk e besonte dot se diçka e tillë do t’i ndodhte menjëherë pas ushtrisë. Bekimi erdhi i pari në shtëpinë time, përpara tre aktorëve të tjerë, dhe u njoh me prindërit e mi. Ai erdhi sikur t’i dinte paraprakisht të tëra, sikur ta dinte të ardhmen tashmë. Dhe dashuria jonë pati filluar në shtëpinë time familjare në vitin 1963, kur ai erdhi nga ushtria, kur dolëm bashkë në verandë”, tregon Branka.
Lidhja mes tyre, diplomimi i Bekim Fehmiut, përfshirja e tij në Teatrin Jugosllav të Dramës, pjesë e të cilës më veç ishte edhe Branka, shfaqje e turne të ndryshme tashmë ishin pjesë e përditshmërisë së tyre. Por diçka që nuk ishte përditshmëri, por një goditje bukur e rëndë, ishte dashuria e Bekim Fehmiut me Ljudmillën, lidhje që ndodhi gjatë qëndrimit të trupës së Beogradit në Rusi.
“Ljudmilla ishte një grua tepër e bukur, kurse ai pati treguar haptas tërheqjen që ndiente për këtë grua, ata patën rënë në dashuri” tregon Branka për atë periudhë të largët, e cila kujton edhe për mbështetjen e aktoreve dhe aktorëve të Beogradit që kishin treguar ndaj Brankës, pasi që, sipas saj, ata të gjithë e kishin lënë vetëm Bekim Fehmiun, për gjithë udhëtimin me tren përderisa ktheheshin nga Moska për në Beograd.
“Gjithsesi nuk mendoja të ndahesha nga ai vetëm për faktin se kishte shkuar me një grua tjetër. Edhe pse, për mua ishte tepër e dhimbshme, por në vitet e ardhshme lidhja jonë u bë shumë më e fortë”, kujton Branka atë moment, duke treguar më pas se viti 1968, ishte vit që edhe kurorëzoi dashurinë e tyre në Romë të Italisë.
Bekim Fehmiu po xhironte Odiseun, e thirra në telefon dhe e pyeta nëse do të martoheshim
Se po ndodhte një martesë mes një vajze serbe dhe një djali shqiptar, për prindërit e Brankës nuk paraqiste asnjë problem. Ajo me një siguri të madhe më tregon se askush, ama askush nuk i bëri asnjë pyetje të tillë, as prej teatrit, as familjes dhe as farefisit të gjerë.
Dhe nuk ishte vetëm martesa bekim për Brankën dhe Bekimin. Kjo periudhë e jetës po shënohej me shumë të mira në të gjitha anët. Branka ishte shtatzënë në muajin e katërt me djalin e saj të parë Uliksin, përderisa Bekim Fehmiu po xhironte Odiseun. “I telefonova Bekimit nga posta, meqë nuk kishim telefon në shtëpi. E pyeta se nëse do të martoheshim, dhe ai pranoi” shpjegon Branka, e cila kujton se për këtë kurorëzim dy herë iu desh të shkonte në Romë, sepse, herën e parë iu dështoi për shkak se nuk i kishin certifikatat e lindjes.
“Shkuam në Ambasadën e Jugosllavisë në Itali që të realizojmë martesën tonë, por aty e kuptova se për tu kurorëzuar na duheshin edhe certifikatat e lindjes, dhe në fakt ne nuk i kishim. Zyrtari i ambasadës na tha se pa dokumente nuk mund të na martonte. Dhe në fakt nuk u bë, por qëndrova shtatë ditë me Bekimin në Romë. Kur u ktheva sërish në Beograd që të marr dokumentet, shokët e mi më tallnin se tashmë mund të ndërrojë mendje Bekimi dhe nuk do të bëhej ceremonia”, kujton Branka.
Ajo për të dytën herë u nis për Romë, kësaj here me qëndrim vetëm për dy ditë, vetëm që të realizonin kurorëzimin, dhe ajo kujton se dëshmitare të martesës së saj kishte Zorica Budisavljeviqin, motrën e Jovanka Broz Titos, kurse Bekim Fehmiu ambasadorin e Jugosllavisë në Itali. Ajo kujton se si dëshmitarët e martesës talleshin me ceremoninë e martesës së tyre, duke e quajtur një ceremoni të shëmtuar. “Prandaj i thashë Bekimit që shpresoja që martesa jonë mos të ishte e shëmtuar si ceremonia e martesës”, kujton Branka ku pjesë të dasmës kishin edhe ekipin e filmit Odiseu.
Dhe duke u njohur me njëri tjetrin qysh nga fillimi i studimeve, Branka dhe Bekimi u rritën bashkë edhe profesionalisht. Sukseset me filmin “Odiseu”, suksesin e madh me “Mbledhësit e puplave”, shkëlqimin në Kanë dhe festivale të tjera, Branka thotë se i kishte përjetuar sikurse ato suksese të ishin të saj.
“Kur bëjmë art, ka gjithmonë njëfarë mëdyshje lidhur me aftësitë tonë, e ai gjithmonë më pati mbështetur mua” kujton Branka Petric për punën e tyre në botën e artit, ku Bekim Fehmiu jetoi shumë më furishëm e me më shumë suksese, por që edhe bëri një tërheqje më të shpejtë prej teatrit e filmit, kurse Branka edhe sot vazhdon të luaj herë pas here projekte të ndryshme.
Ndërkohë, “Madam Kolontajn” ishte shfaqja që luante Bekim Fehmiu, shfaqje në të cilën luante dy role, atë të Leninit dhe Stalinit. Në shenjë proteste, Bekim Fehmiu la shfaqjen në gjysmë, por jo vetëm atë shfaqje po gjithë paraqitjen e tij skenike. Këtë protestë e bëri në mes të Beogradit, në vitin 1987 si mospajtim me politikat serbe të cilat i ushtronin ndaj shqiptarëve të Kosovës. Branka e kujton guximin e Bekim Fehmiut, veprim që nëpërmjet të cilit edhe bëri shkëputjen skenike. “Por gjithnjë më ka përcjellë mua në shfaqjet e mia. Sa herë kam pas shfaqje, ai më ka pritë në njërën nga lokalet në afërsi të teatrit”, ka treguar Branka.
Branka Petric për familjen e Bekim Fehmiut: E pabesueshme si një nënë mundet të rrisë tetë fëmijë, me disiplinë të hekurt, porsi një ndërmarrje e organizuar në mënyrë të përkryer
“Për të mos thënë… unë mendoj se nuk ka asnjë martesë që nuk ka ulje-ngritjet e saj, po ashtu edhe tërmetet e veta, kur toka të dridhet nën këmbë, e të duket se gjithçka do të shkërmoqet, të gjitha janë gjëra që patjetër patën ndodhur edhe në martesën tonë, por gjithsesi përherë ne jemi sjellë në mënyrë të njerëzishme njëri me tjetrin, për shkak të dashurisë sonë që pati vijuar e njëjtë deri në çastet e fundit të bashkëjetesës sonë. Unë kam mësuar aq shumë prej tij, kurse po të ishte ndoshta gjallë ende, kushedi edhe ai do të thoshte se diçka ka mësuar edhe nga unë, sepse kemi qenë tejet të ndryshëm. Unë jam shumë më e lehtë si tip njeriu, dhe gjithmonë isha me vonesë, megjithëse dalëngadalë fillova të bëhesha edhe unë më e saktë. Akoma më pyetin nëse vonohem si dikur, kurse unë u them se tash e pesëmbëdhjetë vjet nuk vonohem më” tregon Branka.
Branka mes tjerash kujton edhe dashurinë e madhe të familjes së Bekim Fehmiut për njëri tjetrin, dashuri që nuk e kishte parë në familjet që kishte njohur në Beograd.
“Është diçka shumë e rëndësishme kur dikush rritet në gjirin e një familje të madhe si e Bekimit, detyrat atëherë janë të qarta për këdo, e pabesueshme si një nënë mundet të rrisë tetë fëmijë, me disiplinë të hekurt, porsi një ndërmarrje e organizuar në mënyrë të përkryer. Për mua kjo ishte diçka magjepsëse, sepse në rrethin tim nuk kish pasur diçka të ngjashme, që një anëtar i familjes të kujdeset edhe për motrat e veta, edhe për vëllezërit e motrat njëherësh”, kujton Branka e cila një kujdes të veçantë të Bekimit e tregon edhe me rastin e udhëtimeve të tij në vende të ndryshme, dhe ceremoninë e blerjes së dhuratave për anëtarët e tij të familjes.
‘Më kujtohet në Tunizi, kur Bekimi pati xhiruar filmin për Shën Jozefin, ai pati blerë katër palë veshje shumë të bukura për motrat e tij, pastaj edhe për një nuse të familjes së tij, domethënë pesë palë veshje. Domethënë hyri në Pazar dhe porositi pesë palë veshje femërore”, kujton Branka, e cila tregon edhe për kujdesin e tij për të shkolluar nioat dhe mbesat e tij. , ku sipas Brankës, të gjithë i kishte ndihmuar financiarisht për të përfunduar ata studimet.
Dhe Branka, nëna e Uliksit dhe Hedonit, e cila edhe më e mban revolen e Bekim Fehmiut, revole me të cilën aktori i madh i dha fund jetës së tij, në ndarjen e kujtimeve të saj për jetën e saj me Bekim Fehmiu thotë se aq gjatë kenë qenë bashkë, kaq shumë kanë përjetuar bashkërisht, saqë absolutisht, në një moment i është duk befasisht sikur të kishte gjetur shpirtin e saj binjak. “Ai ishte binjak edhe si shenjë horoskopi, prandaj kur ai ndërroi jetë, ishte sikur të ishte shuar edhe një pjesë e imja” kujton Branka” e cila mendon se pas vdekjes së tij, flitet mjaftueshëm për Bekimin.
Dhe krejt në fund, për krejt këtë jetë mes aktrimit dhe me aktrimin, Branka Petric, gruaja e aktorit të madh shqiptar Bekim Fehmiu vlerëson një përkushtim të madh të Bekim Fehmiut, që në një formë e la si dëshminë më të bukur. Librat që shkroi Bekim Fehmiu, Branka i vlerëson si punën më të mirë që la pas vete Bekim Fehmiu, kopje që vazhdojnë të kërkohen nga adhuruesit e tij.
