Kryeministri shqiptar Edi Rama ka postuar në rrjetin e tij social një meme ku pasqyrohej një foto e anijes ”Vlora” të 8 gushtit 1991, me 20 mijë shqiptarë që zbarkuan në Bari, dhe pranë saj, i njëjti imazh i kundërt: turistët italianë që zbarkojnë në Shqipëri, shkruan gazeta italiane, “La Reppublica”.
Kryeministër Edi Rama, si ju lindi ta postoni në Instagram?
Edi Rama – Rashë në kurth. Mendova se ishte titulli i një gazete italiane. Në vend të kësaj, djemtë e rrjeteve sociale më thanë se ishte një meme… E postova sepse ky është një moment i veçantë për ne”.
Në çfarë kuptimi?
“Shifrat janë mbresëlënëse. Rritja e turizmit është 35% dhe po shkon drejt 45%. Vetëm gjysmë milioni italianë».
Është provokim i juaji?
“Jo kundër Italisë, jam i dashuruar me të. Gjyshja ime kishte gjak italian dhe më fliste në gjuhën tuaj që kur linda. Dhe Italia ishte e vetmja dritare drejt botës jashtë bunkerit të diktaturës. Televizorët ishin errësuar, por në Vlorë në verë, nëse moti ishte i mirë, mund të shihnim Rain dhe Telenorbën. Dhe hoqëm dorë të shkonim në plazh. Imagjinoni një duzinë fëmijësh të ulur në dysheme përpara televizorit bardh e zi të gjyshërve të mi. Më pas erdhën vitet nëntëdhjetë dhe zbuluam Lamericën, si në filmin e Gianni Amelio.
Zbarkimi i Vlorës ishte një dramë?
“Ishte pjesa e dytë e një filmi që filloi në vitin 1990, kur mijëra shqiptarë sulmuan ambasadat e huaja duke kërkuar azil politik. Më pas regjimi u shemb dhe kur ndodhi sulmi mbi anijet ishte kaos. Për ne që ishim në Shqipëri, vera e vitit 1991 ishte një moment gëzimi i madh. Po, për ata që largoheshin ishte një kërcim në errësirë, kushtet e udhëtimit ishin çnjerëzore. Por më në fund u liruam, ishte një psherëtimë e thellë lehtësimi pas shekujsh.
Dhe tani cili është efekti i anijeve që nisen nga Italia për në Shqipëri plot turistë?
Vitet e fundit shumë nga e gjithë Evropa kanë ardhur tek ne pak nga pak. Por nuk e kisha imagjinuar kurrë që një ditë italianët do të vinin me kaq numër në pushime. Është një gjë e veçantë. Gjatë regjimit, këtu vinin mesatarisht pesë mijë turistë në vit. Nuk mund të vinte kushdo: vetëm grupe të organizuara marksiste-leniniste që panë te Enver Hoxha bastionin e fundit të komunizmit. Por ata nuk mund të flisnin me ne dhe nëse flisnin ne merrnim në pyetje dhe arrestoheshim. Në aeroportin e Tiranës ishte një berber që u preu mjekrën dhe flokët këtyre militantëve të majtë. Nëse Marksi dhe Lenini do të kishin qenë atje, nuk do të kishin mundur të hynin!”.
Më pas italianët zbuluan njerëz pothuajse të panjohur që jetonin në anën tjetër të Adriatikut. A është mikëpritja e familjeve tona me pushime tani një shpërblim?
“Nuk është si ‘tash e kemi bërë’. Është më tepër një konfirmim i ndjenjës sonë se jemi pjesë e Italisë. Ne kishim dominues, por kur erdhi radha e italianëve nuk mbajtëm mëri. Kur Italia fashiste kapitulloi, shumë shqiptarë i mbrojtën ushtarët italianë si vëllezër dhe shumë u shpëtuan nga nazistët nga familjet që i fshehën. Dhe pastaj gjuha, librat… Unë i detyrohem shumë letrave të gjyshit, falë të cilave zbulova Shopenhauerin, Platonin, Niçen, autorë të ndaluar. Dhe Repubblica e lexoj që nga viti 1993, kam filluar ta blej çdo ditë kur isha në Francë dhe e ndjek akoma: kur ua them kryeministrave italianë, megjithatë, më shohin gabim! (qesh red.). Janë këto arsye kulturore që na mbushin me gëzim kur shohim kaq shumë italianë këtu. Është një lidhje që na kthen në rini, ishin dy ultra fansa, fansat e Battisti-t dhe fansat e Celentanos”.
Dhe në cilën anë ishte ajo?
Celentano. Madje u përpoqa ta bëja të vinte këtu, por ai nuk udhëton si dikur.
Me pak fjalë, shumë dashuri për Italinë. Por a nuk është se tani doni të na vini në lojë?
“Jo, ne kurrë nuk mund të konkurrojmë me ju. Italia ka 70 për qind të trashëgimisë kulturore botërore. Ndihemi pjesë e Italisë, por pa Leonardo Da Vincin. Shpresa ime është tjetër”.
Cilin?
Se ky fluks turistësh tërheq pak më shumë investime italiane. Përveç Eni-t dhe disa markave, investitorët tuaj janë ende të paktë në vendin tonë. Turizmi është i lidhur me perceptimin e sigurisë, rehatisë dhe gëzimit të jetës. Për ne është një pikë kthese. Ndryshon imazhin e popullit tonë. Falë rrëmujës që bënin disa bashkatdhetarë, ne shkuam me kokën ulur, kishim një stigmë, si ju në emigracionin tuaj në Amerikë, kur ishit “picë e mafia”. Dhe përkundrazi Shqipëria është e fundit në Europë për vjedhjet në shtëpi.
Cili është sekreti i suksesit?
Feja jonë është mikpritja. Ndoshta do të vijë koha kur Shqipëria do të dëshirojë të kapërcejë turizmin popullor dhe të synojë luksin, por jo tani. Dhe ndihma e madhe ka ardhur nga Italia: shumë fëmijë filluan si pjatalarëse, pastaj ata shikuan në kuzhinë dhe mësuan sekretet. Tani këtu ata janë bërë kuzhinierë të zotë. / atsh / KultPlus.com
