Poetika e dritës dhe shprehshmëria e ngjyrave në pikturën e impresionistit francez, Claude Monet

Unë pikturoj si një zog këndon. Doja përsosmëri dhe shkatërrova atë që ishte e mirë. Mbase i kam borxh lule që jam bërë piktor”, përkufizon Monet në fjalët e tij që davarijnë mjegullën e shpërfaqin magjiken e kirjimit.

Claude Monet është konsideruar si “forcë shtytëse e Impresionizëm”. Vendimtare për artin e piktorëve Impressionistë, ishte kuptimi i efekteve të dritës në ngjyra lokale të objekteve, si dhe efektet e ballafaqimit të ngjyrave me njëra-tjetrën. E gjithë karriera e Clode Monet, si një piktor është dorzan këtij ngulmi. Krejtçka ai kumtoi rrekej në ndjekje të këtij qëllimi fondamental të artit, si akt sublim estetik, si mjet komunikimi dhe si doktrinë. Claude Monet i kushton jetën e tij kërkimit të hijeve të ngjyrës së qiellit, reve dhe shiut që kapi me penelatat e tij pa u shqetësuar të përfaqësojë realitetin ashtu siç është në të vërtetë, por më tepër sesi mund të shfaqet në një formë eterne shprehëse .

Monet besonte se vetëm pa e përpunuar figurën mund të rikthehen përshtypjet vizuale të perceptuara nga sytë tanë, atë të cilat rregullojnë në mënyrë efektive cilësinë e dritës në kanavacë, duke marrë parasysh sezonin, kohën dhe kushtet atmosferike.

Claude Monet u lind më 14 nëntor 1840 në Paris. Fëmijëria e tij rrjedh në portin e Le Havre, ku babai drejton një dyqan furnizimesh detare. Që kur ishte fëmijë ai tregon një talent të veçantë artistik dhe në moshën 15-vjeçare ai fillon të pikturojë, duke përdorur teknikën e lapsit dhe qymyrgurit, realizon disa karikatura të personaliteteve të njohura që ai u shet në dyqanin e të atit dhe i dhurojnë një reputacion të drejtë.

Ai do të vazhdojë të punojë në ato karikaturat, duke e pasuruar teknikën me futjen e efekteve të lehta dhe përdorimin e ngjyrave pastel. Më pas, vizatimet e karikaturave do të zëvendësohen me portrete që janë pasuruar nga një hetim psikologjik depërtues.
Në vitet që kaloi në Le Havre, ai u takua me piktorin Eugène Boudin i cili shënoi në mënyrë të dukshme stërvitjen artistike të Monetit, duke e inkurajuar atë të kuptojë gjallërinë dinamike të natyrës që mund të portretizohej vetëm në vend dhe për këtë arsye rekomandoi pikturimin ” en plein air”. Prekja spontane nuk mund të riprodhohet kurrë në një atelier. Ai e mëson atë se duhet të ketë gjithmonë në mend përshtypjen e parë që lind në të, në vizionin e temës që do të pikturohet dhe, vetëm më vonë, të marrë në konsideratë detajet e tjera, pa rënë kurrë në gabimin e futjes së sendeve të tjera.

Artisti duhet të vëzhgojë me kujdes natyrën dhe të kuptojë të gjithë pabarazinë e instancave. Në fund ai mund të hedhë në kanavacë të gjitha ndjenjat që janë ngritur nga thellësia e shpirtit të tij, të rrjedhura nga ky vëzhgim i përpiktë. Vetëm në këtë mënyrë subjekti i pikturuar mund të transmetojë gjallërinë e emocioneve të mbyllura në shpirtin e artistit.

Vetë mjeshtria e Monetit mund të konsiderohet pararendës i impresionizmit në pikturën e tij.

Kur Boudin, i goditur nga penelata ekspresive e djalit, kupton që nxënësi i ri e ka tejkaluar shumë zotërinë, i kërkon që të largohet nga Le Havre dhe të transferohet në Paris, për të qenë në gjendje të përballet me artistë të tjerë të rinj, në kërkim të formave të reja teknike .

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Monet tashmë e kupton, një vit para se të shkonte në Paris, se ai filloi të “shihte” dhe “pikturonte”, asokohe ai citon: ” Në atë moment sytë e mi u hapën dhe unë fillova ta kuptoj vërtet natyrën”.

Ai ndjek këshillat e mësuesit të tij dhe në 1859 vendoset në Paris me një bagazh artistik që do të karakterizojë të gjithë prodhimin e tij të përqendruar në një rritje të vazhdueshme që vjen në jetë në përshtypjen e parë vizuale, ai shtjellon impulset përmes një filtri shpirtëror për të mundur të shtyhet më vonë kanavacë e imazheve të reja.

Dhe në kryeqytetin e kulturës, ku jeton në shtëpinë e një tezeje, merr pjesë në ” Brasserie des Martyrs” ku takohet me artistët më të rëndësishëm të kohës. Refuzoni mësimet akademike; temperamenti i tij, i lirë nga skemat e paracaktuara dhe që synon kapjen e momentit të fluturimit, e çon atë të refuzojë çdo studim të kiaroskuros i cili, sipas tij, zbrit direkt e emocionit vizual. Sidoqoftë, babai i tij kundërshton këtë zgjedhje dhe e detyron atë të ndjekë kurset e mbajtura në Akademinë Suisse dhe nga piktori Gleyre. Askush nuk do të përfitojë nga mësime të tilla, të vendosura të ndjekin ato që sugjerojnë instinktet e tij, por ai do të miqësohet me Pissarro, Renoir dhe Sisley.

Ai endet midis periferive pariziane dhe takon ata artistë të refuzuar nga Salloni me të cilët do të krijojë një lidhje të fortë njerëzore dhe artistike që do t’i bëjë ata më vonë për të krijuar së bashku në një pasurim të ndërsjellë të stileve dhe ideve pikturuese. Njeh gjithashtu piktorët Corot, Manet, Delacroix, Coubert dhe poetin Baudelaire.

