Etiketë: driada matoshi

Shkruan: Driada Matoshi

Çka është gjithë ky entuziazëm e çjerrë, si nëpër mitingje t’partisë në komunizëm?

Nuk është hera e parë. E kam përjetu njëjtë këtë flakërim iluzionesh në fushatë të Shpend Ahmetit para se ta fitonte Prishtinën? Sot askush nuk e humb asnjë rast për ta sha e mallku të shkretin për keqmenaxhim e korrupsion e për t’këqijat që  paska ba.

Veç po du me kujtu që shpendi qëllimet e veta i ka mbrri. I ka mbrri jo me program të qartë e progresiv për qytetin por tu na e ba krytë shoshë e tu i fitu votat me parullën “hajde ta hjekim Isën”. Çka mendojmë sot për Shpendin, atij bash palla nuk i han.

Të njëjtin skenar fund e krye po e përjetoj tash me Vetëvendosjen, së cilës gjithashtu i mungon vizioni e programi i qartë i udheheqjes dhe fitoren e gëzoj në bazë të parullës, “hajde pe hjekim Hashimin”.

Raportin mes politikanit dhe popullit duhet me sqaru njëherë e mirë ëe këtë vend, se jemi tu ja huqë sa jemi t’mëdhenjtë.

Nuk kam pa ndonjë rast në botë ku punëdhënësi bon tifo e çjerrët për punëtorin, shërbëtorin e vet. Politikanët si farë e fëlliqtë që janë me shumicë, janë punëtoret e popullit, rrogën e marrin prej pareve të popullit, puna e tyre e vetme është me çu përpara vendin dhe vetëm kaq. Pa duartrokitje mundësisht.

Detyrë e popullit është me ju nejt gati shërbëtorëve te vet me monitorim e me ndëshkim e jo me çjerrje e entuziazëm hala bile pa pas rast me e pa një element pozitiv të punës së tyre e cila veç zhagitet e mungesa e konstruktivitetit e efikasitetit vërehet prej aeroplanit, ndërsa buxheti i harxhuar për paga e për pjesëmarrje në komisione të bon me kap krytë, edhe në kohë të pandemisë.

Kurgjo pra, duket sheshit që jemi zero në të kuptuarit e raportit të qartë mes detyrave tona si popull me udhëheqësit që na përfaqësojnë.

Zaten në mungesë të thellë të kulturimit në shume sfera, të mos edukimit e emancipimit në përgjithësi, kemi qenë e po vazhdojmë të mbetemi rob të topalujtjeve të të gjithë politikanëve grykës e të pafytyrë që manipulimin e mashtrimin e kanë të lindur dhe që e kanë shndërru në profesionin ma të pagum.

Asnjani prej tyre besomëni, nuk është aty për ju e për interesa të juaja, hiq bash asnjani. Secili prej tyre ka agjendë të vetën, raporte kogja të mira me koleget e vet të sojit të vet, e populli është vegël, është instrument që ai e përdor për plane dhe arritje të veta personale, sepse populli në masë të madhe e lëshon në autopilot, sepse shumica edhe sikur të jene në gjendje të mendojnë për vetën, nuk e kuptojnë rrolin e vet në shoqëri.

E kuptoj, është ma kollaj me pa gjithë ditën e lume televizor e me leju me ta pastru trunin i madh e i vogël. Është ma e lehtë me vazhdu me jetu në mjerim dhe i pavetëdijshëm për detyrimet dhe përgjegjësitë si qytetar, si patriot e si dikush qe shqetësohet vërtetë për të ardhmen e vendit. Të të njëjtit vend ku gjuhet bërlloku prej katit të shtatë, shkelmohet kafsha e pambrojtur, ngacmohen femrat rrugës e diplomat blihet me pare, ku mungon dëshira për të mendu e vepru ndryshe, në kuptimin e të qenit përgjegjës për vetën, rrethin e për ambientin.

Gjendja e katandisun e vendit është për fajin e mungesës se vullnetit të qytetarit e jo të politikaneve.

Që demokracinë në sensin e përfaqësimit të drejtë të popullit në politikë e vendimmarrje e ka marr lumi, kjo vërehet edhe hiq pa pas haber prej këtyre punëve. Që politikanët kinse demokrat i mbrojnë interesat e grupeve të vogla të interesit pra ata që i financojnë, kjo tashmë është e ditur, që ata në momentin që ulen në karrigat e tyre i thonë bye bye transparencës e pergjegjësidhënjes, dëshmitar të ngjarjeve të tilla kemi qenë mijera e mijëra herë. Pronto.

