Çështja e Kosovës, qe më së shumti temë diskutimi mes shefit të CIA-s, William Burns me zyrtarët serbë, në vizitën e tij që pati së fundi në Beograd.
Kështu raporton gjiganti mediatik ndërkombëtar BBC në shërbimin e saj serb, referuar disa burimeve megjithëse jozyrtare, transmeton klankosova.tv.
”Temat me zyrtarët serbë kanë qenë më shumë politike sesa inteligjencë dhe në takime më së shumti është diskutuar për Kosovën, mëson jozyrtarisht BBC”, thuhet në artikullin e tyre.
Kosova qe destinacioni i fundit i këtij turneu vizitash të shefit të CIA-s.
Në Prishtinë, më 22 gusht, Burns u takua me presidenten e Kosovës Vjosa Osmani dhe shefin e Agjencisë Kosovare të Inteligjencës (AKI) Petrit Ajeti.
Derisa pas takimit me kryeministrin Albin Kurti, ky e ka falënderuar publikisht shefin e CIA-s, Burnsin, për mbështetjen që i ka dhënë Kosovës.
Hapja e degës së gjuhës shqipe në Preshevë do të ishte mirë jo vetëm për shqiptarët, por për të gjithë studentët që në jug të Serbisë dëshirojnë ta studiojnë gjuhën shqipe. Dëshira ekziston, por nuk e di nëse qeveria do të ketë vullnet për një gjë të tillë, ka deklaruar për portalin Bujanovaçke novine, shefja e Katedrës së gjuhës shqipe në Fakultetin Filologjik të Beogradit, Naile Mala Imami.
Nuk jam e sigurt se a do të hapet apo jo dega e katedrës sonë në Preshevë, por jam e sigurt se kjo do të ishte një gjë shumë e mirë, sepse për momentin e kemi nuk numrin e vogël të studentëve në katedrën tonë në Beograd – ka vlerësuar Imami.
Ajo tha se në Preshevë nuk ka qenë deri më tani, por që ka dëshirë ta vizitojë.
E di që atje ka shumë të rinj që do të donin ta mësonin gjuhën shqipe dhe mendoj se kjo do të thoshte shumë për ta, jo vetëm për shqiptarët, por edhe për serbët nga jugu i Serbisë. Këtu vijnë shumë studentë nga Vranja, Bujanoci dhe vendet përreth – vlerësoi Imami.
Pse të rinjtë e Luginës të studiojnë në Tetovë, Prishtinë ose Tiranë kur mund të studiojnë në Preshevë ose Bujanoc nëse do të hapej dega e katedrës sonë, tha ajo.
– Kjo mund të realizohet, por a ekziston vullneti i organeve të pushtetit apo jo këtë nuk mund ta them, por do të doja shumë që kjo ide të realizohet, tha Imami.
Katedra e gjuhës shqipe në Fakultetin Filologjik të Beogradit ekziston tashmë 100 vjet, është katedra e pestë me radhë që e ka filluar punën në këtë faklultet në vitin 1921.
Ne jemi katedër me traditë, kemi libra, mjete mësimore, përkatësisht çdo gjë që është e nevojshme për studentët tanë. Nëse ekziston vullneti i pushtetit, hapja e degës në Preshevë, vërtet, do të ishte gjë e mirë, e përsëriti Imami.
Ju rikujtojmë se kryetari i Këshillit Kombëtar i Shqiptarëve (KKSH) Nevzad Lutviu ka kërkuar nga Fakulteti Filologjik i Beogradit që në Preshevë të hapet dega e Katedrës së gjuhës shqipe. Ai me këtë kërkesë i është drejtuar edhe Universitetit dhe Ministrisë së Arsimit, për çfarë kanë shkruar Bujanovaçke novine.
“Kam kërkuar edhe takim që ta konkretizojmë këtë kërkesë”. Kjo katedër me hapjen e degës në Preshevë do ta fitonte kuptimin e plotë, në këtë qytet me mbi 95% janë shqiptarë. Kjo do t’ua tërhiqte vëmenden edhe studentëve në qytetet përreth.”, theksoi Lutviu në letër./KultPlus.com
Ministria kroate e Punëve të Jashtme dhe Evropiane dënoi hapjen e dhomës përkujtimore në Beograd, e cila përfshin një monument të liderit të lëvizjes çetnike, Dragoljub Drazha Mihailoviq.
Ministria kroate njoftoi se veprime të tilla janë absolutisht të papranueshme, shqetësuese dhe në kundërshtim të plotë me atë që Serbia deklaron si synim strategjik i saj, që është anëtarësimi në BE, transmeton N1 Zagreb.
“Për fat të keq, kjo ngjarje është vetëm e fundit në një seri të gjërave që kanë ndodhur në Serbi me vite – procesi i rehabilitimit të lëvizjes çetnike, përfshirë liderin e saj Drazha Mihajloviq. Kroacia e dënon këtë akt dhe shpreh pritjen e saj nga Republika e Serbisë dhe institucionet e saj që të refuzojnë politikën e relativizimit dhe glorifikimit të krimeve”, thuhet në deklaratën e Ministrisë kroate, përcjell Express.
Shtohet se rishkrimi i së kaluarës, si dhe glorifikimi i kriminelëve të luftës, është në kundërshtim me vlerat evropiane dhe paraqet një fyerje për viktimat, si dhe për të gjithë anëtarët e njerëzve që ishin viktima të atyre që janë tani. duke u rehabilituar.
Ministria kroate thekson se marrëdhëniet mund të ndërtohen vetëm mbi një qëndrim të ndershëm ndaj të kaluarës, pajtimin dhe zgjidhjen e çështjeve të hapura.
Kroacia pret lëvizje konkrete nga Serbia në zgjidhjen e fatit të të zhdukurve, çështjen e juridiksionit për ndjekjen penale të krimeve të luftës dhe të gjitha çështjet e tjera të hapura, thuhet në një deklaratë të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Evropiane. / KultPlus.com
Më 14 tetor të vitit 2014 ndodhi ajo që do të merrte një vëmendje të gjerë mediatike.
Në orën 21:27 u ndërpre ndeshja Serbi-Shqipëri që luhej në kuadër të kualifikimeve për kampionatin Evropian France 2016.
Ndërprerja ishte paralajmëruar thuajse që para fillimit: u ndalua pjesëmarrja e tifozëve të Kombëtares shqiptare në Beograd, ndërsa tifozët serbë në stadium me fishkëllima e britma penguan intonimin normal të Himnit Kombëtar Shqiptar.
Në këto kushte, të rënduara dhe të vështira për ekipin shqiptar, filloi ndeshja.
Arbitri britanik Martin Atkinson nuk e kishte të lehtë të ndante drejtësinë që, sidomos nga lojtarët, tifozët, por edhe zyrtarë serbë që gjendeshin aty, konsiderohej betejë lufte.
Më 14 tetor të vitit 2014 ndodhi ajo që do të merrte një vëmendje të gjerë mediatike.
Në orën 21: 27 u ndërpre ndeshja Serbi-Shqipëri që luhej në kuadër të kualifikimeve për kampionatin Evropian France 2016.
Ndërprerja ishte paralajmëruar thuajse që para fillimit: u ndalua pjesëmarrja e tifozëve të Kombëtares shqiptare në Beograd, ndërsa tifozët serbë në stadium me fishkëllima e britma penguan intonimin normal të Himnit Kombëtar Shqiptar.
Në këto kushte, të rënduara dhe të vështira për ekipin shqiptar, filloi ndeshja.
Arbitri britanik Martin Atkinson nuk e kishte të lehtë të ndante drejtësinë që, sidomos nga lojtarët, tifozët, por edhe zyrtarë serbë që gjendeshin aty, konsiderohej betejë lufte.
E tensionuar, me epërsi të dukshme shqiptare, ndeshja vazhdoi kështu deri në minutën 42.
Dhe në atë minutë, nga qielli i Beogradit, sipër tifozëve, më ngadalë e duke valëvitur nga një dron, në fushën e lojës, afrohej flamuri me hartën e viseve etnike shqiptare, me portretet e Ismail Qemalit e të Isa Boletinit dhe me mbishkrimin “AUTOCHTHONOUS”.
Të gjithë mbeten të habitur e të heshtur duke shikuar çudinë që zbriste nga lartësia.
Pastaj një futbollist serb e mori në hapësirë, pa rënë në tokë, flamurin me simbole shqiptare e lojtarët e kombëtares vrapuan menjëherë pas tij duke ia rrëmbyer nga duart.
Pas kësaj, topi u “harrua” dhe filloi beteja fizike ndërmjet lojtarëve të dy ekipeve.
Nga tribunat e shikuesve zbriten spektatorët serbë të cilët mësyn lojtarët shqiptarë.
Një konfrontim fizik i pabarabartë të cilin lojtarët e kombëtares e braktisen duke kërkuar shpëtim në zhveshtoren e vet.
Pjesëtarët e sigurimit, në vend se të mbronin lojtarët shqiptarë, u bënë bashkë me spektatorët e lojtarët serbë duke i goditur me grushte e karrige derisa ata sa u futen në kthinën e vet të stadiumit.
Në kushte të tilla nuk kishte si të vazhdohej loja.
Lojtarët shqiptarë, pasi e morën veten, e dorëzuan flamurin e rënë fushë te zyrtarët e UEFA-s dhe rreth orës 3 mëngjesit u kthyen në Tiranë
Pas ankesës së Shqipërisë në Gjykatën e Arbitrazhit Sportiv (CAS) në Lozanë, më 10 korrik të këtij viti, tre pikët e ndeshjes kaluan në anën e Shqipërisë. /Klankosova.tv./KultPlus.com
Edicioni i dhjetë jubilar i festivalit “Mirëdita, dobar dan!”, ngjarje kjo unike kulturore që organizohet në Prishtinë dhe Beograd që nga viti 2014, do të mbahet këtë vit nga 4 deri më 6 maj në Kosovë, me prezantimin e skenës kulturore, artistike, e shoqërore të Serbisë dhe me diskutimin e çështjeve kritike që kanë të bëjnë me të kaluarën dhe të ardhmen në një periudhë sfiduese për të dy shoqëritë. Qytetarët e Prishtinës do të kenë mundësinë të njihen me skenën kulturore serbe duke përfshirë muzikantë, autorë filmash, shkrimtarë e aktivistë të shumtë.
Edicioni i sivjetmë i festivalit “Mirëdita, dobar dan”, do të hapet me shfaqjen e filmit “Si mësova të fluturoj” nga Radivoje Andrić, film ky fitues i shumë çmimeve i cili na sjell një histori njerëzore për rritjen, kuptimin dhe faljen. Publiku i Prishtinës po ashtu do të ketë mundësinë të dëgjoj grupin e vajzave rome “Pretty Loud”, të cilat përmes këngëve të tyre në gjuhën rome, serbe dhe angleze, këndojnë për stereotipet, drejtësinë sociale dhe racën, por edhe për sfidat, shpresat e ëndrrat e tyre. Poetët Mirjana Narandžić dhe Đorđe Simić do të kenë mundësinë të flasin për veprat dhe përmbledhjet e tyre poetike si dhe të lexojnë poezitë e tyre në formën e një mbrëmjeje poetike.
