Etiketë: Blerina Rogova Gaxha

BKK në prag të 80-të vjetorit, drejtoresha Blerina Rogova- Gaxha paralajmëron program të veçantë për përvjetor jubilar

Posted on by Kult Plus

Vjollca Duraku

Institucioni më i madh bibliotekar në Kosovë, Biblioteka Kombëtare e Kosovës “Pjetër Bogdani” e cila është edhe një ndër objektet më ikonike në vend këtë fund nëntor organizon një festë të veçantë, me rastin e 80-të vjetorit të themelimit të saj, shkruan KultPlus.

25 Nëntori është Dita e Bibliotekës, dhe për këtë përvjetor jubilar ky institucion arsimor e kulturor i rëndësishëm për komunitetin shqipfolës në rajon po organizon një festë të madhe, në kuadër të së cilës do të bëhet edhe përurimi i Platformës së Bibliotekës Digjitale dhe web-faqes së re të institucionit.

Biblioteka e parë e Kosovës është themeluar në vitin 1944, kurse “Pjetër Bogdani” është hapur në vitin 1982. Njihet për stilin unik të ndërtesës të dizajnuar nga arkitekti kroat Andrija Mutnjakovic, dhe paraqet një shprehje autentike arkitekturore kombëtare, e cila është projektuar në vitin 1971. Kupolat e saj e kategorizojnë atë në monument kulmor të arkitekturës sonë.

Lidhur me organizimet e kësaj feste mediumi KultPlus ka realizuar një intervistë me drejtoreshën e Bibliotekës, Blerina Rogova- Gaxha, e cila ka njoftuar se në këtë ditë të shënuar do të promovohet edhe Platforma Digjitale e Bibliotekës Kombëtare.

“80 Vjetori i themelimit, Bibliotekën e gjen me Qendrën e Digjitalizimit, si një ndër të arriturat kryesore në proceset transformuese të Bibliotekës. Në synimet tona për përmbushjen e objektivave strategjike, një ndër aktivitetet tona më të rëndësishme që është realizuar në vitin e fundit është edhe zhvillimi i Platformës së Bibliotekës Digjitale” ka thënë Rogova- Gaxha, e cila është emëruar drejtoreshë e institucionit në korrik të këtij viti.

Drejtoresha e Bibliotekës gjithashtu ka njoftuar se në këtë ditë do të përurohet edhe Web-faqja e re e BKK-së, e cila pritet të lehtësojë qasjen dhe punën për këtë institucion me peshë të madhe për qytetarët e vendit.

“Aktivitet tjetër në shënimin e 80 Vjetorit të themelimit Bibliotekës është Përurimi i Platformës së Bibliotekës Digjitale, e cila, nga Dita e Bibliotekës do të ofrojë qasje të lehtë dhe të shpejtë në objekte digjitale, përmes teknologjive të avancuara të informacionit duke respektuar standardet dhe normat ligjore”.

Ceremonia solemne do të nisë pasdite në orën 17.00,dhe të gjitha aktivitetet kryesore për këtë festë janë përfshirë në këtë ditë. Biblioteka Kombëtare e Kosovës, në 80 vjetorin e themelimit të saj, gjithashtu është duke përgatitur ekspozitë me një përzgjedhje të koleksioneve të veçanta të fondit të saj. Antologjia e koleksioneve, përfshin botime të shtypura, dorëshkrime dhe materiale origjinale nga fondi i BKK-së.

Drejtoresha Rogova- Gaxha, në këtë intervistë për KultPlus ka bërë të ditur se përgatitja e Ekspozitës është duke u realizuar në bashkëpunim me Hana Halilaj, kuratoren e Galerisë së Arteve të Kosovës dhe arkitektin Okan Xhemajli.

Një koncert i veçantë artistik festiv do të jepet nga Filharmonia e Kosovës në Hollin e bukur të Bibliotekës, mozaiku i të cili për vite me radhë ka shërbyer si vend me një enterier të jashtëzakonshëm, të përshtatshëm për dhjetëra mijëra ngjarje intelektuale dhe kulturore.

Për këtë përvjetor jubilar drejtoresha Rogova- Gaxha është përkujdesur që festa të ketë edhe llogo të veçantë me sipirale të cilat gjenden sipër hollit të Bibliotekës, domethënia e të cilave lidhet kohën e neolitit të vonë.