Nuk kam pa asnjëherë askënd të protestoj kundër rrënimit e dështimeve të turpshme në sistemin e arsimit, për barazinë gjinore e kundër dhunës sistematike që u bëhet grave në këtë vend, dhunë fizike psikike e institucionale. Nuk kam pa asnjëherë askënd të protestoj për të rritur ndihmat e familjeve skamnore e zvogëlimin e papunësisë. Nuk kam pa kurrë të kërkojnë përgjegjësi për të gjitha këto, nga përgjegjësit, pra nga politik bërësit.

Asociacioni i gazetarëve të Kosovës në vazhdimësi raporton për shkeljen e së drejtës kushtetuese të qytetarëve dhe gazetarëve që monitorojnë punën e kuvendit në qasjen e dokumenteve zyrtare, raporteve të auditimit prokurimit dhe raporteve fiskale. Po hajt bre se nuk është hiq interesant çka thojnë a nuk thojnë ata pak gazetar të hajrit që kan mbetë në Kosovë.

Raportet e instituteve vendore e ndërkombëtare që masin transparencën e deputeteve e të ministrive, në raportet e tyre publikojnë shifra alarmante që tregojnë se llogaridhënia është nën çdo nivel për një shtet demokratik, po hajt bre se kush ka vakt mu marr tash me ato far dokumente të komplikume me do gragika me do ngjyra e do përqindje që kush vesh nuk i merr.

Populli nuk ka vakt, e as durim me pa aty ku duhet e me i bo pyetjet e duhura.

Nuk ka vakt me protestu për faktin që të dhënat më së paku të hapura për publikun janë ato të prokurimit publik të ndjekura nga të dhënat buxhetore e operative, nuk ka vakt me protestu që 72% e ministrive nuk i publikojnë raportet e tyre buxhetore vjetore ne webfaqe.

Nuk ka vakt me protestu për mungesën e publikimit të raporteve të auditimit të aktiviteteve të komitetit parlamentar. Nuk ka vakt me protestu për shkelje të vazhdueshme që i bahen kushtetutës e të drejtave themelore të lirive të njeriut.

Jo nuk ka, e besoj, sepse ma parë duhet mu çjerrë e me qit xixa t’kuqe prej syve tu tregu çka i tha shpendi albinit e  Hashimi fistekut në filan debatin në televizor.

Politikanët tashmë e njohin mirë apatinë e popullit ndaj kërkimit të përgjegjësisë prej tyre dhe ndëshkimeve, prandaj manipulojnë me të cdo ditë, me vite,  deri sa të ia zhdukin çdo gjurmë të identitetit dhe qëllimeve të tij.

Nuk kemi sens të komunitetit, nuk dijmë ta mbrojmë vetën e njëri tjetrin, nuk dimë ti mbrojmë fëmijët tanë, tregohemi indiferent ndaj gjithë asaj që ndodhë jashtë mureve të shtëpive tona, e statuset urryese e çjerrëse ne fb i konsiderojmë detyra të kryera qytetareske në shërbim të shtetit.

Një popull i tanë me një vetëdije kaq të ulët të përgjegjësisë qytetare në një shoqëri demokratike meriton çmimin që po e paguajmë çdo ditë, një vend të shkretë një shtet të kapur e mafioz, i zhytur në korrupsion deri në thelb që po ua lëmë fëmijëve tanë.

Kur bëhet shërbëtori zot në shtëpinë tande, mundesh me pyet?  Përgjigjja shkencë raketore nuk është, përkundrazi është shumë e thjeshtë. Atëherë kur ti bën tifo për të hala pa ia nisë mire punës, atëherë kur çjerrësh prej adhurimit për të pa arsye konkrete, atëherë kur nuk e kupton që përgjegjësi e jotja është me kërku llogari për punët në shtëpi, atëherë kur ti e ngatërron rrolin tënd me të shërbëtorit dhe ia lëpinë duart saherë ai ta këtë mirësinë të ta hedhë ndonjë kocke të mbetur prej drekës që e ke paguar ti. /KultPlus.com

Shkruan: Driada Matoshi

A mundemi me u mësu njëherë e mirë mos me i përzi njana me tjetrën këto dy koncepte kaq diametrikisht të kundërta – pra seksin dhe moralin. Bile qysh edhe po e shihni, me quajt seksin koncept, menjëherë na vjen fjalia si e panatyrshme, e lëre më koncept filozofik, siç mundemi me iu referu moralit.

