Një çorientim kohe e hapësire Lëbyrje shikimi mbi Urë t’Gallatës Bie t’i falesh Perëndisë dhe s’e gjen dot anën Kërkon kyblen nga jugu dhe të duket e kthyer nga lindja Në të gdhirë sikur dielli lind nga perëndimi vendtakim kohësh në një Sot kaosi
Një e kaluar pa të ardhme dergjet Kaq shumë lëngatë n’bregmallin e Detit t’Zi, S’ka mjekues as mëkues, s’ka vend planeti që shkakton aq dhimbje askush nuk flet shqip në “Arnautkoj”[1]
Të gjallë zëlëmekur me pak shpirt në grahmën e fundit n’hon historie shkuan gjithë karavanet e natës Të dëbuar nga mbretër të joshur nga dovletër një det varr Sot’n e ndan nga Djeja n’Stamboll “Shoku” i Muharem Qenës është kalbur në varr një pus dhimbjesh mbledh kujtimet kënga
S’ka murnajë pa mistri shqiptari as bedena kalaje, as istikame Çanakalaje, shumë flijesa pa emblemë atdheu
Dhembjet e Stambollit një zverdhanik kujtese Koha Sot –një gur varri mbi Djenë Epitaf mbi të pakthyeshmen
[1] Arnautkoy, paralagje që ka marrë emrin sipas shqiptarëve, por që në ditët e sodit konsiderohet si lagje pa shqiptarë! / KultPlus.com
Origjina është barrë e rëndë, të cilën njeriu e bartë në kokë e mbi supe gjatë jetës. Në rini njerëzit ndikohen nga rrethanat që mbizotërojnë në shoqëri dhe etnikisht apo kombëtarisht deklarohen si diçka që nuk janë. Pra, lidhen me ‘realitetin’ që është në modë. Por, në moshën e pleqërisë, njerëzit i kthehen origjinës.
Në Maltë të rinjtë i ikin gjuhës së tyre amtare (malteze) për shkak se kjo gjuhë është në fakt dialekt i arabishtes dhe ata nuk duan të identifikohen me arabët. Kur bisedoja me pleqtë, ata nuk e mohonin këtë fakt. Madje, mburreshin me prejardhjen e tyre dhe gjuhën.
Njësoj është me shqiptarët (arvanitasit) në Greqi. Pleqtë nuk e mohojnë etninë e tyre, kurse fëmijët e tyre, po. Kështu është derisa këta të rinj ta arrijnë moshën e pleqërisë.
Mark Milani vinte nga pjesa e sllavizuar e fisit Kuç. Ai e mbante veten për serb dhe kishte arritur respekt dhe pozita të larta në shtetin e Malit të Zi, nga ku ushtroi masakra kundër shqiptarëve. Por, në pleqëri iu kthye origjinës dhe shkroi disa libra që u bënë të rëndësishme për historinë e shqiptarëve. Mark Milani apo Marko Miljanov, siç e quante ai veten, para se të vdiste, shkroi:
‘Po vdes i lumtur edhepse nuk kam jetuar mjaft gjatë për t’i lexuar librat e mia, por do t’i dëgjoj nga varri kur ato do t’i lexojnë nipat e miqëve të mi. Si kuç që jam, po vdes kryesisht i kënaqur, por si serb, po vdes i pakënaqur dhe jo i lumtur’.
Porosia e Mark Milanit për origjinën është shumë e rëndësishme: Mos u largoni nga ajo që jeni se kurrë nuk gjeni kënaqësi në atë që nuk jeni. / KultPlus.com
Revolucioni industrial në Angli ka mundësuar punësimin masiv të njerëzve. Nga kjo, matja e kohës filloi të bëhej e rëndësishme dhe lindi një profesioin i ri. Ai apo ajo që e ushtronte këtë profesion quhej ‘knocker-up’, që në shqip dmth ‘ai/ajo që të zgjon që nga gjumi me trokitje’. Pra, është fjala për njeriun që ka luajtur rolin e alarmit të orës së sotshme. Atëherë orët kanë qenë shtrenjtë kurse alarmat ishin jo të sakta.