“Inspiruar nga arti shkëmbor i Vlashnjes, spiralet të cilat thuhet se janë punuar midis neolitit të vonë (rreth 3600 pes) dhe epokës së hershme të bronzit (rreth 2000 pes). Vlashnja gjindet 6km nga Prizreni. Ka shumë teori se çfarë mund të reprezentonin në kohërat e lashta këto spirale: diellin, lindjen-rritjen-vdekjen-rilindjen dhe botën e përtejshme, pastrimin shpirtëror, etj. Por më së shumti që më ka lënë përshtypje është “rruga drejt iluminizmit”, ka bërë të ditur dizajneri Dardan Luta.

Një dokumentar për Bibliotekën Kombëtare me rastin e 80 vjetorit, i cili i referohet rolit dhe rëndësisë së Bibliotekës në kontekstin kulturor e historik të Kosovës, është duke u përgatitur nga Radio Televizioni i Kosovës-RTK. Në këtë dokumentar figura kontributdhënëse në zhvillimin e BKK-së do të pasqyrojnë zhvillimin e institucionit ndër vite.

Biblioteka Kombëtare e Kosovës “Pjetër Bogdani” ka një rol të veçantë kulturor, kërkimor, shkencor dhe arsimor, qëllim kryesor i së cilës është mbledhja dhe ruajtja e trashëgimisë intelektuale në Kosovë./ KultPlus.com

‘Memorie dhe Traumë’, triologjia e autores Blerina Rogova- Gaxha që synon memorizimin e luftës në mbamendjen kolektive

Posted on by Kult Plus

Vjollca Duraku

Projekti ‘Memorie dhe Traumë’, i cili në vete ngërthen librin me të njejtin titull, esenë filmike ‘Bijë Lufte’ dhe ekspozitën  ‘Rojtarë të Memories’ nga autorja dhe ideatorja Blerina Rogova- Gaxha, u promovua sot në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës “Pjetër Bogdani”, shkruan KultPlus.

Në amfiteatrin e Bibliotekës Kombëtare, për pjesëmarrësit fillimisht u shfaq eseja filmike- ‘Bijë lufte’, pas një fjalimi hyrës në këtë ceremoni promovimi, nga moderatorja Alketa Gashi.

Kjo ese filmike që ishte e ideuar nga Blerina Rogova- Gaxha dhe e realizuar nga Petrit Domi, trajton njeriun e traumatizuar në shoqërinë e pasluftës. Në këtë ese filmike luajtën Sheqerie Buqaj dhe Nino Gaxha, në rolet nënë dhe bir, si dy personazhe të prekur dhe të traumatizuar nga pasojat e luftës, në mënyrë direkte dhe indirekte.

Pas kësaj përmbajtje e cila publikun e vuri në mendime të thella, vëmendja u fokusua te paneli diskutues i cili do të promovonte librin ‘Memorie dhe Traumë: Kujtesa e luftës 1998-99 në letërsinë shqipe në Kosovë’, të cilin e përbënin: Majlinda Bregasi, Agron Gashi, Donika Dabishevci dhe vetë autorja e këtij projekti, Blerina Rogova- Gaxha.

Sipas moderatores Alketa Gashi, libri në fjalë është studimi i parë letrar, i cili ka qasje interdisiplinare, duke trajtuar reprezentimin letrar të luftës në fiksion.

“Libri mëton të dëftojë se si letërsia e dokumenton traumën e luftës dhe nocionet komplekse të kujtesës individuale  dhe të kujtesës kolektive, për të dëshmuar kështu tronditjen radikale të një shoqërie në kryqëzimin e sa të madh politik e historik”, ka thënë moderuesja Gashi, e cila më pas ia kaloi fjalën panelistes Majlinda Bregasi.

Panelistja Bregasi e vlerësoi lartë librin e autores Rogova-Gaxha, duke thënë se edhe pse libri i takon një zhanri më studimor, ka një qasje të atillë që lexuesit i jep një kërshëri të mahnitshme gjatë të lexuarit.

“Ky libër ka një forcë ilokutive të mahnitshme, një performancë që e bën librin, që në momentin që t’i fillon ta lexosh, të mos ndalesh dot. Është stili i saj, kur ti e lexon librin as që e mendon që është një libër studimor, sepse zakonisht librat studimor dijnë të jenë të mërzitshëm për ata që nuk merren me qështje studimore. Ky është një libër ku secili lexues që nuk ka afrimitete letrare ose studimore librin do ta lexojë me kërshëri të jashtëzakonshme”, tha Bregasi, e cila i lëshoi radhë panelistit tjetër, Agron Gashit, i cili tha se ky krijim i autores Rogova-Gaxha trajton temën “Memorie dhe Traumë” përmes një zhanri mes letërsisë dhe filozofisë.