A mundemi me u ndal një ditë e me mendu seriozisht se çka është njana e çka është tjetra, edhe se pse këto dyja nuk bon kurrqysh me u ngatërru njana me tjetrën, se dojmë më shku posht.

Horë me ka krejt po vazhdojmë me u ba tu u marr me muhabete të ulta shtrati, e tu mos lanë vend e hapësirë për gjana ma qenësore e konstruktive, që kishin me pas vërtetë impakt në jetët tona t’vogla. Në fakt muhabetet rreth shtratit nuk janë krejt të këqija, e gjeneratat duhen me u eduku drejt për krejt sa i përket seksualitetit, ama jo tema kryesore e adoleshentëve me qenë sot, ashtu qysh me ka rastisë me i ndëgju shpesh, se si kur ta mbushin moshën, kanë me e marrë një grua virgjine, dhe se po të mos qëllojë e tillë, ma mirë nuk martohen fare.

Khuuuu, unë sinqerisht kam besu që të paktën temën e virgjërisë e kemi tejkalu dreqi e marrtë. Por jo, ncuk, as që ish rendi i asaj pune bile, edhe fatkeqësisht kjo nyje e lidhun “Seks/Moral” shekuj ma përpara, akoma sot po del të jetë shumë e fortë.

Boll ligjerata e Ëork-shope e trajnime për të rinjtë, me bollëk, kah ta kthejsh kryet, ama besomëni esenca nuk është që të rinjtë t’i mësojmë se si duhet me qenë politikisht korrekt.

“Gjeneratat e reja mësojnë ta përdorin termin gra e jo femra”. Hajde de, qenka zbulu uji i nxehtë edhe një herë. Jo, jo, këta fëmijët e adoleshentë kanë nevojë për seanca terapeutike, e bashkë me terapistin me i rishiku konceptet për jetën, gjininë e kundërt, marrëdhaniet, e të gjitha me radhë, sepse një mendësi e tillë nuk ka qenë as e gjyshit tim.

N’shqiptari e besoj në krejt vendet e pazhvillume, relativisht të prapambetuna apo të sapo dala nga izolimi a diktatura, sporti ma popullor padyshim janë thashethemet rreth jetëve private e intime të njani-tjetrit, cilësimet e kategorizimet e ndryshme krejtësisht banale, që sot nuk i dëgjon vetëm privatisht, por të shfaqen edhe si krytituj në nëpër të gjitha mediumet me rekorde te lexueshmërisë. “Ish i pamoralshëm, po i ndrrojke partneret”. (kështu zakonisht nuk thojnë për meshkujt, përkundrazi në shumicën e rasteve motivohen dhe lëvdohen, përveç kur është në pyetje presidenti, por diçka si “Ish e pamorlashme e kish lanë burrin për dashnorin, e la te fejumin – marre i koftë, ish nda prej të dashurit – s’di çka i koftë”. Jo more zotëri ndërrimi i partnerëve, e lanja e burrit për dashnorin nuk ka të bëjë me moralin, hiq, as edhe një fije, morali e etika janë krejt koncepte të tjera dhe maten me krejt të tjera veprime.

Për ma tepër njerëzit me dy gram tru nuk i marrin si kallëpe të servuara, por i krijojnë dhe i përshtatin ato në bazë të nevojave dhe përgjegjësive individuale, dhe fakti që ne vazhdojmë akoma edhe sot t’i kategorizojmë njerëzit, sidomos gratë, jo në bazë të punës, përkushtimit, çiltërsisë dhe ndershmërisë, por në bazë të sasisë së aktivitetit seksual, është me të vërtetë tragjedi.

Për që është në gjendje një shoqni e tanë me e rrënu një personalitet e me çu deri në fund t’greminës, me ia mbyll tana dyert tu e stigmatizu e linçu, sikur me pas kanë hajni, përdhunuesi, e krimineli ma i madh veç pse ai ose ajo nuk është dakord, ka ndërruar mendje apo nuk vazhdon me apliku ma sistemin monogam si të shumicës, këtë e sheh te ne dhe tek shoqëritë tjera konseravtive si në vendet arabe apo gjetiu, edhe natyrisht aty ku divorcet kushtojnë miliona, në botën e yjeve.