“Unë pata menduar se do të mjaftonte një botim me disa tirazhë nga këta dy libra, por kërkesat akoma vazhdojnë. Njerëzit e duan dhe vazhdojnë ta lexojnë. Pastaj, çdo tre katër ditë unë marr ndonjë fjalë të mirë për bashkëshortin tim. E pamundur është që të më mos më thotë dikush se si Bekimi ishte një aktor i madh, se ai me të vërtetë ishte një legjendë.
Branka Petric që posedon edhe një numër të madh të dorëshkrimeve të Bekim Fehmiut dhe një numër të madh të librave të bibliotekës së Bekim Fehmiut, vazhdon të jetojë në apartamentin e njëjtë ku edhe ka jetuar më herët bashkë me Bekimin dhe fëmijët, ndërkohë, shpreh interesim se nëse mund të gjejë dikë që ta ndihmojë, që ato dorëshkrime të Bekimit ti sistemojë dhe ti botojë. / KultPlus.com
Fotografi Ilaz Bylykbashoshi ka publikuar vitin e kaluar disa fotografi nga një takim i Presidentit Ibrahim Rugova me aktorin e njohur Bekim Fehmiu.
Ai ka shkruar pa censurë një pjesë të bisedës mes Rugovës e Fehmiut.
Të dy e kishin lavduar njëri-tjetrin, por aktori e kishte bërë në një mënyrë më të pazakontë.
“Ibrahim Rugova: “Bekim Fehmiu ju adhurojë për prezantimin e denjë që i keni bërë kombit nëpër botë”! Bekim Fehmiu: “President mendojë që ju i keni koqet deri tek gujt”!”, ka shkruar Ilaz Bylykbashi në përshkrimin e fotografive. / KultPlus.com
“Nëse e fitoj këtë rol, unë shkova”, këto ishin fjalët e Bekim Fehmiut drejtuar vëllait të tij, Arsim Fehmiut, pasi kishte marr në duar skenarin e filmit “Mbledhësi i Puplave”. Ashtu siç e kishte parashikuar edhe vetë Bekimi, ky film ishte drita jeshile për aktorin tonë i cili do ta sillte në krye të skenës së artit botëror.
Madhështia e Bekim Fehmiut dje u rikthye në Kinemanë ABC përmes filmit dokumentar të cilin e punoi me shumë dashni regjisori Valmir Tertini. Ky film ishte një kthim në kohë, një rikthim i emocioneve dhe shpërblim i vogël për punën e jashtëzakonshme të aktorit pasi filmi solli një kujtim të bukur që do të ruhet në historinë e kinematografisë, shkruan KultPlus.
Hyrja për në kinema dje nuk ishte e lehtë, pasi numri i të interesuarve ishte i madh, por megjithatë të gjithë zunë vendin e tyre dhe emocionet ishin në ajër pasi në një mënyrë ose tjetër, Bekimin do ta kishim në sallë.
Por para se të vijë ky moment, fjala ju dha kryetarit të Komunës së Prishtinës, Përparim Ramës i cili u shpreh se ky film mundohet të hedh dritë mbi figurën e Bekim Fehmiut.
“Në këtë film, arti i shtatë, rrëfimtaria si dhe historia e përbashkët e popujve të Ballkanit, ndërthuren nëpërmjet një emri të përveçshëm, atij të legjendës kinematografike shqiptare, jugosllave e botërore, të madhit, Bekim Fehmiut. Prej hapave të parë artistik që i nisi në kalldrëmin e Prizrenit e deri te reflektorët e ndritshëm të Hollywoodit, Bekim Fehmiu u ngrit si një gjigant që i ka kapërcy barrierat e kufijve dhe për këtë arsye emri i tij do të mbetet i gdhendur përgjithmonë në historinë e kinematografisë botërore”, u shpreh Rama teksa tha se ajo që e bën këtë dokumentar të veçantë është autenciteti i tij si portret real i aktorit.
“Historia e Bekim Fehmiut është më shumë se sa një Odise e suksesshme kinematografike, një dëshmi e fuqisë së artit për t’i kapërcyer hendeqet sado të mëdha që janë ato”, përfundoi Rama.
“Mirëdita” tha në shqip Branka Petric, zonja që ndau dallgët e jetës me aktorin tonë të madh e cila u ngjit në skenë për të thënë disa fjalë rreth këtij dokumentari dhe ndjenjave të saj të përziera në ato momente.
“Jam shumë e lumtur dhe njëkohësisht shumë e shqetësuar që jam e pranishme këtu sepse hapësira e Kinemasë ABC ishte vendi i preferuar i Bekimit”, tha Branka e cila shqetësimin e saj u mundua ta fshehtë me qeshje, një qeshje që dukej si një ironi thurur ndjenjave të saj dhe një barrierë përmes të cilës mundohej t’i mbante lotët.
“Kur erdhëm në Prishtinë ishte duke rënë një shi shumë i madh dhe ja sot dielli ka dal dhe ka zbukuruar këtë ditë”, u shpreh Branka duke na lënë të kuptojmë se Bekimi ishte dielli i Prishtinës në këtë ditë vjeshte.
“Shpresoj që do të ju pëlqej ky projeksion dhe jam e bindur se edhe Bekimit do ti pëlqej ky film sepse unë jam e bindur se është dikush atje lart që na sheh”.
Për të marr përshtypjet e tyre të gjithë të pranishmit, në ekranin e madh të kinemasë filmi nisi me aktin e vdekjes së aktorit, akt përmes të cilit jo vetëm u shua jeta e një ylli të madh por u privua edhe mundësia e dëshira e madhe e shumë njerëzve që ëndërronin ta takonin një ditë. Por ky akt i cili ndodhi më 15 qershor të vitit 2010 në apartamentin e tij në Beograd, kur ai ishte 74 vjeçar, nuk e zbehi asnjëherë madhështinë e tij e cila vazhdon të frymëzojë edhe gjeneratat e reja.
I lindur më 1 qershor të vitit 1936 në Sarajevë, në gjirin e një familje gjakovare, Bekim Fehmiu ishte i biri i Ibrahim Fehmiut dhe Hedijes. Pasi i ati i tij ishte internuar në kryeqendrën boshnjake nga autoritetet mbretërore jugosllave. Më 1939 familja u zhvendos në Shkodër, ku kaluan tre vite dhe pas bashkimit të një pjese të Kosovës me Shqipërinë e pushtuar nga Italia, u vendosën në Prizren.
Fehmiu u bë i famshëm me filmin “Mbledhësit e Puplave”, në vitin 1966. Deri në atë kohë, ai kishte studiuar dhe ishte bërë i njohur nga shumë shtëpi filmi nëpër botë. Ai është aktori i parë shqiptar i filmit dhe i teatrit, i cili ka luajtur me sukses në filmat dhe skenat e gjithë hapësirës së ish-Jugosllavisë. Ka qenë një nga personalitetet që ka lënë gjurmë në kinematografinë ballkanike, por mbi të gjitha, ai është i madh për kontributin artistik në kinematografinë botërore.
Fëmijëria e tij u rrëfye në këtë film nga vëllai i tij, Arsim Fehmiu, i cili mungoi në shfaqjen e këtij dokumentari, pasi vitin e kaluar u nda nga jeta. Por rrëfimi i tij tashmë ka mbetur i dokumentuar dhe emocionet i përçoi fuqishëm tek publiku.
Ndërsa bashkudhëtarja e aktorit, Branka Petric me të cilën ka edhe dy djem, rrëfimin e saj në këtë dokumentar e nis këndshëm. Pas 10 vitesh, ajo për herë të parë hapë valixhen ku ruante gjithçka që i përkiste bashkëshortit të saj, nga kapela me të cilën u paraqit te filmi “Mbledhësi i Puplave”, një fletore shënimesh, arma me të cilën luajti në një film e shumë gjëra të tera të çmuara të aktorit.
Gjatë rrëfimit të saj, Branka qan, qesh e madje edhe këndon derisa shpalos shumë detaje nga jeta e përbashkët me Bekimin.
Gjatë 60 minutave dokumentar i cili erdhi në formë të intervistave ekskluzive nga familjarë, të afërm, miq, artistë e bashkëpunëtorë, u shpalosën më shumë përshtypjet që këta personazh kishin për Bekim Fehmiu, por nuk munguan edhe detaje që zbulonin më shumë për karakterin e aktorit.
“Bekim Fehmiu ishte i madhërishëm dhe shumë modest në të njëjtën kohë”. “Ai ishte Odisea jonë”. “Bekimi ishte aktori më i madh i kohës sonë”. Këto ishin vetëm disa nga fjalët e shumta që u thanë për aktorin Bekim Fehmiu nga personazhet si: Enver Petrovci, Timo Flloko, Roza Agnanosti si dhe regjisorë e bashkëpunëtorë të huaj me të cilët punoi Bekim Fehmiu.
Një pjesë mjaft emocionuese e këtij dokumentari ishte edhe momenti kur Bekim Fehmiu kishte vizituar Shqipërinë në vitin 1972. Momente ku shfaqet malli dhe dashuria e tij për këtë vend. Gjatë kësaj vizite ai kishte shkuar edhe tek shtëpia në Shkodër ku i kaloi tre vite të fëmijërisë së tij.
Ky film dokumentar, është i pari krijim mbi figurën e Bekim Fehmiut i cili u ndërtua nga skenari i gazetarit Fahri Musliut dhe nënë përkujdesjen regjisoriale të Valmir Tertinit.
Padyshim që një film është e pamundur të mbërthejë gjithë jetën dhe karrierën e një ylli të tillë siç është Bekim Fehmiu, këtë e pranoi edhe skenaristi Fahri Musliu i cili u shpreh se nuk ishte i lehtë as vendimi për të pranuar ofertën e bashkëpunimit nga regjisori por gjithsesi për të kjo tashmë është një ëndërr e realizuar.
“Filmi nuk e prezanton Bekimin si figurë në totalin e plotë të tij, por vetëm në disa pjesë”, ka thënë Musliu.
Pas përfundimit të filmit dokumentar i cili u përcoll me duartrokitje të shumta, për KultPlus përshtypjet e saj i ndau edhe drejtoresha e Qendrës Kinematografike të Kosovës, Blerta Zeqiri. Sipas saj, është shumë e rëndësishme që tashmë është realizuar një film për figurën e Bekim Fehmiut sepse një i tillë i ka munguar shumë Kosovës.