Kishte tri lloje zgjuesish trokitës nga gjumi, siç shihen edhe në këto tri fotografi. I pari ishte ai që të zgjon me trokitje në derë, i dyti me shkop në dritare kurse i treti ka qenë pak më specifik dhe kishte të bënte me dritaret e kateve të larta që nuk i mbërrinte trokitja e dorës apo e shkopit. Në këtë rast trokitësi e përdorte një fysht në të cilin fuste kokrra të bizeleve dhe duke i fryer, i gjuante xhamat e dritareve.
Detyra e këtyre trokitësve ka qenë që të mos largohen nga vendi derisa njeriu të mos zgjohej e të dilte në derë apo dritare. Ky profesion është ushtruar me të madhe deri në mbarim të Luftës së Dytë Botërore (1945), kur më nuk kishte nevojë për shkak se çmimi i orëve u lirua dhe alarmët u përsosën. Por, në disa vende është vërejtur se ka ekzistuar deri në vitin 1970. /KultPlus.com
Ka më shumë se një vit kur e befasova kamarierin në Gjilan. I dhashë shenjë që të vinte t’i pagauaja katër kafe. Ai i shikoi letrat e llogarisë dhe më tha:’Dy euro’.
‘Maje dorën i thashë’, dhe ia lëshova një grusht para nga më të imëtat që i kisha mbledhur gjatë viteve nëpër Evropë ku qarkullon euroja.
‘Dy euro, krejt ka 5 e 2 cent, a’ tha kamarieri me një habi të madhe.
‘Jo. Janë 2 euro e 10 centë se 10 centë i ke bakshish. Dhe nuk janë krejt nga 5 e 2 centë se ka edhe nga 1 centë’- i tashë. Ai u largua me habi e çudi dhe me siguri nuk do t’i merrte paratë sikur të mos më njihte.
Në supermarket bleva diçka dhe e bëra pagesën. Vajza në arkë m’i ktheu 10 centë dhe priste që unë të largohesha e t’ua lëshoja radhën tjetërve. Por, nuk u largova se duhej të mi kthente edhe 4 centë.
E kuptoi dhe më tha:’nuk kam t’ima’. Por, unë nuk lëviza vendit. Ajo ma zgjati një çokolladë të vogël dhe një ‘sakëz’ dhe më tha:’merre njanën’.
‘Jo’- I thashë ‘nuk e dua as çokolladën e as sakëzin. Kthema kusurin.
Vajzës i humbi durimi dhe më tha:’O nuk kam, o zotni. Nuk mbajmë centa na’. Këto fjalë i tha pa asnjë turp. Bile i tha me një krenari dhe cinizëm.
Kur u bind që nuk po largohesha, i nxori 10 centë dhe i lëshoi në një tabëll afër arkës. ‘Qe, merri pra 10 centë’.
‘Jo 10 por 4 centë duhet. Nuk i marrë se duhet tani me t’i kthy 6 centë që nuk i kam.
Vajza u gëzua dhe ma priti në mënyrë triumfuese:’Eee a pe shesh qyshë asht kur nuk ki t’ima’.
‘Unë nuk duhet me pasë t’ima. Ti duhesh’ – i thashë.
Muhabeti filloi të zgjatej dhe nxirrte në shesh një mungesë të kulturës dhe njohurisë së shitëses. Madje, edhe mungesë të respektit për blerësin. Nuk e dintë që blerësi nuk është i obliguar të shkoj në shitore me para të sakta dhe se shitësi është i detyruar të ketë para për kusurë.
‘Në rregull i tashë. Kthemi krejt paret që t’i dhashë’ dhe ia shtyra qesen me gjërat që desha t’i blej.
Shitësja u habit së bashku me ata që prisnin në radhë. Me siguri në vete thoshin:‘çfarë njeri ky me ba krejt këtë zhurmë për 4 centë’.
Në fakt problemi këtu është më i madh se vlera e 4 centëve. Veprimi im ishte deklarues për mbrojtjen e parimit të shit-blerjes. Pata përshtypjen që askush nuk e vërejti që unë paraqita qëndrim.