Më 1860 u detyrua të ndërpresë veprimtarinë e tij artistike për shkak të luftës në Algjeri në të cilën ai ishte i hipnotizuar nga ngjyrat e vendit. Një vit më pas ai u la i lirë nga shërbimi dhe u kthye në Paris.

Pas kësaj, hapet një rrugë e hulumtimit ekspresiv që do të shoqërojë tërë jetën e artistit.

Chiaroscuro do të zhduket plotësisht së bashku me vizatimin perspektiv; rruga për në revolucionin impresionist tashmë është duke u zhvilluar. Paleta e tij do të fillojë të ndriçohet dhe vëmendja e artistit do të përqendrohet në studimin e dritës dhe kontrastit midis ngjyrave plotësuese. Ngjyrat që, kur vendosen krah për krah, përforcojnë njëra-tjetrën dhe krijojnë hije, duke arritur kështu një rezultat të shkëlqimit të madh.

Pa braktisur kurrë “en plein air”, Monet inkurajon piktorët e tjerë të eksperimentojnë me gjuhën pikturuese impresioniste, në mënyrë që të arrijnë të përftojnë peizazhe që nga statiku bëhen dinamike përmes përfshirjes së brendshme të artistit në ndryshimet e pandërprera të dritës, rrjedhën e vazhdueshme të jetës së përditshme kadenciale, nga një mori momentesh unike.

Vitet nga 1865 deri në 1866 janë jashtëzakonisht të paqarta; artisti krijon vepra interesante që janë të mirëseardhura nga publiku dhe pothuajse të gjithë kritikët.
Vitet që do të tregojnë pikën vendimtare impresioniste të Monet, fillojnë menjëherë pas martesës me Camille dhe në pikturat që piktori do të prodhojë nga viti 1870 e në vazhdim, do të jetë e mundur të kuptohet ai stil i pakuptueshëm i një piktori jashtëzakonisht volitiv, i gatshëm për të sfiduar jurinë e Sallonit. / KultPlus.com

184 vite më parë u lind Claude Monet, themeluesi i pikturës së impresionizmit

 Në këtë ditë 184 vjet më parë u lind piktori i njohur francez, Claude Monet. Gëzuar ditëlindjen, Monet!

Claude Monet – u lind më 14 nëntor 1840 në Paris dhe vdiq më 5 dhjetor 1926 në Giverny – ishte një figurë e rëndësishme në lëvizjen impresioniste që transformoi pikturën franceze në gjysmën e dytë të shekullit XIX.

Gjatë gjithë karrierës së tij të gjatë, Monet përshkroi vazhdimisht peizazhet dhe aktivitetet e kohës së lirë të Parisit dhe rrethinave të tij, si dhe bregdetin e Normandisë.

Ai udhëhoqi rrugën drejt modernizmit të shekullit XX duke zhvilluar një stil unik – duke u përpjekur të kapte në kanavacë vetë aktin e perceptimit të natyrës.

I rritur në Normandi, Monet u njoh me pikturën në natyrë nga Eugène Boudin, i njohur për pikturat e vendpushimeve që ndodheshin në bregun e Kanalit të rajonit – dhe më pas studioi me piktorin holandez, të peizazheve Johan Jongkind (1819-1891).

Kur ishte 22 vjeç, Monet iu bashkua studios së piktorit të historisë akademike Charles Gleyre, në Paris.

Shokët e tij të klasës përfshinin Auguste Renoir, Frédéric Bazille dhe impresionistë të tjerë të ardhshëm.

Monet pati sukses të kufizuar në këto vite të hershme, me një pjesë të vogël të peizazheve detare dhe portreteve të pranuara për ekspozim në Sallonet vjetore të viteve 1860.

Megjithatë, refuzimi i shumë prej veprave të tij më ambicioze, veçanërisht “Gratë në Kopsht” (1866; Musée d’Orsay, Paris), e nxiti Monet të bashkohej me Edgar Degas, Édouard Manet, Camille Pissarro, Renoir dhe shumë të tjerë për të themeluar një ekspozitë të pavarur në 1874.

“Përshtypje, Agim” (1873; Musée Marmottan Monet, Paris), një nga kontributet e Monet në këtë ekspozitë, nxiti përbuzje të veçantë për pamjen e papërfunduar dhe formave të paqarta.

Megjithatë, artistët e panë kritikën si një simbol nderi, dhe më pas e quajtën veten “Impresionistë” – edhe pse emri u përdor fillimisht me tallje.

Monet gjeti subjekte në mjedisin e tij të afërt, ndërsa pikturonte njerëzit dhe vendet që njihte më mirë.

Bashkëshortja e tij e parë, Camille dhe bashkëshortja e tij e dytë, Alice, shërbenin shpesh si modele.

Peizazhet e tij përshkruajnë udhëtimet rreth veriut të Francës dhe në Londër, ku ai i shpëtoi Luftës Franko-Prusiane të 1870–1871.

Pas kthimit në Francë, Monet u zhvendos fillimisht në Argenteuil, vetëm 15 minuta nga Parisi me tren, më pas në perëndim në Vétheuil, Poissy dhe më në fund në Giverny në 1883.

Shtëpitë dhe kopshtet e tij u bënë vende grumbullimi për miqtë, duke përfshirë Manet dhe Renoir, të cilët shpesh pikturonin së bashku me të ftuarin e tyre.

Megjithatë, pikturat e Monet hedhin një shikim më objektiv në këto skena, të cilat përfshijnë shumë pak shenja të marrëdhënieve të brendshme.

Duke ndjekur rrugën e piktorëve Barbizon, të cilët kishin vendosur këmbalecët e tyre në pyllin Fontainebleau në fillim të shekullit, Monet adoptoi dhe zgjeroi angazhimin e tyre ndaj vëzhgimit të ngushtë dhe përfaqësimit natyralist.