Ashtu si edicionet e kaluara, edhe gjatë edicionit të sivjetshëm do të diskutohen tema të rëndësishme për Kosovën dhe Serbinë përmes promovimit të librit “Sërbia tjetër: Srđa Popović” nga Shkëlzen Gashi dhe debatit “Trashëgimia tjetër”, debatit “Liria e lëvizjes në rajon: tani është koha”, dhe përmes promovimit të librit “Momenti kur filloi lufta për mua” që do pasohet nga një bashkëbisedim me autorët e librit.
Dita e fundit e festivalit do të mbyllet me shfaqjen teatrore “Bimët po të ngordhnin, do bëhej nami!” nga Ivor Martinić, dhe një ndejë përmbyllëse me DJ Flip nga Beogradi.
Qëllimi i festivalit “Mirëdita dobar dan!” është prezantimi i skenës artistike dhe kulturore serbe në Prishtinë, si dhe i skenës kulturore të Kosovës në Serbi, përmes takimeve të artistëve, shkëmbimit të ideve, diskutimit për të ardhmen e marrëdhënieve mes dy shoqërive, por edhe krijimit të një tradite të bashkëpunimit mes qytetarëve të Kosovës dhe Serbisë.
Frymëzim për “Mirëdita, dobar dan!” është aktori i mirënjohur shqiptar, kosovar, jugosllav por edhe i tërë botës, Bekim Fehmiu i cili simbolizon unitetin por edhe ndarjen, por gjithashtu edhe mundësinë e bashkimit të dy hapësirave kulturore në një të vetme.
Hyrja në të gjitha ngjarjet e festivalit “Mirëdita, dobar dan” është falas.
“Mirëdita, dobar dan!”, organizohet nga Integra (Kosovë), Nisma e të Rinjëve për të Drejtat e Njeriut (Serbi) dhe Iniciativat Qytetare (Serbi), me mbështetjen e Bashkimit Evropian, Fondit për Ballkanin Perëndimor, Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit të Republikës së Kosovës dhe Rockefeller Brothers Fund. / KultPlus.com
Mijëra kundërshtarë fetarë dhe të krahut të djathtë marshuan në Beograd të dielën kundër planeve për të mbajtur festën më të madhe të krenarisë LGBT në Evropë që pritet të mbahet në Beograd.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, tha në fundjavë se ngjarja e planifikuar për shtator do të “anulohet ose shtyhet”, megjithëse organizatorët janë zotuar se do të vazhdojë.
Protesta e së dielës u drejtua nga klerikët e Kishës Ortodokse Serbe dhe dega serbe e “Ujqërve të natës”, një grup motorik rus që mbështet me vendosmëri Vladimir Putinin.
Ndonëse u mbajt gjatë një kortezhi për të shënuar një festë fetare, demonstrata u paralajmërua si një protestë kundër manifestimit të Krenarisë për të “shpëtuar Serbinë”.
Marshuesit pretenduan se po mbronin vlerat tradicionale të familjes. “Shpëtoni fëmijët dhe familjen tonë”, shkruhej në një nga pankartat, ndërsa disa protestues mbanin kryqe, raporton Euronews, transmeton Express.
Duke folur para turmës, peshkopi Nikanor i Kishës Ortodokse Serbe përshëndeti vendimin për të anuluar atë që ai e quajti “një përdhosje e vendit tonë, kishës dhe familjes sonë”.
Njerëzit janë gati të dalin përsëri në rrugë për të kundërshtuar “ata që synojnë të shkatërrojnë vlerat e Serbisë,” tha ai, sipas imazheve të transmetuara në faqen e lajmeve Glas Javnosti.
Të tjerë brohoritën parulla në mbështetje të kauzave të ekstremit të djathtë ose nacionalist. Disa valëvitën flamuj rusë, një shenjë mbështetjeje për Moskën, aleatin tradicional të Serbisë.
EuroPride është ngjarja më e madhe LGBTQ+ që paraqet një paradë të Krenarisë në kontinent, e organizuar nga një qytet tjetër evropian çdo vit. Beogradi do të presë marshimin e EuroPride në 17 shtator, si pjesë e një festimi njëjavor. / KultPlus.com
Nesër nga ora 20:00-22:00, do të filloj Festivali i animacionit Anibar edhe në Beograd. Filmat që do të shfaqen: Regular (US), Shpija (Kosovo), Slouch (Germany), Goodbye Jérôme! (France), RIM (Not Specified), A Film About a Pudding (UK).
Festivali i Animacionit Anibar feston këtë vit edicionin e tij të 13-të, me temën “Besëtytnitë”. Numri 13 konsiderohet si një numër fati i keq, kështu që menduam se ishte një temë e përshtatshme për edicionin e këtij viti. Ndonëse disave besëtytnitë mund t’u duken të liga dhe të paarsyeshme, të tjerëve i konsiderojnë ato si ngushëlluese. Ato i ndihmojnë njerëzit të përballen me pasigurinë dhe duken mjaft të rëndësishme nga ana kulturore. Dikush mund të thotë se i japin kuptim jetës sonë. Ngjashmëritë e bestytnive në kultura të ndryshme jo vetëm që na afrojnë, por ato gjithashtu priren të na japin një arsye të paimagjinueshme ose një shpjegim se përse ndodhin gjërat. Ndonjëherë intuita mund të jetë e dobishme kur mbështillet me bestytni.
Me një program të pasur prej më shumë se 300 shfaqjesh dhe seminare të ndryshme, prezantime dhe panele; Anibar ju mirëpret të gjithëve të na bashkoheni këtë verë nga data 13 deri më 19 korrik në qytetin e Pejës në Kosovë.
Anibar është një organizatë me seli në Pejë, Kosovë, e cila i është përkushtuar komunitetit të saj. Është një hapësirë për ata që priren të mendojnë jashtë kutisë së përbërë nga një grup aktivistësh të pasionuar. Nëpërmjet animacioneve dhe ngjarjeve të rëndësishme sociale dhe kulturore ne synojmë të lidhim idetë dhe të provokojmë mendjet si dhe të frymëzojmë të tjerët./ KultPlus.com
Balerinat e Kosovës nga “Studio Baletit Angels” kanë fituar disa çmime në një festival garues në Beograd, shkruan KultPlus.
Eliza Vitja me variacionin e Raymonda ka zënë vendin e parë, Erisa Ahmeti gjithashtu pjesë e kësaj shkolle ka zënë vendin e 3-të me balet klasik, ndërsa Olsa Drnogllava zuri vendin e 3-të me balet neoklasik.
Pjesëmarrës nga e gjithë Evropa kanë qenë të pranishëm aty, derisa fëmijët nga Kosova kanë qenë të përcjellur nga mësuesja Vlora Prizreni.
Balerini Sead Vuniqi ka thënë për KultPlus se ky është një sukses shumë i madh për ata si shkollë, por edhe për gjithë Kosovën.
“Ky është një sukses shumë i madh për ne si shkollë, por edhe për shtetin tonë pasi vajzat tona prezentuan Kosovën me dinjitet në këto gara. Kjo ishte një eksperiencë me shumë emocion për ne dhe jashtëzakonisht shpërblyese pasi na u bë zemra mal me arritjet e tri nxënësve tona”, tha ai.
Kjo është edhe mirënjohja të cilën e kanë marrë, ku shihet edhe emri “Republika e Kosovës”. /KultPlus.com
Joern Rohde, ambasador i Gjermanisë në Kosovë ka folur për situatën e sigurisë ne vendin tonë.
Rohde iu bashkua një proteste në Prishtinë, të hënën, për ta dënuar agresionin rus mbi Ukrainën. Edhe Beogradi protestoi, të premten mbrëma. Këtu, nuk u sha e kritikua, por u mbrojt e u lëvdua Rusia. Presidenti i saj, Vladimir Putin, të cilit iu bë një mural këtu, u quajt vëlla.
Ngjarja në Serbi, që dikush në Berlin e cilësoi të neveritshme, turpëruese dhe pështymje në vlerat evropiane, nuk e shqetësoi kështu shumë edhe ambasadorin në Prishtinë.
“Janë 7 milionë serbë dhe 2 mijë prej tyre në rrugë, kështu që, sipas meje, disa njerëz që bëjnë thirrje të papërgjegjshme dhe shpërndajnë urrejtje nuk do të thotë që po e shfaqin qëndrimin e gjithë popullit serb”, tha Rohde për Klan Kosova.
“Unë besoj në arsyeshmëri, një parandalim të arsyeshëm dhe, siç e dini, të gjithë duan të jenë pjesë e Bashkimit Evropian dhe mendoj se i tërë rajoni i përket BE-së, kjo është ajo që edhe qeveria ime e re e ka shprehur. Ky është prioriteti ynë dhe për këtë arsye do të ketë edhe vizita zyrtare së shpejti në Kosovë”.
Rohde komentoi edhe situatën e sigurisë në Kosovë, pas luftës që nisi Rusia.
“Sikur e dini shumë mirë, ne jemi partnerë të fuqishëm të Kosovës, KFOR-i është këtu duke e monitoruar situatën dhe unë ju garantoj se tani për tani nuk ka ndonjë shenjë rreziku”. / KultPlus.com
Artpolis do të prezantojë në Beograd performancën skenike “Gjuetaret e Artemidës” në kuadër të edicionit të Festivalit “Arts & Human Rights”, që organizohet nga Teatri DAH, më 24-27 shkurt 2022 që bën bashkë artistë/e dhe aktivistë/e nga mbarë bota.
Me regji të Zana Hoxhës kjo performancë do të prezantohet para publikut në Serbi më 25 shkurt nga ora 20:00 në Dorcol Platz. Inspiruar nga natyra dhe bukuritë e fshatit Kukaj, aty ku hapësira dhe çdo gjë që e rrethon këtë ambient është në harmoni me tokën dhe qiellin, nisi një tregim i jashtëzakonshëm i performancës “Gjuetaret e Artemidës”. Ky proces krijues filloi nga një vizitë në natyrën e qetë, që ishte shërim për trupin dhe shpirtin, e që e frymëzoi regjisoren Zana Hoxha, të krijojë një vepër që është në përputhje me natyrën si perëndeshë shëruese, burim i jetës dhe energji e pashtershme. Koreografia, muzika, kostumet dhe performanca e aktoreve ndërthuren për të vënë në pah fuqinë, dashurinë dhe solidaritetin natyror të gruas.
“Gjuetarët e Artemidës” ishte dhënë premierë pikërisht në Kukaj, më 25.09.2020, në edicionin e dhjetë të Etno-Festit, duke rrëmbyer edhe dy çmime: Shfaqja më e mirë, dhe Performanca më e mirë. Njëherësh kjo i kishte paraprirë edicionit të tetë të Festivalit FemArt.
Aktoret Aurita Agushi, Kaltrinë Zeneli, Donikë Ahmeti, Daniela Markaj, Qendresa Kajtazi, Hajat Toçilla dhe Fitore Jashari sjellin këtë performancë me koreografi të Robert Nuhës, muzikë të Arbër Salihut e kostumografi të Arbnor Brahimit.
Festivali “Arts & Human Rights”, është një platformë për të prezantuar ide dhe koncepte që vënë në pah dhe ndërlidhin artin me të drejtat e njeriut, duke avokuar për respektimin e të drejtave të njeriut. Ky edicion vjen nën moton “Arti në veprim”, me synimin për të inkurajuar dhe fuqizuar qytetarët për të luajtur rol aktiv për ndryshim në komunitet, për t’i bërë bashkë artistët dhe mbrojtësit e të drejtave të njeriut me një komunitet sa më të gjerë. Pjesëmarrës në këtë edicion të festivalit janë individë dhe organizata të ndryshme vendore e ndërkombëtare, përfshirë edhe organizatën Artpolis nga Kosova, përmes së cilave synohet rigjallërimi i komuniteteve dhe ndërlidhja e dallimeve.