“Ky film flet shumë për jetën e tij si artist dhe është diçka që i ka munguar Kosovës. Shpresoj që këtë film ta shohin sa më shumë njerëz, sa më shumë të rinjë, që ta dijnë se kush ishte Bekim Fehmiu. I uroj suksese regjisorit për këtë punë të madhe që e ka bërë sepse është shumë e rëndësishme të punosh film për një figurë kaq të madhe. Ky film e ofroj një dritare të vogël për madhështinë e Bekimit sepse shumë njerëz sot nuk e dijnë andaj filmat janë të domosdoshëm që këto të përcillen edhe te gjeneratat e reja”, u shpreh Zeqiri.
Ndërsa, profesoresha dhe shefja e Katedrës së Gjuhës Shqipe në Universitetin e Beogradit, Naile Imami e cila e njihte Bekim Fehmiun për vite të tëra në Beograd dhe njohu nga afër jetën dhe familjen e tij, në momentin që po e realizonim intervistën ende nuk kishte një mendim të prerë për filmin, por ajo ishte e sigurte për një gjë.
“Ende nuk kam një mendim të prerë për këtë film dokumentar për shkak të faktit se unë e njoha Bekim Fehmiun me vite të tëra në Beograd dhe njoh jetën e familjen e tij, di shumë gjëra të bukura dhe në këto momente i kam të përziera këto emocione. Në film, nuk pash shumë detaje për Bekim Fehmiun dhe për këtë më vjen keq. Gjithashtu përzgjedhja e personazheve që folën në film për Bekim Fehmiun nuk më pëlqeu sepse po të ishte Bekimi gjallë nuk do t’i pëlqente. Por e rëndësishme është që është realizuar ky film, më mirë pak se hiq”, u shpreh Imami ndër të tjera.
Krejt për fund, disa fjalë i ndau për KultPlus edhe personi i cili qëndron pas gjithë këtij filmi, regjisori i cili mori guximin të bëjë një film për një figurë kaq të madhe, Valmir Tertini. Ai shpalosi sfidat gjatë realizimit të këtij dokumentari të cilat nuk ishin të pakta.
“Ka qenë një sfidë e madhe si kohore ashtu edhe financiare për realizimin e këtij filmi. Por megjithatë filmi arriti të finalizohet pas më shumë se 5 viteve punë e peripeci. Unë kam vendos që në këtë dokumentar mos të përdorim asnjë fotografi por vetëm video, kryesisht nga filmat e tij dhe disa video janë ekskluzive”, tha Tertini i cili u shpreh tutje se figura e Bekimit ka qenë e keqkuptuar dhe beson shumë se ky dokumentar tregon shumë për të që nga lindja e deri të kulminacioni i tij.
Krejt për fund, Tertini tregoi se filmi pas premierës në Tiranë, Prizren dhe Prishtinë, do të vazhdoj me premierat e radhës në Beograd dhe Romë e gjithashtu do të udhëtojë edhe nëpër festivale. / KultPlus.com
Dokumentari “Bekim Fehmiu” vjen edhe në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Regjisori i këtij filmi, Valmir Tertini, ka bërë të ditur se pas Tiranës e Prizrenit, tani dokumentari “Bekmi Fehmiu” vjen edhe në Prishtinë” më 16 Nëntor nga ora 13:00.
Postimi i tij në rrjetin social “Facebook”:
“Për disa arsye në Prishtinë, për disa arsye në ABC për disa arsye në ora 13:00, e krejt pas dokumentarit do e kuptoni pse?
Aq shumë më keni shkruar se kur do të shfaqet në Kosovë, a të vijmë në Prizren? Ju thashë se do të vijmë në Prishtinë…”, thuhet në postimin e tij.
Bekim Fehmiu është njëri ndër aktorët më të njohur të teatrit dhe filmit shqip ndërkombëtarisht. Ai ishte aktori i parë i Evropës Lindore që luajti në Hollywood gjatë Luftës së Ftohtë. /KultPlus.com
Dokumentari i “Bekim Fehmiut” nga Valmir Tertini do të shfaqet premierë në Tiranë, shkruan KultPlus.
Filmi do të jepet më 21 shtator në Kinemanë Millennium.
Ky dokumentar i cili paraqet copëza dhe histori nga jeta e autorit të madh shqiptar, Bekim Fehmiut, është realizuar me skenar të Fahri Musliut dhe regji të Valmir Tertinit.
Dokumentari është xhiruar në gjashtë shtete: Kosovë, Shqipëri, Serbi, Kroaci, Bosnjë dhe Hercegovinë si dhe Itali/KultPlus.com
Teatri i qytetit “Hadi Shehu” në Gjakovë, së bashku me teatrin e qytetit “Bekim Fehmiu” në Prizren, kanë nisur një fazë emocionuese të procesit krijues me fillimin e provave për shfaqjen e tyre më të re, shkruan KultPlus.
Vepra që do të ngjitet në skenën e dy teatrove është “Masë për masë” e shkruar nga William Shakespeare, një autor i njohur dhe i respektuar në botën e letërsisë. Regjisori i njohur Altin Basha është aty për të drejtuar këtë projekt me vizionin dhe përvojën e tij të pasur në botën e teatrit.
Ky bashkëpunim mes teatrit të Gjakovës dhe atij të Prizrenit sjell një energji të re dhe një sjellje të përzier të talenteve artistike.
Përgatitjet intensive dhe përpjekjet e përbashkëta të aktorëve, regjisorit dhe ekipit të produksionit po krijojnë një pritje të madhe për shfaqjen e premiere që do të sjellë magjinë e artit teatral në skenën e teatrit.
Kjo shfaqje e re, e cila ka datën e premierës në fund të shtatorit të këtij viti, po përgatitet me shumë pasion dhe përkushtim, derisa premierën do ta ketë në fund të muajit shtator. /KultPlus.com
Dy artistë të njohur e kanë të vështirë të dalin përballë. Kur takohen fytyrat e tyre, njëjtë ndodhë edhe me tregimet që ata i mbajnë brenda vetes.
Në këtë incizim të vjetër të rikthyer në një emision televiziv, Bekim Fehmiu luan rolin e gazetarit dhe ka disa pyetje drejtuar Faruk Begollit. Sot asnjëri nga këta artistë nuk është gjallë, por dikur ata kërkon përgjigje nga njëri tjetri.
Biseda ka zgjatur më shumë sesa në video, por në emisionin Pa Skenar është transmetuar vetëm kjo pjesë.
“Për herë të parë kam nderin që ta bëj një intervistë në karrierën time” thotë krejt në fillim legjenda Bekim Fehmiu, ndërsa Faruk Begolli afër tij si gjithmonë i qetë dhe i durueshëm prej pyetjet e një tjetër artisti të madh.
Intervista ka ndodhur në vitin 1972. Po e sjellim intervistën sonte në dhjetëvjetorin e largimit nga jeta të njërit prej protagonistëve, profesorit Faruk Begolli. / KultPlus.com
Nëse ju bie rruga në sheshin e piktorëve në ishullin grek të Rodosit, ju mund të hasni në Bekim Fehmiun të pikturuar nga dora e artistit shqiptar që me vite jeton në Greqi, Diamant Shehu. Dashurinë, mallin dhe frymëzimin që mori nga vendlindja, ai e zbërthen në pikturat e tij mahnitëse.
Lindur në qytetin e Memaliajt, vitet e para të fëmijërisë i kaloi në fshatin e lashtë të Shehajt (i njohur tashmë si Anëvjosë), sipas tij fshati më i bukur në gjithë trevën shqiptare. Piktori Diamant (Elmas) Shehu i cili sot bënë një jetë boheme, është një vizionar që ka gjetur frymëzim të veçantë në peizazhin dhe trashëgiminë e tij kulturore, shkruan KultPlus.
Jeta e thjeshtë i ka ndihmuar të mbajë fokusin tek krijimi, pa ju nënshtruar rregullave dhe konvencioneve të shoqërisë. Që në kohën e tij të fëmijërisë, Diamanti manifestoi aftësinë e tij të jashtëzakonshme për të vizatuar dhe për të përdorur ngjyrat në mënyrë të mahnitshme. Në ato fusha të gjelbra dhe kodrat e Anëvjosës, ai gjeti burimin e parë të inspirimit për kreativitetin e tij të ardhshëm. Fshati i tij i lindjes nuk ishte vetëm një vendbanim, por një burim i pashtershëm për të nxjerrë në pah bukurinë natyrore dhe ritmet e jetës rurale.
Filloi të vizatoj që kur mban mend vetën. Me mbështetjen e babait të tij, që për të mbetet i paharruar, ai vazhdoi pandalur rrugën e pikturës.
“Babai gjeti te unë talentin dhe nuk u tërhoq kurrë, as kur mori vlerësim negativ për talentin tim. Andaj i jam mirënjohës përjetë”, shprehet Diamanti në një intervistë për KultPlus.
Përderisa përkrahja nuk i mungoi, ajo u kthye në punë e vullnet për të kaluar me sukses konkursin për pikturë në liceun artistik “Jordan Misja” në Tiranë dhe tutje shkollën e mbaroi në qytetin e Beratit me mësues, artistë të njohur të pikturës, skulpturës dhe grafikës.
“Ekspozitën e parë e kam hapur në vitin 1987 në SHQUP (Shtëpia Qëndrore e Ushtrisë). Me rënien e sistemit totalitar kontakti me artin u bë më tepër shpirtëror, për më shumë se 20 vjet. Në vitet e para të demokracisë kam qenë në kërkim të vetvetes dhe në këtë periudhë deri në vitin e Zi për Shqipërinë, 1997, kam mbijetuar duke bërë punë nga më të ndryshmet”, shprehet Diamanti për një ndër periudhat më të vështira të jetës.
Sot, kur ne po bisedojmë me të, ai jeton dhe punon në sheshin e piktorëve në ishullin grek të Rodosit.
