Manastiri i Shën Kollës në Mesopotam të Finiqit, është një nga veprat arkitekrurore të mbijetuara nga periudha bizantine.
Manastiri është ndërtuar gjatë sundimit të perandorit Kostandin Monomako, nga viti 1042 deri në vitin 1054.
“Monumenti ku ndodhemi sot, është monument kulture i kategorisë së parë. Ky është Manastiri i Shën Kollës në Mesopotam …”, tha arkeologu Genci Kaçi.
“Është një momument i veçantë për nga mënyra si është ndërtuar, po ta shohim është një kishë që ka 4 tamburo ose kupola të mbështetura në një kollonë”, tha Kaçi.
Në manastir besohet të ketë jetuar një komunitet murgjërish, gërmimet e 6 viteve me parë kanë nxjerr në pahë ambjente të përdorura prej tyre në dobi të jetësës dhe fshatit përreth.
“Në manastir ka jetuar një komunitet i pasur murgjerish. Vetë kërkimet që kemi bërë ne na e vërtëtojnë këtë pasi ka ambjente në të cilat ata punonin per përgatitjen e teserave e kemi zbuluar para 6 vitesh, në pjesën perëndimore të saj në krahë të kullës që është përshtatur për këmbanën. Si pjesë e probave të manastirit është edhe një mulli që shërbebte si oër murgjit ashtu dhe për komunitetin”, tha Kaçi.
Manastiri i Shën Kollës është rrënuar disa herë nga tërmetet , i fundit daton në vitin 1879. Pas këtij tërmeti manastiri nuk u restaurua më në të gjithë hapësirën e tij.
“Vetë manastiri ka pësuar disa ndryshime për shkak të tërmeteve të ndryshme , tre tërmëte janë të dokumentuarq, i fundit ëshrë në vitin 1879. Mendohet se është shkatëerruar phesa veriore e manastirit dhe apsida e Shën Mërisë…”, tha Kaçi.
Me skluptura të rralla të ngjitura në mur, sot mbërrin në formën e saj të plotë Kisha e Shën Mërisë e vendosur brënda manastirit. Kisha unikale, qe dikur shërbente për besimtarët ortodoks e katolik sot është e hapur edhe për vizitorët.
“Sot janë të vizitueshëm pjesa e kishës, disa ambjente rrethuese të cilat ndodhen në pjesën veriore të manastirit, dhe pjesa e këmvanores e cila mendohet të ketë qen porta hyrëse”, tha Kaçi.
“Ëshrë nga manastiret më të bujura dhe më të ruajtura , është edhe nga më të vizituarit vetëm vitin e kaluar e kanë vizituar 2300 vizitor. Manastiri është i hapur për të gjithë vizitorët dhe ëshrë pa biletë. E vecanta e tij është se është i vetmi i mbijetuar i periudhës së Perandorin Konstandin Monomaku lX , është një kishë në Gjirokastër që i përngjan por ajo është më e vonë”, përfundoi Kaçi.
Kisha e Shën Mërisë dhe muret e mbetur nga Manastiri i Shën Kollës në Mesopotam mbetet një nga xhevahirët e arkitekturës bizantine në Shqipëri./euronews/KultPlus.com
