Në Teatrin Oda në Prishtinë, jepet premiera e shfaqjës më të re teatrore të Qendrës Multimedia, ‘Të gjashtët kundër Turqisë”, e qw do tw prezantohet mw 16 tetor. Reprizat e radhës janë me 17 dhe 18 tetor, po në teatrin “Oda” në Prishtinë. Drama është shkruaar nga Jeton Neziraj, regjinë e ka bërë Blerta Neziraj, kurse luajnë: Adrian Morina, Ernest Malazogu, Shpetim Selmani, Verona Koxha, Albina Krasniqi dhe Don Shala.
Shfaqja është krijuar nga një kolektiv ndërkombëtar teatror me artistë/e nga Kosova, Turqia dhe vende të tjera të BE-së. Ajo eksploron degradimin e demokracisë dhe ngritjen e regjimeve populiste-nacionaliste dhe autoritarizmit në Evropë.
Në vitin 2018, gjashtë mësues turq u arrestuan në Kosovë dhe u deportuan në Turqi. Lejeqëndrimet e tyre të lëshuara nga shteti i Kosovës u revokuan mbi argumentin e supozuar se përbënin rrezik për sigurinë kombëtare. Gjashtë burrat kërkoheshin në Turqi për shkak të gjoja lidhjeve të tyre me klerikun në ekzil Fetullah Gulen, lëvizja e të cilit fajësohej nga shteti turk për grusht shtetin e dështuar të vitit 2016. Dhjetra e mijëra mbështetës të dyshuar të Gulenit janë arrestuar apo kanë humbur vendet e tyre të punës në Turqi që nga grusht shteti i dështuar. Shumica janë deklaruar të pafajshëm. Guleni e ka mohuar se ai dhe mbështetësit e tij janë prapa përpjekjes për rrëzimin e qeverisë së Erdoganit.
Kur televizionet në Kosovë dhanë pamjet e shtetasve turq të arrestuar, njerëzit pyesnin me të drejtë; si ishte e mundur që në një shtet demokratik, siç proklamonte se ishte Kosova, të ndodhte një rrëmbim i këtillë, mafioz, që sigurisht po kryhej me dijeninë dhe autorizimin e krerëve të shtetit. Rrëmbimi dëshmoi brishtësinë e institucioneve të shtetit në Kosovë, të cilat janë rob i hegjemonive politike e ekonomike të shteteve të fuqishme. Por incidenti është edhe një mësim për të gjithë ne: që autoritarizmi nuk është një ‘ishull i izoluar’, ai ka tendencë të kopjohet e importohet, mu siç ndodhte dikur me fashizmin.
Që nga ardhja në pushtet në vitin 2002, Recep Tayyip Erdogan ka mbikëqyrur një transformim radikal të Turqisë, që i ka hapur udhë një udhëheqjeje të stilit “një njeri i vetëm”. Sipas Institutit Ndërkombëtar për Demokraci dhe Asistencë Zgjedhore, numri i shteteve që po lëvizin kah autoritarizmi është më shumë se dyfishi i atyre që po lëvizin kah demokracia ndërkohë që regjimet autoritare në botë e kanë thelluar shtypjen e tyre.
E frymëzuar nga “Të shtatët kundër Tebës” së Eskilit, shfaqja ‘Të gjashtët…” përmban një shikim të nuancuar në Turqinë e Erdoganit dhe shtron pyetje se pse shoqëritë e themeluara mbi parimin e pluralizmit dështojnë të mbajnë premtimet e veta? Pse shumë politikanë sot po shkojnë gjithnjë e më shumë kah ideologjitë shtypëse?
“Të gjashtët kundër Turqisë” shtron pyetje kohërisht relevante në lidhje me shtrirjen e regjimeve shtypëse edhe përtej kufinjve. Kjo nuk është një shfaqje për njerëzit e thjeshtë që i kundërvihen një qeverie a një shteti, por është shfaqje për qeveritë a shtetet autoritare që duke ndjellur terror, dhunë, përndjekje e luftë, i çojnë në shkatërrim njerëzit e vet.
Ndjeshmëria e kësaj çështjeje në Turqi – dhe jo vetëm – nënkupton se edhe rrugëtimi deri tek bërja e kësaj shfaqjeje në Kosovë nuk ka qenë i lehtë, madje sfidues./ KultPlus.com
Shfaqja “Negotiating Peace” e Blerta Neziraj do të luhet në Hamburg të Gjermanisë, në teatrin Kampnagel, si pjesëmarrëse e festivalit ndërkombëtar KRASS Festival.
“Drama, e shkruar nga Jeton Neziraj, merr shkas negociatat e paqes, duke përfshirë marrëveshjen e Dejtonit, marrëveshjet në Irlandën Veriore dhe ato të Lindjes së Mesme, si dhe bisedimet politike — ende pa shumë rezultat — ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”, njofton Qendra Multimedia, e cila shkon për herë të dytë në këtë festival.
Rrëfimi dramaturgjik është frymëzuar nga libri i Richard Holbrooke “To End a War” dhe nga “Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur” i Ismail Kadaresë.
“Shfaqja tenton të ballafaqojë publikun me prapavijat, sfidat, frikat dhe shpresën që e shoqërojnë arritjen e një marrëveshjeje të paqes si dhe diskuton tema të rëndësishme: Kush mund të negociojë paqen? A u takon politikanëve legjitimeti për të bërë një gjë të tillë? A pajtohen vërtet njerëzit e zakonshëm pas nënshkrimit të ‘aktit të paqes’ në emrin e tyre? A mund të ketë falje kolektive, apo falja është akt individual?”, njofton qendra.
Në rolin kryesor luan Shkumbin Istrefi dhe në rolet e tjera Melihate Qena, Ema Andrea dhe aktorë nga Ukraina, Bosnja e Hercegovina, Estonia e Norvegjia.
Mbrëmë është përmbyllur edicioni i 13-të i Festivalit për Art dhe Trashëgimi Kulturore, EtnoFest në fshatin Kukaj, shkruan KultPlus.
Në natën përmbyllëse të këtij edicioni, Festivali EtnoFest ka ndarë edhe disa çmime ndër ta edhe çmimin ‘Regjia më e mirë’.
Çmimi ‘Regjia më e mirë’ iu dha regjisores Blerta Neziraj për shfaqjen ‘Gadjo’.
Blerta Neziraj regjisore e shfaqjes “Gadjo”: për shprehjen moderne dhe kreative në përdorimin e idiomave teatrore në trajtimin regjisorial./KultPlus.com
Pas suksesit të turneut në SHBA, shfaqja “Balkan Bordello” prodhuar nga teatri prestigjioz i Nju Jork-ut La MaMa (SHBA) në bashkëpunim me Qendrën Multimedia (Kosovë), Atelje 212 (Serbi) dhe My Balkans (SHBA/Serbi), rikthehet në rajon për një turne në disa prej festivaleve më të rëndësishme verore.
Më 8 gusht në Nisville Jazz Teatar Festival në Nish (Serbi) Më 10 gusht në Ohrid Summer Festival në Ohër (Maqedoni e Veriut) Më 12 gusht në KotorArt International Festival në Kotor (Mal i Zi) Më 13 gusht në Wild Beauty Art Festival në Zabljak (Mal i ZI)
Balkan Bordello nga Jeton Neziraj dhe me regji nga Blerta Neziraj, u dha si premierë në Prishtinë më 3 nëntor, 2021 dhe vazhdoi me turne nëpër Kosovë, Shqipëri e Serbi. Në mars të vitit 2022, premiera amerikane në La MaMa në Nju Jork u përcoll me 10 shfaqje të tjera dhe tërhoqi vëmendjen e kritikës teatrore evropiane e amerikane.
“Balkan Bordello” (Saga e një familjeje ballkanase), është e bazuar në triologjinë “Orestia” të Eskilit. Si një avatar i botës moderne, Agamemnoni kthehet triumfues nga fushëbeteja, pasi ka bërë shkrumb e hi qytetin armik. Por ethet e entizuazmi i fitoreve të palavdishme janë kafshë të gjakut, me gjak ushqehen e nga gjaku jetojnë. Kur kthehet në shtëpi, Agamemnonin e pushtetshëm e pret vdekja. E vret e shoqja, Klitemnestra, gruaja e shtypur që duke vrarë burrin dëshiron të gjejë lirinë. Bashkë me Egjistin, një poet hipokrit, Klitemnestra dëshiron të nisë nje jetë të re, pa frikë se do të dhunohet e poshtërohet nga burri.
Ja, ky është shtrati i kësaj drame, që me humor të zi, prekë indin e temparamentit ballkanas, gjurmon morbideitetin e shpirtit njerëzor dhe nxjerrë në pah budallakun dhe naivitetin e një epoke që po ndërtohet mbi themele të dhunës, mosdurimit e urrejtjes. Personazhet e dramës i nënshtrohen fatit dhe gati pavetëdijshëm bien në grackën e palumturisë dhe të shkatërrimit. Delli për shkatërrim i joshë, siç e joshë vdekja jetën. “Balkan Bordello” është dramë për shoqëritë e traumatizuara që hanë vetveten. Ajo na ballafaqon me luftën si makineri të shkatërrimit e ku jeta e normaliteti kapitullojnë para pabesive e ligësive të qenies njerëzore.