Ishulli grek i Rodosit, ky ishull i lashtë, i mbushur me pasuri historike dhe pamje natyrore të mahnitshme, i ofroi artistit një platformë për të shprehur ndjenjat e tij më të thella. Duke përdorur teknika të ndryshme dhe kombinime ngjyrash, Diamanti i dha jetë peizazheve të pafundme të ishullit, duke i dhënë atyre një dritë të re dhe një kuptim të thellë emocional.
Pikturat e tij kanë një shtrirje të gjerë, ndërsa për portretet që duket sikur janë pjesa dërmuese e punës së tij të përditshme, ai thotë se akoma nuk ka gjetur arsye tjetër për të punuar portrete ,veç atyre ekonomike.
“Portreti është gjini e vështirë nga ana teknike por vetëm si portret, pa u plotësuar me atmosferën historike dhe pa u kompozuar nga syri i artistit, ngelet larg artit”, shprehet Diamanti.
Edhe pse sot jeton në Greqi, ai ka mbetur i pandarë nga kujtimet e fëmijërisë së tij në Anëvjosë. Për artistin, kjo pjesë e jetës së tij është burimi i vërtetë i identitetit dhe frymëzimit të tij. Duke mbajtur gjallë trashëgiminë kulturore të fshatit të tij të lindjes, ai ka sjellë në jetë historinë dhe traditat e tij nëpërmjet pikturave.
Ndërsa kur flasim për portretet, aty ku piktori duket sikur ka zhytur veten dashje padashje, ai në këtë pikë ka një portret që e ka realizuar qindra herë.
Është portreti i aktorit të njohur shqiptar, Bekim Fehmiut, për të cilin piktori flet me superlativa dhe dëshmon se ka ruajtur lidhjen e fortë me identitetin shqiptar dhe e ka sjellë atë me pasion në punën e tij artistike.
“Bekim Fehmiu është një mit i madh dhe një pikë referimi për të gjithë ata artistë që e shikojnë se jeta e tyre artistike dhe kulturore ngjan për nga natyra dhe kushtet politike dhe shoqërore në të cilat duhet të gjej rrugën për të punuar dhe jetuar normalisht dhe duhet të bëhen ura lidhëse për popujt dhe politikën e stilit ballkanik, që punon për të kundërtën”, shprehet artisti Shehu.
Përkundër dashurisë së madhe për këtë aktor, Diamanti nuk e ka pasur fatin ta takoj fizikisht asnjëherë, por me figurën e tij artistike ai pohon se takohet çdo ditë.
“Takohem me të kur turistët serb thonë se është serb dhe kur ata shqiptarë e blejnë portretin e tij ,apo edhe kur vendasit grekë befasohen kur mësojnë kush është artisti që ka luajtur rolin e Odiseut përkrah të madhes Irene Papas. Por momentet më të mira i kam me bashkatdhetarët tanë të cilët befasohen kur mësojnë se jam shqiptar dhe marr guximin të pikturoj Bekim Fehmiun në Greqi”, shprehet Diamanti teksa ndan me ne edhe një moment shumë emocional kur një djalë nga Vlora, me profesion aktorë në Londër, po qante përballë portretit të Bekim Fehmiut derisa nuk po mund të merrte veten për tu shprehur nëse mund ta blinte atë portret.
Përmes pikturës së tij, Diamanti ka një synim, që figura e Bekim Fehmiut të njihet edhe nga populli artdashës grek dhe të largohet çdo pengesë fetare, ideologjike dhe kulturore ndaj krijimeve artistike të cilat përcjellin mesazhe që nuk përkojnë me këndvështrimin e ngushtë që kultivojnë për shekuj me radhë në Ballkan.
“Arti është shpirti i njeriut. E bukura do të duhet të kultivohet kudo dhe ajo duhet të triumfojë. Mbi të zakonshmen, të rëndomtën ,mbi atë që përmban kotësinë. Nëpërmjet artit mund të shkruajmë historinë njerëzore pa ftuar politiken në kuvend”, thotë piktori.
Krejt për fund, Diamanti ka zbuluar për KultPlus se është duke punuar për një ekspozitë individuale në grafikë dhe skulpturë të cilën do ta prezantojë në Ishullin e Rodosit ku jeton që nga viti 1997.
Përkundër jetës së vështirë e plot sfida, nëse do të kishte një gjë për të cilën do të kthehej në kohë dhe ta bënte ndryshe, Diamanti nuk është i kësaj natyre.
“Nuk do doja të shikoj prapa për të ecur përpara. Besoj se koha nuk kthehet më. Për më tepër besoj te thënia: Mos humb kohë për kohën që iku. / KultPlus.com
Më 15 qershor 2010 vdiq aktori që do të linte gjurmë të pashlyeshme në kinematografinë e Ballkanit dhe më gjerë, Bekim Fehmiu.
Sarajeva, ku familja e tij gjakovare vuajti internimin, do të ishte edhe vendi ku Fehmiu do të vinte në jetë. Familja e tij qëndroi me banim në Shkodër deri në vitin 1939. Pas pushtimit italian dhe bashkimit të një pjese të Kosovës me Shqipërinë, u zhvendosën drejt Prizrenit. Gjatë viteve 1956-1960, Bekim Fehmiu studioi në Fakultetin e Artit Dramatik në Beograd.
Spikati veçanërisht në filmin “Mbledhësit e puplave” dhe menjëherë ra në kontakt me shumë shtëpi filmike ndërkombëtare. Ka luajtur një sërë rolesh, duke interpretuar në shqip, në maqedonisht, në serbisht, në turqisht, në spanjisht, në frëngjisht, në anglisht dhe në italisht. Mishërimi mjeshtëror i personazheve prej tij, do të hasej dukshëm në realizimet “Prova speciale”, “Odiseja”, “Aventurieri”, “Rruga”, “Vite të nxehta” dhe “Dezertori”.
Fehmiu ka bashkëpunuar me emra të mëdhenj të artit filmik, si: Ava Gardner, Robert Shoè, John Huston, Dirk Bogard, Irene Papas, Claudia Cardinale etj. Shqipërinë e vizitoi për herë të parë në vitin 1972, ndonëse nuk e fshehu kurrë dashurinë për vendin e origjinës. / KultPlus.com
Los Anxhelesi është thuajse në anën tjetër të botës, nëntë orë larg Shqipërisë dhe Kosovës, kur lind dielli këtu atje në Kaliforni perëndon. Mëngjesi i asaj të marte (të këqijat shpesh sipas një fiksimi bestyt, ngjasin të martave..), ishte i mugët, kishte diçka brerëse në heshtjen e zbrazët dhe ngathtësinë e asaj fillimdite…(!) Hapa internetin. … O Zot! Mora ç’pritej dhe më keq: “Bekim Fehmiu passed aëay!”
Lajm i papritur, tronditës! “Aktori i famshëm Bekim Fehmiu (74) kryen vetëvrasje, ditën e martë datë 15 qershor 2010, rreth orës 15:30 në apartamentin e tij, në rrugën ‘Stanislav Smarçeviç’ nr.5, në lagjen ‘Zvezdara’, në Beograd – shkruhej në njoftim. I ka shtënë vetes me pistoletë… cili është shkaku, që e shtyu heroin e famshëm të filmit kult “Mbledhësi i puplave” të kryente vetëvrasje, për momentin nuk dihet.. kishte humbur ndoshta shpresat për jetë, me përjetimin e një gjendjeje sfilitëse depresive…”.
Për fat të keq, disa herë e kisha shtyrë telefonatën me të në Beograd, të cilën një zë i brendshëm më nxiste ngulshëm t’ia bëja si çdo herë tjetër, po s’qe e thënë. Ishte si dënim për ta ndierë edhe më shumë dhembjen që më dha lajmi fatal dhe ndjesinë e fajit prej shkujdesjes time, mundësinë e humbur… Lajmet në largësi peshojnë më rëndë. Për ta ndarë dhembjen i shkrova mikut tim Mevlan Shanaj në Tiranë, me të cilin komunikonim dendur, por këtë herë biseda jonë ishte ndryshe, edhe ajo e rënduar.. Vetëvrasja tregon, folëm, se ai nuk është pajtuar me pushtetin e vdekjes dhe, si njeri me karakter të fortë, i ka bërë sfidë asaj, duke i dhënë fund jetës pa pritur që vdekja t’ia mbyllte perden.
Bekimin e kam njohur nga afër, e kisha mik, ia njihja jetën në hollësi; kam qëndruar shpesh me të, bisedonim me orë për gjithçka në kafenenë e Teatrit Dramatik Jugosllav, ku ai shkonte çdo ditë. Artist i madh, i vetmi nga krejt vendet e Lindjes para rënies së Murit të Berlinit, që u bë i famshëm përbotshëm, me mbi pesëdhjetë rolet që krijoi e luajti në Evropë, Amerikë, Afrikë, Azi… Shkëlqeu në start me rolin e ciganit Boro te “Mbledhësi i puplave”, me të cilin u bë i njohur nga kineastët perëndimorë dhe publiku gjithandej. U nominua për çmimin “Palma e Artë” për aktorin më të mirë në Festivalin e Kanës por ia rrëmbyen nga duart në çastet e fundit, pa u kuptuar se si dhe pse..(?!)
Pas suksesit në Kanë, atij iu besua Odiseu, heroi i Homerit, rol me të cilin fama e tij u përhap rrufeshëm mbi glob. Luajti në filma me Xhon Hjuston, Ava Gardner, Irenë Papas, Klaudia Kardinale dhe me shumë yje të tjerë të kinemasë botërore. Rrallë të gjëndej një yll me staturën, pamjen, hijeshinë dhe me shkëlqimin prej ylli në kinema si Bekim Fehmiu. Në pamje, model i mashkullit mesdhetar, i gjallë dhe ekspresiv, me temperament shpërthyes (sillni në kujtesë për një çast, zemëratën e Odiseut me rivalët e Penelopës, në episodin pas kthimit në Itakë) që e bëri aq të kërkuar nga regjisorët dhe studiot e filmave në Evropë dhe në Shtetet e Bashkuara.
Si njeri kishte personalitet unik, karakter të fortë, i drejtë dhe i vendosur, shpirtmadh por i thjeshtë e i ndjeshëm në brendësi, me një intelekt të lindur, me dije e njohuri në shumë fusha, intelektual i vërtetë. Shqiptar “24 karat” për nga natyra njerëzore, krenar dhe i pakompromis për gjëra madhore, me një dinjitet të adhurueshëm. Kërkesën e producentëve të studios së famshme “Paramount Pictures”, një nga shtëpitë më të mëdha filmike të botës për ndryshimin e emrit të tij në një emër artistik, në favor të tregut Bekimi e kishte refuzuar.