Për me vizualizu krejt atë çka po du me thanë, po du me fol pak për përvojën tem të parë dhe ultra traumatike kur kam fillu me exploru me gjininë e kundërt, ma thotë mendja si krejt adoleshentët normal të botës në moshën 12 apo 13 vjeçare. Ma thotë edhe sot mendja, e ndoshta kështu diqysh ma ka thanë edhe atëherë, që gjithçka është e natyrshme me pas dëshirë më ju afru një djali, me ja kap dorën e me puth në buzë. Po, ama jo në vitin 97-të, jo në Gjilan, dhe jo në shoqninë tonë.

Unë hala nuk e kam të qartë se sa të paaftë kanë ditë me u tregu e me keqmenaxhu krejt atë situatë, si prindërit, ashtu edhe mësimdhanësit, a masnej krejt shoqnia. More unë veç kam dashtë më puthë atë djalin jo me u martu me të. Po, po, për pak më martuan.

Natyrisht nana nuk e kish leju atë punë kurrë, por në një farë forme një status të tillë ma veshën diqysh si pa naj diskutim të madh, me demek unë a e putha filanin? Po. Eh me shnet e bajsha burrin. Se për me i ra pishman mas naj dite, ose me pas qejf me e ndrru pak shoqninë, ndoshta more veç thjeshtë me e ndrru mendjen, as që bahet llaf. Kurrën e kurrës. Ti në fakt ke mujt me i ba krejt këto, edhe me ndrru mendjen edhe me ndrru shijen, qysh pa i dhanë as pesë pare i kam ba edhe vet, ama çka pason masnej është pak e gërditshme.

Çka pason masnej është arsyeja e këtij shkrimi, është arsyeja e shumë zgjedhjeve që i kam ba në jetë, zgjedhje këto që i konsideroj definitivisht larg ma të mira se drejtimin që e kanë marrë krejt shoqet e shokët, që edhe sot e kujtoj kënaqësinë që e kanë ndje kur më kanë thirr kurvë e më kanë lanë vet me u ul në bankë, është arsyeja e të kuptuarit në çfarë llumi prej shoqërie jetojmë dhe se sa kaq thellësisht na mungon kulturimi.

E kemi këtë qasje kaq t’gabume e kemi qef me i lidhë nyje e me i ngatërru aq fort njana me tjetrën, aktivitetin seksual me personalitetin e njeriut, deri ne atë masë sa nuk e marrim vesh ma se për çka jemi tu fol e çka po dojmë me thanë. I klasifikojmë njerëzit si të denjë apo të pa denjë në bazë të një kriteri krejtësisht joreal dhe të papranueshëm. I etiketojmë njerëzit (në veçanti gratë) me gjithëfarë nofkash, e në mënyrat ma të pasjellshme tu marrë për bazë fakte tepër relative që vijnë si rezultat i disa zgjedhjeve plotësisht personale e të brendshme, të secilit individ në mesin tonë.

Shpesh edhe kur kjo çashtje na imponohet dhe nuk është zgjedhje jona, si në rastin e viktimave të dhunës seksuale gjatë luftës, e edhe në paqe, ne kemi paftyrësinë t’i mohojmë e ti stigmatiozojmë, për dekada t’i mbajmë fshehur nëpër biruca e t’i helmojmë çdo ditë si minjtë, se mos rastësisht po e qesin kryet ,po flasin, po identifikohen, e po na shkon ftyra. Jau dhifsha ftyrat, sepse një gru e jona duhet me shku ne fund të botës me i gjet krahët e me ardhë në vend të vetin me e denoncu krimin e kriminelët haptazi.