Kur dola jashtë, njëri erdhi pas meje dhe më tha:’mirë ja bane se nër 10 centë këta kurrë nuk t’i kthejnë’. Ai tha ashtu por vetë me siguri e merr sakëzin në vend të kusurit.
Pasi që supermarketi është afër shtëpisë, më duhej të shkoja shpesh aty. Kur hyja brenda, më shikonin shitëset. Pastaj shikoheshin mes veti. Me siguri tinëz meje i thoshin njera tjetrës:’Qe, erdh ky i 4 centëve’.
Pas këtij rasti, një apo dy herë tjera ndodhi që kusuri të ishte më i vogël se 10 centë, por kishte kusurë. Ndoshta i ruanin vetëm për mua e jo për shkak të obligimit që kanë ndaj të gjithë blerësve tjerë.
Kësaj vere nuk erdha për me pa nëse ka ndryshu kjo puna e kusurit dhe pareve të imta./ KultPlus.com
‘Rrahje në mes policëve dhe qytetarëve në Ferizaj’, ‘Përleshje e policisë me qytetarët’ … këto ishin disa nga titujt e mediave tona. Kështu përshkruhej një ngjarje në Ferizaj që e shihnim në një video inçizim. Këta tituj nuk janë vetëm joprofesionalë por janë komplet edhe idiotik. Nga titull krijohet përshtypja që janë pëleshur dy banda, dy grupe kriminale, dy grupe rrugaqësh …
Policia nuk rrahet e as nuk përleshet me qytetarë. Policia intervenon dhe gazetari apo redaktori duhet t’i perdorë termet zyrtare e jo gjuhën e rrugaqëve. Natyrisht që policia intervenon me dhunë dhe kjo punë është e ligjshme. Çfarë policie do të ishte ajo që nuk përdorë dhunë?
Në rastin kur policia intervenon dhe nëse qytetari nuk i bindet urdhërit dhe madje përdorë dhunë ndaj policit, kemi të bëjmë me një rast serioz. Rasti në Ferizaj ishte i gërditshëm. Dy qytetarët kthenin dorë, apo ishin iniciatorë të përdorimit të dhunës ndaj policëve që shiheshin se tentonin t’i arrestonin këta përsona që silleshin si banditë. Kjo flet për diçka që është më shumë se mungesë e vetëdijes qytetare të këtyre individëve që numri i tyre në shoqërinë tonë nuk është i vogël me siguri.
Qyetari i Kosovës duhet ta kuptoj, një herë e përgjithmonë, që nuk duhet të përdorë dhunë ndaj policisë, pa marrë parasyshë se çfarë është rasti e madje edhe nëse polici ndodhë që të jetë gabim. Nëse e grushtoni policin, duhet ta dini se e keni grushtuar përfaqësuesin e shtetit ose shtetin.
Sikur kjo dhunë që e pamë në Ferizaj, të kishte ndodhur ndaj policëve në Basel, Frankfurt, Paris e Londër, duhet ta dini se këta persona nuk dalin nga burgu pa qëndruar disa vite në të. Në Britani të Madhe, sikur edhe në shumë vende perëndimore, rrezistimi ndaj arrestimit është vepër serioze penale. Shto tash edhe përdorimin e grushtave dhe shkelmave ndaj policit dhe mund ta merrni me mend se kur mund të dilni nga burgu. Plus, hyni në regjistër të delikuentëve që kanë përdorë dhunë ndaj policisë dhe harroni se do të gjeni punë të mirë gjatë jetës që ju mbetet pasi të dilni nga burgu.
Mos harroni, shtetet Perëndimore janë demokratike për shkak se iu funksionon policia. Nëse policia iu ndalon në këto shtete dhe nëse ju e dini se jeni gabim, keni me u dridhë para policit dhe përdorimi i dhunës ndaj policit, kurrë nuk iu bie ndërmend. Kështu duhet të jetë edhe në Kosovë. / KultPlus.com
Gazetari Daut Dauti ka reaguar mbi vendimin e Qeverisë së Kosovës për ndalimin e dasmave në Kosovë, që ka ardhë si pasojë e Covid 19, i njëjti apelon që ky vendim të mos shfuqizohet asnjëherë, shkruan KultPlus.