Ndryshimi i emrit si efekt ndikues ndaj shijes së publikut amerikan, ka qenë ngaherë veprim i natyrshëm në studiot e Hollivudit, që nga ikona e bukurisë dhe e famës Merilyn Monroe, e lindur si Norma Jeane në 1 qershor 1926 (dhjetë vite përpara, në të njëjtën ditë me Bekimin edhe ajo me një vdekje tragjike). “Jo”, kishte thënë Bekimi, “emrit tim s’mund t’i hiqni asnjë shkronjë, përndryshe unë nuk luaj në film!” Dhe i kishte mundur producentët e “Paramount”-it. Ikja e tij e pazakontë s’mund të shpjegohet rëndom në mënyrë superficiale dhe as të hamendësohet pa kuptuar rrethanat dhe motivet personale, njerëzore dhe psikike njëherazi, të cilat në rastin më të natyrshëm kërkojnë empati.
Vitet rendin. Për herë të parë e kam takuar kur erdhi në Shqipëri, në fillim të viteve ’70-të, në kulmin e famës, pas rolit të Uliksit. Si çdo artist i ri, e kisha ëndërr t’i afrohesha e të bisedoja me të për pak çaste, të njihesha, t’i shtrëngoja dorën e ta përqafoja…Te Bekimi ne shihnim mundësinë e një ëndrre të trupëzuar në një person, i cili ishte jo veç një yll, por një simbol e shembull ideal, të cilit, lusnim fatin t’i ngjanim, qoftë në fantazi..! Kishim ëndrra por pak shpresë për t’u bërë dikushi këtej asaj bote të largët e të lirë, me të cilën na ndante një det dhe gardhi i kufirit me tela me gjemba. Bekimin, si vëlla të një gjaku, e ndienim tonin, jo të huaj por të afërt, model të ëndrrës e jo vetëm… Ai vinte si nga qielli, simbol i madhështisë dhe i lirisë njëhershëm, një Odise special për artistët shqiptarë. E takova në bulevardin e madh, me kërkesën e tij për të më njohur (!), pasi për çudinë time, kishte parë një kinonovelë të regjisorit Pirro Milkani, “Meço”, ku unë luaja rolin kryesor. E takuam së bashku me Verën,- ishim në dashuri atëherë – vinte i shoqëruar nga disa personalitete, regjisorë, kineastë dhe ndonjë aktor… Disa hapa drejt meje, si për befasi më thirri me emrin e plotë: “Timotheo! Ta kam pa filmin, përgëzime për lojën moderne”.
U afrua, u përqafuam, ai vijoi: “Kam një mik, Omar Sherif, e njeh..?”. Po, i thashë. “Asht artist ma i madh se unë por lojën tande do e kishte pas zili. Duhet të eskortohesh, provën e ke krye në Shqipni..!” Sigurisht, ishte një kompliment i skajshëm i cili, në fakt, edhe pse bëri përshtypje e u përhap si lajm (u shkrua dhe në gazeta për të) unë nuk e mora si të vërtetë sepse s’mund të ishte i tillë, veçse një inkurajim i paimagjinueshëm për të dhënë një mesazh, atë të hapjes së kufijve për artistët për të krijuar në arenën e botës së lirë. Ai, mendova, si artist i madh, duke u dhënë kredibilitet e zemër artistëve të rinj kërkon që të ndikojë tërthorazi te institucionet e artit mesazhin për një liri krijuese për artistët, me një qëndrim kundërvënes ndaj mbylljes dhe izolimit të artistëve brenda një sistemi me liri të kufizuar, të rëndomtë e dogmatik, atë të socrealizmit.
Ai e njihte mirë realitetin e errët të sistemit të Lindjes, të cilin e gjeti ku e ku më të tmerrshëm në Shqipërinë komuniste në ato vite. Pas një shfaqjeje të versionit kinematografik të filmit serial televiziv “Odiseu”, në një intervistë që dha pas filmit, shprehu dëshirën që të luante Skënderbeun, gjë që s’u bë kurrë realitet. Ishte 36 vjeç atëherë, shtatlartë e i hijshëm, një model i përsosur në çdo kuptim për heroin kombëtar. Por gjërat e mëdha s’mund t’i paracaktosh edhe pse i ëndërron, ato ndodhin rrallë ose s’ndodhin, por kur ndodhin ndodh mrekullia. Në vitin 1991 shkova për herë të parë në Kosovë. Nga takimi me Bekimin në Tiranë kishin kaluar njëzet vite. Çdo verë ai shkonte te vëllai dhe motra në Prishtinë, aty edhe e kalonte verën, në Beograd dimëronte. Karrierën artistike në ish Jugosllavi e kishte mbyllur për arsye politike qysh më 1987.
U takuam pas vitesh dhe ai kujtoi mallshëm rrugëtimin e tij të parë në Shqipëri, episodet e çmuara të asaj vizite. Hapjen më së fundi të Shqipërisë drejt perëndimit, e konsideronte fat edhe për Kosovën. Atë ditë shkuam me të në rrethinat e Prishtinës, së bashku me Arbër Xhaferin, poetin Eqrem Basha, gjuhëtarin Rexhep lsmajli me bashkëshortet e tyre, te shtëpia e skulptorit të shquar të Kosovës Agim Çavdarbasha (shtëpi që u dogj e u bë shkrumb në kohën e luftës nga ushtria e Milosheviçit). Ishte një ditë e jashtëzakonshme, e ngrohtë dhe e gëzueshme, me biseda interesante e plot humor, e shoqëruar me një “fli” kosovare, e cila na shijoi por mbi të gjitha na bëri të ndihemi ashtu, të ulur përreth tryezës së toku, si në një “sofër” zemre. Aty folëm edhe për projektin e lënë të Skënderbeut. Bekimi ishte 52 vjeç dhe e kishte kapërcyer moshën rinore.
Sapo u ktheva nga vizita në Kosovë, shkruajta përshtypjet e atij takimi mbresëlënës në revistën për kinemanë, në një shkrim të titulluar “Skënderbeu i pafan”, (titull i huazuar prej De Radës), në të cilin flisja veç atyre çasteve të haresë mes miqsh edhe vëllezërish edhe për “zhgënjimin” e Skënderbeut, mosrealizimin e ëndrrës së Bekim Fehmiut dhe të të gjithë shqiptarëve për një hero të dimensionit të tij! Filmi mbeti një ëndërr në sirtar për arsye të njohura mes dy vendeve në armiqësi. Me Bekimin flisnim me orë të gjata për çështje të ndryshme, jo vetëm për aktrimin, i cili ishte veçse një temë e bisedave por, ndoshta, jo më i rëndësishmi.
Dijet e tij ishin të gjëra, në art e letërsi, arkitekturë, histori; ai e njihte në thellësi shpirtin e kombit të vet. Shquhej për një kujtesë të jashtëzakonshme, aftësinë për të mbajtur mend emra e data, detaje e çdo gjë deri në hollësi. Kur fliste për politikë ishte i matur dhe objektiv, jo i njëanshëm e konjuktural, në çdo rast parimor e intransigjent për çështje të mëdha të kombit. Më tregoi se si i kishte dhënë fund karrierës artistike në ish Jugosllavi, në vitin 1987, me anë të një deklarate verbale përpara publikut, se s’do të luante më në skenë asnjëherë pas asaj nate të fundit të shfaqjes së “Madame Kolontaj”, në Teatrin Dramatik Jugosllav, në shenjë proteste ndaj politikës serbe në Kosovë.
Që nga ajo natë e fundit e shfaqjes ku luante dy personazhe, Leninin dhe Stalinin, ai nuk doli më në skenë dhe po ashtu, nuk xhiroi asnjë film në Serbi, vetëm në Angli, Itali, në Azi. Roli i tij i fundit në film ishte ai i Jozefit, te “Fëmija me emrin Jezus”, një produksion i televizionit italian. Po… Një rol shqiptar? Personazh që të flasë shqip? Vetëm një rol simbolik në një film të Kosova-Film? Vetëm aq?! Të ketë ndonjë mister (?), mund të hamendet? Gjuha? Jo. Bekimi fliste një shqipe të pasur, krahinore por të veçantë e plot ngjyrim në tingëllim, që e hijeshonte dhe zëri i tij i thellë prej baritoni; fliste rrjedhshëm e pa gabime, huazimet nga gjuhë të tjera, nuk i qaste kurrë. Ishte xheloz, në përshtypjen time, fanatik për gjuhën…
Librin e parë, të autobiografisë së vet, të titulluar “Shkëlqyeshëm dhe tmerrshëm” që u bë bestseller në ish Jugosllavi, e ka shkruar në shqip dhe në sërbokroatisht. Kalibri i tij artistik, kryesisht angazhimi në projekte ndërkombëtare, ia ngushtuan mundësinë për të luajtur personazhe shqiptarë, në filma të produksionit të “Kosova Film”. E vërteta është se ai pranoi në një-dy raste edhe oferta me teatrin dhe filmin në Kosovë, por ato, siç flitej, nuk u realizuan për arsye të mosorganizimit të punës, sipas kërkesës e disiplinës artistike jo për faj të tij. Në marrëdhënie krijuese ai ishte pedant.
Përpjekje pati edhe nga regjisorë shqiptarë si Kujtim Çashku për ta afruar, si te filmi “Kolonel bunker” për rolin e Kolonelit, por as aty nuk u finalizuan dëshirat e ndërsjella për arsye të ndryshme, çështje skenari kryesisht edhe, ndoshta, se Bekimi ishte “i vështirë” për t’i hyrë një roli nëse gjithçka nuk ishte në nivelin që ai vetë kërkonte… pak nga pedantizmi por, mbase edhe nga droja e provës së herës së parë në një rol në shqip..! Ku ta dish…(?!)