Artistë/e dhe aktivistë/e nga Spanja, Izraeli, Mali i Zi, Kosova, Irlanda, Irani Belgjika e Brazili do të diskutojnë, prezantojnë e performojnë përmes veprave të tyre artistike. /KultPlus.com
Boksieri Alban Beqiri po nderon Shqipërinë në Kampionatin Botëror të të rriturve që po mbahet në Beograd.
Pasi shënoi fitore ndaj Manian nga Kenia në raundin e parë, Beqiri ka marrë një tjetër triumf duke mundur rivalin lituanez Banis.
Një duel i dominuar totalisht nga shqiptari që në fund kishte 5 gjyqtarët në krahun e tij. Tani, Beqiri do të duhet të presë fituesin e çiftit Bekford të Panamasë me Shiuan të Taipeit për të mësuar kundërshtarin e tij në fazën e 1/16-ve.
Boksieri shqiptar ka të gjitha mundësitë të na bëjë krenar në këtë Botëror nisur dhe nga skandali që u bë ende pa filluar turneu, ku delegacioni i Kosovës nuk u lejua të hyjë në Serbi. / KultPlus.com
“Rojtari”, vepër e piktorit të njohur serb, Paja Jovanoviq, është konfiskuar në aeroportin “Nikola Tesla” në Beograd, kanë raportuar mediat në Serbi. Një udhëtar kishte tentuar ta kontrabandonte veprën duke e fshehur në bagazh.
“Një 39-vjeçar nga Beogradi, duke marrë bagazhet u nis drejt daljes së aeroportit nëpër zonën e gjelbër, ku kalojnë ata që s’kanë çfarë të deklarojnë për doganim. Kur bagazhet e tij u kontrolluan, midis gjësendeve personale u gjet edhe vepra e kornizuar ‘Rojtari’, me dimensione 70 me 56 centimetra”, kanë njoftuar autoritetet doganore të Serbisë.
“Rojtari” muajin e kaluar u shit në ankand në “Dorotheum” të Vjenës.
Në fakt, edhe kjo vepër, njashtu si shumë të tjera të Jovanoviqit (16 qershor 1859 – 30 nëntor 1957), paraqet shqiptarin. Piktori i njohur ka një seri veprash ku portretizohen shqiptarët në Egjipt me kostume të dallueshme tradicionale.
Pos veprës, doganierët të premten kanë gjetur te ky udhëtar edhe faturën origjinale me shumën prej 137 mijë eurosh, përfshirë edhe taksat. Më 7 qershor, vepra tashmë e konfiskuar, arriti të shitej për 110 mijë euro në njërën prej shtëpive më të njohura të ankandeve, “Dorotheum”, e themeluar në vitin 1707. Pos “Rojtarit” – në po të njëjtin ankand të veprave të shekullit XIX – u shit edhe vepra tjetër e Jovanoviqit, e titulluar “Albaneze” që paraqet ushtarin shqiptar, me dimensione 16 me 12 centimetra. U vlerësua prej 12 mijë deri në 16 mijë euro, në ankand shpresuan ta shisnin për 20 mijë euro, por e kaloi edhe këtë shifër, tek e arriti çmimin prej 38 mijë eurosh, përfshirë edhe taksat. Edhe “Rojtari” theu rekord. U llogarit të shitej për 20 deri në 30 mijë euro, por arriti trefishin.
Por, një ditë pas konfiskimit, autoritetet e kryeqytetit të Serbisë kanë dalë me plane për “Rojtarin”.
Nënkryetari i Beogradit, Goran Vesiq, të shtunën ka thënë se kjo vepër do të ekspozohet për publikun e gjerë. Ka bërë me dije se ajo do të zërë vend në Muzeun e Qytetit të Beogradit. Ka zbuluar edhe një tjetër detaj: vetë qeveria lokale e kryeqytetit serb, kishte synuar ta blinte atë në ankandin e shtëpisë austriake.
“Nuk kemi guxuar ta zbulojmë faktin që ishim të interesuar ta blejmë këtë vepër, sepse do t’ia rrisnim çmimin. E kemi lutur një kompani perëndimore që vepron në Beograd që ta blejë atë dhe t’ia dhurojë Muzeut të Qytetit të Beogradit. Ajo ishte e gatshme ta paguajë deri në 50 mijë euro në ankand, por ajo arriti çmimin prej 110 mijë eurosh”, ka thënë Vesiq.
Veprat e mjeshtrit Paja Jovanoviq, ka kohë që ofrohen për shitje nga shtëpi të njohura ankandesh. Vetëm “Dorothemum” ka shitur 12 vepra të këtij autori. Muajin e kaluar, Dimitra Reimüller, kuratore e artit të klasicizmit në këtë shtëpi, kishte zbuluar se si kishte arritur te ta vepra “Rojtari”.
“Edhe kjo vepër i përkiste një koleksioni privat. Erdhi te ne nga Italia dhe ishte në pronësi të së njëjtës familje mbi 100 vjet. Hulumtuan për prejardhjen dhe e rikonstruktuam historinë. Sipas të gjitha gjasave, është blerë, gjegjësisht i është porositur direkt artistit”, kishte thënë Reimüller për mediat në Serbi.
Në prillin e vitit 2018, u thye rekordi në çmimin e një pikture të Jovanoviqit. Vepra “Dy bashibozukë para portës” u shit mbi gjysmë milioni euro në ankandin e shtëpisë së njohur londineze të ankandeve, “Sothby’s”. Paja Jovanoviq llogaritet të ketë bërë tetë piktura me temë shqiptare, ndër të cilat veprat: “Lufta e gjelave”, “Zbukurimi i nuses” apo “Shqiptari me duhan”. Edhe në “Dy bashibozukët para portës” dallohen lehtë kostumet shqiptare. /koha/ KultPlus.com
Analisti serb Dushan Janjiq, që jeton në Beograd, ka përcjellë zhvillimet rreth Asociacionit të Komunave me shumicë serbe, që kur nisi ajo me një marrëveshje fillestare në Bruksel, që kulmoi me marrëveshjen shtatë pikëshe për të në vitin 2015.
Më shumë se marrëveshje, Janjiq ka thënë se sot, sheh një mosmarrëveshje nga të dyja palët në dialog.
“Atë kohë, Serbia ka insistuar që të ketë vetëm kompetenca ekzekutive, realisht nuk ka insistuar por ka interpretuar tekstin që AKS do të ketë kompetenca ekzekutive. Në pajtim me marrëveshjen e nënshkruar më 2015-të, është jashtë teme kur thuhet se s’ka kompetenca ekzekutive. Ka të bëjë për, do të thosha, mosmarrëveshjen”, ka thënë ai për InDoks.
Janjiq thotë se pala kosovare dhe ajo serbe kanë mosmarrëveshje rreth statusit të Asociacionit të Komunave me Shumicë serbe.
Sipas tij, të dyja shtetet Kosova e Serbia duhet ta ndryshojnë Kushtetutën.
“Në thelb ata kanë mosmarrëveshje rreth statusit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, nëse do të jetë nën sistemin konstitucional të Kosovës, apo jo. Çfarë nënkupton sistemi kushtetues i tashëm ose i riu, tani kjo është pyetja. Dhe mendoj që ky është problemi kryesor i cili u dëmtua nga Gjykata Kushtetuese dhe politikanët kosovarë. Se në thelb, nëse jeni duke kuptuar procesin logjik të denormalizimit dhe dialogut, nuk përjashtohet mundësia që në fund të procesit, ju ta ndryshoni Kushtetutën tuaj. Kjo po ashtu vlen edhe për Serbinë. Serbia sigurisht që duhet ta ndryshojë”, deklaroi analisti serb.
Ai ka deklaruar se Kosova është shtet i pavarur nga Serbia, dhe për ta realizuar marrëveshjen e nënshkruar në Bruksel, Janjiç thekson se Serbia duhet ta ndryshojë Kushtetutën.
“Nëse po bisedoni për seriozisht (në dialog), asnjë lëvizje e bërë nga ana e Serbisë në dialogun e Brukselit nuk është në përputhje me Kushtetutën ekzistuese të Serbisë. Kosova është pjesë autonome, është pjesë e Serbisë – por që në të vërtetë nuk është. Realiteti që ne e dimë është se Kosova është e pavarur nga Serbia”, u shpreh ai. / Gazeta Express / KultPlus.com
15 nëntori i vitit 1957 do të shënonte themelimin e Shoqatës Letraro Muzikore të studentëve shqiptarë në Beograd, shkruan KultPlus.
Studentët shqiptarë të Universitetit të Beogradit ishin bashkuar me qëllim të themelimit të një vatre kulturo-artistike që do të ruante dhe promovonte vlerat shqiptare.
Mesnëntori i këtij viti unifikoi ndihmën e profesorëve në Katedrën e Gjuhës Shqipe në Beograd, Anton Çetta, Idriz Ajeti dhe veprimtarëve të tjerë për themelimin e kësaj shoqate, që do të titullohej “Përpjekja”.
“Përpjekja” bashkoi rreth vetes shumë emra të njohur të letërisë, kulturës e çështjes atdhetare kombëtare.
Atë kohë, si studenti më i vjetër i Katedrës, kryetar i shoqatës u zgjodh Latif Berisha, sekretar Zekeria Cana dhe kryetar i Këshillit Artistik, Muhamed Kërveshi.
Vite më vonë, në kremtimin e 20 vjetorit të themelimit të Shoqatës “Përpjekja”, profesori Anton Çetta kishte treguar për idenë e lindjes së këtij emri.
“Me erdhën një grup studentësh për t’u këshilluar për themelimin e një shoqate studentore dhe se çfarë emri duhet t’i venin. Atëherë, vazhdoi profesori, unë u thash se ata kishin ardhur për të studiuar, për t’u përpjekur për t’i mbaruar studimet, për të dhënë ndihmesën e tyre për zhvillimin e Kosovës dhe viseve tjera shqiptare në ish Jugosllavi, prandaj shoqata le ta marrë emrin, “Përpjekja”, kishte thënë Çetta. Anëtarë dhe veprimtarë të “Përpjekjes” ishin ata që më vonë do të bëheshin shkrimtarët dhe poetët e njohur të Kosovës: Muhamed Kërveshi, Fahredin Gunga, Din Mehmeti, Agim Gjakova, politikani Riza Sapunxhiu, historiani, Zekeria Cana, piktorët: Muslim Mulliqi, Xhelosh e Mikel Gjokaj, shkenctari i njohur, Dervish Rozhaja, aktorët e njohur në tërë hapësiren e ish Jugosllavisë: Bekim Fehmiu, Faruk Begolli, Enver Petrovci e të tjerë. / KultPlus.com
Kohë më parën, në vitet e hershme të jetës së tij, kishte jetuar në një nga fshatrat e thella të komunës së Obiliqit. ‘Në luftën e fundit në Kosovë na dëbuan nga aty, mua më vranë vëllain përpara se të vija këtu’, ishin këto vetëm disa nga arsyet e njërit nga protestuesit e vetëm që qëndronte përballë Qendrës së Dekontaminimit Kulturor në Serbi, hapësirës ku tashmë pjesëmarrësit e festivalit ‘Mirëdita, dobar dan’ kishin filluar që të vinin, shkruan KultPlus.