Ndërsa artistët e Barbizon pikturonin vetëm skica paraprake në ajër të pastër, Monet shpesh punonte drejtpërdrejt në kanavacë në shkallë të gjerë jashtë dyerve, pastaj i ripunonte dhe i përfundonte në studion e tij.

Kërkimi i tij për të kapur më saktë natyrën e shtyu gjithashtu të refuzonte konventat evropiane që rregullonin përbërjen, ngjyrën dhe perspektivën.

Të ndikuar nga printimet japoneze të blloqeve të drurit, rregullimet asimetrike të formave të Monet theksuan sipërfaqet e tyre dydimensionale duke eliminuar perspektivën lineare dhe duke braktisur modelimin tredimensional.

Ai solli një shkëlqim të gjallë në veprat e tij duke përdorur ngjyra të pandërmjetësuara, duke shtuar një sërë tonesh në hijet e tij – dhe duke përgatitur kanavacë me ngjyra të çelura në vend të terreneve të errëta të përdorura në pikturat tradicionale të peizazhit.

Interesi i Monet për regjistrimin e proceseve perceptuese arriti kulmin e tij në pikturat e tij të serive “Kashtë” 1891; “Plepat” 1892; “Katedralja Rouen” 1894, që dominuan në vitet 1890.

Në çdo seri, Monet pikturoi të njëjtën faqe përsëri dhe përsëri, duke regjistruar se si pamja e saj ndryshonte me kohën e ditës. Drita dhe hija duken po aq thelbësore si guri në serinë e tij “Katedralja Rouen”.

Monet raporton se ai mori me qira një dhomë përballë fasadës perëndimore të katedrales në 1892 dhe 1893 – ku ai mbante në proces piktura të shumta dhe lëvizte nga njëra në tjetrën ndërsa drita kalonte.

Në 1894, ai i ripunoi kanavacat në gjendjen e tyre të përfunduar. Në vitet 1910 dhe 1920, Monet u fokusua pothuajse ekskluzivisht në pellgun piktoresk të zambakëve të ujit – që ai krijoi në pronën e tij në Giverny.

Seria e tij e fundit përshkruan pellgun në një grup pikturash me përmasa murale, ku interpretimet abstrakte të bimës dhe ujit dalin nga goditjet e ngjyrave dhe teksturat e ndërlikuara të ndërtuara.

Menjëherë pas vdekjes se Monet,  qeveria franceze instaloi serinë e tij të fundit me zambakë uji në galeritë e ndërtuara posaçërisht në Orangerie në Paris, ku ato qëndrojnë edhe sot. /KultPlus.com

Claude Monet, syri qëmtues i natyrës dhe shpirti shpërthyes i penelatave shprehëse të dritës

Sot shënohen gjithsej 183 vite nga lindja e piktorit të njohur francez, Claude Monet.

Claude Monet, ishte ndër më të njohurit francezë të tablosë, i cili përdorte artin e shfrimit emocional, shpengimit e koloritit, shkulmimit ndjesor, për të kapur momentet më të mira të jetës së tij të përditshme mbi kanavacë. Ai ishte jo vetëm një nga figurat më të spikatura, por edhe një frymëzim për shumë artistë, të cilët patën atë pikë referimi dhe shtysë për të penetruar vërshueshëm në kurmin e epshët të artit. Ndryshe nga shumë bashkëkohës të tjerë, Claude Monet është shquar për një vrojtim dhe përjetim të atypëratyshëm të mjedisit, rrethanë përshkuese që do të zinte vend në kanavacë.

Syve të tij, kërshërisë dhe sqimës që gjeneronte, ishte e pamundur t’i shpëtonte asnjë moment. Ai stampoi në vështrim dhe përjetësoi në tablo gjithë trajtat dhe shndrrimet. Puna e tij është i njohur dhe e identifikuar për përdorimin efektiv të dritës, asaj drite që mëkonte natyra dhe asaj që përthyhej në botkuptimin e tij shprehës shpirtëror. Një nga kontributet më të mëdha Claude ishte stili, ai stil i cili më vonë u quajt “Impresionizëm”. Ky term është shpikur për shkak të një prej veprave e tij të famshme, “Impression, Sunrise”.

Ndryshe nga pikturat e tjera, kjo pikturë dukej si një skenë e papërfunduar, gjë që e bën atë vërtetë të ndryshme, siç është vetë impresion mbi diçka. Megjithëse Clode Monet u konsideruar si një piktor i famshëm, për disa të tjerë nuk mund të ishte tamam kështu. Ata guxuan të vënë në diskutim aftësinë e tij. Dhe ai e kishte të pamudur t’i shpëtonte grackës së depresionit. Vendimi i tij për t’u bërë një artist i vuri përballë jo pak sfida, të cilat e tronditën keqas duke e degdisur në caqet e vetëvrasjes për shkak të krizës financiare që e kaploi.

Disa nga pikturat e Claude Monet janë shfaqur në muzetë e famshme në mbarë botën, edhe deri më sot, dhe të vazhdojë të frymëzojë admirues dhe të rrisë ushtrinë e dishepujve.

***

Claude Monet, u lind më 14 nëntor 1840 dhe u shua në moshën 86-vjeçare, më 5 dhjetor 1926. Ishte fëmija i dytë i çiftit Monet, një babai biznesmen dhe ëmës, këngëtare, me të cilën u lidh shumë, dhe ndarja me të e dërmoi rëndë. Si shumë të tjerë korifenj të artit, edhe Monet, do ta kaplonte zelli i një mospajtimi me atin e tij rreth zgjedhjes së rrugës së jetës. Babai Claude donte që ai të bëhet pjesë e ambicieve të biznesit familjar, menaxhimit të dyqanit të tyre ushqimor, por aspirata, ëndrra e gjeniut impresionist do të triumfonte mbi vullnetin trashëgimisë familjare, ai zgjodhi të bëhej Claude Monet, ai që njeh sot gjithë bota.