Në shfaqje luajnë aktorët: Svetozar Cvetković, George Drance, Eugene the Poogene, Valois Mickens, Ema Andrea, Adrian Morina, Mattie Barber-Bockelman, Ivan Mihailović, Matt Nasser, Verona Koxha. / KultPlus.com
Akorët si: Arben Bajraktaraj, Ejla Bavćić, Adrian Morina, Klaus Martini, Verona Koxha dhe Anja Drljević, me lojën e tyre madhështore, mbrëmë sollën premierën e një performance teatrore për shkrimtarin Peter Handke, i cili konsiderohet se me librat dhe qëndrimet e tij ka fabrikuar e ka përmbysur faktet e luftërave në ish-Jugosllavi; ka nxitur dhe përkrahur ideologjinë e ‘tokës së djegur’, si dhe u ka thurur elozhe poetëve e filmbërësve militantë, të konvertuar në ‘inxhinierë të projekteve gjenocidale’, shkruan KultPlus.
Çdo gjë gjeti fillimin kur dhe të pranishmit dalëngadalë po zinin vendin e tyre përbrenda hapësirës në Teatrin ‘Oda’ që mu në mes kishte të vendosur skenën e cila mund të shijohej nga të pranishmit në gjithsej tri anë të mundshme. Kur ora shënoi fiks 20:15, terri kaploi vendin përnjëherë. Ndërkaq, aktorët nisën lojën e tyre me një vështrim të thellë drejt publikut, me ç’rast të pranishmëve iu drejtohen disa kërkesa radhazi por më e rëndësishmja do të ishte: “Nëse keni lexuar librat e Peter Handke, largohuni nga teatri.”. Pasi që askush prezent nuk del jashtë, pritja e tyre përfundoi.
Shfaqja e cila po luhej në gjuhën angleze trajtoi baraspeshën delikate ndërmjet lirisë së shprehjes dhe përgjegjësisë shoqërore në teatër. Dhe ishte pikërisht dizajni i dritave nga Yann Perregau, që dukshëm të bënte që të përhumbeshe pas atmosferës së ftohtë që po portretizohej në skenë. Me një reflektor në ngjyrë të kaltër, shfaqja vazhdoi me dialogun ndërmjet Peter Handke dhe babit të tij, në lidhje me pyetjet e shumta të gazetarëve rreth Millosheviqit dhe se si Handke do të duhej të përgjigjej, e në këtë rast ai këshillohet që të thotë: “Preferoj letrën higjienike, një letër anonime me letër higjienike brenda, kundrejt pyetjeve tuaja boshe injorante.”
Përgjatë gjithë shfaqjes, tregohet thellësisht një injorim total ndaj gjenocidit në Srebrenicë. Pra, ndaj vrasjes gjenocidale të korrikut 1995 të më shumë se 8,000 burrave dhe djemve myslimanë boshnjakë në dhe rreth qytetit të Srebrenicës, gjatë Luftës së Bosnjës.
Duke marrë parasysh faktet të cilat shfaqeshin nëpërmjet titrave shqip, ku njëra ndër to thotë se në varrimin e kriminelit Millosheviq, Handke i thoshte masës së njerëzve të etur për gjak, se ai “nuk e di të vërtetën” dhe se prandaj është “këtu afër Millosheviqit, afër Serbisë”, kemi ndërlidhjen e tekstit të mrekullueshëm të shfaqjes nga Jeton Neziraj që kundërpërgjigjet me: “Peter Handke ka status shenjtori. Ai është orbita e Serbisë. Handke është Zot në Serbi, është Jezu Krisht…”. Pas përplasjes së disa fakteve para audiencës rreth ndodhive me Handken, shfaqja filloi me të vërtetë.
“The Handke Project”, hyri në thelbin e detajeve nga më të ndryshmet. Përmendet se si Peter Handke fitoi 50,000 euro nga çmimi “Ibsen Award” në Norvegji dhe se si ai me ato para deshi të ndërtojë një pishinë në Hoçën e Madhe që ndodhet 10 kilometra larg nga Krusha e Madhe, duke anashkaluar mundësinë për t’i ndihmuar refugjatët sirian në Austri, për të ndërtuar memorialin e gjenocidit në Srebrenicë, për t’i ndihmuar të uriturit në Burundi e Somali dhe për t’i ndihmuar romëve të varfër në paralegjet e Beogradit. Por, në vend të tyre, në një vend të banuar me shqiptarë ku gjatë luftës së vitit 1999 forcat serbe të Millosheviqit vranë 205 fshatarë të pafajshëm, ai deshi të ndërtojë një pishinë.
Situata dhe atmosfera të ndryshme përshkojnë shfaqjen që vjen nën regjinë e Blerta Nezirajt. Ndërlidhja e humorit, ironisë dhe të vërtetës po krijonte edhe të qeshura në publik, siç ndodhi edhe me monologun: “Ju njoftojmë se përpos producentëve dhe aktorëve e të tjerëve të përfshirë në këtë projekt të teatrit evropian (a është evropian?), ne do të ndërmarrim hapa ligjor edhe ndaj personazheve fiktiv të shfaqjes (a janë fiktiv?), gazetarëve që shkruajnë pozitivisht për shfaqjen, por edhe ndaj publikut që vjen dhe e sheh këtë shfaqje. Me këtë rast, megjithatë, ju njoftojmë se nuk do të paditen këto kategori njerëzish: Veteranët serbë të luftërave në Bosnjë dhe Kosovë; Publiku evropian që Peter Handken e do me gjithë zemër; 8 mijë të vdekurit e Srebrenicës (a janë 8 mijë?). Nga padia do të lirohen edhe ata të cilët gjatë shfaqjes i kanë mbyllur veshët. Dhe ndërkohë që ju ca injorantë po pështyni mbi veprën e Handkes, njoftojmë botën se një grup intelektualësh e politikanësh evropian, kanë kërkuar nga UNESCO ta merr nën mbrojtje trashëgiminë letrare të Peter Handkes, që nënkupton marrjen nën mbrojtje të vlerave civilizuese, ezoterike, mbrojtje e botës idilike, mbrojtje e pikëpyetjes, mbrojtje e mbrojtjes, e kështu me radhë.”
Ndërsa, ato që vëreheshin në masë dhe po i jepnin një hijeshi unike lojës së aktorëve në skenë ishin edhe kostumet e tyre të krijuara nga Blagoj Micevski. Në pjesën kur performanca teatrore arrin tek historia e një fotografi i quajtur Jean, që qëllon të jetë burri i kryetares së Komitetit të çmimit Nobel, nëpërmjet veshjeve precize portretizohej një atmosferë e ngjashme me atë se çfarë konsiderohet të ketë ndodhur. “Jean” hyn me aparatin e tij fotografik dhe në studion e tij e fotografon një vajzë të re e cila është shkrimtare. Fillimisht ai e prek atë për qëllime artistike por tutje vazhdon t’i premtojë asaj famë e pse jo edhe çmimin Nobel dhe nëse jo kjo, atëherë një lexim në Forumin që financohet nga Fondacioni Nobel. Ky skandal konsiderohet të jetë përmbysur me një tjetër skandal siç është kur Peter Handke ka fituar çmimin Nobel për letërsi.
Tutje, shfaqet edhe krahasimi se si Handke ka përshkruar një ngjarje specifike dhe se si në të vërtetë ka ndodhur. Diku jo larg Srebrenicës, një grup paramilitarësh serb kanë zënë rob Ramo Osmanoviq, një burrë rreth të 40-tave. Djali i Ramës, Nermini së bashku me qindra boshnjak të tjerë, është duke u fshehur në pyll. Paramilitarët e nxisin Ramën ta thërret të birin që të zbres nga pylli sepse, siç i thonë, do të jetë i sigurt me serbët. Trupat e Ramës dhe të birit të tij, Nerminit, janë gjetur shumë vite pas luftës në varre masive. Ndërkaq, Handke këtë ngjarje e ka përshkruar në një mënyrë krejtësisht ndryshe duke potencuar se serbët me dashamirësi e kanë thirrur djalin e Ramës të zbresë nga mali për shkak të rrezikut nga kafshët e egra.
Kjo shfaqje është një fjalim. Është zëri i ngritur i viktimave në mënyrë që të kuptohet se ku është kufiri i letërsisë, ku është kufiri i lirisë krijuese dhe kur do të mund të kalohej ai kufi. Shkrimtari Peter Handke, me letërsinë e tij, aftësitë e tija letraro-stilistike për propagandë dhe për mohim si dhe vetë qëndrimeve të tij në një kohë të cilën po e jetojmë, i ka kaluar këto kufij qysh moti.
Atdhe Mulla
Shfaqja përmbyllet mahnitshëm me thirrjen si: “Fuck you Peter Handke, për marrëzinë, për padijen, për arrogancën, për mohimin e së vërtetës, e për mohimin e gjenocidit. Dhënia e çmimit Nobel është akt barbarie sepse para se të shpërblej një letërsi të mirë, ai çmim për Handken legjitimon vazhdimin e gjenocidit me mjete tjera.”