‘Kosova, UÇK janë ISIS’ dhe ‘Shqiptarët janë terrorista’, ishin vetëm disa nga thirrjet që protestuesi i orëve të para të festivalit bënte përgjatë katër anëve të rrugëve, ku forca të shumta policore kishin krijuar kordone të gjata me qëllim mbrojtjeje. Krahas brohorimave të tij, ai përballë Qendrës së Dekontaminimit Kulturor kishte vendosur pllakata, si shenjë revolte, ku akuzonte NATON për vrasjen e fëmijëve serb, e udhëheqësit e Kosovës kriminel lufte.
Ndonëse protestën e filloi i vetëm, nuk u desh edhe shumë kohë që protestues të shumtë të zinin rrugët kryesore të Beogradit. Teksa këndonin këngë nacionaliste serbe, ata i quanin shqiptarët terrorist e bënin thirrje për vrasje të shqiptarëve.
‘Mbyte shqiptarin – mbyte shqiptarin’, Kosova është pjesë e Serbisë’, ishin vetëm disa nga thirrjet e këngët e protestuesve të shumtë, që kundërshtonin mbajtjen e festivalit ‘Mirëdita, dobar dan’. Kurse për organizatoren e kësaj proteste, Milica Đurđević Stamenkovsk, festivali ‘Mirëdita, dobar dan’ është krejtësisht politik. Madje ajo ka theksuar se në Kosovë nuk ekzistojnë mbi njëzet mijë femra të dhunuara. Sipas saj janë shqiptarët ata që kanë kryer krime ndaj serbëve.
“Mirëdita, dobar dan’ është krejtësisht politike, s’ka të bëjë fare me artin dhe kulturën sepse në Kosovë vetëm ekziston populli serb dhe bashkësia e shqiptarëve. Kosova është e Serisë, ajo nuk është e njohur ndërkombëtarisht, nuk është e nevojshme të shkelet kushtetuta e Serbisë. Kosova dhe Metohija janë pjesë e Serbisë. Kosovarët janë duke gënjyer që janë mbi njëzet mijë femra të dhunuara, ata madje kanë mbytur serbët e Kosovës”, ka thënë Stamenkovsk.
Sipas saj shqiptarët dhe serbët duhet të komunikojnë mes tyre dhe jo të mbahet një festival si ‘Mirëdita, dobar dan’, që paraqet vetë anën e shqiptarëve për luftën e fundit në Kosovë.
Por, protesta nuk ishte vetëm njëri nga incidentet e para të këtij manifestimi. Nën tingujt e brohorimave dhe thirrjeve kundër ‘Mirëdita, dobar dan’ dhe shqiptarëve, kishte filluar hapja e këtij festivali. Teksa organizatorët po mbanin fjalimet e tyre një nga të pranishmit doli në skenën e improvizuar dhe bënte thirrje që të kthehej në shtëpi, pra në Kosovë. Ai thoshte se me shpërnguljen e detyruar në Serbi atij i ishte vjedhur fëmijëria. Jo shumë gjatë pas këtij incidenti, pjesëmarrësit filluan që të hynin brenda Qendrës së Dekontaminimit Kulturor, vendit ku do të jepej shfaqja ‘Unë jam vet grua’.
Shfaqja ‘Unë jam vetë grua’ me regji të Kushtrim Koliqit, dhe nën lojën e mahnitshme të aktorit të vetëm i cili luan më shumë se 30 personazhe, Adrian Morina, sjellë historinë tejet të vështirë të spiunes transgjinore gjermane, Charlotte von Mahlsdorf, e cila i kishte mbijetuar regjimit Nazist dhe atij Stasi.
‘Unë jam vet grua’ bazohet në bisedat dhe intervistat e Doug Ëright me transgjinoren gjermane, njëherit tregtaren e antikuarëve Charlotte von Mahlsdorf, si dhe në autobiografinë e Charlotte të vitit 1992, të titulluar po ashtu “Unë jam vetë grua”.
Historia e jetës së Charlottes tregohet nëpërmjet një shfaqje të gjatë një orë, e ku aktori i vetëm i kësaj shfaqje luan mbi 30 role. Morina në monologun e dhënë para publikut të mbrëmshëm ka luajtur rolin e babait të Charlotte, rolin e tezes e të dashnorit, miqve të Charlotte, ushtarëve nazistë dhe oficerëve të Stasit. Personazhet shfaqeshin të ngjitur shpinë për shpinë, e ndonjëherë edhe tre personazhe në të njëjtën kohë.
Për regjisorin Koliqi, gjetja e një aktori me komponentët që i duhen shfaqjes ka qenë shumë e rëndësishme për të. Ai ka thënë se ishte pikërisht Adrian Morina ai që posedonte inteligjencën dhe sensibilitetin ndaj temës që trajton shfaqja.
‘Faktikisht komuniteti i artistëve në Kosovë nuk është shumë i madh dhe ne i njohim shumë mirë kastën e aktorëve që i kemi. Kjo është një nga kastet që është shumë vështirë me e gjet një aktorë që ka 4-5 komponentë që kanë qenë shumë të rëndësishëm për mua. Duhet të ketë talentin, mënyrën për ndryshim, duhet të ketë sensibilitetin ndaj temës dhe inteligjencën. Unë mund të përmend edhe dy apo tre emra tjerë, por Adrian Morina është kallëpi i aktorit që i mbulon të gjitha këto kritere që unë kam dashtë me i gjete te aktori”, ka thënë ndër të tjera regjisori.
Koliqi ka shtuar se njerëzit që po kundërshtojnë festivalin janë pikërisht ata që kundërshtojnë edhe çështjen e personave LGBTIQ. Sipas tij kjo është pikërisht arsyeja që ka vendosur që të japin këtë shfaqje pikërisht në këtë festival.
Ndërkaq aktori i vetëm i kësaj shfaqje Ardian Morina ka thënë se nuk është hera e parë që ka luajtur në Beograd. Sipas tij ata tashmë janë mësuar me atmosferën që krijohet në këtë festival, madje ai thotë se beson që numri i protestuesve do të rritet në çdo edicion më shumë.
“Me thënë të drejtën nuk është hera e parë, sigurisht përmbi dhjetë herë kemi luajtur në Beograd në shfaqje të ndryshme. Gjithmonë në ‘Mirëdita, dobar dan’ është kjo atmosferë, dhe turmat e njerëzve po vijnë gjithmonë duke u rritë edhe besoj se krahas rritjes së turmave do të rritet edhe programi. Të luash në Qendrën për Dekontaminim Kulturor është çdo herë kënaqësi sepse ky vend mbanë emrin e një dramaturge, një kritike të artit, një luftëtare të të drejtave të njeriut, dhe njeriu të jashtëzakonshëm” ka pohuar Morina.
Sipas aktorit nuk është e lehtë për publikun që të ketë përballë vetës një shfaqje në gjuhën shqipe e cila përkthehet, e sidomos një shfaqje që ka shumë personazhe brenda. Por, sipas tij në momentin që shikuesit fillojnë që të kapin sensin e shfaqjes atëherë do ta kenë më të lehtë sepse historia e Charlotte është e jashtëzakonshme.
Adrian Morina ka shtuar se pasi ka lexuar tekstin e shfaqjes ‘Unë jam vet grua’ është impresionuar për shkak se teksti ka shumë personazhe. Sipas tij ai nuk ka besuar që do të luaj ndonjëherë një monodramë ngase nuk e pëlqente si zhanër.
“Kur e kam lexuar tekstin fillimisht jam impresionuar për shkak së teksti ka shumë personazhe, ti nuk e lexon si dramë me shumë personazhe dhe nuk duket vetëm dramë e një aktori, andaj kjo më ka nxitur të them menjëherë po. Më pëlqen kjo shfaqje edhe pse në jetën time asnjëherë nuk kam besuar që do të punoj me monodramë sepse nuk më ka pëlqyer si zhanër. Por realisht kjo nuk është monodramë, kjo është një monospektakël”, ka deklaruar aktori.
Krejt në fund Morina ka thënë se nuk beson që pas kësaj shfaqje do të luaj ndonjëherë monodrama tjera, sepse shfaqja ‘Unë jam vet grua’ është e një niveli shumë të lartë. Ai ka deklaruar se është dashuruar me personazhin e guximshëm e të jashtëzakonshëm të Charlottes.
‘Unë jam vet grua’ mbrëmë ngriti sallën në këmbë teksa duartrokitnin për lojën e jashtëzakonshme që bëri aktori Morina për një orë në skenën e Qendrës për Dekontaminim Kulturor.
Festivali ‘Mirëdita, dobar dan’ që ka filluar ditën e djeshme do të vazhdoj deri këtë të shtunë e ku do të zhvillohet debati, si dhe hapja e ekspozitës ‘Kosova – trashëgimia e kujtesës’. Gjithashtu përgjatë këtyre ditëve do të shfaqet edhe filmi ‘Shpija e Agës’ e regjisores Lindita Zeqiraj. / KultPlus.com
Dhjetë vjet pas vdekjes së aktorit të njohur të epokës jugosllave Bekim Fehmiu, trashëgimia e shqiptarit të Kosovës vazhdon të frymëzojë një festival arti në Beograd që kërkon të promovojë tolerancë dhe bashkëpunim ndërkufitar.
Nga Milica Stojanovic
Kur festivali “Mirëdita, Dobar Dan!” të hapë dyert e tij të enjten në mbrëmje në Beograd, tashmë do të jetë bërë më shumë se një dekadë që kur frymëzimi i tij, aktori Bekim Fehmiu, ndërroi jetë në Beograd.
Në festival emri i të cilit do të thotë “mirëdita” në shqip dhe serbisht, shfaqen filma, pjesë teatrale dhe art i Kosovës për një audiencë në Beograd, por gjithashtu në të zhvillohen debate për çështje të rëndësishme bashkëkohore.
Fehmiu mbetet një figurë kryesore për festivalin – “një simbol i marrëdhënieve të ndërlikuara midis serbëve dhe shqiptarëve në dekadat e fundit, por gjithashtu një hallkë që lidh dy hapësira kulturore në një tërësi të vetme”, tha Fiona Jelici nga Nisma Rinore për të Drejtat e Njeriut Serbi, që është një nga organizatorët.
“Deri në orën e fundit, Bekimi ishte dhe mbeti një aktor jugosllav në kuptimin më të mirë të fjalës. Pas vdekjes së tij, djali i tij Uliks Fehmiu tha se Bekimi kaloi vite duke shkuar në Kosovë duke mbrojtur serbët dhe duke mbrojtur shqiptarët në Serbi, gjë që në një farë mënyre ne e bëjmë sot duke organizuar festivalin ‘Mirëdita, Dobar Dan!’ në Beograd dhe Prishtinë”, tha Jelici për BIRN.
Gjatë shtatë viteve të fundit që nga fillimi i festivalit të përvitshëm, ai ka treguar se “bashkëpunimi dhe dialogu është i mundur midis të rinjve të cilët, edhe kur nuk mendojnë njëlloj, gjejnë një mënyrë për të dëgjuar dhe për t’u njohur me njëri-tjetrin”, tha ajo.
Fehmiu vrau veten në vitin 2010 dhe kujtimi e tij mbetet i gjallë në Serbi, si dhe roli i tij i rëndësishëm në lidhje me marrëdhëniet serbo-shqiptare.
