Etiketë: Dardan Noka Selimaj

Dardan Noka Selimaj: Gjenerata dhe fryma e re gjithmonë është shpëtimi i këtij vendi, edhe në kulturë

Posted on by Kult Plus

Dardan Noka Selimaj, themelues dhe drejtor artistik i Festivali DAM, në një intervistë për KultPlus, në prag të edicionit të katërmbëdhjetë ka biseduar për programin e veçantë që kanë këtë vit, për vështirësitë që kanë kaluar dhe për lajmin e mirë që kanë marrë. Festivali DAM edhe këtë vit vazhdon rrugëtimin e tij duke sjellë një program të pasur për gjashtë ditë dhe net.

Alberina Haxhijaj

KultPlus: Kanë mbetur edhe disa ditë deri në edicionin e radhës të Festival DAM, çfarë mund të presim nga ky edicion?

Dardan Noka Selimaj: Ky edicion do jetë i ngjeshur me ligjërata, punëtori, koncerte dhe Garën e Kompozitorëve të Ballkanit në Prishtinë që sivjet shënon edicionin e parë dhe mendojmë ta organizojmë çdo dy vjet. Në këtë garë çmimi kryesor është “Rreqebulli i Argjendte” i punuar nga Leke Berisha. Ky do jetë simboli i garës dhe gjithmonë do të punohet nga artizanët e Kosovës. Kjo për të promovuar filigranin por edhe Rreqebullin si specie në zhdukje e që përveç tjerash jeton edhe në një pjesë të territorit të Kosovës.  Qëllim është krijimi i një programi bashkëpunimi në mes të kompozitorëve që vijnë nga 6 vende të Ballkanit perëndimor dhe krijimi i marrëdhënieve substanciale midis tyre dhe institucioneve muzikore në Ballkan dhe Evropë.

Rrugëtimit të 14-të të festivalit i janë bashkangjitur ansambli Oerknal, formacion lider në promovimin e muzikës bashkëkohore, solistë e orkestra prestigjioze Evropiane Olivier Doise, Eric Lacrouts, Laurent Verney dhe Vlorent Xhafaj, pianisti Romain Nosbaum, Zala Kravos e konsideruar një yll në ngritje dhe ndër talentet e rrallë të momentit, artistja e Steinway-it Olga Zado, dirigjenti polak Szymon Makowski dhe Quartteto di Cremona, ansambli më i mirë i gjeneratës së tyre që nga themelimi (2000). Padyshim që në këto 6 ditë e net të festivalit vazhdojmë me promovimin dhe paraqitjen për herë të parë të artistëve të rinj vendor, ndër ta edhe ansambli tashmë i konsoliduar sFOURzando të cilët po rriten artistikisht duke parakaluar nëpër edicione të ndryshme të festivalit. Në skenën e dytë të festivalit do shëtisim nëpër gamë të gjerë stilesh muzikore nga ajo folklorike e deri tek ritmet e muzikës elektronike përmes performancave të Nezafete Shalës, grupit zviceran Die Die Be, dyshes Rene van Munster dhe CS, Oda Halitit e jo vetëm.

Ky edicion do të jetë një edicion me shumë vepra premierë, madje edhe premiera botërore. Instrumentistët pjesëmarrës janë përzgjedhur me kujdes dhe jemi shumë të lumtur që çdo mbrëmje do kemi mundësinë të dëgjojmë interpretime absolutisht të nivelit botëror.

KultPlus: Secili edicion që kemi lënë pas ka pasur vulën e tij, me cilën do të karakterizohet ky vit?

Dardan Noka Selimaj: Ky edicion fokus ka Ballkanin. Kjo edhe për faktin se pjesë të tij e kemi bërë Garën Ballkanike. Anda Kryeziu, Damjan Jovicin, Angel Spiroski, Nemanja Radivojevic dhe Ylli Daklani janë finalistët e konkursit në të cilin kemi pranuar një numër të konsiderueshëm aplikimesh dhe jemi të lumtur që në finale kemi pesë kompozitorë që absolutisht do jenë befasi për dëgjuesin dhe publikun kosovar. Në përgjithësi edhe jashtë garës kemi programuar vepra të kompozitorëve të Ballkanit, rajon nga i cili ende është vështirë të depërtohet.

KultPlus: DAM Festival në nisje të edicionit të 14-të ka fituar edhe etiketën EFFE Label si festival i dalluar i arteve për cilësi. Çfarë nënkupton kjo për festivalin?