Po ashtu, krejt në fund kasta e aktorëve së bashku me të pranishmit, njëzëri përsëritin së bashku: “Fuck you Sllobodan Millosheviq, Fuck you Peter Handke, Fuck you Swedish Academy. Dhe të gjithë fashistët e tjerë si ju…fuck you.”
Ndërkaq, pa skenografinë nga Marija Kalabic, kompozitorin Gabirele Marangoni si dhe koreografinë nga Gjergj Prevazi, kjo shfaqje nuk do të kishte frymën reale që e pati mbrëmë. Duke nis qysh nga fillimi e deri në fund, ky gërshetim i këtyre tri elementeve kyçe solli një afërsi të pakrahasueshme mes publikut dhe të vërtetës që erdhi nëpërmjet “The Handke Project”.
Atdhe Mulla
Për të treguar më shumë rreth shfaqjes si dhe procesit të realizmit, për KultPlus foli dramaturgu Jeton Neziraj.
“Aventura e kësaj shfaqje filloi sonte por që pati një punë të gjatë gati dy vjeçare të përgatitjeve, inicimit të bashkëpunimeve, kontakteve me teatrot si dhe një pune gati dy mujore me prova intensive. Kam përshtypjen që këtu kemi luajtur para një publiku të konvertuar i cili e njeh temën dhe e ka parasysh edhe qasjen kritike, duke e pranuar atë. Është me rëndësi që kjo shfaqje do të luhet edhe përtej rajonit tonë. Pra, e fillojmë këtë aventurë me një temë që ka qenë aktuale por vazhdon me qenë edhe më aktuale tash në një kohë kur shumica e institucioneve evropiane të kulturës kanë vu linja të qarta të ndalesës për shumë artistë rus”, thotë Neziraj.
Sipas tij, personalitetet si Handke janë toleruar. Edhe pse ka pasur debate në kohën kur Handke është shpërblyer me çmimin “Nobel”, ai debat është humbur në atë mjegullën e madhe që është prodhuar gjatë asaj kohe.
“Qëndrimi jonë është i qartë, pra jemi kundër literaturës që është helmuese, kundër shkrimtarëve të cilët e përdorin autoritetin për të përçuar mesazhe helmuese dhe për të mohuar gjenocidin, si në rastin e Peter Handkes. Ne thjesht eksplorojmë temën dhe përpiqemi që të kuptojmë se ku është kufiri i letërsisë, ku është kufiri i asaj që quhet liri krijuese dhe kur mundet që ai kufi të kalohet. Handke me letërsinë e tij dhe qëndrimet e tij, i ka kaluar këto kufij dhe i ka shndërruar në njëfarë lloj makinerie të propagandës”, përfundon ai.
Atdhe Mulla
Ndërsa, aktori i mirënjohur shqiptar nga Parisi, Arben Bajraktaraj për KultPlus ka folur rreth dhimbjes së viktimave, që sipas tij nuk mund ta bart askush tjetër.
“Pikërisht ky Peter ka qenë në 95-tën, këtu në rrugë të Nënës Terezë, afër Ministrisë së Kulturës. Ka bërë promovim të librave në kohën kur neve na kanë shtypur, na kanë rrahur kur kemi kaluar një trotuar si dhe na kanë dënuar me nga dhjetë marka. Ky tipi tash jeton shumë larg meje në Paris, nuk është shumë larg. Nuk dua të gjykoj asgjë realisht, por negacionizmi që shfaqet është sikur të na thotë neve, shqiptarëve dhe boshnjakëve, viktima të vërteta të luftës, se si: “S’ka dert se ai është artist”. Ai nuk është artist. Unë ia kam nis t’i lexoj tri herë librat e tij dhe tri herë jam ndalur, jo për diçka, por ia kam nisur para se ai të bëhej anti-shqiptar dhe më është dukur shumë i mërzitshëm, i lodhshëm, i bezdisshëm. Handke është bërë i njohur duke i nënçmuar dhe duke i fyer shikuesit dhe kjo është konsideruar ‘art’. Por ne nuk jemi duke folur për artin. Jemi duke folur për dhimbjen e viktimave dhe dhimbja e viktimave është dhimbja e viktimave”, thotë Bajraktaraj.
“Dhimbja natyrisht i përket vetëm viktimave dhe dhimbjen e tjetrit nuk mund ta bart askush. Ne e dimë dhimbjen, e kemi dhimbjen tonë dhe kjo shfaqje është krijuar që të shkoj në Evropë për të thënë: “A mundeni që t’i hapni sytë pak?”.
Gjithashtu, aktori Adrian Morina në një prononcim për KultPlus ka thënë se s’ka pasur mundësi që të mos jetë në një projekt që dekonstrukton Peter Handken.
“Ka mbi një vit që jam në dijeni për “Hande Project” ndërsa për të bëmat e Handkes tash e sa vite. Ftesën e kam pranuar me shumë kënaqësi sepse më pëlqen teatri i angazhuar, teatri politik. Teatri ka lindur për të na i hap sytë. Në rastin e Handkes dhe “Handkëve të tjerë”, ngase çdo ditë e më tepër po rritet numri i tyre, kemi pasur nevojë që si artistë, jo vetëm të ia hapim sytë opinionit por kësaj radhe edhe “të ia nxjerrim sytë” publikut për rritjen e përditshme te fashistëve, ksenofobëve, neonazistëve, neofashistëve dhe te gjithë ‘Handkëve’ të tjerë.”
Sipas tij, ai nuk ka pasur si të mos jetë pjesë e këtij projekti që dekonstrukton një përbindësh ideologjik si Peter Handke.
“Një proces shumë i vështirë, me një tekst jo të zakonshëm për skenë, me një ‘regji-m’ me shumë kërkesa aktoreske. Procesi i hulumtimit ka qenë tepër i veçantë me një numër të madh bashkëpunëtorësh ndërkombëtarë të cilët e përcjellin, e kanë studiuar, kanë shkruar e paralajmëruar për Handken që 20-30 vite. Kjo e ka lehtësuar punën tonë si aktorë”, thotë ai.
Për të, është një kënaqësi e madhe që të punohet me Blertën dhe Jetonin, për shkak se ai ndjehet i përmbushur si aktor, pas çdo procesi.
“Guximi, energjia, besimi për të bërë teatër të vërtetë, më shtyn gjithmonë që të mos refuzoj ftesat për shfaqjet që i realizojnë”, thotë Morina.
“Sfidë e madhe ka qenë për të gjithë edhe gjuha angleze ngase për asnjërin prej nesh në ekip nuk është amtare. Por sfidat të ndihmojnë t’i shtysh kufijtë. Puna e palodhshme dhe përkushtimi i gjithë ekipit si edhe përgjegjësia për t’i dhënë një “flakaresh” Handkes, na ka mobilizuar edhe më shumë. Gjithë procesin e ka bërë edhe më të lehtë bashkëpunimi, dashuria dhe profesionalizmi i një kaste të jashtëzakonshme të aktorëve si: Beni, Ejla, Anja, Verona e Klaus, të cilët i falënderoj përzemërsisht”, përfundon ai.
Atdhe Mulla
Po ashtu, kritiku i artit Shkëlzen Maliqi për KultPlus tregoi rreth përshtypjeve të tij për këtë shfaqje.
“Më duket se teatri bashkëkohor gjithnjë e më shumë po bëhet i drejtpërdrejt dhe po flet për aktualitetet. Shfaqja është shumë e angazhuar dhe nuk është vetëm Handke në pyetje por edhe krejt proceset që po ndodhin tash viteve të fundit në botë. Shfaqja ka edhe vlera tjera që duhet të shquhen si: aktrimi dhe regjia. Ndërsa, Jeton Neziraj e ka përsosur këtë lloj të teatrit. Unë mund të them se kjo ekipë meriton ta ketë edhe një hapësirë të vetën pak më dinjitoze, sepse për gjërat e tjera gjinden edhe vetë, por vetëm duhet të ketë më shumë mirëkuptim nga qyteti i Prishtinës. Është kultura e pavarur në këto njëzet vite, ajo që na ka zbardhur neve fytyrën”, thotë Maliqi.
Shfaqja do të pasohet me një reprizë të radhës me 4 qershor, po në Teatrin Oda. Reprizat e radhës do të jenë me 6 qershor, në Teatrin Shqiptar në Shkup, me 7 qershor në Teatrin Adriana në Ferizaj, me 9 dhe 10 qershor në Teatrin Bitef në Beograd. Shfaqjet në Itali, Bosnjë e Hercegovinë, Gjermani dhe në vende tjera evropiane janë planifikuar nga korriku I këtij viti. Shfaqja do të luhet në gjuhën angleze.
The Handke Project është produksion teatror i Qendrës Multimedia nga Prishtina, në bashkëpunim me Mittelfest & Teatro della Pergola (Itali), Teatrin e Dortmundit (Gjermani), Teatrin Kombëtar të Sarajevës & Festivalin Ndërkombëtar të Teatrit –MESS (Bosnjë dhe Hercegovinë).