Gjithsesi, e kishte peng deri në një ndjesi “faji” atë, që s’kishte vënë vulë si aktor, qoftë edhe në një personazh shqipfolës; zhgënjimi i Skënderbeut ia kishte lënë atë vragë krijuese. Në Kosovë, ka pasur ndonjëherë një qëndrim të ftohtë ndaj Bekimit, që nuk interpretoi personazhe shqiptarë në kinema dhe në teatër. Në raste të veçantë, ka pasur qëndrime tendencioze e përjashtuese ndaj figurës së tij si artist i madh, sa nga pezmi te një pjese adhuruesish për këtë gjë dhe nga ekstremizmi e nacionalizmi i tepruar i disa të tjerëve.
Ndodhi e pandodhshmja, Parlamenti i Kosovës nuk e mbajti minutën e heshtjes për ndarjen e tij nga jeta! E rëndë, e trishtë. Sekush ka gjykimin e vet. Bekimi i dha famë artistit me gjak shqiptar ashtu si vëllezërit Belushi, jashtë trojeve shqiptare… kjo famë vlen më tepër se mungesa e saj. Bekimi fliste me dashuri e vlerësim për kolegët, për aktorë të huaj e veçmas shqiptarë. Për Faruk Begollin, pa dyshim, sepse ata të dy bënin një binom dominues në kinemanë jugosllave në vitet ’60-’70, 80. Ai kishte vlerësim të veçantë për Enver Petrovcin, si një aktor, (siç më është shprehur) i cili ua kishte kaluar (për sa kohë luajti) aktorëve më të mirë të teatrove të Beogradit.
I çmonte dhe aktorët shqiptarë në ato pak filma që i kishte parë, për profesionalitetin krijues, mbi komponentët e tjerë të filmit… madje i njihte edhe me emra si, Ndrekë Lucën, Sandër Prosin, Bujar Lakon, Agim Qirjaqin, Rikard Ljarjan, Llazi Sërbon e ndonjë tjetër… edhe pse disa prej tyre s’i kishte takuar e s’i takoi asnjëherë E mbaj mend si sot se si u entuziazmua nga loja e Agim Qirjaqit tek “Ylli pa emër”, në skenën e Akademisë së Arteve, në ardhjen e tij të parë. Si një profesionist, Bekimi çmonte realizmin në film, në regjisurë dhe veçmas në lojën aktoriale, ai e quante të papranueshëm patetizmin në shprehjen e emocioneve, të cilin kinematografia jonë asokohe e kishte si rudiment nga teatri dhe nga fakti se ishte art i ri, profesionalisht ende i paemancipuar e jo vetëm. Një nga filmat pas viteve ’90-të që kishte parë, “Parullat” e pëlqente dhe fliste me vlerësim për të. Bekimi më foli njëherë për Rade Sherbexhian, aktorin kroat, që e kishte mik të afërt dhe për karrierën e Rades në Shtetet e Bashkuara, nëpër rolet e spikatur.
Sherbexhia, sigurisht, nuk e kaloi famën Bekim Fehmiut në perëndim. Pasi luajti në filmin “Before the Rain”, (fitues i Oscar-it për filmin në gjuhë të huaj atë edicion), e pyeta Bekimin nëse kishte ndonjë peng për rolin që i ishte propozuar nga regjisori dhe nuk e luajti, por e luajti në film Sherbexhia, Bekimi u shpreh në superlativë, sa më çuditi kur më tha se nuk do ta kishte luajtur kurrë më mirë se Sherbexhia atë personazh. Të dy të mëdhenjtë kishin një miqësi e vlerësim të madh ndaj njëri-tjetrit. Pas ikjes së Bekimit, Sherbexhia, i cili njihet edhe si këngëtar e muzikant, kompozoi një baladë kushtuar mikut të tij të paharruar, të titulluar: “Pjesma za Bekima”, të cilën e këndoi. Ky është teksti i shkruar prej tij:
KËNGË PËR BEKIMIN
Deshe njerëzit t’i bëje më të mirë dhe shuaje prushin në pëllëmbë, krejt çka mundje t’u thuaje në heshtje u dogj në një ditë.
Më pas këndove për ta, më pas loze për ta edhe shpirtrat e lënduar ua qetësoje, derisa nuk e vranë shokun tënd dhe të parët i vunë flakën qytetit.
Hej Boro, i bardhi Boro, U tretën ditët tona. Hej Boro, i bardhi Boro, u zhduk gjithçka si bora e vjetme. Ku nuk pata vëllezër, ti ishe vëllai im, në këngën time sot edhe heshtja jote këndon.
Një kohë e largët, e re, shpirtrat e lënduar na i ushqen. Ti po shkon, e unë mbeta ta paguaj borxhin në kafene.
*(Shqipëruar nga Çlirim Lazaj)
Në vitin 2004, ai erdhi si i ftuar nderi në edicionin e spektaklit “Dua më shumë Shqipërinë”. Disa herë i kishte refuzuar ofertat për president jurie në festivale teatri e filmi në Shqipëri. Në Kosovë, zor të ketë ndonjë dalje në mediat publike. E prita në Han të Hotit.
Vinte së bashku me të shoqen, Branka Petriç, aktore (kroate nga i ati), me të cilën e kaloi gjithë jetën; kishin dy djem, Uliksin (me emrin e heroit që i dha famë dhe lindi fill në atë kohë), aktor me talent edhe Uliksi, i cili e la ish-Jugosllavinë qysh në trazirat e fillimit dhe u vendos në Nju Jork, ku banon edhe sot, me Snezhanën, aktore e njohur, me origjinë nga Bosnja. Kanë një vajzë, Nika, e cila jeton në Los Anxheles dhe merret me artin e filmit, me shkrime e skenarë e filmime, të cilën Bekimi e la të vogël dhe e kishte dobësi… Edhe Hedoni, djali i dytë, jeton në SHBA. Ato ditë të ardhjes së Bekimit pas 30 vitesh në Shqipëri, mbeten të paharrueshme.
Takime, intervista, shëtitje, vizita në muze etj., dhe në fund spektakli. I emocionuar, teksa ngjitet në skenë, shtatlartë dhe elegant, me zërin e thellë e të bukur përshëndet me thjeshtësi solemne publikun e sallës, të ngritur për nder të artistit në këmbë. Pas duartrokitjesh të gjata e thirrjesh plot zjarr, Bekimi i drejtohet publikut me fjalët: “Përse ngriheni në këmbë, pse më nderoni, unë nuk e meritoj, nuk kam bërë asgjë për ju!” Dhe nis e reciton vargjet e Nolit, Himni i Flamurit. Në provat e mëngjesit, para natës së spektaklit ndodhi një episod i pabesueshëm: Bekimi papritur reciton prej kreut në fund krejt poemin “Korbi”, të Edgar Allan Poe-s, shqipëruar nga Fan Noli. Befasi për ata që u ndodhën në sallë dhe fat që e ndoqën atë mrekulli.
Sa mbaroi vargun e fundit, i paduruar renda të pyes teknikun e zërit, nëse e kishte regjistruar? Ai më shkeli syrin në mënyrë aprovuese. Besoj se (edhe pse deri sot nuk gjendet ai regjistrim..?!) do të vijë çasti për të dalë si nga ëndrra ai material i çmuar në shqip, ajo performancë plot frymëzim e thënë me një frymë, si dëshmi a sprovë për pengun e mbetur në shpirtin e artistit për t’u shprehur në gjuhën e tij?! (Do ta ketë pasur Aleksandër Moisiu vallë një peng të tillë nëpër skenat e botës..?!) Ato ditë, Bekimi më dhuroi librin e parë të autobiografisë, “E shkëlqyeshme dhe e tmerrshme”, bestseller, të cilin ai donte ta botonte edhe në Shqipëri, një nga vetërrëfimet më tronditëse e të jashtëzakonshme të shkruara nga një aktor.
Kam përkthyer dhe “Songs My Mother Taught Me”, (Përtej famës, në shqip) një autobiografi e Marlon Brandos; të dy librat veç e veç, janë të një niveli të lartë dhe mund të krahasohen në vlera. Të mëdhenjtë janë të ngjashëm. Në librin e Bekimit shkruhet historia e jetës së një familjeje shqiptare në Kosovë, nën trysninë e politikës së egër antishqiptare serbe, e parë me syrin e një fëmije, të djaloshit ëndërrues dhe artistit të ardhshëm, i cili është si një personazh përjetues i dramës dhe i madhështisë së vendit të vet, Kosovës. I ati kishte qenë mësues patriot, i përndjekur e i burgosur nga UDB-ja për veprimtari politike kundër diskriminimit, poshtërimit dhe eliminimit që u bëhej shqiptarëve.
Në vizitën e tij të parë në Shqipëri, në muzeun e Gjirokastrës, Bekimi kishte parë mes patriotëve të shquar të kombit edhe emrin e të atit, Ibrahim Fehmiu dhe i ishte bërë zemra mal, siç më tha, “Jam ndierë krenar kur kam pa foton e babës, Ibrahim Fehmiu në muzeun e Gjirokastrës!” Ai kërkoi atë kohë që të investonte personalisht për ndërtimin e një shkolle të cilës dëshironte t’i vihej emri i të atit por shteti komunist nuk ia pranoi kërkesën. Bekimi e përfundoi edhe librin e dytë të autobiografisë, i cili flet për karrierën e tij si artist, gjithë sa arriti përmes mundit e talentit unik në artin e kinemasë, me rolet që krijoi. Bekim Fehmiu e përmbushi misionin si artist ndaj kombit të vet dhe e la këtë botë me përmasën që lënë pas gjigantët! Edhe sot, pas 13 vitesh të ndarjes nga jeta, kujtoj trishtueshëm fundin tragjik të atij artisti të madh, i cili e mbylli siparin e jetës së tij në mënyrën e vet, duke e kundërshtuar fatin e zotave, si Uliksi. Jetoi madhërishëm dhe vdekjen e zgjodhi si destin të fatit të tij. Njerëzve të mëdhenj, vështirë t’ua gjykosh vendimet. Panorama/KultPlus.com
Uliks Fehmiu, në një tekst të botuar në ‘Filozofskimagazin’, rrëfen shkurt dhe bukur historinë e të atit, aktorit të madh, Bekim Fehmiu.