Dardan Noka Selimaj: Kjo vulë iu jepet festivaleve pas vlerësimit të bërë nga ekspert ndërkombëtar në botën e festivaleve. Për tu kualifikuar për etiketën EFFE, një festival duhet të përmbush së paku 7 nga 10 standarde të cilësisë. Festivali DAM ndër vite ka prezantuar konsistencë në programin artistik, ka mbështetur zhvillimin artistik të shumë muzikantëve dhe artistëve përmes rezidencave të organizuara, ka mbështetur ide të reja kreative dhe eksperimentale dhe projekte kërkimore artistike. Me aktivitetin e tij festivali është vlerësuar për kontributin në rrafshin lokal e njëkohësisht ka shërbyer si platformë për rrjetëzim me organizata dhe festivale në Evropë. Pavarësisht vështirësive ka arritur të shpërfaq konsistencë dhe stabilitet në zhvillimin e aktiviteteve dhe ka qenë i përfshirë në mbështetjen e kauzave nga të drejtat e njeriut deri te integrimi i grupeve të margjinalizuara në jetën kulturore të vendit, dhe jo më pak e rëndësishme, shtyllë qendrore ka pasur dhe vazhdon ta ketë programin edukativ me organizimin e akademive verore, programeve artistike rezidente, punëtorive që e bëjnë një prej vlerave të çmueshme për komunitetin e muzikantëve dhe jo vetëm.

KultPlus: Kanë kaluar katërmbëdhjetë vite që kur u mbajt edicioni i parë, sa ka qenë i vështirë ky rrugëtim?

Dardan Noka Selimaj: Ka pasur batica dhe zbatica. Më pëlqen se këtë vit po e ndjejë më shumë se asnjëherë në pesë vitet e fundit energjinë e një gjenerate të re të muzikantëve në Kosovë të cilët janë duke punuar fort për paraqitjen e tyre. Më kujtohet elani dhe entuziazmi i fillimeve të festivalit, prandaj jam shumë optimist. Ndoshta mund të jem nostalgjik mirëpo jo, e besoj se jam objektiv. Gjenerata dhe fryma e re gjithmonë është shpëtimi i këtij vendi, edhe në kulturë. Më vjen keq që nuk ka ndryshuar shumë çka sa i përket ambienteve ku e zhvillojmë aktivitetin, ndonëse kjo shpesh herë mund të shërbejë për gjetje të reja megjithatë është koha që të mendohet më seriozisht për sallën e re por edhe renovimin e hapësirave ekzistuese.

KultPlus: Çdo vit arrini që të sjellni një program të pasur me muzikant vendor por edhe ndërkombëtarë. Çfarë ju shtyn që të vazhdoni edhe me tutje?

Dardan Noka Selimaj: Ndoshta vështirësitë me të cilat ballafaqohemi… rruga sfiduese për të krijuar diçka. Po të ishte e kollajshme ndoshta nuk të merreshim me këtë punë. Shpesh na pyesin pse e vazhdoni? Përgjigja është e thjeshtë kur shohim prapa ndikimin që ka pasur dhe vazhdon të ketë tek skena e kulturës në vend e sidomos kur për punën tonë dëgjojmë nga muzikantë e organizator festivalesh nga SHBA – ja deri në Japoni, konsiderojmë se po bëjmë diçka të mirë. Nëse puna që bëjmë ne por edhe shumë festivale të tjera është shtysë se duhet të vazhdojmë ta ndërtojmë vendin e një vend që beson në demokraci medoemos duhet të besoj në kulturën dhe ta mbështes atë. Nëse nuk do të ekzistonin festivalet dhe ngjarjet kulturore, salla e koncerteve nuk do ishte temë.

KultPlus: Festivalet janë një pasuri kulturore e Kosovës. Ku zë vend DAM-i dhe sa është i rëndësishëm ky festival për Kosovën? Po, për institucionet?

Dardan Noka Selimaj: Festivalet natyrisht e plotësojnë madje edhe janë bartëset kryesore të mozaikut kulturor të Kosovës. Për institucionet besoj se është i rëndësishëm por nuk është mjaftueshëm, duhet mbështetur ende më shumë. Potenciali i festivaleve mund të shfrytëzohet më shumë sidomos për një vend në zhvillim si Kosova.

KultPlus: Jemi mësuar që të DAM-i të na befasojë me përzgjedhjen e lokacioneve të cilat mbrapa vetës shpesh herë kanë bartur edhe një mesazh. Përmes festivalit keni theksuar edhe nevojën e Prishtinës për të pasur një sallë koncertale e cila akoma mungon. Në mungesë të saj, sivjet në çfarë hapësira do të mbahet Festivali DAM?