Në kuadër të Kosovo Theatre Showcase, sot duke filluar nga ora 20:00 në Prishtinë ipet premiera botërore e shfaqjes ‘Balkan Bordello’ të Jeton Nezirajt në regji të Blerta Nezirajt.
Kjo shfaqje vie si koproduksion i teatrit La MaMa nga New York, Qendrës Multimedia nga Prishtina, teatrit Atelje 212 nga Beogradi dhe fondacionit My Balkans nga New York dhe Beogradi. Në shfaqje luajnë një kastë prej 10 aktorësh amerikanë, serbë e shqiptarë; Onni Johnson, Svetozar Cvetković, George Drance, Eugene the Poogene, Valois Mickens, John Maria Gutierrez, Mattie Barber-Bockelman, Ivan Mihailović, Matt Nasser e Verona Koxha.
E bazuar në trilogjinë Orestia të Eskilit, ‘Balkan Bordello’, përmes humorit të zi prekë indin e temparamentit ballkanas, gjurmon morbideitetin e shpirtit njerëzor dhe nxjerrë në pah budallallëkun dhe naivitetin e një epoke që po ndërtohet mbi themele të dhunës, mosdurimit e urrejtjes.
Si pasojë e kësaj, personazhet e dramës i nënshtrohen fatit dhe gati pavetëdijshëm bien në grackën e palumturisë dhe të shkatërrimit. ‘Balkan Bordello’ është dramë për shoqëritë e traumatizuara që hanë vetveten. “Balkan Bordello është një rrëfim epik për një epokë të çmendur të cilën jemi duke e jetuar. Demokracia nuk mund të merret si e mirëqenë. Beteja për të duhet të jetë e vazhdueshme. Çdo luhatje nga ky synim u lëshon vend fantazmave të luftës, abuzuve të forcës dhe autokratëve që fatin e shoqërive që i sundojnë e shohin si të ishte lojë e ruletit rus. Shembujt i kishim dje – i kemi edhe sot! Ballkani i gjakut i viteve të 90-ta dhe Ballkani i etjes për hakmarrje tash”.
“Duke e huazuar pejsazhin e Orestisë së Eskilit, shfaqja evokon arketipin e një shoqërie që del nga lufta në një gjendje konfuzioni, ku raportet e rregullit dhe pushtetit të vjetër janë përmbysur, e rregulli e pushteti i ri nuk duket të kenë legjitimitet, sepse janë të bazuara në forcë”, ka shkruar për shfaqjen sociologia e analistja Anna Di Lellio.
“Në të vërtetë pak gjëra kanë ndryshuar që nga vepra e Eskilit e shkruar në Greqinë Antike e deri më sot: asgjë nuk mund tu japë një shpjegim të arsyeshëm tragjedive njerëzore të shkaktuara nga njerëzit dhe në këtë kuptim ‘Balkan Bordello’ e adreson këtë pakuptimësi me anë të një humori specifik që ne e njohim mirë”, shpjegon Jeton Neziraj, autor i Balkan Bordello.
Nga ana teknike, për këtë shfaqje janë angazhuar profesionistë të shquar të teatrit. Muzika: Gabriele Marangoni. Skenografia: Marija Kalabić. Kostumet: Gabriel Berry. Koreograf: Gjergj Prevazi. Koncepti visual dhe i dritave: Nico de Rooij.
Pas premierës në Prishtinë, në kuadër të Kosovo Theatre Showcase shfaqja do të ipet në Gjilan dhe Ferizaj ndërsa gjatë nëntorit Balkan Bordello do të prezentohet edhe në Tiranë (6 nëntor) e Beograd (8 dhe 11 nëntor) para se të shfaqet edhe në teatrin prestigjioz La MaMa në New York gjatë marsit të vitit të ardhshëm. / KultPlus.com
Në kuadër të Kosovo Theatre Showcase, të mërkurën në Prishtinë ipet premiera botërore e shfaqjes ‘Balkan Bordello’ të Jeton Nezirajt në regji të Blerta Nezirajt.
Kjo shfaqje vie si koproduksion i teatrit La MaMa nga New York, Qendrës Multimedia nga Prishtina, teatrit Atelje 212 nga Beogradi dhe fondacionit My Balkans nga New York dhe Beogradi. Në shfaqje luajnë një kastë prej 10 aktorësh amerikanë, serbë e shqiptarë; Onni Johnson, Svetozar Cvetković, George Drance, Eugene the Poogene, Valois Mickens, John Maria Gutierrez, Mattie Barber-Bockelman, Ivan Mihailović, Matt Nasser e Verona Koxha.
E bazuar në trilogjinë Orestia të Eskilit, ‘Balkan Bordello’, përmes humorit të zi prekë indin e temparamentit ballkanas, gjurmon morbideitetin e shpirtit njerëzor dhe nxjerrë në pah budallallëkun dhe naivitetin e një epoke që po ndërtohet mbi themele të dhunës, mosdurimit e urrejtjes.
Si pasojë e kësaj, personazhet e dramës i nënshtrohen fatit dhe gati pavetëdijshëm bien në grackën e palumturisë dhe të shkatërrimit. ‘Balkan Bordello’ është dramë për shoqëritë e traumatizuara që hanë vetveten. “Balkan Bordello është një rrëfim epik për një epokë të çmendur të cilën jemi duke e jetuar. Demokracia nuk mund të merret si e mirëqenë. Beteja për të duhet të jetë e vazhdueshme. Çdo luhatje nga ky synim u lëshon vend fantazmave të luftës, abuzuve të forcës dhe autokratëve që fatin e shoqërive që i sundojnë e shohin si të ishte lojë e ruletit rus. Shembujt i kishim dje – i kemi edhe sot! Ballkani i gjakut i viteve të 90-ta dhe Ballkani i etjes për hakmarrje tash”.
“Duke e huazuar pejsazhin e Orestisë së Eskilit, shfaqja evokon arketipin e një shoqërie që del nga lufta në një gjendje konfuzioni, ku raportet e rregullit dhe pushtetit të vjetër janë përmbysur, e rregulli e pushteti i ri nuk duket të kenë legjitimitet, sepse janë të bazuara në forcë”, ka shkruar për shfaqjen sociologia e analistja Anna Di Lellio.
“Në të vërtetë pak gjëra kanë ndryshuar që nga vepra e Eskilit e shkruar në Greqinë Antike e deri më sot: asgjë nuk mund tu japë një shpjegim të arsyeshëm tragjedive njerëzore të shkaktuara nga njerëzit dhe në këtë kuptim ‘Balkan Bordello’ e adreson këtë pakuptimësi me anë të një humori specifik që ne e njohim mirë”, shpjegon Jeton Neziraj, autor i Balkan Bordello.
Nga ana teknike, për këtë shfaqje janë angazhuar profesionistë të shquar të teatrit. Muzika: Gabriele Marangoni. Skenografia: Marija Kalabić. Kostumet: Gabriel Berry. Koreograf: Gjergj Prevazi. Koncepti visual dhe i dritave: Nico de Rooij.
Pas premierës në Prishtinë, në kuadër të Kosovo Theatre Showcase shfaqja do të ipet në Gjilan dhe Ferizaj ndërsa gjatë nëntorit Balkan Bordello do të prezentohet edhe në Tiranë (6 nëntor) e Beograd (8 dhe 11 nëntor) para se të shfaqet edhe në teatrin prestigjioz La MaMa në New York gjatë marsit të vitit të ardhshëm. / KultPlus.com
‘Pesë stinët e armikut të popullit’, flet për “heroin që komprometohet nga shumica” dhe për “përgjegjësinë e shumicës, si armike e të vërtetës dhe lirisë” (Ibsen, përmes Stockmann). Por kjo shfaqje na flet edhe për hipokrizinë e misioneve të paqes të UN-it, të cilat, në emër të stabilitetit politik, në emër të paqes, zhvillimit e të rikonstruktimit, mbyllin sytë përballë dr. Stokmanëve, dhe rrjedhimisht, bëhen pjesëmarrës në vrasjen e tyre.
Shfaqja nga Kosova “Pesë stinët e armikut të popullit”, e regjisores Blerta Neziraj, do të shfaqet në Lyon, në kuadër të festivalit të mirënjohur ndërkombëtar Sens Interdits, në kuadër të programit “Theatre de l’urgence”. E shkruar nga Jeton Neziraj, shfaqja do të ketë dy prezentime në teatrin Théâtre de La Renaissance në Oullins, me datë 23 (ora 21:00) dhe 24 tetor (ora 15:00). Shfaqja jepet në gjuhën shqipe, me titra në gjuhën frenge dhe angleze.
Në shfaqje luajnë aktorët e mirënjohur nga Kosova: Armend Smajli, Shpetim Selmani, Egzona Ademi, Kushtrim Qerimi, Afrim Muçaj e Verona Koxha, kurse muzicientë jan: Drin Tashi, Tomor Kuçi, eArbër Salihu. Skenografinë dhe kostumet i ka realizuar M. Nurullah Tuncer, muzikën e ka komponuar Irena Popovic- Dragovic, kurse oreografinë Gjergj Prevazi.