Tash kisha dashtë me e shtru problemin pak ma globalisht e me u mundu me kuptu thelbin edhe rranjët e këtij ngatërrimi. Po kthehemi pak prapa në kohë e po e shohim se çfarë lloj ndryshimi ka mujt me ndodh përgjatë zhvillimit të njërzimit, në cilën periudhë të kohës, dhe arsyen pse kemi nisë me e ba praktikë këtë mënyrë të mendimit. Pse kemi nisë me e sulmu apo me cilësu njani tjetrin në bazë aktivitetit hormonal, numrit të partnerëve e koncepteve individuale mbi marrëdhanjet. Në bazë të studimeve të fundit që kam lexu, njerëzimi ka jetu gogja gjatë në paqe me njëri tjetrin, dhe sipas antropologëve ata kanë ba një jetë jashtëzakoisht të lumtur, afër natyrës, dhe nuk kanë qenë të prirun t’i konsiderojnë gjërat për çfarë ne po flasim si probleme, atëherë kur dashninë dhe aktivitetin seksual e kanë pas mjetin më te mirë komunikimit. Kuptohet që po flasim për një strukturë krejt të ndryshme shoqërore, por esenca është që ne bilogjikisht dhe anatomikisht që nga ajo kohë kemi pësuar ndryshime ekstremisht të vogla. Në fasadë dhe në mënyrën e jetës kemi ndryshuar totalisht, ama nëna natyrë shpesh na thërret dhe na krijohen pastaj dilema dhe konfuzitete nga më të ndryshmet. “A jam ajo çfarë ndjejë apo ajo çfarë thonë se duhet të jem”, dhe ky në fakt është një ndër konfliktet më të mëdha emocionale dhe psikologjike të njeriut modern të këtij shekulli.

Kthesa ma e madhe e njerëzve përpos revolucionit konjiktiv të trurit, dhe pas periudhës së gjahtarë mbledhësve, ku kemi jetuar duke ndarë gjithçka me njëri tjëtrin, ka ndodhë pikërisht pasi është shpikur prona si koncept. Filozofët dhe mendimtarët bashkëkohorë akoma janë në dilemë nëse kjo shpikje ndër më të mëdhatë në histori të njerëzimit e ka quar atë drejt përparimit dhe zhvillimeve pozitive, apo e ka kthyer prapa, e ka përqarë dhe robëruar.

Unë personalisht mendoj që ky zbulim është fillimi i fundit të njerëzimit e fillimi i ngataltë por i sigurt i zhdukjes së vlerave njerëzore dhe humane. Ky qëndrim më forcohet akoma më shumë kur mendoj për të gjitha koncekuencat që ka sjellë zbulimi i konceptit të pronave private dhe trashëgimisë në raportet tona ndërgjinore. Me gjithë zhvillimet intelektuale e kulturore që kanë pësuar, të cilat janë absolute dhe kruciale për ne, gjatë rrugës luftën e kanë humbur gratë, dhe jo pse ashtu ato kanë dashur por sepse të tilla kushte janë krijuar në rrethanat e reja. Ju mundeni me u hamend e me pyet se çfarë lidhje ka kjo me moralin e mbi të gjitha me seksin. Ka që çuditesh, dhe krejt çka ka ndodhë, d.m.th 10 mijë vite para, e deri sot, na ofendoj apo nuk na ofendoj ka qenë kryekëput fushatë agresive dhe fort intenzive kundër gruas. Kundër emancipimit të saj, kundër daljes së saj jashtë shtëpisë, kundër shkollimit të saj, kundër zhvillimit të saj fizik e mendor. Dhe krejt këto për një arsye ekstremisht të thjeshtë dhe banale, në mënyrë që meshkujt t’i ruajnë pronat e tyre, në mënyrë që ata të jenë të sigurt që pronën e tyre do t’ua trashëgojnë djalit të tyre të vërtetë. Toka jem, gjaja jem, gruja jem(robi jem), fëmijët e mi. Me kalimin e kohës kjo praktikë e re e menduar, e planifikuar dhe ekzekutuar nga meshkujt për meshkujt, në të mirë të meshkujve, është ba stil i jetës, është shëndrru në vlerë e në traditë si familjare ashtu edhe fetare e më pas edhe shtetërore e ligjore.

Me ju dhanë çikave më shumë rol komplikohet situata. Me i çu në shkollë bahen të meçme, me i lan me lexu libra bahen të vetëdijëshme se me çfarë budallenj janë të rrethum, me i emancipu i ha dreqi lypin edhe hise. Mbaja gojën mbyllur.

Prandaj “çikat duhen te rrinë në shtëpi, të jenë të virgjëra kur të shkojnë te burri, mos të dalin prej shtëpisë, dhe të kujdesen për fëmijët. Përndryshe do të quhen të pamoralshme, të poshtra, të këqija, lavire dhe të padenja për të qenë pjesë e kësaj shoqërie të mrekullueshme”.

DRIADA MATOSHI / Autorja është aktore, gazetare dhe drejtuese e kompanisë “Picrra”