Gruaja e tij serbe, aktorja Branka Petriç, tha në një intervistë për BIRN në vitin 2012 se ai “i dha fund jetës së tij ashtu si e jetoi atë”, me vendosmëri.
Fehmiu luajti në më shumë se 40 filma, seri televizive dhe vepra teatrale në Jugosllavi dhe jashtë saj. Filmi i tij më i njohur ishte “I Even Met Happy Gypsies” (fillimisht i titulluar “Skupljaci Perja”) i vitit 1967, i cili u nominua për një Palmë të Artë në Festivalin e Filmit në Kanë dhe gjithashtu për Çmim Oskar si filmi më i mirë në gjithë të huaj.
Por ai gjithashtu luajti një rol të rëndësishëm në shoqërinë jugosllave, veçanërisht gjatë ngritjes së nacionalizmit në vitet 1980, kur përballja midis serbëve dhe shqiptarëve të Kosovës u shtua. Në vitin 1987, ai u largua nga skena gjatë shfaqjes së një vepre në Beograd, në shenjë proteste për shtimin e dhunës ndaj shqiptarëve të Kosovës.
“Në atë kohë, në vitet 1980, në Serbi nën sundimin e Sllobodan Millosheviçit po fillonte propaganda antishqiptare. Ai braktisi teatrin dhe, në vitet 1990, edhe karrierën e tij ndërkombëtare në kinematografi”, tha Branka Petriç për BIRN.
Bashkëshortja tha se ajo ishte një periudhë tepër e vështirë për bashkëshortin e saj: “Ai kishte shumë besim te njerëzimi dhe në atë moment, ai besim filloi të shkërmoqej.”
Jelici tha se ishte “një veprim jashtëzakonisht i guximshëm të merrje dhe mbroje një pozicion të tillë në mes të Beogradit nën sundimin e Sllobodan Millosheviçit”.
“Ne jemi të vendosur të sjellim atë që e tronditi thellë Fehmiun në atë kohë, dhe që është ende një temë aktuale në të dy shoqëritë, në nivelin e mirëkuptimit të ndërsjellë dhe bashkëpunimit frymëzues”, deklaroi ajo.
Që kur Nisma Rinore për të Drejtat e Njeriut lajmëroi datat kur do të mbahet festivali, disa organizata politike të krahut të djathtë kanë bërë thirrje që ai të ndalohet.
“Mund të gjejmë lumturi te bashkëjetesa”
Në vitin 2016, për të shënuar 80-vjetorin e lindjes së aktorit, kryeministri i atëhershëm i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, dhe homologu i tij shqiptar, Edi Rama, bënë një deklaratë të përbashkët në të cilën ata vlerësuan trashëgiminë e Fehmiut.
“Bekim Fehmiu la një gjurmë të jashtëzakonshme si për shqiptarët ashtu edhe për serbët. Jeta dhe arti i tij dëshmojnë se ne mund të komunikojmë, kuptojmë dhe mësojmë nga njëri-tjetri. Jeta dhe arti i tij tregojnë se ne mund të gjejmë lumturi në bashkëjetesë dhe mund të ndërtojmë një të ardhme të begatë për brezat që do të vijnë”, thanë Vuçiç dhe Rama në deklaratë.
Megjithatë, publiku i Kosovës nuk dinte aq shumë për karrierën e tij ose rolin e tij në shoqërinë serbe, kështu që në vitin 2016 në shtatë qytete atje u organiza shfaqja e filmave të tij.
“Reagimet ishin shumë të mira, por organizatorët donin t’i drejtoheshin një publiku më të gjerë, me fjalë të tjera që filmat të shiheshin nga më shumë se 200 njerëz, sa mund të mbanin kinematë, dhe për këtë arsye një përzgjedhje e filmave të tij u shfaq në televizionin kombëtar KTV në vjeshtën e vitit 2019”, tha Jelici.
KTV transmetoi tetë filma të kohës së Jugosllavisë si pjesë e një programi të titulluar “Një javë me Bekim Fehmiun” – të gjithë në gjuhën serbe.
“Reagimet ishin të ndara, sepse kjo përmbledhje ngjalli entuziazëm në mesin e një pjese të publikut për shkak të aktrimit të saj mjeshtëror dhe cilësisë së filmave që u shfaqën, ndërsa gjuha serbe në filmat e realizuar gjatë periudhës së ish-Jugosllavisë, që u shfaqën në televizionin në Kosovë, shkaktuan komente negative”, shpjegoi Jelici.
Autobiografia e Fehmiut u botua në vitin 2001 dhe atë vit ai foli për emisionin radiofonik “Pescanik”. “Askush nuk mund të ma marrë lirinë”, tha Fehmiu.
“Mund të ma marrë vetëm pasi të më heqë kokën, por unë jam një njeri i lirë.” / KultPlus.com
Në Beograd, të enjten fillon festivali „Mirëdita, dobar dan!“, i cili publikut ia prezanton skenën kulturore dhe shoqërore të Kosovës.
Festivali mbahet që nga viti 2014 dhe atë e organizon Iniciativa e të rinjve për të drejta të njeriut. Festivali do të zgjasë deri më 24 tetor.
Siç është paralajmëruar, për shkak të pandemisë së koronavirusit, ky festival do të mbahet duke respektuar masat.
Është njoftuar se në festivalin treditësh do të diskutohet për procesin negociator ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, për anëtarësimin e Kosovës në UNESCO, si dhe për bashkëpunimin ndërmjet të rinjve të shoqërisë shqiptare dhe asaj serbe.
Qëllimi i festivalit, siç është paralajmëruar, është që përmes takimeve të bashkësive kulturore dhe shoqërore kosovare dhe serbe t’i nisë ndryshimet dhe të krijohet një traditë e bashkëpunimit, me të cilën do të jepet kontribut normalizimit të qëndrueshëm të marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.
Në këtë festival, publikut të Beogradit do t’i paraqiten artistët dhe interpretuesit që përfaqësojnë skenën moderne kulturore të Kosovës.
Festivali do të hapet me shfaqjen teatrore “Unë jam vet grua” të Kushtrim Koliqit.
Në ditën e dytë, në repertorin e festivalit janë debatet “Kosova-trashëgimia e kujtesës” dhe një ekspozitë me të njëjtin emërtim, ndërkaq ditën e tretë do të ketë debat për drejtësinë tranzicionale në Kosovë, do të ketë shfaqje të Tristan Halilajt, i cili do të lexojë fragmente nga libri i tij “ Richard Gere ka qenë këtu”, përmbledhje e rrëfimeve, e cila është në origjinal është publikuar në gjuhën serbe, si dhe projeksioni i filmit “Shtëpia e Agës”.
Inspirimi për këtë ngjarje kulturore është Bekim Fehmiu, aktor i shqiptar i Kosovës, i cili ka qenë i njohur si aktor në Beograd, në ish-Jugosllavi dhe në botë dhe i cili paraqet simbolin e unitetit dhe skizmës, si dhe mundësinë e ndërlidhjes së dy hapësirave kulturore në një tërësi unike.
Festivali “Mirëdita, dobar dan!”, i cili në Beograd mbahet që nga viti 2014, gjatë viteve të kaluara ka qenë cak i grupeve të djathta dhe të tifozëve, ndërkaq që Qendra për dekontaminimin kulturore (CZKD), në të cilën mbahet një pjesë e programit, në vitin 2018 ishte nën rrethimin policor për shkak të të djathtëve.
Partia Radikale Serbe (SRS), të cilën e drejton i dënuari nga Haga, Vojislav Sheshel, ka paralajmëruar më 21 tetor në faqet vet të internetit që “asnjë shtet serioz nuk do të lejonte që të mbahej festivali ‘Mirëdita, dobar dan!’, sepse bëhet fjalë për propagandë kundër shtetit si dhe për promovim të shtetit të rrejshëm të Kosovës”.
“Aksioni armiqësor i fundit me radhë është i ashtuquajturi festival Mirëdita, dobar dan, festival i cili promovon kinse kulturën e Kosovës dhe në atë mënyrë e pranon shtetin e rrejshëm të Kosovës”, thuhet në komunikatën e Partisë Radikale Serbe, ku gjithashtu është shtuar që “Është padurueshme që njerëzit që janë të lindur si serbë, të promovojnë në mes të Beogradit kinse kulturën e Kosovës dhe në atë mënyrë e njohin shtetin e rrejshëm të Kosovës”.
Paraprakisht, kryetarja e partisë së djathtë serbe “Zavetnici”, Milica Gjurgjeviq Stamenkovski, gjatë një emisioni në televizionin serb Hepi, ku ishte mysafire, e ka quajtur këtë festival “propagandë shqiptaromadhe në zemër të Beogradit” dhe “rrëmbim të trashëgimisë kulturore”, me porosinë që “këtu nuk ka mirëdita, por është vetëm mirupafshim”./REL / KultPlus.com
Mediat serbe njoftojnë se festivali “Mirëdita, dobar dan”, një ngjarje kulturore që publikut beogradas ia prezanton kulturën dhe skenën shoqërore të Kosovës do të mbahet nga 22 deri më 24 tetor, ka njoftuar sot Iniciativa e të rinjve për të drejtat e njeriut, raportojnë mediat e Beogradit.
“Me rinisjen e procesit të negociatave në Bruksel dhe nënshkrimin e Marrëveshjes së Uashingtonit është bërë një hap njëmijë miljesh, por marrëveshjet politike dhe ekonomike janë kornizë, ndërsa thelbi është afrimi i shoqërive të Serbisë dhe të Kosovë. Që të njihen, të dëgjojnë njëri për të tjerët, të jenë njëri me të tjerët. T’i thonë njëri tjetrit “Mirëdita, dobar dan”, ka deklaruar Ivan Gjuriq, drejtor programor i Iniciativës së të rinjve për të drejtat e njeriut, që është njëri nga organizatorët e festivalit.
Gjatë tre ditëve sa do të zgjasë festivali do të debatohet rreth procesit negociator në mes të Beogradit e Prishtinës, rreth anëtarësimit të Kosovës në UNESCO, si dhe për bashkëpunimin në mes të shoqërive të reja serbe e shqiptare.
Qwllimi i festivalit është që përmes takimeve të bashkësive shoqërore e kulturore serbe e kosovare të iniciohen ndryshime dhe të krijohet tradita e bashkëpunimit, në ç’mënyrë kontribuohet për normalizimin e qëndrueshëm të marrëdhënieve midis Beogradit e Prishtinës, thuhet në komunikatë.
Në festival publikut të Beogradit do t’u prezantohen artisë e performues që përfaqësojnë skenën moderne kulturore të Kosovës.
Festivali sivjet për shkak të koronavirusit do të jetë në format shumë më të vogël se zakonisht dhe me respektim të të gjitha masave epidemiologjike, thuhet në komunikatë, transmeton Koha.net. / KultPlus.com
Më 14 tetor të vitit 2014, në orën 21:27 është ndërprerë ndeshja Serbi-Shqipëri që luhej në kuadër të kualifikimeve për kampionatin Evropian Francë 2016.
Ndërprerja ishte paralajmëruar pothuajse që para fillimit: ishte ndaluar pjesëmarrja e tifozëve të Kombëtares shqiptare në Beograd, ndërsa tifozët serbë në stadium me fishkëllima e britma penguan intonimin normal të Himnit Kombëtar Shqiptar.
Në këto kushte, të rënduara dhe të vështira për ekipin shqiptar, filloi ndeshja.