Më 1851, ndërsa studionte nisi të hidhte hapin e parë në ëndrrën e madhe të pikturës. Punët e tija me karbon, si biri i një tregtari, do ti këmbente me para. Njihen shumë syresh të tilla, përfshi dhe karikatura, të cilat në vetvete përbëjnë dhe hapim nistor të ngulmit në art.

Dhe vjen “prekja e fatit”, më 1856 ndërsa Claude kridhej përçartjeve në plazhet e Normandisë, njihet me atë që do ta quante mentorin e tij, është fjala për peizazhistin e famshëm francez, piktorin Eugene Brodin. Është ky njeri që do të zgjonte dhe ta lëshonte harbuar mes livadheve të pamat të impresionizmit, Claude Monet, këtë penelat të sqimët, këtë vëzhgues symprehtë e kumtues të ëndshëm. Prej fillimit e deri në të mbramë, Monet, i’u dha thekshëm peizazhit. Portretet, janë regëtima flakatare, të cilat gjithaq janë një derdhje e frymëmarrjes së një peizazhi në portret, në dritëhije dhe kolor.

Jo pa trazim, fytyra të vrenjtura e hakërri do të sendërtohej mëtimi i këtij personaliteti në rrugën e pavdeksisë. Kriza financiare që e kaploi më 1868 e zhyti atë në një depresion të thellë, duke e çuar verbtazi në rrugën e vetëvrasjes, të mbetur në tentativë. Dielli i tij i famës dukej dhe zhdukej në qiellin e Parisit. Dashuritë, sa e kridhnin në parajsën e dëshirimeve dhe përjetimeve të duhishme, sa e groposnin në terrin e humbjes së shpresës, deri në ndarjen e trishtë me Claude Camille, atë që ta bënte Monet, babain e dy fëmijëve.

E kush i shpëtoi kësaj kurbe, që të mund të mbetej jashtë saj edhe ky shpirt i ndjeshëm e zemër delikate. Gjithçka që ai kumtoi ishte krejtçfarë ai mrunte në brendinë e kurmit të tij. Punët, ata më të njohurat, kalonin nëpër një sëri ripunimesh. Pamjaftueshmëria e përthithjes së çdo rrezeje impresioni të atij momenti e rrugëtonte penelatën e Monet nga njëra telajo në tjetrën. Por edhe papajtueshmëria për të përmbushur me penel atë çka shpirti i gufonte, tundonte përnga një ngulm rraskapitës i piktorit për ta para dhe riparo, bërë dhe ribërë, në ditët gri e ato të shpërthimeve adh, në muzgjet melankolike e agimet përdëlluese.

Monet është përshkruar si “forcë shtytëse e Impresionizëm”. Vendimtare për artin e piktorëve Impressionist ishte kuptimi i efekteve të dritës në ngjyra lokale të objekteve, si dhe efektet e ballafaqim te ngjyrave me njëri-tjetrin . E gjithë karriera e Clode Monet, si një piktor është dorzan këti ngulmi, krejtçka ai kumtoi rrekej në ndjekje të këtij qëllimi fondamental të artit, si akt sublim estetik, si mjet komunikimi dhe si doktrinë.

Një nga veprat Claude e cila e ka bërë atë një nga artistët legjendar të të gjitha kohërave është “Impression, Sunrise”. Kjo pikturë tregon se si duket ‘Harbor Havre-it’ gjatë mjegull mëngjesore. Puna dukej si një skemë jo e plotë, krahasuar me pikturat e tjera të atyre ditëve. Kjo punë e Monet-së, u konsiderua e pazakontë nga shumë kritikë, i cili solli një mandat të ri për këtë lloj arti, i njohur si “impresionizmi ‘

Claude Monet në shumë momente krize dhe depresive, të cilat ia sëmbuan thekshëm shpirtin e shtynë atë në akte vdekatare arti, të panjohura përnda përmasat. 500 është numri i punëve që ai ka shkatërruar për të mbushur boshin që grryente gjëndja e tij e rënduar, gropa të terrta në të cilat ra shpesh.

Një nga pikturat e tij të famshme është padyshim “Falaises Pres de Dieppe”, e cila ishte vjedhur dy herë. Edhe pse u gjet për herë të parë, ajo rividhet përsëri në vitin 2007 për të mbetur derimtash e pariatdhesuar pranë galerisë së Clode Monet.

Nga Albert Vataj / KultPlus.com

Claude Monet, syri qëmtues i natyrës dhe shpirti shpërthyes i penelatave shprehëse të dritës

Sot shënohen gjithsej 182 vite nga lindja e piktorit të njohur francez, Claude Monet.

Claude Monet, ishte ndër më të njohurit francezë të tablosë, i cili përdorte artin e shfrimit emocional, shpengimit e koloritit, shkulmimit ndjesor, për të kapur momentet më të mira të jetës së tij të përditshme mbi kanavacë. Ai ishte jo vetëm një nga figurat më të spikatura, por edhe një frymëzim për shumë artistë, të cilët patën atë pikë referimi dhe shtysë për të penetruar vërshueshëm në kurmin e epshët të artit. Ndryshe nga shumë bashkëkohës të tjerë, Claude Monet është shquar për një vrojtim dhe përjetim të atypëratyshëm të mjedisit, rrethanë përshkuese që do të zinte vend në kanavacë.

Syve të tij, kërshërisë dhe sqimës që gjeneronte, ishte e pamundur t’i shpëtonte asnjë moment. Ai stampoi në vështrim dhe përjetësoi në tablo gjithë trajtat dhe shndrrimet. Puna e tij është i njohur dhe e identifikuar për përdorimin efektiv të dritës, asaj drite që mëkonte natyra dhe asaj që përthyhej në botkuptimin e tij shprehës shpirtëror. Një nga kontributet më të mëdha Claude ishte stili, ai stil i cili më vonë u quajt “Impresionizëm”. Ky term është shpikur për shkak të një prej veprave e tij të famshme, “Impression, Sunrise”.