Sipas tij, dasmat në Kosovë nuk kanë qenë dasma, por tubime neveritëse.
KultPlus ju sjell të plotë reagimin e tij.
Dasma
Vendimi për ndalimin e dasmave nuk duhet të hiqet kurrë. Ky është vendimi më i mirë që ka marrë ndonjë qeveri deri sot.
Këto, edhe ashtu, nuk kanë qenë dasma. Kanë qenë tubime neveritëse me muzikë shurdhuese e çoroditëse ku njerëzit hanin ushqim të keq, pretendonin se argëtoheshin, dhe e reklamonin statusin e tyre të rrejshëm shoqëror duke e nënçmuar njëri tjetrin me veshje, sjellje, etj./KultPlus.com
Në Gjilan, diku kah mesi i viteve të 70-ta të shekullit të
kaluar, ditën e panaxhyrit, një rom e kishte vnu ni plis n’kry e kish dalë
n’qytet. Gabim shumë i madh! Hala pa mbërri n’qendër, aty te përmendorja, e
kishin zanë nja dy tre shqiptarë dhe e rrehin e sosin. Ylym për qylym e kishin
ba romin e ngratë, i cili mezi kish pshtu gjallë.
Arsyeja që e kishin rrehë?: “Bishti i magjupit me vnu n’kry
kapuq t’shiptarit”! Arsyetim tërësisht racist.
Romi, me këtë veprim, me siguri ka dashtë që të manifestoj
edhe publikisht se dëshiron të bëhet shqiptar. Simbolikë dhe veprim i dështuar
i romit kosovar.
Në Gjilan kanë qenë nja dy a tre romë tjerë që bartnin plisa
po kurrë nuk e di pse nuk i kanë rrehë edhe ata. Apo, ndoshta i kanë rrehë dhe
unë nuk e kam marrë vesh por ata plisat nuk i kanë hjekë nga koka.
Tabllo 2
Disa vite më vonë, poashtu në Gjilan, kam qenë duke ecë
rrugës me një kushëri, i cili ishte dy herë më i vjetër se unë. E pamë një
kolonë të njerëzve që e çonin një të vdekur te vorret. Kur e morëm vesh se kush
kishte vdekë, kusherini m’u drejtu e tha ‘Ah, paska dekë ai tyrqelia’.
‘Shqiptar bre u konë’ – i thashë unë. Ai, pa një pa dy, ma
ktheu:’Leje bre se ti je i ri e nuk i di do punë. Unë vet, me veshtë e mi, e
kam ni tu folë tyrqe’. Argumenti i kusherinit tim përmbante elemente qesharake
por më shumë tragjike.
Porosia e këtyre dy tabllove:
Shqiptarët janë refuzues të inkluzivitetit dhe, si të tillë, të prapambetur. Kurrësesi nuk mundesh me hy brenda bashkësisë së tyre etnike apo kombëtare pasi që kanë vendosë roje te dera. Në Gjilan ka pasë raste që shqiptarët janë bërë serbë. Së paku unë e di një rast. Por, asnjë joshqiptarë nuk ka mund të bëhet shqiptarë edhe pse kanë shprehë dëshirë. Shqiptarët nuk lejojnë me hy brenda tyre e me u shkri me ta. Ata që kanë lindur nga martesat e përziera, nga nënat boshnjake, turke, sidomos serbe, janë shikuar me dyshim të madh dhe janë konsideruar se kanë hy në rrethin shqiptar pa i plotësuar të gjitha kushtet.
Por, shqiptarët e kanë lanë derën çelë për me dalë nga mesi i tyre dhe me u asimilu në tjerë. Kjo është veti e popujve primitivë. Vetëm popujt e kulturuar kanë fuqi asimiluese./KultPlus.com