“Blerina bën një ekuivalencë mes poezisë dhe kritikës, apo më mirë mes letërsisë dhe interpretimit. Nëse poezia e saj zgjedh teknika të unijësimit muzikal, e njohur nga avangardistët herë si metodë, e herë si teknikë e sintetizimit letrar, me poetikë intermediale, e mbushur me reflekisone “objektive” e përvoja jetësore, poezi që “mitizon” pa qëllim dhimbjen e anima-s , por demitizon me qëllim muzat, në studime aplikon një unjisim kërkues mes letësisë dhe filozofisë”, ka thënë panelisti Gashi.

Ai më tutje tha se puna të cilën e kishte bërë autorja Rogova-Gaxha, përtej një pasioni letrar, paraqet edhe një mision kombëtar, në trajtimin e temave të luftës dhe të pasojave të saj.

“Blerina ka bërë një punë jo vetëm me vlera studimore letrare, por historike e nacionale. Përzgjedhja e teksteve dhe e veprave është më e duhura e muundshme. Mbi të gjitha na ka ftuar që të kujtojmë dhe të mos harrojmë. Ky nuk është vetëm një pasion letrar por edhe mision kombëtar!”, tha më tej panelisti Gashi.

Ndërsa panelistja Donika Dabishevci, tha se autorja arriti në konkulzonin që lufta dhe pasojat e saj, e kanë riformësuar letërsinë në Kosovë duke sjellë motive dhe tema të përqendruara rreth luftës, kujtesës dhe identitetit, reflektuar në të njëjtën kohë mes së shkuarës dhe të tashmes.

“Blerina në këtë studim kërkon memorien dhe traumën e luftës, duke u ndalur në atë se si është përjetuar, përbrendësuar e shpërfaqur si dëshmi gjithnjë fiksionale, si tematikë, ide, motiv, lajt-motiv në letërsinë shqipe. Ajo po ashtu studion edhe raportin e këtyre koncepteve me aktin e shkrimit të dëshmisë letrare, duke pasur para vetes kundruall bagazhin teorik, një material të gjerë e të bollshëm hulumtimi” ka thënë Dabishevci, e cila gjithashtu tha se këtij libri do t’i referohen studimet e ardhshme, sa i përketë kësaj fushe të studimit.

Kurse vetë autorja Blerina Rogova-Gaxha, tha që ky studim ka një rol të rëndësishëm në të kuptuarit e pasojve të luftës, e që më pas ndikon edhe më shumë në të kuptuarit e të vërtetës historike, specifikisht të asaj që ka ndodhur në luftën e vitit 1998-1999.

“Reprezentimi i memories së luftës në letërsinë shqipe në Kosovë luan rol kyç në kuptimin e ndikimit të luftës në shoqëri, duke e thelluar kuptimin e së vërtetës historike. Kujtesa si triumf i mendjes, kështu bëhet një faktor themelor për ta kuptuar procesin e tranzicionit: nevojat e shpirtit të komunitetit dhe përfaqësimin e kësaj fryme në rrëfimet letrare”, ka thënë autorja.

Ajo më tej shpjegoi edhe arsyen se përse një libër i tillë ka qenë më se i nevojshëm për të qenë në duar të lexuesve.

“Lufta e ka më se të nevojshme ta ketë kujtesën fiktive, interpretimin shpirtëror dhe emocional që shkon paralelisht me të vërtetën, sepse fuqia e letërsisë për ta mbajtur gjallë memorien koektive dhe për të memorizuar të kaluarën, është e jashtëzakonshme. Letërsia e dalë nga mitra e luftës shplon pëlhurën që mbuloi traumën e thellë për ta kthyer këtë në këngë e lament në dëshmi poetike, e në testament letrar. Letrat e kujtesës bëhen storja më e madhe e njeriut të këtij vendi, saga nacionale që banohet nga vdekja, fantazmat dhe fuqia e rilindjes nga hiri” e cila tha se për të pjesa me e ndjeshme gjatë shkrimit të librit ka qenë pjesa  e fëmijëve të vrarë”, ka thënë Rogova-Gaxha duke bërë të ditur se vetë shkrimi i një libri të tillë ka qenë një proces mjaft traumatik edhe për vet atë, duke e specifikuar vrasjen e fëmijëve si pjesën më të ndijshme.