Ndryshe nga pikturat e tjera, kjo pikturë dukej si një skenë e papërfunduar, gjë që e bën atë vërtetë të ndryshme, siç është vetë impresion mbi diçka. Megjithëse Clode Monet u konsideruar si një piktor i famshëm, për disa të tjerë nuk mund të ishte tamam kështu. Ata guxuan të vënë në diskutim aftësinë e tij. Dhe ai e kishte të pamudur t’i shpëtonte grackës së depresionit. Vendimi i tij për t’u bërë një artist i vuri përballë jo pak sfida, të cilat e tronditën keqas duke e degdisur në caqet e vetëvrasjes për shkak të krizës financiare që e kaploi.

Disa nga pikturat e Claude Monet janë shfaqur në muzetë e famshme në mbarë botën, edhe deri më sot, dhe të vazhdojë të frymëzojë admirues dhe të rrisë ushtrinë e dishepujve.

***

Claude Monet, u lind më 14 nëntor 1840 dhe u shua në moshën 86-vjeçare, më 5 dhjetor 1926. Ishte fëmija i dytë i çiftit Monet, një babai biznesmen dhe ëmës, këngëtare, me të cilën u lidh shumë, dhe ndarja me të e dërmoi rëndë. Si shumë të tjerë korifenj të artit, edhe Monet, do ta kaplonte zelli i një mospajtimi me atin e tij rreth zgjedhjes së rrugës së jetës. Babai Claude donte që ai të bëhet pjesë e ambicieve të biznesit familjar, menaxhimit të dyqanit të tyre ushqimor, por aspirata, ëndrra e gjeniut impresionist do të triumfonte mbi vullnetin trashëgimisë familjare, ai zgjodhi të bëhej Claude Monet, ai që njeh sot gjithë bota.

Më 1851, ndërsa studionte nisi të hidhte hapin e parë në ëndrrën e madhe të pikturës. Punët e tija me karbon, si biri i një tregtari, do ti këmbente me para. Njihen shumë syresh të tilla, përfshi dhe karikatura, të cilat në vetvete përbëjnë dhe hapim nistor të ngulmit në art.

Dhe vjen “prekja e fatit”, më 1856 ndërsa Claude kridhej përçartjeve në plazhet e Normandisë, njihet me atë që do ta quante mentorin e tij, është fjala për peizazhistin e famshëm francez, piktorin Eugene Brodin. Është ky njeri që do të zgjonte dhe ta lëshonte harbuar mes livadheve të pamat të impresionizmit, Claude Monet, këtë penelat të sqimët, këtë vëzhgues symprehtë e kumtues të ëndshëm. Prej fillimit e deri në të mbramë, Monet, i’u dha thekshëm peizazhit. Portretet, janë regëtima flakatare, të cilat gjithaq janë një derdhje e frymëmarrjes së një peizazhi në portret, në dritëhije dhe kolor.

Jo pa trazim, fytyra të vrenjtura e hakërri do të sendërtohej mëtimi i këtij personaliteti në rrugën e pavdeksisë. Kriza financiare që e kaploi më 1868 e zhyti atë në një depresion të thellë, duke e çuar verbtazi në rrugën e vetëvrasjes, të mbetur në tentativë. Dielli i tij i famës dukej dhe zhdukej në qiellin e Parisit. Dashuritë, sa e kridhnin në parajsën e dëshirimeve dhe përjetimeve të duhishme, sa e groposnin në terrin e humbjes së shpresës, deri në ndarjen e trishtë me Claude Camille, atë që ta bënte Monet, babain e dy fëmijëve.

E kush i shpëtoi kësaj kurbe, që të mund të mbetej jashtë saj edhe ky shpirt i ndjeshëm e zemër delikate. Gjithçka që ai kumtoi ishte krejtçfarë ai mrunte në brendinë e kurmit të tij. Punët, ata më të njohurat, kalonin nëpër një sëri ripunimesh. Pamjaftueshmëria e përthithjes së çdo rrezeje impresioni të atij momenti e rrugëtonte penelatën e Monet nga njëra telajo në tjetrën. Por edhe papajtueshmëria për të përmbushur me penel atë çka shpirti i gufonte, tundonte përnga një ngulm rraskapitës i piktorit për ta para dhe riparo, bërë dhe ribërë, në ditët gri e ato të shpërthimeve adh, në muzgjet melankolike e agimet përdëlluese.

Monet është përshkruar si “forcë shtytëse e Impresionizëm”. Vendimtare për artin e piktorëve Impressionist ishte kuptimi i efekteve të dritës në ngjyra lokale të objekteve, si dhe efektet e ballafaqim te ngjyrave me njëri-tjetrin . E gjithë karriera e Clode Monet, si një piktor është dorzan këti ngulmi, krejtçka ai kumtoi rrekej në ndjekje të këtij qëllimi fondamental të artit, si akt sublim estetik, si mjet komunikimi dhe si doktrinë.

Një nga veprat Claude e cila e ka bërë atë një nga artistët legjendar të të gjitha kohërave është “Impression, Sunrise”. Kjo pikturë tregon se si duket ‘Harbor Havre-it’ gjatë mjegull mëngjesore. Puna dukej si një skemë jo e plotë, krahasuar me pikturat e tjera të atyre ditëve. Kjo punë e Monet-së, u konsiderua e pazakontë nga shumë kritikë, i cili solli një mandat të ri për këtë lloj arti, i njohur si “impresionizmi ‘

Claude Monet në shumë momente krize dhe depresive, të cilat ia sëmbuan thekshëm shpirtin e shtynë atë në akte vdekatare arti, të panjohura përnda përmasat. 500 është numri i punëve që ai ka shkatërruar për të mbushur boshin që grryente gjëndja e tij e rënduar, gropa të terrta në të cilat ra shpesh.

Një nga pikturat e tij të famshme është padyshim “Falaises Pres de Dieppe”, e cila ishte vjedhur dy herë. Edhe pse u gjet për herë të parë, ajo rividhet përsëri në vitin 2007 për të mbetur derimtash e pariatdhesuar pranë galerisë së Clode Monet.