Arbitri britanik Martin Atkinson nuk e kishte të lehtë të ndante gjyqësinë që, sidomos nga lojtarët, tifozët, por edhe zyrtarë serbë që gjendeshin aty, konsiderohej betejë lufte.
E tensionuar, me epërsi të dukshme shqiptare, ndeshja vazhdoi kështu deri në minutën 42.
Dhe në atë minutë, nga qielli i Beogradit, sipër tifozëve, më ngadalë e duke valëvitur nga një dron, në fushën e lojës, afrohej flamuri me hartën e viseve etnike shqiptare, me portretet e Ismail Qemalit e të Isa Boletinit dhe me mbishkrimin “Autochthonous”.
Të gjithë mbetën të habitur e të heshtur duke shikuar çudinë që zbriste nga lartësia.
Pastaj një futbollist serb e mori në hapësirë, pa rënë në tokë, flamurin me simbole shqiptare, e lojtarët e kombëtares vrapuan menjëherë pas tij duke ia rrëmbyer nga duart.
Pas kësaj, topi u “harrua” dhe filloi beteja fizike ndërmjet lojtarëve të dy ekipeve. Nga tribunat e shikuesve zbritën spektatorët serbë të cilët mësyn lojtarët shqiptarë. Një konfrontim fizik i pabarabartë të cilin lojtarët e kombëtares e braktisen duke kërkuar shpëtim në zhveshtoren e vet.
Pjesëtarët e sigurimit, në vend se të mbronin lojtarët shqiptarë, u bënë bashkë me spektatorët e lojtarët serbë duke i goditur me grushte e karrige derisa ata sa u futën në kthinën e vet të stadiumit.
Në kushte të tilla nuk kishte si të vazhdohej loja. / KultPlus.com
Kjo foto, tregon një hebre në Beograd me plis në kokë.
Plisi, një karakteristikë e shqiptarëve, duket se është pelqyer nga hebreu i cili pas krimeve të nazistëve, përfundoi duke gjetur strehim në Beograd.
Disa interpretime thonë, se kjo ishte një shenjë falenderimi nga hebrejtë për shqiptarët, të cilët i mbrojten kundër gjermanëve duke rrezikuar madje dhe jetën e tyre.
Kjo foto është postuar në rrjetin social nga Fahri Xharra.
Edhe faqja CHRE (Center for Holocaust Research and Education) tregon se ky është një i moshuar hebre në Beograd.
Në fakt, hebrejt në Beograd u ndihmuan shumë nga shqiptarët, ndryshe nga serbët të cilët nuk i përkrahën, por i dorëzuan tek gjermanët.
Por një tjetër version (i pavërtetuar) tregon se plaku me plis në kokë është shqiptar.
Atij i është vënë në krah ylli i Davidit, simboli i hebrejve, qëllimisht nga serbët.
Sipas këtij version, kjo ishte një politikë e serbëve kundër shqiptarëve.
Supozohet se ishte një metodë që serbët po bënin kundër shqiptarëve, në mënyrë që gjermanët ti vrisnin ose ti largonin në kampe përqendrimi./njekomb/ KultPlus.com
Festivali “Mirëdita, dobar dan!”, i mbajtur në Beograd çdo qershor, prezanton publikun e Beogradit me skenën kulturore të Kosovës, si një kontribut kulturor i aspiratave të përgjithshme të krijimit të përhershëm të paqes dhe normalizimit të marrëdhënieve mes Serbisë dhe Kosovës. Ideja kryesore e këtij festivali është krijimi i platformave të sigurta të takimeve dhe shkëmbimeve kulturore e sociale midis Kosovës dhe Serbisë, kështu që këto takime të bëhen një traditë dhe vazhdimisht të kontribuojnë në bashkëpunimin e dy shoqërive për të përmirësuar lidhjet shoqërore, politike dhe kulturore.
Këtë vit festivali ‘Mirëdita, dobar dan!’ filloj ndryshe dhe më herët nëpërmes pjesëmarrjes së tij në Javën Ndërkombëtare të Shoqërisë Civile në Beograd (International Civil Society Week – ICSW ), si një nga aktivitetet e shumta në kuadër të këtij mbledhimi global të shoqërisë civile, ku luftohet dhe avokohet për të drejtat e njeriut në mënyra të ndryshme dhe diskutohet për fuqinë dhe ndikimin që shoqëritë civile mund të kenë.
Ekipi i Festivalit ‘Mirëdita, dobar dan’ me 10 Prill 2019, ka
organizuar një ndejë në kuadër të këtij eventi me rëndësi të madhe, duke sjellë
një ndër DJ-ët e njohur për muzikën komerciale Pop-RnB të Prishtinës, Kosovës,
DJ Caboo. Ky aktivitet u prit mjaft mirë nga publiku i cili ishte i përbërë nga
pjesëtarë të shoqërisë civile që vinin nga e gjithë bota. Edhe lokacioni i
këtij eventi ishte mbresëlënës marrë parasysh se u mbajt në një anije lundruese
mbi Danub.
Mirëpo senzacioni dhe fokusi i asaj nate në festën e organizuar nga ekipi i festivalit ‘Mirëdita, Dobar Dan!’ ishte performanca surprizë e grupit të famshëm Punk Rock ‘Pussy Riot’ nga Rusia, të cilët janë të njohur për aktivizmin politik, luftën dhe avokimin për të drejtat e njeriut. Performanca e tyre sa atraktive aq edhe drithëruese u fokusua në përvojën e protestuesve të burgosur në Rusi. Meqenëse objektivi dhe tema e ICSW -së ishte ‘Fuqia e Bashkimit’, ftesa që i’u është bërë grupit Pussy Riot për të performuar ishte mëse e qëlluar.
Java Ndërkombëtare e Shoqërisë Civile (ICSW ) është një tubim global për shoqërinë civile për t’u lidhur, debatuar dhe për të krijuar zgjidhje të përbashkëta. Kjo ngjarje mbahet në vende me rëndësi politike dhe shoqërore, në hapësira publike duke dalluar kështu nga vendet tradicionale të konferencave. Nëpërmjet qasjes së “partnerizuar”, organizatat i bashkojnë burimet e tyre për të mbledhur një grup të larmishëm ndërkombëtar të udhëheqësve të shoqërisë civile për të shkëmbyer ide, për të nxitur ndryshime pozitive sociale, për të shkëmbyer mjete që nxisin veprimtarinë e qytetarëve dhe për të festuar pushtetin e njerëzve.
Më shumë se 200 liderë të shoqërive civile dhe aktivistë të të drejtave të njeriut morën pjesë në Javën Ndërkombëtare të Shoqërisë Civile (ICSË ) e cila u organizua në qytetin e Beogradit prej 8 deri me 12 Prill 2019, e ndër ta ishte edhe ekipi i festivalit ‘Mirëdita, dobar dan’. Kjo iniciativë kishte për synim të krijojë biseda të thella midis liderëve të shoqërisë civile, aktivistëve të drejtësisë sociale, anëtarëve të komunitetit filantropik, diplomatëve dhe të tjerëve rreth sfidave globale në zhvillim dhe si duhet të jetë shoqëria civile duke iu përgjigjur këtyre sfidave që të shqyrtojnë alternativa dhe mbështetje për të rinjtë drejt një pune efikase dhe efektive, duke i krijuar hapësirë bisedave sfiduese, inovative dhe aktiviteteve drejtë një qëllimi të përgjithshëm që mundohet të forcojë veprimin e shoqërive civile dhe qytetarëve për të ndërtuar një mision më të drejtë dhe gjithëpërfshirës.
Tema e këtij viti ishte “Fuqia e Bashkimit” duke u fokusuar kështu në identifikimin e mundësive që organizatat dhe njerëzit në mbarë botën kanë që të punojnë së bashku për të mbrojtur hapësirat për veprim qytetar, në një botë ku transformimet globale po rindërtojnë se si funksionon shoqëria civile. Eksperiencat e krijuara gjatë kësaj jave janë ndarë me aktivistë nga e gjithë bota në delegim të aktiviteteve nga liderët e organizatave të vendeve si Indonezia, Zimbabve, Ukraina, Serbia, etj. duke siguruar që të mësojnë teknikat e punës dhe përvoja tjera, duke marrur perspektiva të ndryshme dhe shembuj konkret se çka mund të funksionoj dhe çka mund të dështoj.
Pjesëmarrës në një nga debatet e shumta të Javës Ndërkombëtare të Shoqërisë Civile në Beograd ishte edhe Besa Luci si paneliste, kryeredaktore e revistës Kosovo 2.0 nga Prishtina, ku diskutuan për mënyrat efektive të të komunikuarit dhe ndikimin që mediat kanë në formim të opinionit dhe nxitje të aktivizmit. Gjithashtu u diskutuan edhe pikat e forta të lëvizjeve bashkëkohore qytetare anembanë botës. Nga Kosova në këtë ngjarje masive për shoqërinë civile, në ditën e dytë të Javës Ndërkombëtare të Shoqërisë Civile, ishte Dren Puka nga KCSF i cili foli për reagimin e shoqërisë civile dhe angazhimin e përbashkët me shumë partnerë vendorë e të huaj për rikthim të dispozitave të drejta, duke u fokusuar në Ligjin problematik për OJQ i miratuar nga Kuvendi më 7 nëntor, i cili po merret si shembull i keq në nivel global i shkeljes nga shteti të parimeve bazë të sektorit joqeveritar.
Kjo festë (ndejë) e festivalit ‘Mirëdita, dobar dan!’ në Beograd
si pjesë e aktiviteteve të Javës Ndërkombëtare të Shoqërisë Civile ishte si një
paralajmërim i edicionit të gjashtë të këtij festivali i cili do të mbahet po
në Beograd nga 29 maj deri më 01 qershor 2019, ku do të prezantoj edhe një herë
një program të cilësisë së lartë të fushave të ndryshme nga teatri, filmi,
muzika, instalacione artistike, promovime librash e debate të shumta për
çështje të rëndësishme që prekin edhe marrëdhëniet Kosovë-Serbi.
Ky event është mbështetur nga ICSW dhe BCSDN.
Festivali “Mirëdita, dobar dan!” 2019 fuqizohet nga Integra, KFOS, YIHR, (Serbi), GI (Serbi), RBF. / KultPlus.com
Kanë kaluar plot dy dekada që nga koha kur artistët kosovarë, dy vite para se të shpërthente lufta në Kosovë, kishin paraqitur artin e tyre në Qendrën për Dekontaminim Kulturor në Beograd. Ekspozita “Përtej” me kurator Shkëlzen Maliqi, në verën e vitit 1997 kishte përmbledhur vepra të artit bashkëkohor nga Kosova, ku përfshihen piktura dhe instalacione nga Sokol Beqiri, Mehmet Behluli, Masksut Vezgishi dhe një instalacion muzikor nga Ilir Bajri.
Si aspak të lehtë e përshkruan këtë vendim Shkëlzen Maliqi, në zyrën e Fondacionit Soros në Prishtinë e cila po mbështeste financiarisht atë, me dyshime disa ia kishin drejtuar pyetjen “A e keni menduar mirë se çka po bëni dhe ku po shkoni?”. Maliqi tregon se këtë problem nuk e kishin dhe artistët, ata i brengoste vetëm hapësira se si do të dukeshin veprat e tyre aty.
“Tekembramja, arti ynë dhe e shënjestron ndërgjegjen e Beogradit”, ishte përgjigja kyçe e artistëve.