Shfaqja flet për Prishtinën e pasluftës, e cila, e administruar nga UN-i, po kërcënohej nga ndërtuesit e fuqishëm ilegalë të cilët, në kundërshtim me të gjitha rregullat urbanistike, po ndërtonin brutalisht në çdo cep të saj. UN-i, në emër të politikave neoliberale të tregut, po e toleronte dhe po i krijonte terren të favorshëm këtij shkatërrimi. Por në këtë proces ishin të përfshirë po ashtu edhe shumë prodhues të materialeve ndërtimore nga vendet tjera të Evropës, të cilët kishin interes nga ky “rekonstruktim i shpejtë”.
Arkitekti e planifikuesi hapësinor Rexhep Luci po përpiqej të vinte kontroll urbanistik. Për kompanitë e ndërtimit e ato të prodhimit, për kastat e korruptuara politike, për mediet oportuniste, për komandantët e luftës, për zyrtarët e UN-it e për shumëkënd tjetër, ai ishte “armiku”. Rexhep Luci ishte kërcënuar me jetë disa herë dhe pastaj edhe ishte vrarë në hyrje të banesës së tij në Prishtinë.
Prishtina, qyteti që ka fituar luftën por e ka humbur paqen, është sot qyteti me ajrin më të ndotur në Evropë. Kompanitë e ndërtimit vazhdojnë të abuzojnë me dhjetëra mijëra punëtorë të angazhuar në sektorin e ndërtimtarisë, të cilët paguhen keq, punojnë në kushte ekstreme të pasigurisë fizike dhe pa sigurim shëndetësor. Gjatë një viti në Kosovë, në vendin e tyre të punës, vdesin apo pësojnë aksident qindra punëtorë të këtij sektori. Familjet e tyre nuk kompensohen kurrë./KultPlus.com
Komedia nga Kosova, “Kthimi i Karl Majit” do të jepet të mërkurën, me datë 29 shtator, nga ora 20:00, në teatrin Theater im Pfalzbau në Ludwigshafen të Gjermanisë.
Shfaqja, regjinë e së cilës e ka bërë Blerta Neziraj, është realizuar nga Qendra Multimedia e Prishtinës, Teatri Kombëtar i Kosovës dhe teatri Volksbuhne i Berlinit. Në shfaqje luajnë aktorët e mirënjohur Kosovar: Adrian Morina, Arta Muçaj, Armend Ismajli, Ylber Bardhi e Shpetim Selmani. Tekstin e ka shkruar Jeton Neziraj.
Premiera e kësaj shfaqje është dhënë vitin e kaluar në tetor në Teatrin Kombëtar të Kosovës.
Ajo e konfronton publikun me qasjen gati demonizuese të Evropës Perëndimore ndaj Lindjes – superioritetin e supozuar kulturor, politik e intelektual të saj ndaj Lindjes – Në shfaqje, Kara Ben Nemsi, personazhi i njohur i librave të Karl Majit, arratiset nga Lindja dhe bashkë me një grup aktorësh nga Kosova, ia mësynë ‘tokave gjermane’. Në këtë udhëtim gati epik, ai takon Slavoj Zhizhekun, Piter Handken, një pjesëtar të Nëntokës Nacional-socialiste (Nationalsozialistischer Untergrund) e personazhe të tjera / KultPlus.com
“Kthimi i Karl Majit – Shfaqje argëtuese për popullin gjerman”, jepet premierë nesër (16 tetor), nga ora 20:00, në Teatrin Kombëtar të Kosovës. Reprizat e radhës të kësaj shfaqje do të jepen me datë 17 dhe 30 tetor. Shfaqja është bashkëprodhim mes Qendrës Multimedia nga Prishtina, Teatrit Kombëtar të Kosovës dhe teatrit Volksbühne të Berlinit.
Nën regjinë e Blerta Nezirajt, në shfaqje luajnë aktorët e mirënjohur: Arta Muçaj, Adrian Morina, Armend Smajli, Ylber Bardhi, Shpetim Selmani. Tekstin e dramës e ka shkruar Jeton Neziraj, skenografinë dhe kostumet Jelisaveta Tatić Čuturilo, koreografinë Gjergj Prevazi, kompozimin e muzikës Gabriele Marangoni, kurse dramaturg dhe bashkëpunëtor artistik është Alban Beqiraj.
Rreth shfaqjes:
Shfaqja “Kthimi i Karl Majit” e konfronton publikun me qasjen gati demonizuese të Evropës Perëndimore ndaj Lindjes – superioritetin e supozuar kulturor, politik e intelektual të saj ndaj Lindjes – për të cilën Aleksandar Hemon thotë se i ka rrënjët thellë në kolonializëm dhe racizëm.
Në shfaqjen tonë, Kara Ben Nemsi, personazhi i njohur i librave të Karl Majit, arratiset nga Lindja dhe bashkë me një grup aktorësh nga Kosova, ia mësynë ‘tokave gjermane’. Në këtë udhëtim gati epik, ai takon Slavoj Zhizhekun, Piter Handken, një pjesëtar të Nëntokës Nacional-socialiste (Nationalsozialistischer Untergrund) e personazhe të tjera.
Në njërën anë një perëndim i idealizuar, çerdhe e dijes, shkencës, kulturës e civilizimit, me katolikë që mbajnë fjalën, të shkathët e të mençur, kurse në anën tjetër një lindje ekzotike, despotike, me njerëz të pagdhendur, të padinjitetshëm, hajdutë e myslimanë që Zot kanë plaçkën – kjo është pjesë e trashëgimisë letrare në disa prej romaneve të shkrimtarit kult gjerman, Karl Maji.
Cili është ndikimi i kësaj krijimtarie letrare në perëndim sot – veçanërisht në tokat gjermanike, prej nga dhe vjen Maji?
Shfaqja i bënë një skanim Evropës së tanishme, vlerave të saj të supozuara kulturore e civilizuese, demokracisë së proklamuar si “të shenjtë”, dhe e cila, në babelin e letrave burokratike të EU-së na vjen në variantin e garës muzikore Eurovizion – pra si një Evropë e dashurisë, e harmonisë, e shkëlqimit e diversitetit, por që në thelb, e në realitet, është edhe një Evropë arrogante, eurocentriste, madje raciste, me ndjenja anti-muslimane e anti-lindje! Është një Evropë e shkëlqimit nga jashtë, por që nga brenda gëlon nga paragjykimet!
Përderisa Karl Maji dhe shkrimet e tij mund të ‘shfajësohen’, me arsyetimin se ai ka jetuar në një shekull të padijes, të errësirës dhe të mundësive të kufizuara të komunikimit e qarkullimit të informatave, si mund të amnistohet e justifikohet një autor si Peter Handke? Një autor bashkëkohës i yni, që mohon gjenocidin në Bosnjë, dhe i cili për qëndrimet e tij fashiste merret në mbrojtje nga shumë intelektualë e gazetarë evropian (në emër të lirisë krijuese, natyrisht), dhe për më tepër kontributi i tij (jo vetëm letrar) njihet e vlerësohet, jo më vetëm me Ibsen Award, por edhe me Çmimin Nobel!
Ja, ky është bilanci i një Evrope që pos katër lirive dhe barazitarizmit, vetvetes është duke i projektuar edhe një anë tjetër me të ardhme të zymtë, të errët madje. Trumpët evropianë janë në ardhje e sipër! Sipari është hapur, rruga e tyre është duke u shtruar, bukur, me lajle-lule, edhe letrare madje! Fjalimet e Handkes & Co janë aty, për ata në ardhje që do të duan të bëjnë një “Let’s make Europe great again”, një Evropë nga e cila Kara Ben Nemsët e rinj do të nisen sërish, jo me kuaj, por ndoshta me tankse tani, për të eksploruar, edukuar e civilizuar lindjen barbare – dhe çdo lindje tjetër që nuk është si perëndimi i tyre. Kuptohet, edhe në Lindje po kështu lulëzojnë frustrimet dhe racizmi ndaj refugjatëve ballkanas dhe atyre të botës së tretë. /KultPlus.com
Regjisorja Blerta Neziraj është nderuar me çmimin për regjisoren më të mirë për shfaqjen “Pesë stinët e armikut të popullit” e cila është prodhimi i fundit i Qendrës Multimedia.
Festivali
Ndërkombëtar i Teatrove “Othello” u mbajt nga data 3 deri më 8 nëntor në
Gostivar të Maqedonisë së Veriut. Përgjatë pesë ditëve, në kuadër të këtij
festivali u organizuan një varg aktivitetesh si dhe shfaqje të ndryshme
rajonale e ndërkombëtare.
Qendra
Multimedia u prezantua me shfaqjen “Pesë stinët e armikut të popullit” me regji
të Blerta Nezirajt e tekst të Jeton Nezirajt, aktorë: Armend Smajli, Shpetim
Selmani, Verona Koxha, Egzona Ademi, Kushtrim Qerimi dhe Afrim Muçaj si dhe
muzicientë: Tomor Kuçi, Arbër Salihu dhe Drin Tashi.