Poezia “Izbicë” e autorit Shqiptar Oseku, u interpretua me një emocion të jashtëzakonshëm në aktorja Sheqerie Buqaj, nën përcjelljen e kitaristit Ehad Dula.

Pas ceremonisë së promovimit të librit, pjesëmarrësit patën mundësi që në hollin e Bibliotekës të vizitojnë edhe ekspozitën ‘Rojtarë të Memories’ – ku u shfaqën Poezi dhe Proza të autorëve të ndryshëm, krijimtaria e të cilëve kontribuoi në mbamendjen kolektive dhe memorizimin e luftës.

Ky projekt u mundësua nga Ministria e Kulturës Rinisë dhe Sportit/KultPlus.com

Vargje nga 15 poetë jehuan mbrëmë në Festivalin e Poezisë “Republika” për nder të 15-të vjetorit të Pavarësisë

Posted on by Kult Plus

Në nderim të pesëmbëdhjetë vjetorit të Pavarësisë së Republikës së Kosovës, dje u mbajt Festivali i Poezisë “Republika”, i cili bëri bashkë 15 poetë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Gjermania, Zvicra, Maroku dhe ShBA. Në këtë edicion të pestë me radhë, në Bibliotekën Kombëtare të Kosovës frymuan vargje, zëra, tinguj e kërcime, të cilat u jetësuan në gjuhë të ndryshme, shkruan KultPlus.

Me pjesëmarrjen e poetëve si Curtis Bauer nga SHBA, Anna Hoffmann nga Gjermania, Dalila Hiaoui nga Maroku, Luccila Trapazzo nga Zvicra, Adem Gashi, Primo Shllaku nga Shqipëria, Nerimane Kamberi, Timo Flloko nga Shqipëria, Vlora Konushevci, Ahmet Selmani nga Maqedonia e Veriut, Blerina Rogova Gaxha, Halil Matoshi, Emin Z. Emini, Ndue Ukaj dhe Xhevat Latifi, “Republika” hyri në secilin shpirt të pranishëm.

Ky edicion ka sjell pranë vetes edhe gërshetimin e poezisë me interpretimin e aktores Melihate Qena dhe Avni Dalipit, të cilët dhuruan emocione të jashtëzakonshme që u përcollën nën tingujt e instrumentistit Astrit Stafai. Në anën tjetër, mbrëmja gjeti nisjen fillimisht nga kënga e Vlora Ademit nën interpretimin e Qenës, dhe pjesëmarrjen e balerinës Altina Basha me një kërcim tejet të veçantë nën koreografinë e Robert Nuhës, që i dha hijeshi unike këtij edicioni.

Me fillim nga ora 19:00, BKK u shndërrua në shtëpinë e dytë të poetëve e jo vetëm. Ishin fotografitë abstrakte nga fotografi Fahredin Spahija, ato që këndshëm në prapavijë zunë vend. Gjithsej 45 fotografitë nëpërmjet ekspozitës virtuale së quajtur “odin 45”, e bënë atmosferën akoma më të ngrohtë.

Organizatorja, Vlora Ademi fillimisht falënderoi të pranishmit për pjesëmarrjen e tyre, duke ia lënë hapësirën poezisë që të jehojë.

“Faleminderit shumë që keni ardhur dhe po e nderoni edicionin e pestë të Republikës. Sonte si zakonisht, vetë Republika do të flasë nëpërmjet poezisë, andaj unë po ia jap fjalën poezisë. Uroj që ta shijoni këtë mbrëmje”, tha Ademi.

Ndërkaq, moderatorja Fitore Rexhepi në nderim të figurës së njohur Edi Shkuriu, tregoi se do të interpretohet poezia “Në qiell”, në shenjë respekti.

“Këtë vit e kemi humbur një figurë të rëndësishme të kulturës, Edi Shukriun e cila jo vetëm që ka dhënë kontributin e saj në fushën e arkeologjisë por ajo ka kontribuar shumë edhe në çështje kombëtare, andaj në shenjë respekti dhe nderimi për të, ju ftoj ta dëgjojmë poezinë e saj “Në qiell”, nën interpretimin e aktores Melihate Qena.”