Dardan Noka Selimaj: Këtë vit ngjarjet do zhvillohen në Sallën e Kuqe të Pallatit të Rinisë dhe disa të tjera në MENZA Ramiz Sadiku dhe Fondacioni 17. Jemi kthyer tek Salla e Kuqe, por ama instalacioni që do shërbejë edhe si skenografia e skenës kryesore të festivalit e punuar nga Vesa Gashi do jetë impresive. Jam jashtëzakonisht i kënaqur me punën dhe kreativitetin e Vesës. Ndoshta është hera e parë që nuk kemi ndërhy në asnjë pikë. E falënderojë jashtëzakonisht për përkushtimin dhe ndihmën që i ka dhënë festivalit./KultPlus.com

Dardan Noka Selimaj: Është jo e pëlqyeshme që koncertet t’i organizojmë në salla dasmash

Posted on by KultPlus

Ka trembëdhjetë vite që Prishtina, dhe jo vetëm, të kumbojë nga tinguj të ndryshëm të instrumentistëve vendorë dhe të huaj, kanë dhënë emocione, përvoja por edhe bashkëpunime, që kanë nisë fillin pikërisht nga DAM Festival.
Dardan Noka Selimaj, themelues dhe drejtor artistik i këtij festivali, në një intervistë për KultPlus, pikërisht në prag të hapjes së edicionit të trembëdhjetë ka treguar edhe për mesazhin e këtij edicioni.
Duke përkuar me 100 vjetorin e Luftës së Parë Botërore dhe në 10 vjetorin e shtetit të Kosovës, ky edicion do të sjellë vepra që për burim inspirimi kanë pasur luftën ose janë krijuar gjatë luftërave. “Ky koncept vjen si thirrje për paqe”, ka thënë Noka Selimaj për KultPlus.
Por ai, nuk ka heshtë edhe për kushtet e vështira që punojnë për organizimin e festivaleve, sidomos duke pasë parasysh mungesën e një salle koncertale. Ai ka thënë se një sallë e tillë nuk do të ndërtohet edhe në dekadën e dytë të shtetësisë, nëse komuniteti artistik nuk bashkohet seriozisht rreth kësaj çështje.

Ardianë Pajaziti

KultPlus: Jeni në prag të edicionit të radhes se DAM Fest, me çfarë prurje do të vini këtë vit?
Dardan Noka Selimaj: Në të 13-in vit, sikurse kemi tentuar të bëjmë çdo vit tjetër, pavarësisht problemeve me të cilat ballafaqohemi gjithmonë, kemi qenë tejet ambicioz për rrethanat në të cilat veprojmë.
Sivjet me një theks më të veçantë kemi tentuar të sjellim ansamble të përmasave më të mëdha. Kështu kemi disa orkestra që do prezantohen në festival si: Ëest Coast Sympnohy Orchestra, Vienna Ëorld Orchestra, Filharmonia e Kosovës dhe disa ansamble korale, mirëpo nuk do mungojë as literatura për instrumente solo dhe ansamble të vogla. Kjo na ka bërë që në kuadër të këtij edicioni edhe të organizojmë një tryezë në lidhje me menaxhimin e orkestrave, se si dhe a mund të mbijetojnë ato pa mbështetjen institucionale, e në të njëjtën kohë pse duhet të vazhdohet të ekzistojë një mbështetje për orkestrat kombëtare, jo vetëm tek ne mirëpo kudo në botë.


KultPlus: Secili edicion ka edhe vulën e tij, me cilën do të karakterizohet ky vit?
Dardan Noka Selimaj: Në vitin 2018, në 100 vjetorin e Luftës së Parë Botërore dhe në 10 vjetorin e shtetit të Kosovë do sjellim vepra që për burim inspirimi kanë pasur luftën ose janë krijuar gjatë luftërave. Ky koncept vjen si thirrje për paqe në kohën kur ka shumë vatra lufte në botë dhe kohën kur pavarësisht se kemi kaluar një luftë 2 dekada më parë, ende vazhdojmë t’i bartim pasojat e saj. Andaj, thirrja për paqen duhet të mos shterret kurrë.