Nga ky festival ata nuk dolën pa një çmim, për të cilin e falënderojnë festivalin. / KultPlus.com
Në Teatrin Kombëtar të Kosovës po bëhen përgatitjet e fundit për premierën e shfaqjes “Pesë stinët e armikut të popullit” e dramaturgut Jeton Neziraj, përcjellë KultPlus.
Shfaqja përshkruan
Prishtinën e pasluftës e cila dita-ditës po kërcënohej e ngulfatej nga ndërtuesit
e fuqishëm ilegalë të cilët, në kundërshtim me të gjitha rregullat urbanistike,
po ndërtonin brutalisht në çdo cep të saj. Në anën tjetër, “Pesë stinët…” e
përfshijnë edhe misionin e Kombeve të Bashkuara në Kosovë, që në emër të
politikave neoliberale të tregut, po e toleronte dhe po i krijonte terren të
favorshëm këtij shkatërrimi.
Në këtë proces kanë qenë të
inkuadruar edhe shumë prodhues të materialeve ndërtimore nga vendet tjera të
Evropës, të cilët kishin interes nga ky “rekonstruktim i shpejtë”.
Duke e parë këtë situatë
alarmante, arkitekti e planifikuesi hapësinor Rexhep Luci po përpiqej të vinte
kontroll urbanistik. Për kompanitë e ndërtimit e ato të prodhimit, për kastat e
korruptuara politike, për mediet oportuniste, për komandantët e luftës, për
zyrtarët e UN-it e për shumëkënd tjetër, ai ishte “armiku”. Rexhep Luci ishte
kërcënuar me jetë disa here dhe pastaj edhe ishte vrarë në hyrje të banesës së
tij në Prishtinë.
Prishtina, qyteti që ka
fituar luftën por e ka humbur paqen, është sot qyteti me ajrin më të ndotur në
Evropë, ku kompanitë e ndërtimit vazhdojnë të abuzojnë me dhjetëra mijëra
punëtorë të angazhuar në sektorin e ndërtimtarisë, të cilët paguhen keq,
punojnë në kushte ekstreme të pasigurisë fizike dhe pa sigurim shëndetësor.
Gjatë një viti në Kosovë, në
vendin e tyre të punës, vdesin apo pësojnë aksident qindra punëtorë të këtij
sektori. Familjet e tyre nuk kompensohen kurrë.
“Pesë stinët…” është një
rrëfim për “heroin që komprometohet nga shumica” dhe për “përgjegjësinë e
shumicës, si armike e të vërtetës dhe lirisë” (Ibsen, përmes Stockmann). Por
kjo shfaqje na flet edhe për hipokrizinë e misioneve të paqes të UN-it, të
cilat, në emër të stabilitetit politik, në emër të paqes, zhvillimit e të
rikonstruktimit, mbyllin sytë përballë dr. Stokmanëve, dhe rrjedhimisht, bëhen
pjesëmarrës në vrasjen e tyre.
Muzicientë: Drin
Tashi, Tomor Kuçi, Arbër Salihu, skenografia dhe kostumet: M. Nurullah Tuncer,
muzika: Irena Popoviq- Dragoviq dhe koreografia nga Gjergj Prevazi.
Shfaqja vjen premierë sonte në ora 20:00 në Teatrin Kombëtar të Kosovës. / KultPlus.com
Në Teatrin Kombëtar të Kosovës po bëhen përgatitjet për premierën e shfaqjes “Pesë stinët e armikut të popullit” e dramaturgut Jeton Neziraj, përcjellë KultPlus.
Shfaqja
përshkruan Prishtinën e pasluftës e cila dita-ditës po kërcënohej e ngulfatej
nga ndërtuesit e fuqishëm ilegalë të cilët, në kundërshtim me të gjitha
rregullat urbanistike, po ndërtonin brutalisht në çdo cep të saj. Në anën
tjetër, “Pesë stinët…” e përfshijnë edhe misionin e Kombeve të Bashkuara në
Kosovë, që në emër të politikave neoliberale të tregut, po e toleronte dhe po i
krijonte terren të favorshëm këtij shkatërrimi.
Në këtë
proces kanë qenë të inkuadruar edhe shumë prodhues të materialeve ndërtimore
nga vendet tjera të Evropës, të cilët kishin interes nga ky “rekonstruktim i
shpejtë”.
Duke e parë
këtë situatë alarmante, arkitekti e planifikuesi hapësinor Rexhep Luci po
përpiqej të vinte kontroll urbanistik. Për kompanitë e ndërtimit e ato të
prodhimit, për kastat e korruptuara politike, për mediet oportuniste, për
komandantët e luftës, për zyrtarët e UN-it e për shumëkënd tjetër, ai ishte
“armiku”. Rexhep Luci ishte kërcënuar me jetë disa here dhe pastaj edhe ishte
vrarë në hyrje të banesës së tij në Prishtinë.
Prishtina,
qyteti që ka fituar luftën por e ka humbur paqen, është sot qyteti me ajrin më
të ndotur në Evropë, ku kompanitë e ndërtimit vazhdojnë të abuzojnë me dhjetëra
mijëra punëtorë të angazhuar në sektorin e ndërtimtarisë, të cilët paguhen keq,
punojnë në kushte ekstreme të pasigurisë fizike dhe pa sigurim shëndetësor.
Gjatë një
viti në Kosovë, në vendin e tyre të punës, vdesin apo pësojnë aksident qindra
punëtorë të këtij sektori. Familjet e tyre nuk kompensohen kurrë.
“Pesë
stinët…” është një rrëfim për “heroin që komprometohet nga shumica” dhe për
“përgjegjësinë e shumicës, si armike e të vërtetës dhe lirisë” (Ibsen, përmes
Stockmann). Por kjo shfaqje na flet edhe për hipokrizinë e misioneve të paqes
të UN-it, të cilat, në emër të stabilitetit politik, në emër të paqes,
zhvillimit e të rikonstruktimit, mbyllin sytë përballë dr. Stokmanëve, dhe
rrjedhimisht, bëhen pjesëmarrës në vrasjen e tyre.
Muzicientë:
Drin Tashi, Tomor Kuçi, Arbër Salihu, skenografia dhe kostumet: M. Nurullah
Tuncer, muzika: Irena Popoviq- Dragoviq dhe koreografia nga Gjergj Prevazi.
Shfaqja vjen premierë më datë 24 shtator në ora 20:00 në Teatrin Kombëtar të Kosovës. / KultPlus.com
Regjisorja
Blerta Neziraj, shfaqjet e të cilës publiku është mësuar që ti shoh nëpër skenat
e pavarura të teatrove në Prishtinë, mbrëmë, është paraqitur për herë të parë
si regjisore edhe në skenën e Teatrit Kombëtar të Kosovës. Neziraj përmes
shfaqjes “Sfinga e gjallë” dëshmoi se do të ketë një jetë të gjatë si regjisore
në skenën e TKK-së, shkruan KultPlus.
Shfaqja me
regji të Blerta Neziraj, jetësoi dramën e shkruar nga shkrimtari Rexhep Qosja.
Një tekst goxha i guximshëm i cili është në funksion të idesë dhe jo të
personazheve, i shkruar në vitit e 70-ta e që flet për gjakmarrjen e
vëllavrasjet absurde të asaj kohe. Po aq i guximshëm është edhe koncepti
regjisorial dhe rimodifikimi që i është bërë kësaj drame.
“Sfinga e
gjallë” e tanishme zhbiron dramën e tabuizuar të pasluftës në Kosovë dhe vrasjet
politike ‘misterioze’ të disa prej intelektualëve, gazetarëve e politikanëve
kosovarë. “Vrasjet politike” janë në fokus të kësaj shfaqje e cila sjellë
gjendjen absurde të politikës në Kosovë. Sipas Qosjes koncepti regjisorial i
regjisores Blerta Neziraj e ka pasuruar dramën e tij.
“Këtë vepër
e kam shkruar në vitin 1972-1973. Këtu kjo dramë e imja është pasuruar shumë më
shumë, është shumë më e pasur sesa ka qenë atëherë kur e kam shkruar. Jam shumë
i kënaqur me regjisoren, shumë e zonja dhe shume krijuese, po ashtu edhe me
aktorët”, tha ai.
Rreth 20
vite larg nga ajo periudhë, gati asnjë nga këto vrasje ‘politke’ të bëra pas
luftës nuk janë zbardhur. Mirëpo 20 vite pas, përmes teatrit kjo shfaqje ngre zërin
në kërkim të drejtësisë dhe u dedikohet këtyre të vrarëve dhe atij pak grushti
njerëzish të guximshëm që akoma dhe sot, me dinjitet, vazhdojnë të kërkojnë
drejtësi për vrasjet politike të pasluftës. Sipas regjisores Neziraj, i
takon asaj si regjisore që teatrin, vendit të cilit edhe i takon ta kthejë në
një platformë ku mund të zhvillohen diskutime të tilla.