Tutje, poezitë si: “Putini gri”, “Dita e parë dhe e fundit” nga Adem Gashi, “Shën Valentini”, “Fleta e bardhë” nga Primo Shllaku, “Duhet kërkuar dashurinë”, “Ne vajzat, bijat, motrat” nga Nerimane Kamberi, ““Nekrologji”, “Lutja e mbrëmjes” nga Curtis Bauer, “Shën Valentini”, “Kushtetuta” nga Dalila Hiaoui, “Xhelozi e detit”, “Rob i manive” nga Timo Flloko, “Amulli”, “Veprimtare e pabesë” nga Vlora Konushevci, , “Rrno vetëm për me tregue (Pëshpëritja e At Zef Pllumit) nga Ahmet Selmani, “Bota rrotullohet”, “Kasandra në shërbimin tuaj” nga Anna Hoffmann, “Gruaja e dëshmorit”, “Ende harku” nga Emin Z. Emini, “Rekuiem 20/22”, “Në rrethin e hënës” nga Luccila Trapazzo, “Ikja e kalorësit të fundit”, “Pikë tamël në sy” nga Xhevat Latifi, “Listë personale” nga Blerina Rogova Gaxha, “Biletat”, “Ne jemi duke u dënuar për mëkatet tona” nga Ndue Ukaj, “Njeriu mes mjegulle” nga Halil Matoshi, rrumbullakuan këtë natë përgjatë dy orëve, me ç’rast u dëshmua se poezia është e pakrahasueshme në artin e saj, andaj jo rastësisht cilësohet si “mbretëresha e arteve”.

Edicioni i pestë i Festivalit të Poezisë “Republika”, këtë vit u mbështet nga Komuna e Prishtinës dhe Instituti Goethe në Prishtinë. Ndërsa sponsor medial është gazeta online për art dhe kulturë, KultPlus.

Fotografitë: Ferdi Limani/ KultPlus.com

“Netët korçare të poezisë” shpërblen shkrimtaren Blerina Rogova Gaxha me çmimin “Asdreni”

Posted on by Kult Plus

Shkrimtarja nga Kosova, Blerina Rogova Gaxha në eventin “Netët korçare të poezisë” u nderua me çmimin “Asdreni”.

“Netët korçare të poezisë”, një aktivitet kulturor i përvitshëm është zhvilluar këtë fundjavë në edicionin e tij të 27-të në qytetin e Korçës. Mbi 30 poetë dhe shkrimtarë të spikatur nga të gjitha trevat shqiptare por edhe nga vende të ndryshme të botës i janë bashkuar këtij aktiviteti të madh që realizohet pas dy vitesh ndërprerje për shkak të pandemisë.

Në natën e parë të këtij festivali janë recituar poezitë përshëndetëse nga poetët pjesëmarrës në bibliotekën e qytetit Thimi Mitko. Netët Korçare të Poezisë që kanë rrugëtuar në një periudhë të gjatë në qytetin e Korçës, e kthejnë këtë qytet në qendrën e lirikës korçare, një aktivitet që ka marrë nga viti në vit një dimension më të gjerë edhe për poetët nga diaspora, të cilët e shohin si një vendtakim për krijuesit.

Sipas ritualit, në prani të të ftuarve, në lulishten ‘Vangjush Mio’ të qytetit të Korçës, aty ku blerojnë edhe pemë të tjera që i përkasin poetëve u mboll edhe këtë vit “pema e poezisë”. / KultPlus.com

Teo

Posted on by KultPlus

Blerina Rogova Gaxha

im bir po flinte
im bir nuk zgjohej
im bir nuk qante
im bir po flinte
im bir nuk zgjohej
im bir nuk qante
im bir nuk qante
m bir nuk qante
im bir nuk qante
im bir po flinte
im bir nuk qante


im bir ishte dikush tjetër
unë isha dikush tjetër
ne dy nuk njiheshim

im bir ishte dikush tjetër
unë isha dikush tjetër
im bir ishte dikush tjetër
në isha dikush tjetër
im bir nuk qante
ai vetëm flinte
vetëm flinte
në botën e tij në ligjet e tij
me shkue e me u kthy
pa ba za

çohu bir çohu
çohu se tambli t’u ka ftohë
çohu bir
spitali asht i madh e dhimbja me mue
korridoret po i fshinë
çohu bir
të urdhnoj me u çue
çohu prej këtij gjumi të madh./ KultPlus.com