Për të folur për të atin tim, Bekim Fehmiun, më duhet së pari të flas pak për gjyshin tim Ibrahimin. I lindur në vitin 1892, në Gjakovë, në një familje tregtarësh dhe intelektualësh, ka përfunduar shkollën për mësues dhe medresen në Shkup. Biografia e gjyshit tim më shkurt mund të rrëfehet në shembujt e emrave të fëmijëve të tij të cilët i kishte emëruar personalisht, duke u munduar që këta emra të jenë shqiptar (në vend të emrave turqisht dhe arabisht, që ishin të zakonshëm), emra që në mënyrë simbolike flasin për idealet të cilat i kishte ndjekur.
E bija më e vjetër, Besa – fjalë e nderuar, betim dhe një lloj shenje mbrojtëse te shqiptarët; Shpresa – shpresa për ditë më të mira për popullin shqiptar; Bashkim – i biri i parë – bashkimi i popullit shqiptar; Arsim – edukimi i popullit; Fatmir – fati i mirë për popullin; im atë Bekim – bekim për popullin; Afërdita – mëngjesi është afër popullit shqiptar; Luljeta – lulja e jetës.
Me libër dhe me pushkë në dorë, ka qenë dora e djathtë e Bajram Currit, udhëheqësit të kryengritjes se shqiptarëve kundër turkut, në vitin 1912. Si njeri ndër mësuesit e parë shqiptar, i dedikohet edukimit të popullit dhe hapjes se shkollave si në Kosovë, ashtu edhe në Shqipëri. Për këtë pushteti serbo – malazez e dënon me vdekje. Në kohën e Mbretërisë se Jugosllavisë, e ndjekin si mbështetës i Bajram Currit dhe i Fan Stilian Nolit. Gjyshin e ndjek edhe kryetari i Shqipërisë Ahmet Zogu, kërkon peng për kokën e tij mija dukat. Në vitin 1929 është arrestuar dhe izoluar në Valevë. Për këtë kohë, familja e tij jeton në Gjakovë, për t’u depërtuar të gjithë së bashku në Sarajevë, në vitin 1931, ku përveç tre fëmijëve të lindur, vijnë në jetë djemtë Arsimi, Fatmiri dhe, në vitin 1936, i ati im Bekimi.
Në vitin 1939, pas okupimit të Shqipërisë nga italianet, kalojnë në Shkodër ku gjyshi bëhet drejtor didaktik i shkollave fillore, ku edhe i lind e bija Afërdita. Pas rënies se Mbretërisë se Jugosllavisë në vitin 1941 familja kthehet në Kosovë, në Prizren, ku ai vazhdon punën edukative dhe patriotike. E arrestojnë edhe gjermanët. As në kohën e re të Jugosllavisë Socialiste nuk ndalet rrethi i golgotës ndaj familjes Fehmiu. Gjyshin e arrestojnë dhe pas një procesi të montuar dënohet. Pas lirimit nga burgu vdes shpejt në vitin 1951.
Gjyshja ime Hedija, e lindur në Gjakovë në vitin 1908, ka ndjekur rrugën e gjyshit dhe të gjitha problemet. I ati im mendon se nuk ka gjetur mjaft fjalë adekuate për të përshkruar e gjithë atë që ka duruar dhe ka bërë nëna e tij. Gjenerata e babait tim Bekimit është gjenerata e parë në historinë e Prizrenit e cila tërë shkollimin e ka kryer në gjuhën shqipe – nga shkolla fillore deri te gjimnazi. Pas gjimnazit babai bëhët anëtar i dramës shqipe në teatrin kombëtar rajonal – teatri i vetëm profesional në Prishtinë (përkatësisht në Kosovë). Akademinë e teatrit në Beograd e regjistron në vitin 1956, në klasën e profesorit dhe drejtorit të njohur Mate Milosheviq. Kalon provimin dhe pranohet me kushtin që të mësojë gjuhën serbo-kroate. Teatri i Prishtinës i ndan bursë, por mallkimi të cilin e kanë shënuar “zotërat” politik në familjen Fehmiu e ka kapluar edhe babanë tim. Pas dy muajve ia ndërpresin bursën. Fal rektorit të Akademisë Dushan Matiq fiton shkollimin deri në fund të studimeve.
Shpejt e mëson gjuhën serbo-kroate, që në vitin 1960 të bëhet anëtari i rregullt i teatrit më të mirë – i teatrit të dramës jugosllave. Edhe në ditët e sotme profesorët në akademinë e teatrit (Fakulteti i arteve dramatike) e përmendin babanë tim si shembull i talentit të jashtëzakonshëm dhe pas gjithash student i çmuar, dhe unë si student i po të njëjtit fakultet i kam dëgjuar këto. Deri në vitin 1967, kur jep dorëheqje në teatrin e dramës jugosllave për shkak të trajtimit të keq, bëhët artist i lirë, ka luajtur më shumë se 40 episode, role dytësore dhe disa kryesore, duke përfshirë edhe rolet në Atelje 212. Dy herë ka qenë asistent i regjisë te profesori Milosheviq në Rikardin III dhe Otkriću Dobrice Ćosića. Xhiron edhe filmat Roj, Put, Tople godine, Protest, Deps, Pavle Pavloviq etj.
Pas suksesit të madhë të filmit ‘Skupljači perja’ (Mbledhësi i puplave) me regji të Aleksander Petroviqit, ku luan rolin kryesor – Beli Bor (filmi është lauruar me dy çmime në festivalin e filmit Cannes në vitin 1967 dhe është nominuar për Oskar në vitin 1968.), fillon karriera e tij ndërkombëtare dhe bëhet ylli i parë botëror nga ky rajon dhe nënshkruan marrëveshjen shumëvjeçare me producentin italian Dino de Laurentis. Bëhët krenaria e ish Jugosllavisë. Kryesisht xhiron në Evropë, SHBA, Amerikën Jugore, Afrikë dhe Azi. Ka luajtur në gjuhën shqipe, serbo-kroatisht, maqedonisht, rome, turqisht, spanjisht, anglisht, frëngjisht dhe në gjuhën italiane.
Edhe sot shikohen filmat e njohur dhe serialet televizive në të cilat ka luajtur, siç janë Odiseja e Homerit me Irena Papas, Avanturistët me Candice Bergen dhe Olivia de Havilland, ku ka luajtur rolin kryesor – pleibojin Porfirija Rubiros, Dezerter me John Huston, me Richard Crenn, Chuck Connorsom; Licenca për të vrarë me Avom Gardner, Dirko Bogard, Timothyje Dalton…, Java e zezë e John Frankenheimera me Martheo Keller, Libera, dashuria ime me Claudio Cardinale, Salon Kitty me Ingrid Thulin, Helmut Berger…dhe shumë tjerë.
Për të fituar rolin kryesor në produksionin e filmit multibuxhetor të Paramountoves Avanturistët (The Adventurers, 1969), me regji të Leëis Gilbert i është dashur të mësoj gjuhën angleze për 10 javë. Rolin e ka fituar në vitin 1968, kur kam lindur unë. Në nder të babait tim është organizuar pritje e madhe në hotelin Pierre në New York ku është ai, në shoqërinë e yjeve tjerë të filmit Avanturistët (Me Olivia de Havilland, Candice Bergen, Anna Moffo, Ernest Borgine, Ferndando Reyom, Rossano Brazzije, Charles Aznavouro…), me ftesa të veçanta të zgjedhura është prezantuar si ylli i ri i filmit. Në këtë rast babai im ka mbajtur të stilizuar kostumin kombëtar shqiptar.
Ka xhiruar më shumë se pesëdhjetë filma në shumicën e tyre ka luajtur rolet kryesore. Në shenj proteste për shkak të propagandës antishqiptare dhe përhapjen e urrejtjes ndaj popullit shqiptar, babai im në vitin 1987 demonstrativisht lëshon shfaqjen në Beograd Madam Kollontaj(Agnete Pleijel) ku demonstron rolin e Leninit dhe Stalinit dhe përshëndetët publikisht me aktivitetet artistike në ish Jugosllavi.
Roli i fundit të cilin e ka luajtur për televizionin italian ka qenë Josipi i shenjt në filmin Djali me emrin Isus (Un bambino di nome Gesù, 1987.) me regji të Franc Rossi, i cili është shfaqur edhe në televizionin amerikan. Skenaristi dhe producenti Francesco Saardamagli ka thënë : “Bekim Fehmiu është i vetmi aktor internacional nga vendet komuniste lindore i cili ka xhiruar në perëndim, përreth 20 vite, duke gdhendur perden e hekurt, deri te shfaqja e Gorbaçovit dhe rënia e murit të Berlinit.”
Filmi i fundit të cilin e ka xhiruar është Gjingis Kan(Gengis Khan, 1992.) me regji të Kena Annakin në të cilin ka luajtur edhe Charlton Heston.
Pas Aleksandër Moisiut, aktorit nga gjysma e parë e shekullit XX, babai im aktori i parë internacional shqiptar në gjysmën e dytë të shek XX.
Shpërbërja e Jugosllavisë, luftë e tmerrshme vëllavrasëse, shkatërrimi i Vukovarit, bombardimi i Dubrovnikut, rrethimi disavjeçar i Sarajevës, lufta në Kosovë, bombardimi i Republikës Federale të Jugosllavisë kanë bërë më shumë që babai im të tërhiqet. Është tërhequr nga skena, çka për aktorin është agjenti më i fuqishëm dhe më i bukur. Është tërhequr në heshtje – në protestë, Hamleti kishte thënë “…ka mbetur heshtja”.
Fragmente të shkëputura nga libri “Shkëlqim dhe tmerr” pjesa e dytë e Bekim Fehmiut, përcjell KultPlus.
Përktheu Sabit Abdyli
Pse ju shqiptarët pas luftës (fjala është për luftën 1940/45) nuk u kthyet në Shqipëri – pyeti serbi 70 vjeçar. Mu kujtua pyetja e njëjtë e Jovan Mileqevit në Maribor. Tentova t’i përgjigjem. Po më ndali cimeri im, prit unë – Cernoputi Kovinac i mbajti leksion për shqiptarët si profesori im (dikur) Dr. Millosh Gjuriq. – Nëse dikush duhet të kthehet diku, atëherë ata duhet të jemi ne (serbet), jo shqiptarët. –ju përgjigj bashkëfshatarit.