Nga Albert Vataj / KultPlus.com

Poetika e dritës dhe shprehshmëria e ngjyrave në pikturën e impresionistit francez, Claude Monet

Unë pikturoj si një zog që këndon është shprehur ai. “Doja përsosmëri dhe shkatërrova atë që ishte e mirë, vijon ai. Mbase i kam borxh lule që jam bërë piktor”, përkufizon Monet në fjalët e tij që davarijnë mjegullën e shpërfaqin magjiken e kirjimit.

Claude Monet është konsideruar si “forcë shtytëse e Impresionizëm”. Vendimtare për artin e piktorëve Impressionistë, ishte kuptimi i efekteve të dritës në ngjyra lokale të objekteve, si dhe efektet e ballafaqimit të ngjyrave me njëra-tjetrën. E gjithë karriera e Clode Monet, si një piktor është dorzan këtij ngulmi. Krejtçka ai kumtoi rrekej në ndjekje të këtij qëllimi fondamental të artit, si akt sublim estetik, si mjet komunikimi dhe si doktrinë. Claude Monet i kushton jetën e tij kërkimit të hijeve të ngjyrës së qiellit, reve dhe shiut që kapi me penelatat e tij pa u shqetësuar të përfaqësojë realitetin ashtu siç është në të vërtetë, por më tepër sesi mund të shfaqet në një formë eterne shprehëse .

Monet besonte se vetëm pa e përpunuar figurën mund të rikthehen përshtypjet vizuale të perceptuara nga sytë tanë, atë të cilat rregullojnë në mënyrë efektive cilësinë e dritës në kanavacë, duke marrë parasysh sezonin, kohën dhe kushtet atmosferike.

Claude Monet u lind më 14 nëntor 1840 në Paris. Fëmijëria e tij rrjedh në portin e Le Havre, ku babai drejton një dyqan furnizimesh detare. Që kur ishte fëmijë ai tregon një talent të veçantë artistik dhe në moshën 15-vjeçare ai fillon të pikturojë, duke përdorur teknikën e lapsit dhe qymyrgurit, realizon disa karikatura të personaliteteve të njohura që ai u shet në dyqanin e të atit dhe i dhurojnë një reputacion të drejtë.

Ai do të vazhdojë të punojë në ato karikaturat, duke e pasuruar teknikën me futjen e efekteve të lehta dhe përdorimin e ngjyrave pastel. Më pas, vizatimet e karikaturave do të zëvendësohen me portrete që janë pasuruar nga një hetim psikologjik depërtues.

Në vitet që kaloi në Le Havre, ai u takua me piktorin Eugène Boudin i cili shënoi në mënyrë të dukshme stërvitjen artistike të Monetit, duke e inkurajuar atë të kuptojë gjallërinë dinamike të natyrës që mund të portretizohej vetëm në vend dhe për këtë arsye rekomandoi pikturimin ” en plein air”. Prekja spontane nuk mund të riprodhohet kurrë në një atelier. Ai e mëson atë se duhet të ketë gjithmonë në mend përshtypjen e parë që lind në të, në vizionin e temës që do të pikturohet dhe, vetëm më vonë, të marrë në konsideratë detajet e tjera, pa rënë kurrë në gabimin e futjes së sendeve të tjera.

Artisti duhet të vëzhgojë me kujdes natyrën dhe të kuptojë të gjithë pabarazinë e instancave. Në fund ai mund të hedhë në kanavacë të gjitha ndjenjat që janë ngritur nga thellësia e shpirtit të tij, të rrjedhura nga ky vëzhgim i përpiktë. Vetëm në këtë mënyrë subjekti i pikturuar mund të transmetojë gjallërinë e emocioneve të mbyllura në shpirtin e artistit.

Vetë mjeshtria e Monetit mund të konsiderohet pararendës i impresionizmit në pikturën e tij.

Kur Boudin, i goditur nga penelata ekspresive e djalit, kupton që nxënësi i ri e ka tejkaluar shumë zotërinë, i kërkon që të largohet nga Le Havre dhe të transferohet në Paris, për të qenë në gjendje të përballet me artistë të tjerë të rinj, në kërkim të formave të reja teknike .

Monet tashmë e kupton, një vit para se të shkonte në Paris, se ai filloi të “shihte” dhe “pikturonte”, asokohe ai citon: ” Në atë moment sytë e mi u hapën dhe unë fillova ta kuptoj vërtet natyrën”.

Ai ndjek këshillat e mësuesit të tij dhe në 1859 vendoset në Paris me një bagazh artistik që do të karakterizojë të gjithë prodhimin e tij të përqendruar në një rritje të vazhdueshme që vjen në jetë në përshtypjen e parë vizuale, ai shtjellon impulset përmes një filtri shpirtëror për të mundur të shtyhet më vonë kanavacë e imazheve të reja.

Dhe në kryeqytetin e kulturës, ku jeton në shtëpinë e një tezeje, merr pjesë në ” Brasserie des Martyrs” ku takohet me artistët më të rëndësishëm të kohës. Refuzoni mësimet akademike; temperamenti i tij, i lirë nga skemat e paracaktuara dhe që synon kapjen e momentit të fluturimit, e çon atë të refuzojë çdo studim të kiaroskuros i cili, sipas tij, zbrit direkt e emocionit vizual. Sidoqoftë, babai i tij kundërshton këtë zgjedhje dhe e detyron atë të ndjekë kurset e mbajtura në Akademinë Suisse dhe nga piktori Gleyre. Askush nuk do të përfitojë nga mësime të tilla, të vendosura të ndjekin ato që sugjerojnë instinktet e tij, por ai do të miqësohet me Pissarro, Renoir dhe Sisley.

Ai endet midis periferive pariziane dhe takon ata artistë të refuzuar nga Salloni me të cilët do të krijojë një lidhje të fortë njerëzore dhe artistike që do t’i bëjë ata më vonë për të krijuar së bashku në një pasurim të ndërsjellë të stileve dhe ideve pikturuese. Njeh gjithashtu piktorët Corot, Manet, Delacroix, Coubert dhe poetin Baudelaire.