Pasqyrë

Posted on by Kult Plus

Poezi nga Blerina Rogova Gaxha

kam pasë po andrra shumë
kam pasë qiej në të cilët kam fluturue
një ditë i mbylla sytë e kur u zgjova
engjëjt m’i kishin marrë
m’i morën përgjithmonë mbi krahët e tyne

ditët e mia kalojnë pritja e ka humbë magjepsjen
po rrnoj tuj mendue mbi kalimin
kam pasë po andrra shumë
po s’pata nji thes ku me i ruejtë

kam pasë një dhomë me pasqyra shumë
para të cilave krihja flokët
dhe isha unë
në çdonjërën nga ato

kam pasë një dhomë me pasqyra shumë
para të cilave isha unë
në secilën nga ato kisha nga një andërr
po engjëjt m’i morën përgjithmonë mbi krahët e tyne

kam pasë gjumin tim
dikush më zgjoi
mos me m’lanë me fjetë ma
një ditë një fëmijë më deshi
isha shumë e lumtun
kjo m’u duk e pabesueshme
kam pasë gjumin tim
dikush më zgjoi pas kaq shumë vitesh
mos me m’lanë me fjetë ma

kam pasë një dhomë me pasqyra shumë
një ditë u afrova e kur u kqyra
pash se isha plakë
dhe nuk isha unë në ndonjërën prej tyne

ah, po prit
a mos isha shndërrue unë në pasqyrë
dhe dikush ja bash tash po shikohet në mua
s’e kap dot
ma e bukur me u këqyrë në pasqyrë
a me qenë pasqyrë
të kesh pasqyrën në xhep
a të jesh pasqyrë në xhep
o ti që mundesh me m’mbajt në xhep
këqyru njiherë në mua dhe më thuaj çfarë po sheh

(thasë, 2020) / KultPlus.com

Fotografia: Lea Sada

Rogova Gaxha: Gruaja duhet t’i prekë ëndrrat që i fluturojnë nëpër qiell dhe t’i bëjë të lulëzojnë

Posted on by Kult Plus

Xhemile Hysenaj

Gazetarja dhe shkrimtarja e njohur Blerina Rogova Gaxha, së fundi ka botuar vëllimin poetik ‘Thasë’. Rogova Gaxha, për herë të parë para lexuesit vjen me një vëllim tejet të veçantë, ku siç ka potencuar vetë autorja, në ‘Thasë’, ajo ka shpalosur zonat më të thella të vetes. Në një intervistë për KultPlus, ajo ka shpalosur më shumë detaje rreth librit të saj më të ri, raportit të saj me letërsinë në përgjithësi dhe rolin e gruas shqiptare në letërsi.

KultPlus: Ky nuk është libri juaj i parë, na tregoni dallimin mes këtij dhe të tjerëve, si dhe na flisni më shumë rreth tyre nëse veç kanë ndonjë lidhje mes vete?

Librat janë fëmijët e mi poetik. Çdonjëri është i ndryshëm, në shpirt, në trup, në fytyrë, por kanë një gjenetikë. Çdonjëri reprezenton një jetë autonome autoriale, një subjekt poetik që rron e krijon dhe vdes me mbarimin e librit. Mbase, me këtë libër kam guxuar të futem në zonat më të thella të vetes. Vizualisht ndërkaq, ky është i pari libër të cilin kam guxuar ta stolisë edhe me ilustrime.

KultPlus: Sa kohë ju ka marrur komplet realizimi i librit dhe na flisni më shumë rreth temës që trajtohet aty dhe pse pikërisht e keni zgjedhur atë temë?

“Thasë” më ka vjedhur një jetë të tanë shpirtërore, ndërsa kohë kalendarike, rreth një vit. Libri i bën jehonë kthimit të qenies te vetja, te vetja si e vetëmjaftueshme. Te gruaja si e vetëmjaftueshme. Humbjen në labirinthin e vetvetes, depërtimin thellë subkoshiencës, nga ku nuk e di se cila udhë ka me u çelë. Udhë kërkimi i rrënjës së plagëve, proces terapie që kërkon transformimin, konfesionin me veten, rilindjen, shndërrimin në flutur a kthimin në tulipan. Zbulimi i sendeve, copëzave tona, sikur i nxjerrim nga arka margaritarët e çmuar të memories sonë, dhe u japim zë, i bëjmë të flasim. Thasë është terrina e shpirit, vetmia e qenies, mitra dhe varri – krijimi dhe mbarimi i qenies.