“Kur nuk ka
stabilitet politik në një vend, mendoj që ne si artistë ish dashtë me bo
thirrje për drejtësi dhe me ju dhënë zë viktimave. Siç edhe e patë, kjo shfaqje
ju dedikohet këtyre të vrarëve, familjarëve të tyre, ju jepet një zë tjetër. Teatri
është i gjallë, ndodhë një herë dhe nuk përsëritët më, pavarësisht pse është
shfaqja e njëjtë. Në thelb teatri për mua është politikë. Për shkak të gjendjes
tonë, mendoj që si artiste për të bërë protestë nuk duhet të shkojmë në rrugë domosdoshmërisht, po mundem të kryej punën time këtu në skenë”,
theksoi ajo.
Për më shumë
se dy muaj i gjithë ekipi i kësaj shfaqje kanë shkëmbyer ide. Sjelljet e tyre kanë
bërë që drama e Qosjes të vjen para publikut e “ri-vizituar’ me shkrime e
citate goditëse, po të Rexhep Qosjes, por edhe me dokumente e kronika të
ndryshme të kohës. Përtej kësaj, e veçanta e kësaj shfaqje është se krijon
edhe një rrafsh real. Çdo mbrëmje nga një anëtar i familjes së vrarë do të
sjellë në kuadër të shfaqjes rrëfimin e tyre. Në premierën e shfaqjes, rrëfimin
sesi e kanë vrarë babën e saj (Xhemajl Mustafën), e solli Beriana Mustafa.
“Imagjinoje veç
një gjë, me jetu për 19 vjet, 20 vjet me një pikëpyetje në kry. Kush e boni? Çdo
ditë, çdo sekondë të jetës sate, herë më shumë e herë me pak. Pra me një intensitet
të ndryshëm në kry me qarkullu pyetja: kush e boni, pse? Me i shiku njerëzit me
dyshim për 20 vjet, mos e boni aj e mos e boni ky, e gjyqësia mos me e pas
guximin se është e dirigjume prej politikës me e thonë veç një fjalë, me shku
me e arrestu dikon për vrasjen e Xhemajlit e për vrasjet e shumë të tjerëve,
kjo ndodh veç në Kosovë”, janë fjalët e Beriana Mustafës, pas të cilës fillon përsëri
loja e aktorëve me fjalët “Shteti nuk vret vetëm me plumba” nga aktori Adrian
Morina.
Xhemajl
Mustafa (ka lindur më 23 gusht 1953 – vdiq me 23
nëntor 2000). Ishte gazetar, politikan, publicist, shkrimtar shqiptar dhe
këshilltar politik i Presidentit Historik të Kosovës, Dr.Ibrahim
Rugova dhe anëtar i LDK-së. U vra mizorisht në Prishtinë në
hyrje të apartamentit të tij ku u qëllua për vdekje nga dy sulmues të cilët
kurrë nuk u arrestuan. Sipas regjisores, pikërisht kjo pjesë e shfaqjes ka
qenë shumë e rëndësishme pasi që ajo ka dashur që të sjellë një moment real.
“Në teatër e
ndërtojmë një rrafsh tjetër fiktiv me të cilin shumë shpesh dalim prej sallës
edhe vazhdojmë me muhabete të rëndomta pasi që nuk e prekim thelbin e asaj se çka
realisht ka ndodh. Për mua ka qenë me të vërtetë e rëndësishme me e pas një
moment real për shkak se po flasim për një situatë e cila na përket neve edhe
po shpresoj që këto vrasje sa më shpejt kanë me u zgjidhë”, theksoi ajo.
Në anën
tjetër regjisori dhe kritiku, Fadil Hysaj theksoi për KultPlus se nëse teatri
nuk ka guxim me e fol të vërtetën nuk ka arsye me ekzistu. Sipas tij, kjo
shfaqje në shumë aspekte e sfidon një realitet edhe historik edhe politik edhe
i kyç artistët në një tematikë për të cilën mjerisht ata s’kanë guxuar deri sot
me u shpreh në mënyrë kaq shokuese, me një guxim artistik dhe intelektual.
“Mendoj që në
çfarëdo aspekti trajtimi i një temë e cila është e ndrydhur me vit, për të cilët
shqiptarët flasin por jo në jetën publike, mendoj që e gjithë ajo energji e
akumuluar për këto 20 vite e merr një trajtim artistik, vërtet superior, të jashtëzakonshëm,
shokues në kuptimin edhe politik edhe artistik. Mendoj që ky lloj teatri i bënë
një nder Kosovës, krijon shpresë që ky vend ka të ardhme pasi që po vjen një
brez që guxon me fol, me vepru, me u ballafaqu edhe me të kaluarën çfarëdo qoftë
ajo dhe sidomos me të vërtetën. Nuk ka kërkush monopol të vërtetës, sidomos në
kuptimin e trajtimit artistik ekziston gjithmonë liria krijuese, kreative që e
lejon artistin me shku deri në pakufi, po gjithmonë me një synim, të vihet në
pah nëse kurrgjë tjetër e vërteta emocionale. Mendoj që kjo shfaqje, Rexhep
Qosjen e kthen në një dimension të ri, i jep një vitalitet të ri, mendoj që është
një lloj binomi, Rexhep Qosja dhe Blerta Neziraj”, tha ai.
Në këtë
shfaqje luajnë aktorët: Fatmir Spahiu, Adrian Morina, Edona Reshitaj, Armend
Smajli, Ylber Bardhi, Shpejtim Kastrati, Dukagjin Podrimaj. Aktori Adrian
Morina u shpreh se ka qenë kënaqësi që kanë pasur për bazë të kësaj shfaqje
tekstin e shkrimtarit të njohur Rexhep Qosja. Morina beson që përmes kësaj
shfaqje ata kanë arritur që të hapin një debat në lidhje me vrasje politike të
bëra në Kosovën e pasluftës.
“Nëse kisha
dashtë me veçu diçka te ky teatër i angazhuar, të ky teatër politik që e kam
shumë për zemër, është që më vjen mirë që ma në fund pas 20 viteve, në qoftë se politika nuk ka mbërri me fol, nëse
drejtësia nuk ka mbërri më fol, për të gjitha vrasjet që kanë ndodh pas luftës
– kemi marrë guximin që përmes teatrit apo duke e shfrytëzuar teatrin si një
mjet me komuniku me publikun dhe me i thonë ato që janë”, u shpreh ai.
Repriza e parë e shfaqje “Sfinga e gjallë” do të jetë sonte duke filluar nga ora 21:00 në TKK./ KultPlus.com
Në Teatrin Kombëtar të Kosovës pritet të jepet premiera e shfaqjes ”Sfinga e gjallë”, përcjellë KultPlus.
Me regji të Blerta Nezirajt, drama ”Sfinga e gjallë” e
shkrimtarit dhe intelektualit të mirënjohur nga Kosova, Rexhep Qosja,
vjen e “ri-vizituar’ dhe e fuzionuar me shkrime e citate goditëse, po të
Rexhep Qosjes, por edhe me dokumente e kronika të ndryshme të kohës.
E shkruar në vitet e 70-ta, si një dramë e fuqishme që flet
për gjakmarrjen e vëllavrasjet absurde të asaj kohe, “Sfinga e gjallë” e
tanishme zhbiron dramën e tabuizuar të pasluftës në Kosovë dhe vrasjet politike
‘misterioze’ të disa prej intelektualëve, gazetarëve e politikanëve kosovarë.
Pas përfundimit të luftës disa nga ‘lordët e luftës’ në
Kosovë qenë përfshi në një valë të vrasjeve të kundërshtarëve politik –
kryesisht zyrtarë të Lidhjes Demokratike të Kosovë – të cilët paraprakisht
etiketoheshin si ‘ ‘bashkëpunëtor të armikut’ e ‘sabotues të luftës
çlirimtare’’. Rreth 20 vite nga ajo periudhë, gati asnjë nga këto vrasje nuk
është zbardhur. Nuk ka pasur vullnet politik për një gjë të tillë nga asnjëra
palë, madje as nga Lidhja Demokratike e Kosovës, e cila, për më tepër, këto
vrasje i ka marketizuar dhe përdorur për qëllimet e veta politike. Edhe
komemoracioni publik për të vrarët është shndërruar në një ritual komik. Të
gjithë – madje edhe vet vrasësit – ‘vajtojnë’, të gjithë ‘thërrasin për
drejtësi’, të gjithë i duan “vrasësit prapa grilave” dhe të gjithë ua njohin
“meritat të vrarëve”.
Në sfondin e këtillë të këtij makabriteti politik e
shoqëror, viktimat e vetme megjithatë kanë ngelur të vrarit dhe ndoshta
familjet e ngushta të tyre.
Kjo shfaqje u dedikohet këtyre të vrarëve dhe atij pak
grushti njerëzish të guximshëm që akoma dhe sot, me dinjitet, vazhdojnë të
kërkojnë drejtësi për vrasjet politike të pasluftës.
Në shfaqje luajnë aktorët: Fatmir Spahiu, Adrian
Morina, Edona Reshitaj, Armend Smajli, Ylber Bardhi, Shpejtim Kastrati,
Dukagjin Podrimaj.
“Sfinga e gjallë” vjen premierë në Teatrin Kombëtar të
Kosovës më datë 27 maj, në ora 21:00.