Në vitin 1926 (vazhdoi 70 vjeçari) kur u bë reforma agrare më kanë ofruar tokë gati falas nëse vendosem atje (Kosovë). Po nuk shkova. “Shkëlqim dhe tmerr” , 2012, Beograd, Bekim Fehmiu, faqe 380.2.Irena (fjala është për artisten Irena Papas) kish imigruar në Romë për shkak grusht shtetit të Juntës ushtarake në Greqi. Kish vuajtur (merakosur) për mikun e saj kompozitorin Teodorakis. Për ta disponuar propozova të shkonim në restorant. Fillova të këndoj një këngë. Ajo pranoi këngën dhe vazhdoi ta këndojë në greqisht. I habitur reagova: “Prej ku e di ti këtë?” Kjo është këngë dashure shqiptare.Jo, kjo është këngë greke nga Janina – tha Irena. Atje jetojnë Arvanitasit, shqiptarët, apo? Duke vazhduar këngën nxori nga çanta e dorës pasaportën dhe – Lexo. Irini Leleku (mbiemrin në shqip dmth lejleku).Di ti flasësh shqip? – e pyes.Jo, por jam me origjinë shqiptare – më tha Irena.Për ty do ishte fantastike të jesh në rolin e Teutës, mbretëreshës ilire.
Nga libri (pjesa dytë) “Shkëlqim dhe tmerr” , 2012, Beograd, Bekim Fehmiu, faqe 167 3.Regjisori (fjala është për regjisorin italian të filmit “Odisea” Franko Rosi) papritmas më pyeti. Çka mendon për Rade Sherbexhijen ? Në ç’kuptim?Si artist. Po përgatisim “Iljaden”, dhe po mendojmë për te.Mirë keni menduar. Rade nuk është vetëm artist i shkëlqyeshëm, por edhe poet, këngëtar .. Ai është i zoti për të gjitha rolet; nga lypsari deri te mbreti.Shikimet e Frankos dhe bashkëpunëtorit të tij u kryqëzuan. Përnjëherë një si heshtje.Si ashtu, Bekim (Bekim Fehmiu) : sa herë të kem pyet ty për kolegët nga Jugosllavia, gjithmonë i ke lavdëruar. Por, kur kem pyet për ty derisa xhironim filmin “Quo Vadis” në Beograd, ata (artistët serbë) përgjigjeshin se je verbuar, se je irredentist, nacionalist. (Unë, thotë Rosi) Nuk kam mund ta shoh Odisen tim të verbuar. /KultPlus.com
Revista “Variety”, më 14 prill 1993, në faqen 75 ka botuar intervistën e gazetares Deborah Young me aktorin e famshëm shqiptar, Bekim Fehmiun. Shkrimi është si më poshtë.
“I vetmi superyll i vërtetë i dalë ndonjëherë nga Jugosllavia, aktori i filmit dhe teatrit, Bekim Fehmiu, është i njohur më së shumti për karrierën e tij unike në Hollivud – si plejboj amerikano-jugor te ‘Aventurierët’ e ‘Paramount’-it më 1970.
Ai ishte gati për një kalim në Hollivud, pasi u bë yll ndërkombëtar me ‘Mbledhësit e puplave’. Ky shans i erdhi në momentin e fundit, kur një aktor rus, cigan i vërtetë, u largua.
Dy dekada më parë Fehmiu e vizitoi botën si superyll i ardhshëm. Tani përpiqet të mbijetojë në një Beograd të shkatërruar nga lufta, si shqiptar i izoluar dhe i rrethuar nga lufta.
Kur ‘Mbledëshit …’ morën çmim të madh në Kanë, dhe një audiencë amerikane më 1968, Fehmiu papritmas kërkohej. Gruaja e Dino De Laurentisit, Silvana Mangano, donte që ai të luante me të te ‘Edipi mbret’, por një angazhim tjetër e prishi atë projekt. Ndërkohë, gruaja dhe djali i Lewis Gilbertit panë ‘Mbledhësit …’ dhe regjisori i dha atij rolin e vrasësit të zonjave – Dax Xenos te ‘Aventurierët’.
Fatkeqësisht, kur gjithçka u tha dhe u bë, Fehmiu kaloi nga ‘Mbledhësi i lumtur’ në një fatkeq. Filmi prej 15 milion dollarësh – një nga më të shtrenjtët të realizuar deri në atë kohë – dështoi; Fehmiu mori përsipër një pjesë të madhe të fajit. Ai i shuajti shpresat e tij në Hollivud.
‘Gabimi i madh i Gilbertit ishte të qenit shumë besnik ndaj romanit të Harold Robbins’, thotë Fehmiu, duke u kthyer prapa në kohë. ‘E bëri atë sikur të ishte duke përshtatur ‘Luftën dhe Paqen’’.
Si 57 vjeçar, Fehmiu jeton në kryeqytetin serb, në Beograd. Edhe ai luajti rregullisht role dytësore në bashkëprodhime të huaja dhe pavarësisht se ishte ylli më i madh i Jugosllavisë në vitet 1960’70, një aksident i rëndë automobilistik e pengoi atë të interpretonte – nga viti 1978 deri në 1981. Edhe pse herë pas here ka xhiruar filma ose seriale televizive jashtë vendit, mendja e tij është fiksuar në luftën që ka copëtuar vendin e tij.
‘Nuk jam i interesuar të aktroj për momentin’, tha Fehmiu për ‘Variety’. ‘Jam shumë i shqetësuar për të gjithë situatën këtu’.
Ai aktualisht mbështet shkollimin e katër të afërmve të tij pasi lufta shkaktoi mbylljen e disa shkollave. ‘Duhet të bësh punën tënde në çdo mënyrë që mundesh’.
Fehmiu pranon se jeta nuk është e lehtë për të si shqiptar në Serbi. Ai jeton me gruan e tij dhe dy djem, njëri prej të cilëve, Uliksi, është aktor i ri në ngritje. Por, pavarësisht luftës dhe persekutimit të grupeve etnike, Fehmiu thotë se nuk do të largohet nga Beogradi. ‘Arratisja është gabimi më i madh. Ka serbë, shumë progresistë, por shumica e intelektualëve janë larguar nga vendi. Unë do të qëndroj dhe do të vdes këtu nëse kjo është e nevojshme”. /Darsiani/
Bekim Fehmiu (foto e vitit 2008, e bërë nga Fahredin Spahija)
Bekim Fehmiu u lind me 1 qershor 1936 në Sarajevë të Bosnje Hercegovinës. Njihet më së miri në filmat I Even Met Happy Gypsies (1967), Protst (1967) dhe The Adventurers (1970). Ishte i martuar me Branka Petric. Vdiq më 15 qershor, 2010 në Beograd.
Fehmiu u bë i famshëm me filmin “Mbledhësit e Puplave”, në vitin 1966. Deri në atë kohë, ai kishte studiuar dhe ishte bërë i njohur nga shumë shtëpi filmi nëpër botë. Ai është aktori i parë shqiptar i filmit dhe i teatrit, i cili ka luajtur me sukses në filmat dhe skenat e gjithë hapësirës së ish-Jugosllavisë. Ka qenë një nga personalitetet që ka lënë gjurmë në kinematografinë ballkanike, por mbi të gjitha, ai është i madh për kontributin artistik në kinematografinë botërore.
U martua Branka Petric dhe kishte dy djem. Shqipërinë e ka vizituar në vitin 1972 dhe nuk e ka fshehur kurrë mallin që kishte për të. Në të gjithë hapësirën ballkanike është gati në përmasat e një miti. “Njeriu nuk duhet të fajësojë për diçka që i ndodhë as babanë as vëllezërit, as fqinjën, as perënditë, por vetëm veten. Njëra nga tragjeditë tona lidhet me atë, që duke jetuar për shekuj së bashku nuk kemi mësuar nga njëri-tjetri, por dhe kur e kemi bërë këtë kemi mësuar vetëm të keqen” – shprehet ai.
Kishte studiuar në Universitetin e Beogradit për film prej vitit 1956 deri me 1960 me prof. Mata Milosevic.
Si yll i filmit në ish-Jugosllavi dhe në përgjithësi në gjithë Evropën, Fehmiu fitoi çmime për film dhe një përkrahje të përzemërt nga gjithë populli shqiptar. Debutimi i tij në tregun amerikan me një rol tejet të rëndësishëm nuk ishte edhe shumë i suksesshëm për të, megjithatë figura e tij prej aktori mori përmasa të mëdha me role në filmat e tjerë dhe mbeti në kujtesë për shumë kohë.
Jeta e tij u zhvillua mes Beogradit, Prishtinës e Prizrenit.
Filmat në të cilët luajti Bekim Fehmiu: “The Odyssey”, “The Deserter”, “Ready for Anything”, “Special Education” etj.
Lidhur me vdekjen e tij ka supozime të ndryshme, njëra prej tyre ishte se kreu vetëvrasje në apartamentin e tij me revole, megjithatë nuk u konfirmua asnjëherë. Kur vdiq Fehmiu ishte 74 vjeç./ KultPlus.com
Është hapë konkursi për çmimet vjetore në fushën e kinematografisë, ku në këtë konkurs do të vlerësohen me çmimin kombëtar për Veprimtari Jetësore “Bekim Fehmiu” dhe atë vjetor, shkruan KultPlus.
Më poshtë KultPlus ju sjell të plotë njoftimin e këtij konkursi.
Hapet konkursi për çmimet vjetore në fushën e kinematografisë
Ftohen të interesuarit që të propozojnë kandidatët për:
Çmimin Kombëtar për Veprimtari Jetësore “Bekim Fehmiu”
Çmimin Vjetor për Kinematografi
Propozimet duhet të përmbajnë, arsyetimin me shkrim, CV e të nominuarit dhe materialet tjera përcjellëse audio vizuele për të nominuarin. Çmimet u jepen krijueseve të dalluar, të cilët me krijimtarinë e tyre artistike kanë lënë gjurmë
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Po, të gjitha parizienet do të çmenden pas Bekim Fehmiut, yllit dhe talentit të zbuluar në filmin e Aleksandër Petroviçit. (Bëhet fjalë për filmin : “J’ai même rencontré des Tziganes heureux – Madje, kam takuar ciganë të lumtur ” – shqipëruar nga frengjishjta)
Në Kanë, kritikët thanë për të se ai duket si Sinatra (Frank), luan si Burton (Richard) dhe është tërheqës si Belmondo (Jean-Paul).