KultPlus: Si e shihni zhvillimin e letërsisë dhe artit në përgjithësi në Kosovë, a ka shkrimtarë që premtojnë, cilët janë ata sipash jush?

Nëse i referohemi letërsisë së re shqipe, mund të themi se fillimshekulli XXI ka zbuluar zëra të veçantë të shkrimtarëve, të cilët kanë sjellë në letra një moment tjetër që bashkëjeton në misterin e letërsisë. Kjo letërsi kërkon të flasë me një gjuhë të re, të shkelë shtigje të reja, e kërkon shkrimin si vetënjohje, e kërkon poezinë që mban në gjiun e saj qetësinë meditative, por edhe poezinë e refuzimit e të revoltës. Emrat e letrave shqipe i njohim dhe ata kanë shkruar vepra të mrekullueshme, siç ka dhe emra të rinj, zëra të rinj të cilët po lënë gjurmë në letërsinë e re shqipe dhe këta emra janë të shumtë dhe të jashtëzakonshëm.

KultPlus: Na flisni për dallimin në mes grave dhe burrave që bëjne letërsi, nëse konsideroni se ekziston një dallim i tillë?

Letërsinë nuk e shoh të ndarë në sekse, nuk e lexoj nga këndvështrimi gjinor. Por më jep shumë kënaqësi kur lexoj gjëra të bukura të shkruara nga autoret gra. Shkrimi është një aventurë e shpirtit, dhe si e tillë është asnjanëse.

KultPlus: Secili shkrimtar/e ka muzën e vet, në momente bllokimi, ku e gjeni ju inspirimin, në çështje sociale, apo personale?

Në zonat më të errëta të qenies, aty ku mëson t’i japësh zë gjërave të nemitura. T’i bësh të flasin ato që s’kanë zë.

KultPlus: Cili është mesazhi që tentoni të përçoni përmes ‘Thasë’ dhe sa mendoni se do të arrini të përçoni këtë mesazh?

Do të thoja motivim për ta pranuar veten kështu siç jemi e çfarë jemi: qenie të brishta, të thyeshme, të ndarë copash, që përherë mësojmë si t’i mbledhim udhës një nga një copat e vetes dhe të vazhdojmë. A s’është mahnitëse forca me të cilën ripërtërihemi?

KultPlus: Çfarë konsideroni ju të jetë roli i letërsisë në Kosovë dhe cili mendoni se do të duhej të ishte roli i një shkrimtari/e?

Letërsia edukon shije, por edukon edhe qytetari e kulturë, e shkrimtari është me fat që ndonjëherë është i aftë të shoh dhe të shenjojë atë që të tjerët nuk e shohin. Puna e tij është kërkimi dhe zbulimi.

KultPlus: Na flisni për rolin që gruaja ka apo do të duhej të kishte në artin që zhvillohet në Kosovë?

Gruaja duhet t’i prekë ëndrrat që i fluturojnë nëpër qiell dhe t’i bëjë të lulëzojnë.

KultPlus: Cili është mesazhi juaj për ata që pretendojnë të krijojnë letërsi?

Shpupurisni thellë vetes për t’i dëgjuar tingujt e harruar, udhëtoni nëpër të gjitha tokat brenda vetes, këkojini ato që mungojnë gjithnjë, sepse i madh është shpirti dhe e vogël jeta. / KultPlus.com

PEN Qendra përkujton Xhemail Mustafën, Berisha: Xhemën e vranë për ta vrarë lirinë e fituar

Posted on by Kult Plus

Mbrëmë në ambientet e KultPlus Caffe Gallery u jetësua figura e gazetarit, publicistit e shkrimtarit të shquar, Xhemail Mustafa, i cili erdhi për publikun në kuadër të aktiviteteve letrare të organizuara nga PEN Qendra e Kosovës. Ndërkaq, për të nderuar këtë figurë të madhe të letrave shqipe, të ftuar në panel ishin Blerina Rogova Gaxha dhe Ibrahim Berisha, nën udhëheqjen e Avni Spahiut, të cilët me rrëfimet e fjalët e tyre shpalosën figurën e përjetshme të një shkrimtari e gazetari të madh si Xhemail Mustafa, shkruan KultPlus.