Skongrafia dhe kostumet: M. Nurullah
Tuncer // Kompozitor: Gabriele Marangoni //
Koreograf: Gjergj Prevazi // Ass regjisor: Imer Mushkolaj
Qendra Multimedia do të sjellë edicionin e parë showcase, dhe poashtu ky është showcase i parë i organizuar ndonjëherë në Kosovë. Qendra. Multimedia.Showcase.2018 do të mbahet në Prishtinë, nga data 19 – 21 tetor 2018 dhe sivjet në të do të shfaqen katër shfaqjet e fundit të prodhuara nga Qendra Multimedia, duke përfshi edhe premierën e shfaqjes së re “Hipokritët ose pacienti anglez”. Po poashtu, në këtë edicion, janë përfshirë edhe shfaqjen “Le Pont”, e cila është realizuar në Paris dhe e cila do të hapë festivalin teatror që organizohet nga teatri “Adriana Abdullahu” në Ferizaj.
Premiera e shfaqjes “Hipokritët ose pacienti anglez”, prodhuar nga Qendra Multimedia, vjen me tekst të Jeton Nezirajt e nën regjinë e Agon Myftarit dhe Blerta Nezirajt.
Kasta e aktorëve të shfaqjes përbëhet nga: Ilire Vinca, Bajrush Mjaku, Dukagjin Podrimja, Shpetim Selmani, Ernest Malazogu, Daniela Markaj, Suasa Abazi (muzikante).
Komedia “Hipokritët dhe pacienti anglez” merret me sistemin shëndetësor i cili i zënë në kurthin e kapitalizmit e të politikave neoliberale, është shndërruar në njërën prej gangrenave kryesore të shoqërive bashkëkohore në Ballkan, dhe jo vetëm. Shëndetësia s’është krijuar jo për t’iu shërbyer qytetarëve, por për t’i shërbyer industrisë farmaceutike, asaj të sigurimeve shëndetësore e spitaleve private, të cilat shëndetin e pacentit e shohin si produkt prej të cilit duhet të ftohet dhe prej të cilit mund të akumulohet kapitali. Kujdesi shëndetësor është marketizuar e komercializuar, kurse institucionet shëndetësore publike funksionojnë në kushte të mjerueshme, me mjek të korruptuar ne mizantrop. Por sistemi shëndetësor natyrisht nuk vepron i vetëm dhe i shkëputur, ai është pjesë e një hallke më të gjerë të keqpërdoruesve që vijnë nga politika, nga biznesi farmaceutik, nga kompanitë e sigurimeve, nga kompanitë e prodhimit të aparaturave mjekësore e nga nëntoka e krimit të organizuar.
Të pasurit marrin trajtim në klinikat e shtrenjta private në vend apo gjetiu në Evropë. Të varfëritë vdesin, duke pritur në radhë në spitalet publike, ose vdesin në përpjekjet për t’grumbulluar financa për t’u trajtuar në spitalet private. Kjo situatë ka thelluar pabarazinë mes shtresave sociale dhe shtetet në regjion, të udhëhequra nga elita politike të korruptuara, janë duke i kontribuar kësaj pabarazie.
Në Kosovë rreth 50 mjek e ish-zyrtarë qeveritar janë duke u akuzuar për skandalin e quajtur “rasti stenta”, për mashtrim, keqpërdorim të pozitës zyrtare e marrje ryshfeti. Mjekë të tjerë, ndërkohë, janë dënuar për rastin tjetër të klinikës private “Medikus”, për trafikim ilegal të organeve. Një grup tjetër ndërsa akuzohet se ka qenë duke bashkëpunuar me kompanitë farmaceutike, duke u përshkruar pacientëve barna sipas emrit të kompanisë që i prodhon.
Në komedinë “The Hypocrites or The English Patient”, 6 personazhët, na tregojnë me shumë humor, për qendrat e masazheve në Ballkan, ku praktikohet “happy-end”-i (eufemizëm për masturbimin), për transplantin ilegal të veshkave e për operacionet mashtruese të stentave të zemrës – krejt këto, nën hijen e punimeve intensive për ndërtimin e ‘autoudhës së paqes ballkanase”. Në “Hipokritët…” publiku do të shoh anën ‘pornografike’ të një shoqërie e cila është duke praktikuar një happy-end kolektiv…
Premiera e shfaqjes vjen më datë 19 tetor në ora 20:00, në Teatrin Oda në Prishtinë./KultPlus.com
Më datë 18 tetor me fillim nga ora 20:00 në Teatrin Kombëtar në Tiranë shfaqjet ‘55 Shades Of Gay’, një performancë teatrore e Qendrës Multimedia nga Prishtina, shkruan KultPlus.
Me tekst të Jeton Neziraj e regji nga Blerta Neziraj, shfaqja sjellë në kastën e aktorëve Tristan Halilaj, Bujar Ahmeti, Shengyl Ismaili, Semira Latifi, Alketa Sylaj dhe Luan Durmishi (vokal). Skenografia dhe kostumet: Sebastian Ellrich / Muzika: Irena Popovic / Koreografia: Florian Bilbao.
Hyrja do të jetë gratisë por megjithatë organizatorët sygjerojnë që publiku të rezervon ulëset në numrin: 042223022.
Qendra Multimedia nga Prishtina, e konsideruar si ‘njëra nga kompanitë teatrore më interesante nga Evropa Juglindore’ [kazaliste.hr], sjell sërish në skenë, në një trajtim krejtësisht politikisht jo-korrekt, një performancë argëtuese politike dhe provokative, kësaj here mbi çështje që kanë të bëjnë me komunitetin LGBTI.
55 shades of gay është një rrëfim burleskë për politikat rreth LGBTI në Ballkan dhe Evropë. Politikanët lokalë të Ballkanit përpiqen të manipulojnë e mashtrojnë zyrtarët e BE-së, mercenarët humanitarë të NGO-ve ndërkombëtare shpesh shfrytëzojnë terrenin homofob për të vjelur fonde e për të realizuar projektet e tyre sociale e edukative [të tipit të punëtorive e seminareve për mënyrën e përdorimit të kondomëve], ndërsa që zyrtarë të BE–së, duke shfrytëzuar pozitën e tyre superiore financiare e politike, përpiqen t’i nënshtrojnë të gjithë.
Në këtë trini [Manipulim. Abuzim. Nënshtrim], pyetja që shtron shfaqja është:
a është i mundur një çlirim seksual [sexual liberation] në Ballkan? Ose, a mundet Ballkani ta nisë një ‘Pranverë ballkanike të revolucionit seksual’?
Në shfaqje, një çift gay bën kërkesë për kurorëzim në një qytet provincial konservativ dhe thellësisht homofob. Kërkesa bëhet në kohën kur shoqata italiane Don Bosco ka nisur në qytet ndërtimin e një fabrike për prodhimin e prezervativëve, një projekt ky që është përkrahur financiarisht nga Bashkimi Evropian dhe që synon zvogëlimin e papunësisë në atë qytet ku papunësia shkon deri në 90%. Intelektualë, artistë, politikanë, përfaqësues të fesë e bombahedhës profesionistë angazhohen që kjo martesë të mos ndodhë, pavarësisht se martesa e çifteve të së njëjtës gjini lejohet me kushtetutën e vendit, të cilën kryeministri e ka nënshkruar simbas udhëzimeve të BE-së.
55 shades of gay është realizuar nga një kastë e 5 aktorëve të mrekullueshëm kosovarë dhe nga një ekip i artistëve teatrorë eminentë nga Gjermania, Kosova, Franca dhe Serbia.
Kjo shfaqje është financuar nga The Olof Palme International Center dhe Goethe Institute.
Menaxhere e skenës: Lendita Idrizi / Ass. e produksionit: Verona Koxha / Drejtor teknik: Denis Berisha / Ndriçimi: Mursel Bekteshi./ KultPlus.com
Komedia me tekst të Jeton Neziraj e regji të Blerta Neziraj “Një shfaqje teatri me 4 aktorë…” më 20 shtator do të shfaqet në Teatrin “Istref Begolli” në Pejë, shkruan KultPlus.
Kjo shfaqje sjellë në kastën e aktorëve Shengyl Ismaili, Adrian Morina, Ernest Malazogu, Shpetim Selmani. Muzikantë: Art Lokaj (kitarë elektrike) Drin Tashi (bateri).
Pas daljes tragjikomike të Britanisë së Madhe nga BE, vendi i ngelur bosh duhet të plotësohet shpejt, përndryshe BE do të mund shkatërrohet.
Evropa ka kthyer sytë nga Kosova, e cila papritur gjendet para një mundësie historike të cilën ajo medoemos dëshiron ta shfrytëzojë. Por, siç ngjan zakonisht, ekziston edhe një sfidë e madhe. Pos Kosovës, mundësinë për të hyrë në BE e ka edhe Serbia. Njerëz dhe kafshë në Kosovë mobilizohen t’i plotësojnë më mirë dhe më shpejtë se sa Serbia standardet që Evropa ka vënë si kusht. Dokumenti bazë i EU-së, që u dorëzohet autoriteteve kosovare, quhet Kosova dhe 3,000 rregullat e lehta të rrugës evropiane.
Shfaqja nis me fillim nga ora 20:00 ndërsa hyrja është gratis./ KultPlus.com