Më 1860 u detyrua të ndërpresë veprimtarinë e tij artistike për shkak të luftës në Algjeri në të cilën ai ishte i hipnotizuar nga ngjyrat e vendit. Një vit më pas ai u la i lirë nga shërbimi dhe u kthye në Paris.

Pas kësaj, hapet një rrugë e hulumtimit ekspresiv që do të shoqërojë tërë jetën e artistit.

Chiaroscuro do të zhduket plotësisht së bashku me vizatimin perspektiv; rruga për në revolucionin impresionist tashmë është duke u zhvilluar. Paleta e tij do të fillojë të ndriçohet dhe vëmendja e artistit do të përqendrohet në studimin e dritës dhe kontrastit midis ngjyrave plotësuese. Ngjyrat që, kur vendosen krah për krah, përforcojnë njëra-tjetrën dhe krijojnë hije, duke arritur kështu një rezultat të shkëlqimit të madh.

Pa braktisur kurrë “en plein air”, Monet inkurajon piktorët e tjerë të eksperimentojnë me gjuhën pikturuese impresioniste, në mënyrë që të arrijnë të përftojnë peizazhe që nga statiku bëhen dinamike përmes përfshirjes së brendshme të artistit në ndryshimet e pandërprera të dritës, rrjedhën e vazhdueshme të jetës së përditshme kadenciale, nga një mori momentesh unike.

Vitet nga 1865 deri në 1866 janë jashtëzakonisht të paqarta; artisti krijon vepra interesante që janë të mirëseardhura nga publiku dhe pothuajse të gjithë kritikët.

Vitet që do të tregojnë pikën vendimtare impresioniste të Monet, fillojnë menjëherë pas martesës me Camille dhe në pikturat që piktori do të prodhojë nga viti 1870 e në vazhdim, do të jetë e mundur të kuptohet ai stil i pakuptueshëm i një piktori jashtëzakonisht volitiv, i gatshëm për të sfiduar jurinë e Sallonit./Albert Vataj/ KultPlus.com

Claude Monet e shndërroi natyrën në atelienë e tij (FOTO)

Farfuritës dhe të përkohshëm, zambakët e ujit tregojnë hulumtimin e bukurisë dhe meditimet e një artisti të jashtëzakonshëm të shekullit të njëzet.

Historia e Klod Monesë (Claude Monet) (1840-1926), atit të rrymës artistike të impresionizmit, e ka origjinën pranë Parisit, në Giverny, ku artisti jetoi dhe ku filloi të pikturonte në vitet 1880.

I magjepsur nga ajo që ai e quajti “aspekti i ndryshueshëm i natyrës”, Mone gjatë gjithë jetës së tij iu përkushtua pikturës në ajër të pastër (“en plein air“) për të qenë në gjendje të kuptonte ngjyrimet delikate, që drita dhe ajri gjenerojnë në çdo detaj të natyrës.

Shtëpia e tij kishte dy kopshte të mrekullueshëm, për të cilët kujdesej personalisht: një me planimetri tradicionale, kryesisht gjeometrike; tjetri një kopsht ujor i konceptimit oriental, i pasur me bimë ekzotike dhe me disa elemente arkitekturore, si ura japoneze që shfaqet në pikturat e tij. Si një vepër e madhe e gjallë, i mbushi me shpatore, lulëkuqe, tulipanë, trëndafila dhe, natyrisht, zambakë uji të mahnitshëm.

Qëllimi i artit të Monesë ishte të kapte emocionin e çastit, sikur dikush shikon diçka për herë të parë. Kësisoj ai shfrytëzoi metodën e “pikturimit në seri” të zambakëve të ujit pikërisht për të parë atë temë të saktë, për të parë herë pas here se çfarë ndryshonte në krahasim me pikturën e mëparshme dhe si ndryshonin ngjyrat nga mbrëmja në mëngjes, nga agimi në perëndim, nga dimri në verë.

Si rrjedhojë, kur Mone pikturonte nimfat e tij të dashura të ujit, ai nuk u fokusua në paraqitjen e detajeve specifike, por donte të krijonte një vizion të përgjithshëm, duke u përpjekur të shfrytëzonte sa më shumë tonalitetet, interpretimet e dritës në ujë dhe pasqyrimet e saj piktoreske në orët e ndryshme të ditës dhe në stinë të ndryshme.

Në tablotë e zambakëve të ujit, si dhe në serinë e famshme të Katedrales së Ruenit, përsëritja e së njëjtës temë diktohet nga dëshira për të kapur atë motiv në çastin e tanishëm dhe të papërsëritshëm.

Si pasojë, Mone gjatë gjithë rrugëtimit të jetës së tij, qe në gjendje të pikturonte i zhytur në natyrë dhe për ta bërë këtë duhej jo vetëm ta shihte, por ta ndjente në të gjitha fenomenet e saj. E shndërroi natyrën në atelienë e tij, atë atelie që ndryshonte sa herë ndryshonte peizazhi, subjekti, këndvështrimi.

Krijimi i serisë së zambakëve të ujit lindi nga melankolia e diktuar nga vetëdija për natyrën e përkohshme të bukurisë. Cikli i zambakëve të ujit përbëhet nga 250 piktura, tashmë të shpërndara në muzetë më të rëndësishëm në të katër cepat e globit. Mirëpo, pas atyre pikturave, veçanërisht në ato më afër vdekjes së tij, fshihet edhe dhimbja e një artisti të madh që luftoi kundër sëmundjes së tij. Tashmë i verbër, ai vdiq nga kanceri në mushkëri në vitin 1926, në moshën 86-vjeçare, në cepin e tij të parajsës, në Giverny. /Konica.al/ KultPlus.com

Claude Monet, gjeniu që habiti botën me artin impresionist

Bujar Meholli

Kur flitet për impresionizmin në pikturë, vetvetiu na vije në mendje emri i Claude  Monetit, themeltarit të kësaj lëvizje, që më pas pushtoi mbarë botën, pasi paraprakisht qe shpërfillur nga ana e hierarkisë. Impresionizmi, si lëvizje nisi nga një grup artistësh që performonin nëpër rrugë, duke vendosur kavaletën dhe duke kapur pamjet e çastit, të cilat i bënin më pas pjesë të tablove të tyre.