Për Ibrahim Berishën, i cili njihej personalisht me Mustafën, kjo mbrëmje ishte tejet e veçantë për të. Edhe pak ditë bëhen 20 vjet nga vrasja e këtij të fundit, dhe siç shprehej Berisha, ishte një vrasje që nuk u zbulua dhe aq më keq nuk pati asnjë përpjekje për t’u zbuluar.

Ai ndër të tjera, tregonte se si edhe Mustafa edhe Gërvalla ishin të dy miq që punaun në të njëjtën rubrikë, në atë të kulturës në gazetën ‘Rilindja’ dhe se të dy këta punuan për lirinë e shqiptarëve. E, sipas Berishës, të dy këta u vranë për të njëjtën arsye, Jusuf Gërvalla u vra që të pamundësohej fitorja e lirisë, ndërsa Xhemail Mustafa për të vrarë lirinë e fituar.

Urtësia e tij fisnike, dituria paqësore, modestia publike e ideali i tij i përhershem: Liria.

‘Kurdo që kalin kah Elida, mendon se e ke përpara, duke pirë expreso dhe, duke folur qetë e plotkuptimshëm. Gjithmonë me disponim dhe asnjëherë i vetëm. E kishte të vështirë të qëndronte vetëm, sepse të gjithë donin të uleshin e t’pinin kafe me të. Ai nuk kishte për askënd mori, kjo e rrallë, por e vërtetë. Për 25 vjet miqësi e kam dëgjuar të flasë vetëm për njerëz të mirë. Një ditë para vrasjes, në Elida, ku zakonisht pinim expreso, më foli për përgatitjen e librit të ri me kritikë letrare. Ishte i preokupuar me Besianin se do të vazhdonte shkollimin në një kolegj në Amereikë. Pastaj biseduam për Coelon e Sabaton’, rrëfente Berisha me një nostalgji që hetohej thellë në secilën fjalë të tij.


Në anën tjetër, Blerina Rogova Gaxha ishte fokusuar më shumë në veprimtarinë kritike të Mustafës, e cila konsideronte se në kohën kur mendimi shqiptar luhatej në kolovajzën e tranzicionit, Mustafa kërkon në botën e letrave aspekte të veçanta të veprave, që i përshtaten konceptit të tij për atë çfarë ai konsideron të rëndësishme në një vepër, në krijim të modelit të shkrimit e mendimit kritik-letrar orientuar në pikat kryesore dhe çështjet themelore që shtron vepra e zgjedhur.

‘Në vitet e 90-ta, kohën kur Mustafa ishte më aktiv, si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë, sikur në poezi e prozë ashtu edhe në mendimin kulturor e kritik letrar, kanë dalë emra që me punën e tyre kanë zhvilluar hapësira të reja të mendimit shqiptar për letrat. Mendimi letrar dhe kulturor shqip i këtyre viteve ka zënë të rishohë marrëdhënien e vet me ideologjinë, me diskurset kritike, kulturore e filozofike’, potencoi Rogova Gaxha.

E mbrëmjet e tilla, që i dedikohen figurave të shquara si ajo e Mustafës, nuk kanë si të mos bartin edhe emocion. Ajo që emocioni e përloti të gjithë ishte vajza e të shkrimtarit e cila mes lotësh falenderoi PEN Qendrën e Kosovës për këtë përkujtim e nderim që i është bërë babait të saj, për të cilin tregoi se kishte qenë shumë e rë kur ai kishte ndërruar jetë.

‘Falemnderit që po ndani kujtime për të, detajet që kemi pasë mundësi me i dite e nuk i kemi ditë sepse kam qenë në moshë relativisht të re. Sot kur miqtë e tij po shpalosn citate e shkrime të tij, është emocionuese por edhe po mburrem që e bëjnë figurën e babait tonë të njihet më në detaje. Ju falenderoj për iniciativën, jo vetëm për të por për të gjithë që duhet me u përmend, të gjithë ata që kanë bërë diçka për këtë vend’, u shpreh mes lotësh vajza e Mustafës, Beriane Mustafa.

PEN Qendra e Kosovës ka paraparë edhe tre mbrëmje të tjera kulturore kushtuar shkrimtarëve të ndjerë: Rifat Kukaj, Mensur Raifi dhe Mirko Gashi.

Projekti i PEN Qendrës së Kosovës me titullin “Ora e shkrimtarit”, është nën përkrahjen e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit. / KultPlus.com