E kur ajo vjen përmes artit është më e fuqishme e kuptimplotë. Kjo do arrihet edhe përmes diversitetit brendapërbrenda ansambleve, të cilat do të prekin skenën e Prishtinës këtë vit. Pastaj do të kemi edhe pianistin francez Armel Dupas që do të prezantojë projektin e tij “Upriver”, ndërsa pianisti dhe kompozitori amerikan Gregory Charette do të sjellë gjithë etydet e shkruara për piano nga Philip Glass në një mbrëmje të vetme.
Në bashkëpunim me Filharmoninë e Kosovë do të interpretohet edhe vepra ikonike e kompozitorit Terry Riley “In C” dhe kjo përbënë një shans të mirë që publiku të “prekë” nga afër një pjesë të literaturës së popullarizuar të muzikës minimaliste. Nga solistët vendor prezantime me peshë bartin edhe flautisja Enkelejda Zajmi – Gorani, pianistja Pranvera Hoxha, violinisti Visar Kuçi, kompozitori Artan Hasani, ansambli Zanat etj.
Ndërsa nuk kuadër të festivalit do të prezantohen edhe muzikantë më të rinj të Kosovës si: Arian Zherka, Fortesa Fejza, Ron Bakalli, Lisa Sahatçiu etj. të cilët në fakt po e dëshmojnë se janë e ardhmja e ndritshme e skenës muzikore të vendit. Me paraqitjen e tyre do të debutojnë edhe studentët e Universitetit “Haxhi Zeka” në Pejë, ndërsa në koncert pas mbylljes zyrtare të festivalit janë rezervuar dy mbrëmje me muzikës korale nga dy kore kroate në drejtimin e dirigjentit eminent kroat Josip degl’Ivellio dhe dy kore kosovare në drejtimin e Memli Kelmendit.

KultPlus: Trembëdhjetë vite prej se keni nisur këtë rrugetim, pse menduat se Kosovës i duhet DAM Festival?
Dardan Noka Selimaj: Në kohën ku e kemi themeluar këtë festival ishim studentë të Fakultetit të Arteve – Dega e Muzikës. Atëbotë erdhi si nevojë për të krijuar një platformë të re për një klasë dhe frymë të re të muzikantëve të vendit. Që nga 2006 promovimi i të rinjve nuk është bërë për politika ditore, mirëpo ky ka qenë parimi bazë mbi të cilin është ndërtuar ky festival.

Kemi kaluar dhe vazhdojmë të kalojmë nëpër sfida banale, mirëpo nuk jemi ndalur dhe uroj e besoj se do të jetë kështu për shumë vjet në vijim, ani pse, gjithmonë gjendemi para dilemës nëse duhet vazhduar tutje apo t’i japim fund këtij rrugëtimi. Megjithatë, optimizmi, kontributi i shumë njerëzve, sidomos Rreze Kryeziut e cila tashmë është drejtoreshë e përgjithshme e festivalit dhe anëtarëve të rinj të ekipit: Arbnorit, Sidorelës, Melisës dhe Adelinës ka qenë shtysë për të vazhduar tutje.

KultPlus: E trembëdhjetë vite pas, e mendoni se ja ka vlejtë gjithë kjo sfidë për ta mbajtur këtë festival?
Dardan Noka Selimaj: Për një moment mund të duket se gjërat kanë lëvizur pak. Mirëpo, nëse analizohet është bërë shumë. Urat që shumë muzikantë kanë lidhur përshkak të punës që është bërë në festival na bën të ndihemi mirë. Numri i veprave që janë promovuar dhe interpretuar për herë të parë. DAM-i ka qenë inspirim për shumë kë për të përcaktuar të ardhmen e shumë të rinjve. Sot, dëgjoj muzikantë të cilët në DAM kanë vendosur të zgjedhin të bëhen perkusionist, oboist, kornist etj. Sidomos në fushën e muzikës klasike depërtimi nuk është i kollajshëm, prandaj e shoh vlerë të shtuar organizimin e festivalit.

Në festival janë rikthyer praktika të së shkuarës të cilat për një kohë të gjatë kanë qenë të pamundshme, prezantimi i solistëve të rinj me orkestrën e Filharmonisë së Kosovës, çmimi “Pianisti i Ri” të cilin në bashkëpunim me garën “Pianisti i Ri” dhe Filharmoninë e Kosovës e ndanë festivali duke i ofruar mundësi moshave të reja të përjetojnë paraqitjen në skenë me orkestër simfonike, rast që edhe në vende më të zhvilluara nuk ekziston si mundësi e shpeshtë. Mendoj se ia ka vlejtë 🙂

KultPlus: Mendoni se janë falënderuese institucionet për organizimin e një eventi të tillë?
Dardan Noka Selimaj: Nga institucionet nuk pres që të jenë falënderues. Nuk mund të jenë falënderues persona të cilët për kulturën dhe nëpër kulturë janë vetëm kalimtarë rasti. Natyrisht, brenda institucioneve edhe pse pak ka njerëz që japim kontributin e tyre në zhvillimin e politikave kulturore, mirëpo fatkeqësisht janë të pakët.