Dy dekada më pas, Shkëlzen Malqin e ndajnë vetëm një javë që nga ndalimi në kufirin e Mërdares, pa arritur të jetë pjesëmarrës në një diskutim që kishte për qëllim pikërisht bashkëpunimin kulturor. Njëzetë vite pas ekspozitës “Përtej”, Eliza Hoxha kalon kufirin Kosovë-Serbi me ekspozitën e përgjysmuar, pasi që tri fotografi i ndalohen në kufirin serb. Edhe ekspozita “Përtej”, ishte pritur pozitivisht në mesin e qarqeve artistike në Beograd, ndërsa mediat e kontrolluara nga regjimi në Serbi e shihnin si provokim, e në Kosovë kjo ekspozitë sulmohej nga kritikët të cilët argumentonin se artistët kosovarë që po i ekspozojnë punimet e tyre në Beograd po i mundësojnë Serbisë të përdorë justifikime për qëndrimin e tyre se situata në Kosovë është normale.
Disa nga të pranishmit e ekspozitës “Përtej” në Beograd, kishin shpresuar se ekspozita të tilla do të shndërrohen në traditë të bashkëpunimit dhe kontakteve më të thella.
“Emri i kësaj ekspozite tregon se kjo i ka tejkaluar pritjet tona që i kemi pasur për këto punime. Kjo ekspozitë po na jep një këndvështrim të ri. Mendoj se skena jugosllave ka qenë për një kohë të gjatë e privuar nga ekspozita të tilla, shpresoj që në të ardhmen do të ketë edhe ekspozita të tjera të tilla, të cilat intonojnë një të ardhme homogjene e artistike që në skenën jugosllave dhe evropiane kanë munguar”, shprehet njëri nga pjesëmarrësit.
“Përshtypja e parë kur hyra këtu qe ajo se ekspozita ishte e mrekullueshme, përndryshe në këtë hapësirë nuk është e lehtë të bësh ekspozitë”, shprehet një tjetër i pranishëm në videoincizimin që u shfaq mbrëmë, e i parapriu diskutimit. Një bashkëpunim i tillë do të mundësonte një urë komunikimi mes dy shtetesh”, ishin përshtypjet e një pjesëmarrësi tjetër.
Me rrëfimin e Shkëlzen Maliqit e Borka Pavicevic lidhur me ekspozitën e 97-ës, nis edhe libri “Rasti i Studimit Përtej”, i cili ngërthen një kronologji të ngjarjeve kryesore politike që kanë ndikuar në të dy shtetet, një kronologji kulturore e bashkëpunimeve të ndryshme që kanë ndodhur në mes kulturës së pavarur dhe botës së artit në të dyja shoqëritë, si dhe fragmente të intervistave me disa figura kyçe, ndërsa përmes fotografive edhe i vizualizon këto ngjarje e momente. Publikimi i këtij libri është pjesë e projektit “Përtej/Beyond/Preko 20 Vite” që është një bashkëpunim në mes Kosovo 2.0 dhe Center for Cultural Decontamination (CZKD).
Mbrëmë në Qendrën “Multimedia”, Kosovo 2.0 solli diskutimin se a kanë kontribuar këto bashkëpunime në ndërrim të diskursit të përgjithshëm në të dyja shoqëritë dhe sa kanë arritur ngjarjet kulturore të shkojnë përtej diskutimeve të marrëdhënieve politike në mes të dy shteteve.
Ky diskutim u moderuar nga kryeredaktorja e Kosovo 2.0, Besa Luci dhe fotografja Majlinda Hoxha ndërsa në panel diskutuan Shkëlzen Maliqi – filozof, kritik i artit dhe kurator i Përtej ’97, Borka Pavicevic – dramaturge, aktiviste kulturor dhe drejtoreshë e CZKD-së, Aleksandar Pavlovic – studiues dhe hulumtues i marrëdhënieve serbo-shqiptare, Jeton Neziraj – dramaturg dhe drejtor i Qendrës Multimedia dhe Lura Limani – kryeredaktore e Prishtina Insight.
Filozofi dhe kuratori i ekspozitës “Përtej ‘97”, derisa foli për ekspozitën theksoi se në atë kohë kjo ekspozitë në Kosovë ishte cilësuar si një bashkëpunim me “armikun”, ndërsa shtoi se kjo ekspozitë e ka afirmuar skenën e Kosovës pasi që ajo u prezantua më vonë edhe në vende të tjera.
“Ka tri vite që me Borken kemi biseduar, kemi bashkëpunuar shumë këto 10 vitet e fundit po ky ka qenë një nga projektet më të rëndësishme për skenën bashkëkohore në Kosovë. “Përtej” është njëfarë shifre se po e bëjmë një ekspozitë në Beograd në kushtet më të vështira të mundshme. Kur kemi shkuar në Beograd, shumica e kanë pritur një ekspozitë si në kohë të Jugosllavisë, me shumë si një lloj zhurme folklorike, nuk e kanë pasur idenë që në Kosovë mund të ndodhë diçka e tillë”, u shpreh Maliqi në fjalën e tij, duke kujtuar edhe momentin kur u pengua ta kaloi kufirin serb pa asnjë arsyetim, ndërsa shtoi se qysh para dy dekadash me ekspozitën “Përtej”, e kishin krijuar një moment utopik kinse është kapërcyer ai moment historik dhe kanë kaluar në një të ardhme ku ekziston paqja, edhe pse nuk kanë mundur t’i ikin krejtësisht realitetit të vrazhdë.
Borka Pavicevic, dramaturge, aktiviste kulturore dhe drejtoreshë e CZKD-s, atmosferën e ekspozitës së artistëve kosovarë e përshkruan si një prej atyre ngjarjeve ku atmosfera është nën sipërfaqe, e padukshme në fillim, që është lloji më i tensionuar dhe emocionues i një nisme: kur jo shumë zbulohet dhe madhështia është e heshtur.
“Historianët e artit Jovan Despotiviq dhe Dejan Sretenoviq po silleshin në oborrin e CZKD-së ndërsa unë, mikpritësja, isha shumë e zemëruar sepse nuk kishim asnjë gazetar, asnjë konferencë për shtyp, gjithçka ishte e minimizuar, e qetë, një mungesë para diçka-je të madhe. Unë nuk e kuptoja në fillim dhe synimi ishte të parandalohej një reagim paraprak dhe më vonë të shkaktohej një “skandal”, që ishte përsëritur dhe do të përsëritej me vite të tëra, para dhe pas ky ishte “provokim”, ose një ngjarje kulturore dhe artistike që ishte synuar qysh në gjenezë, kur ishte quajtur “temë e ndjeshme””, shkruhet në monografinë Rasti i Studimit “Përtej”.
Pavicevic tutje shkruan se “Përtej” ishte ekspozita e parë që ishte krijuar nën “çelësat” e përfaqësimit, por nga një përzgjedhje e lirë artistike e Shkëlzen Maliqit. Ekspozita u prodhua nga Dodona, një qendër kulturore dhe teatër në Prishtinë.
“Hapja e ekspozitës ishte festive dhe e lavdishme. Kishte plot njerëz- ishte ngjarje e jashtëzakonshme artistike dhe politike”, kështu e përshkruan Pavicevic hapjen e ekspozitës.
Aleksandar Pavlovic, studiues dhe hulumtues i marrëdhënieve serbo-shqiptare, thotë se kanë kaluar 20 vite nga kjo ekspozitë bashkëkohore kurse sot pyetja kryesore që duhet të shtrohet është nëse gjërat kanë ndryshuar.
“Është diçka komorative për këtë situatë, kjo ka qenë ekspozitë e artit bashkëkohorë para 20 vitesh, ndërsa tani pyetja shtrohet nëse gjërat kanë ndryshuar. Nuk jam i sigurt se mund të matim dëmin e shkaktuar nga një politikan i caktuar, një dron, apo një shqiponjë, apo një tren. Dëmet e tilla nuk mund të zhbëhen për 10 vjet. Nuk mendoj se është detyra jonë që të ndryshojmë gjithçka. Mendoj se gjëja më e mirë është që njerëz si Jetoni apo Borka kanë krijuar hapësira të caktuara kulturore të cilat mund të zgjerojnë audiencë të caktuar dhe kjo është për t’u vlerësuar”, ka thënë Pavlovic gjatë fjalës së tij.
Dramaturgu Jeton Neziraj mbrëmë tha se pasi që ka parë videon e ekspozitës dhe pas dëgjimit të shpjegimit të Shkëlzen Maliqit, për mënyrën e perceptimit të atij bashkëpunimi, tha se i është krijuar përshtypja se mënyra e perceptimit të këtij bashkëpunimi deri më sot nuk ka edhe shumë dallime dhe akoma ekziston termi i “tradhtarit”. Ai u shpreh se kohëve të fundit po shihet një lloj përpjekje politike për ta penguar këtë lloj bashkëpunimi ndërsa Qendra për Dekontaminim Kulturor në Beograd mund të cilësohet si Ambasadë Kulturore e Republikës së Kosovës në Beograd.
“Bashkëpunimi i cili është parë me entuziazëm dhe është promovuar prej skenës kulturore të pavarur në mes dy vendeve, ka filluar të ngushtohet, këtu e marr edhe shembullin e Teatrit “Bitef”, deri në një far periudhe ka qenë një hapësirë të cilën ne edhe “Mirëdita, dobar dan” e ka cilësuar si një lloj hapësire ku i ka prezantuar shfaqjet, në 2015 këto mundësi janë limituar dhe interesi prej disa artistëve dhe institucioneve kulturore atje është reduktuar dhe Qendra për Dekontaminim Kulturor ka mbetur si një lloj oaze gati e vetme e bashkëpunimit. Ndoshta kjo lidhet me zhvillimet politike, një klimë e re e cila këtë lloj bashkëpunimi jo që nuk e favorizon se nuk e ka favorizuar kurrë por edhe e pengon, kjo bazuar edhe në faktin se këtë vit ndodhën dy incidente të orkestruara dhe të miratuara politikisht”, u shpreh Neziraj në fjalën e tij.
Krejt në fund të këtij diskutimi, Lura Limani, kryeredaktore në Prishtina Insight u shpreh se arti dhe diskursi politik nuk duhet të shfaqet si i reduktuar përkundër rezistencë pasi që vet arti është konflikt dhe ajo çfarë ndodhë në skenën politike veç shtrihet në një sferë tjetër./ KultPlus.com
Pasi që ka përfaqësuar Kosovën në ekspozitës ndërkombëtare në Bienale të Venedikut, ende pa pushuar Eliza Hoxha kishte marrë rrugën për në Beograd për të prezantuar artin e saj përmes fotografive. Të parët para të cilëve u shpalosen punimet e saj ishin policët kufitar në kufirin Kosovë- Serbi. Me vëmendje kishin lexuar secilin rresht e simbol të fotografive, që rezultoi që tri fotografi të Eliza Hoxhës të mos e kalojnë kufirin serb për të arritur destinacionin prej nga ishin nisur.
Pa katalogë u pritën mysafirët e ekspozitës në Beograd por jo dhe pa fotografitë që u ndaluan në kufi. Të riprintuara ato rrinë të ngjitura në tokë. “Origjinalet i gjeni në kufi”, shkruhej në fletën që rrinte poshtë tyre, dy prej të cilave ishin nga protesta e një fotografi e paraqiste Eliza Hoxhën mes flamurit të Shqipërisë e Kosovës, duke përshkuar kështu ecjen mes ëndrrës dhe realitetit. Njëra fotografi paraqet fytyrat e protestuesve, që dy gishtërinj mbajnë lart për paqe e të shkruar mbajnë pankartën me titullin e poezisë së Ali Podrimes “Kosova është gjaku ynë që nuk falet”.