Njëri nga këta artistë ishte Moneti, i cili vërtitej rrugëve të Parisit me kavaletën në dorë, me atë pamjen interesante, mjekër bardhë, i pashëm me ecje të hijshme. Arti i tij kaloi nëpër shumë pengesa, dhe madje u përbuz nga paria e qytetit, pra nga akademikët që e shihnin si jo të denjë për pikturën, e madje mendonin se ai nuk e meritonte të jetë pjesëmarrës nëpër sallonet që mbaheshin atë kohë. Shkurt: arti i Monetit nuk çmohej, e nuk u çmua po thuajse deri sa ishte gjallë.

Claude Monet lindi në Paris, më 14 nëntor të vitit 1840. Rininë e kaloi në Havre, vend në të cilin i ati bënte tregti. Vizatimin e kishte çdoherë preferencë që fëmijë; megjithatë, prindërit donin që ai të shkonte në shkollë të biznesit por nuk e realizuan dëshirën e tyre, sepse i biri ju përkushtua vetëm artit.

I rrethuar nga shumë vështirësi, të llojeve të ndryshme ky djalosh vazhdonte të pikturonte duke mos u dorëzuar në asnjë çast. Në një qytet të madh si Parisi, që gëlonte nga idetë për artin, Moneti u rrek të krijonte diçka interesante, të hapte një faqe të re në art. Pikturat e tij nuk u morën parasysh në fillim, e madje ato asnjëherë nuk u paraqitën në sallonet e kryeqytetit francez. Fuller në veprën e tij, shkruan:

“Një burrë ecën nëpër rrugët e Parisit gjatë ditës, duke mbajtur nën krah një pikturë që kishte provuar ta shiste. Tregtarët nuk donin t’ia blinin, për shkak se ata nuk mund të merrnin pikturën e një artisti, veprat e të cilit nuk ishin pranuar në Sallon”.[1]

Pikturat e Monetit, shprehin ndjeshmëri origjinale duke e vënë në pah kreativitetin individual. Siç e cekëm më sipër, natyra ishte shumë e rëndësishme për impresionistët; Moneti e sheh natyrën si mënyrë me të cilën paraqet metodën e tij të të bërit art. Ngjyrat e shumta që hedh, paraqesin më së miri përshtypjen e tij, ku me bukurinë gërshetohet poezia dhe madhështia e peizazhit plot jetë.

Këto peizazhe që krijon Moneti, posedojnë në vete fuqi të jashtëzakonshme që ndikon direkt tek shikuesi – detajet e thjeshta dhe nganjëherë të pavetëdijshme e honepsin atë. Këtu, është edhe thelbi i artit impresionist.

Në secilën tablo të tij, dominon drita si element kryesor i artit monetian. Kur shihen pikturat e tij, krijohet një atmosferë e veçantë; ato peizazhe me plot gjelbërim rrotull janë të skalitura aq bukur saqë shikuesve të pikturave, iu duket sikur janë aty, në natyrë, duke thithur ajrin e pastër. 

“Nuk është e pranueshme të flitet për veten; pale që në disa pika kujtesa edhe mund të më dështojë. Por ajo që di është se jeta për mua ishte mjaft e vështirë, po ashtu edhe për miqtë e mi. Sa më gjatë që jetoj aq më mirë e kuptoj se sa e vështirë është piktura. Ajo rritet vit pas viti porsi idealet e njeriut që arrijnë lartë dhe kërkojnë interpretim fisnik” – thoshte ai.

Vërtet, për sa kohë që ishte gjallë nuk arriti ta shijojë suksesin e punës së tij, por megjithëse përballej me vështirësi, ai nuk u ndal. Pas vdekjes më 5 dhjetor të vitit 1926, u kthye vëmendja kah arti i tij, dhe sot muzetë gëlojnë nga vizitorët që duan t’i shijojnë tablotë, e nëse njëri syresh dëshiron ta ketë ndonjërën nga to në koleksion, duhet t’i paguajë milionat për ta blerë.

Ai madje shënoi kohët e fundit rekord të ri në shitje, kur tabloja e tij “Mullari” u shit për 110 milionë euro. Këtë pikturë e kishte përfunduar në vitin 1980 si pjesë e serisë së tij Meules (Mullarët) ku përshkruhen rajonet rurale, pranë shtëpisë së tij në Normandi.

Disa nga tablotë e famshme të Claude Monet:

Regatta at Sainte-Adresse

Women in the Garden

Impression, Sunrise

Bain à la Grenouillère

Le Grand Canal

Wheatstacks (End of Summer)

[1] William H. Fuller, Claude Monet and his paintings, New York, 1899. / KultPlus.com

Një skulpturë e August Rodin u shit për 100 mijë euro

Një skulpturë të cilën skulptori August Rodin ia kishte dhënë piktorit Claude Monet është shitur në ankand për 108 mijë euro, përcjellë KultPlus.

Këtë lajm e a bërë të ditur shtëpia e ankandit Besch Cannes. Kjo copë unike e llaçit u ble nga Muzeu Marmottan Monet në Paris. Ajo ishte vlerësua mes 80,000 dhe 100,000 euro.

Skulptura ishte ekspozuar së fundit në këtë muze gjatë një ekspozite të përkushtuar koleksionit Monet.
Nënshkruar dhe dedikuar “mjeshtrit të madh Claude Monet”, kjo skulpturë e vogël, e cila daton nga 1896, ishte pjesë e shumë veprave të vëna në shitje nga pasardhësit e Claude Monet./ KultPlus.com