KultPlus: Në anën tjetër, nuk jeni të vetmit, pasi që në Kosovë është edhe Re Musica, Chopin, Kamerfest, me cka dallohet Dam Featival nga këto festivale të tjera! I duhen Kosovës katër festivale të tilla?
Dardan Noka Selimaj: DAM-i ka misionin e vet. Të tre festivalet e tjera e kanë misionin e tyre. Chopin-i i cili është themeluar disa vjet më vonë ka fokus promovimin e literaturës pianistike. Remusica deri vonë ka pasur promovim muzikën e re dhe akusmatike dhe vazhdon ta ketë si një prej synimeve të veta e Kamerfest-i muzikën kamerale.
DAM-i ka qenë i hapur edhe për muzikën e re në zhanre të tjera si jazz, ëorld, blues dhe muzikës eksperimentale ose gjithçkaje që mund të ketë qenë tendencë e re pavarësisht se si dhe ku mund të jetë kategorizuar ajo muzikë.

Kjo duke mëtuar të shkrijmë “kategorizimet” brenda muzikës. Nganjëherë ato më shumë dëmtojnë dhe mund të kufizojnë imagjinatën e krijuesit. Kur muzika ka emocionin dhe atë publiku e pranon, atëherë e ka vendin në skenë, ani pse në qarqe të ngushta muzikantësh mund të cilësohet si jo mjaftueshëm me vlerë. Muzika që nuk përçon emocion e largon publikun dhe pa publikun koncertet nuk kanë kuptim. Secili festival e ka dhënë kontributin e tij, janë katër festivale që sjellin tjera gjëra para publikut. Secilin prej tyre e shoh si vlerë të shtuar për skenën dhe jo ndryshe.

KultPlus: Ndërkohë, nëse i refereohemi kohës së pasluftës dhe tashti, audienca është tepër më e madhe tashti se sa më herët, si ndiheni që pikërisht këto festivale kane krijuar edhe një audiencë po me këtë shije?
Dardan Noka Selimaj: Festivalet besoj se kanë ndikuar në avancimin e shijes së një pjese të publikut, mirëpo ndodh kur edhe publiku avancon shijen e atyre që bëjnë programin. Mendoj që publiku i Prishtinës ka shije, e vlerëson artin, muzikën. Është përgjithësisht publik i edukuar. Këtë e kam kuptuar pasi që kam krijuar një eksperience në lëvizjet jashtë vendit. Mendoj se disa gjëra ushqehen, mirëpo disa arrihen. Publiku i Prishtinës është i tillë, kujdeset për kultivimin e shijes se vet.

KultPlus: Audiencën e rritët, por një sallë koncertale akoma nuk është ndërtuar, sa është injorante nga ana e institucioneve mosndëritimi i sallës?
Dardan Noka Selimaj: Pavarësisht premtimeve për gjithë këto vite, vullneti politik nuk ka ekzistuar asnjëherë për ndërtimin e një salle koncertale. Edhe kur qe nisur projekti për ndërtimin e shtëpisë operistike “Dr. Ibrahim Rugova” dukej se më i rëndësishme ishte fakti se si do të quhej ky objekt, se sa funksionaliteti dhe rëndësia e ndërtimit të tij. Ne nuk do të kemi një objekt të tillë derisa nuk do të kemi një lider i cili do ta ketë vërtetë prioritet një gjë të tillë. Është jo e pëlqyeshme që koncertet madje edhe në data të rëndësishme për vendin i organizojmë në salla dasmash. Salla e koncerteve do t’i mungojë Prishtinës edhe në dekadën e dytë të shtetësisë, nëse komuniteti artistik nuk bashkohet seriozisht rreth kësaj çështjeje.

KultPlus: Dhe për fund, kur jemi te sallat, sivjet në cfarë hapësira do të mbahet Dam Festival?
Dardan Noka Selimaj: Sivjet nuk do lëvizim nëpër hapësira dhe nuk do të eksperimentojmë me hapësirat sikurse vjet. Një ndërmarrje e tillë është e kushtueshme dhe për t’i adaptuar ato hapësira për mbajtje koncertesh ka shpenzime. Duhet krijuar komoditetin minimal, qoftë për artistin qoftë për publikun. Këtë vit nuk mund t’i futemi asaj aventure, andaj koncertet do të mbahen në Amfiteatrin e Ri të Bibliotekës Universitare, Sallën e Kuqe të Pallatit të Rinisë dhe kishën katolike “Shën Ndou”. Ndërsa do organizohen edhe koncerte në Prizren, Pejë e Klinë. E gjatë vitit, në kuadër të projektit “Jo vetëm tranzit” do të organizojmë edhe një koncert në Fushë Kosovë. /KultPlus.com