Protestues të tjerë me gishtërinjtë lart për paqe mbanin pankartën ku shkruhej UCK. Flamuri i vetëm të cilin e mbanin në duar ishte ai i Shqipërisë. Në punimet e Elizës nuk mungon as ai i Kosovës që e sjellë në një dimension tjetër në përputhshmëri më të tashmen e që sheh drejt së ardhmes. Punimet e vendosura në mur duket sikur flasin për të kaluarën e cila s’lëviz ndërsa punimet që qëndrojnë mes tyre duket sikur rrinë të varura në përditshmërinë tonë, e presin reflektimin e secilit.
Qindra njerëz mund të gjejnë veten në fotografitë që Eliza Hoxha i solli përmes ekspozitës “Midis ëndrrës dhe realitetit” që u hap në kuadër të festivalit “Mirëdita, dobar dan”. Disa mund ta gjejnë veten në mesin e protestuesve që mbajnë bukë, fletë e qirinj në duar. Të tjerë mund të takohen me fëmijërinë e tyre, moshatarët e tjerë që nuk janë brenda vetes mund ta rikthejnë imazhin e vetes në atë kohë. Të shumtë janë ata që përmes ekspozitës mund të shfletojnë të kaluarën, që mbi realitetin e ri ende rri pezull. Fotografitë transparente në mes të sallës në qendër të së cilës qëndron Eliza Hoxha me bluzën që mban mbishkrimin #Kosova10, në kokë i rrinë telat me xhemba, që simbolizon edhe kurorën edhe plisin e që flet për dinjitetin, krenarinë, traditën edhe mes një situate të izoluar.
Në shikimin e artistes lexohet më së miri kjo. Sikur për të ecur në të kaluarën e këtij rrugëtimi dhjetëvjeçar, ajo prapa kësaj fotografie ka vendosur fotografi të tjera në të cilat secili mund të shoh veten, secili mund të reflektoj pikëpamjen e vet mbi këtë realitet mbi të cilin kapërcejnë çdo ditë edhe pa i numëruar hapat e ecjes deri këtu. Një bluzë e gjetur në varreza masive është e vetmja shenjë e një fëmije. Është fotografia që gërmon fatin e pazbuluar të atyre që edhe sot mungojnë.
“Ndjehem e fëlliqur, pa ftyrë, pa vlerë, e turpëruar, e etiketuar… Më mirë me pas vdek”, është mbishkrimi që flet për gratë që tërë jetën kanë jetuar nën hijen e paragjykimit. Për ato që janë dhunuar disa herë nga shoqëria. Një fotografi tjetër sjellë pamjen e fëmijëve që kanë marr emrin refugjat teksa largohen për në Maqedoni.
Artistja shumëdimensionale Eliza Hoxha u shpreh se ata që erdhën mbrëmë për ta parë ekspozitën e kanë parë se ka qenë krejt e paarsyeshme barriera që iu krijua fotografive të saj në kufi që pasi të gjitha fotografitë pavarësisht si vijnë para publikut, tregojnë energjinë e njerëzve të Kosovës për një Kosovë më të mirë. Duke qenë se Hoxha ka qenë shumë e re kur i ka shkrepur fotografitë e viteve 90’, ajo shprehet se situata në kufi edhe ia ka rikthyer emocionet e atyre viteve.
“Ajo pjesa në kufi për çfarëdo arsye që është bërë, ka qenë paksa e ekzagjeruar. Unë i takoj një gjenerate që është ballafaquar me policinë në forma të ndryshme dhe në këtë pikë jemi të kalitur. Më është kthyer ai emocioni i viteve ’90. Ky rrëfim për gjeneratat e reja këtu e edhe në Kosovë është i panjohur. Mendoj se mundësia për ta shpalosur kontekstin mund t’iu ndihmojë dy palëve për ta parë realitetin”, tregoi Eliza Hoxha për KultPlus.
Ajo tha se disa fotografi të ekspozitës lidhen me shtetin e ri të Kosovës se sa të gjithë së bashku kanë arritur të bëjnë për vendin. Po ashtu fotografitë janë një mundësi e mirë për të parë një tregim tjetër, i cili mungon në Beograd.
“Ky është edhe një far rrugëtimi personal i imi dhe i gjeneratës sime. Duke i parë këto gjëra mund të shihet e kaluara. Jo të gjithë serbët apo shqiptarët i kanë bërë keq njëri-tjetrit. Unë vazhdoj të besoj në shpirtin e madh të njerëzve nëpër botë pasi vetëm ata kanë mundur të bëjnë gjëra në të mirë të njerëzimit”, tregoi tutje Eliza Hoxha.
Muri i ngjyrosur në të bardha bënte që fotografitë e Hoxhës, rrethuar nga korniza me këtë ngjyrë të duken sikur janë të mishëruara me hapësirën. Vizitorët nuk ecën vetëm, Eliza i shoqëron në secilin hap kur ata ia kërkojnë. U sqaron secilën pamje e histori të fotografive. U tregon për secilin koncept i cili fshihet pas tyre. Më shumë se gjithçka këto fotografi janë ecje me të kaluarën e reflektim në të ardhmen. Ato janë pasqyrë në të cilën mund të shohësh fatin e Kosovës ndër vite. Aty gjenden rrugët plot protesta në vitet e 90’ta e rrugët më të zbrazura pas luftës. Një fëmijë teksa i zgjat dorën një ushtari. Fëmijë të tjerë teksa ngjitet në shtëpinë e djegur e pa kulm. Fëmijë pranë një ushtari, ngritin duart drejt kamerës e buzëqeshjen e kanë fort të shtrënguar. Duket sikur nuk janë shkëputur nga ditët që ua kanë mohuar fëmijërinë. Që krismat duhet t’i përjetonin vet, pa i imagjinuar.
Në mesin e vizitorëve të kësaj ekspozite ishte dhe Petr Janes i cili vështronte ngadalë të gjitha fotografitë. Në fotografitë e Eliza Hoxhës, ai ka gjetur komunikimin universal që mund të sjellë arti. Ai tha se këto fotografi e shpërfaqin gjithë Evropën.
“Ne në Çeki tash kemi protesta kundër qeverisë pasi kryeministri ka disa probleme me donacionet e Bashkimit Evropian. Në fotografi shoh të rinjtë e të tjerët edhe me kandila. Në Bratisllavë në fund të viteve 80’ kishte protesta të mëdha kundër komunizmit dhe kjo që shihet në foto është Evropa pothuajse kudo”, tha Janes për KultPlus.
“Mirëdita, dobar dan” për pesë vite si urë komunikimi e artit e kulturës së Kosovës me publikun e Beogradit
Ka pesë vite që Festivali “Mirëdita dobar dan” mbledhë emrat më të njohur të artit e kulturës në Kosovë dhe ua prezanton krijimtarinë e tyre në Beograd. Si frymëzim për themelimin e festivalit ka shërbyer Bekim Fehmiu, aktor shqiptar, kosovar, beogradas, jugosllav dhe botëror, simbol i së kaluarës së përbashkët, së bashku me të gjitha sfidat, arritjet dhe keqkuptimet.
Ky vit nisi krejt më ndryshe se vitet e tjera. Me kontroll të detajuar në kufi nga policët kufitar, e me barriera artistike. Me përcjellje nga policët në Beograd e me protesta pranë Qendrës për Dekontamin Kulturor, mes zërave të protestuesve jashtë, festivali ishte hapur edhe vitin e kaluar. Kushtrim Koliqi, regjisor dhe drejtor i Integra-s (njëra prej institucioneve që organizojnë festivalin) u shpreh për KultPlus se në aspektin e prezantimit artistik ndihet shumë i kënaqur me kualitetin dhe standardin artistik me të cilin është prezantuar arti kosovar, e po ashtu me interesimin e audiencës në Beograd, duke përfshirë edhe kritiken pozitive nga të pranishmit. Ndërsa për aspektin politik u shpreh se ndihet i brengosur që festivali nga viti në vit po ballafaqohet me reagime më radikale dhe me të ashpra, e duke qenë se ky është edicioni i pestë i festivalit kjo do të duhej të ishte e kundërta.
“Për çdo vit ky festival ka pasur kundërshtarë por këto dy vitet e fundit intensiteti dhe dinamika e këtyre reagimeve është rritur. Specifikë e këtij viti është që përveç protestave të qytetarëve të linjave radikale festivali është ballafaquar me kundërshtime, reagime, kërcënime dhe protesta nga partitë politike serbe dhe deputetë të parlamentit të Serbisë. Edhe më brengosës është fakti që këtë vit ky festival është penguar edhe nga policia e Serbisë me urdhër direkt të Ministrit të dikasterit përkatës. Kjo i bije që edhe sistemi politik dhe pushteti i atjeshëm mëtojnë ta pengojnë apo ta ndalojnë këtë festival”, u shpreh Koliqi.
Koliqi tutje shtoi se edhe pse ky festival ballafaqohet me shumë kundërshtarë të niveleve dhe profileve të ndryshme, përkundër asaj ata do të punojnë edhe më tutje me intensitetin e njëjtë për organizimin e festivalit pasi që besojnë fort në vlerat që ai mëton t’i përçoj.
“Ky festival përveç shkëmbimit kulturor ka synimet e qarta që shoqëritë tona t’i ballafaqojë me të kaluarën, të kërkojë përgjegjësi për të kaluarën, të kërkojë që të zbardhet dhe dokumentohet e kaluara, të nxisë debat dhe dialog shoqëror për të kaluarën dhe të tashmë dhe përfundimisht të promovojë standardet e të drejtave të njeriut të cilat janë thelbësore për një rajon më të qetë”, përfundoi Kushtrim Koliqi.
Sofija Todorović nga Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut (Serbi) tha se duke pasur parasysh atë që ka ndodhur në Serbi tri javë para se të fillonte festivali si paralajmërimet e radikalëve serb e gjërat e ngjashme, isha pak e frikësuar duke menduar se do të ketë prani të madhe të policisë dhe vizitorët nuk do të jenë në gjendje të hyjnë për të parë ngjarjet, megjithatë këtë vit festivali ka arritur numrin më të madh të vizitorëve. Todorovic tha se përkundër pengesave ndër vite, ky festival e arrin qëllimin e vet pasi që krijon lidhje midis njerëzve dhe kjo kalon përtej raportit shqiptaro-serb pasi që flet më shumë për njerëz që lirshëm mund të bisedojnë për gjëra të ndryshme.
“Të mërkurën kam parë se ka qenë plot njerëz pasi ata e dinë idenë e festivalit dhe besojnë në diçka të tillë. Ideja është që t’i bëjmë bashkë të rinjtë nga të dyja vendet. Vitin e kaluar kemi pasur protesta çdo ditë e kësaj radhe kishim vetëm një protestë të rrezikshme në ditën e parë. Ishte më e rrezikshme sesa vitin e kaluar por ishte vetëm një. Këtë vit policia në Beograd ishin shumë më bashkëpunëtorë se vitin e kaluar”, u shpreh Todrovic.
Festivali organizohet nga Integra (Kosovë) dhe Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut (Serbi) në partneritet me Fondacionin Kosovar për Shoqëri të Hapur (KFOS), dhe Iniciativat Qytetare (Serbi)./ KultPlus.com
