Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
I bëra për ty shërbëtorë
Çdo muskul, çdo kockë e çdo gisht;
Krah teje s’njoh kishë e shenjtorë,
Nuk njoh Muhamet apo Krisht.
Nëse më kërkon, do të thotë
Të duhem, prandaj më kërkon;
Rabeckë të jem nëpër botë,
Dragua të vij, kur më fton…/KultPlus.com
Elona Agolli
Asnjë çast nuk e pranova që babai im nuk ishte më. E mendoja që do ta takoja pasditeve.
Do ja dëgjoja zërin e puthja duart. E megjithatë vinte dita e fundit e javës e unë shkrehesha në vaj, shkoja ta takoja aty, nën qetësinë e qiparisëve , aty ku duket që nuk ka fjalosje, por nuk është e vërtetë.
Unë llafosja e kuvendoja me atin tim.
Tani shfletoj ditarin tim , ato çka unë i kam quajtur Fletët e dhimbjes, thuajse nje vit më parë:
Shkurt 2017, Ditar
Një brengë e madhe më mbërthen shpirtin. Brenga e të moskuptuarit. Nuk arrija të zbërtheja fjalë e gjeste, lëvizje duarsh të babit 4 ditë para se ai të mbyllte sytë.
Kishte katër ditë me intubim për frymëmarrje të drejtuar, e thuajse tërë kohën ishte i përgjumur.
– Pse kështu?- pyesja doktoreshën.
-Po kështu na udhëzojnë protokollet mjekësore e gjithçka ndiqet sipas atyre protokolleve ndërkombëtare të rastit në fjalë. Dmth, duhet mbajtur në gjendje gjumi e qetësie derisa të normalizohen parametrat e të nisë të aktivizohet frymëmarrja.
Kështu që babi përgjatë 6 ditëve pas shtrimit nē reanimacion , thuajse nuk reagonte dhe ishte tërë kohën në gjumë. Unë erdha nga Italia të enjten pasdite, pas një përmirësimi të mërkurën pasdite të babit.
Tani , mē mori në telefon i entuziazmuar , duke më rrëfyer për organizmin e fortë të babit , që kapërcen çdo situatë të vështirë”. Këta mjekët nuk njohin fuqinë e babit . Ata thonë fjalën e keqe pa u menduar .”- vijonte vëllai im më tepër se optimist.
Tani më qetësoi disi, por një si tymnajë gri gjithsesi më pushtonte mendimet dhe gjendjen shpirtërore . Mezor prisja të kthehesha e të shkoja drejt e te babi .
Tani më tregonte sesi kur ishte përmendur pak babi, një ditë pas shtrimit, i kishin shkarë në faqe dy pika lot.
Kishte dëgjuar zërin e mamit dhe Tanit e ishte ndjerë i përmalluar.
Të enjten, nga ora 7 shkova në spital; babi flinte me atë tubin e tmerrshëm në gojë, të lidhur me ca fasho, me garza të vendosura në anën e djathtë të qafës, mesa duket tubat e frymëmarrjes. Sytë i kishte të mbyllur e sado unë e puthja duart e i fërkoja ballin , nuk reagonte . Infermieret këshillonin të mos i shkaktonim emocion e për këtë arsye duhej shumë kujdes. Pas 6 ditësh intubacion dhe pasi mesa duket nuk i kishin dhënë morfinë e ilaç gjumi, babi hapi sytë.
Bënte lëvizje me duar sikur kërkonte të shkruante. I dhamë një dosje e një fletë të bardhë së bashku me stilolapsin. Dora i dridhej e nuk shkruante dot . Hodhi në letër ca si firma , pa mundur të deshifroheshin dot. Gjithsesi dukej që reagonte mirë. Po atë ditë ja hoqën tubat dhe babi dukej më i qetë. Buzëqeshi kur i shkova te krevati e më tha që ” nuk flisja dot , më kishin vënë në gojë diçka .” Ndjehej si i lehtësuar.
Në hundë kishte tubat e hollë të oksigjenit, njëlloj si ato që mbante në shtëpi. Gjatë dy ditëve ishte pak i acaruar , kërkonte të çohej e të ikte. Mesa duket kërkonte shtëpinë. Infermieret i bërtisjin dhe ai paçka se burrë autoritar dhe i fortë, bindej e nuk bëzante , porsi një fëmijë i urtë.
Por herë pas here , e sidomos kur shkonim ne , reagonte duke kërkuar të çohej . Mami përpiqej ta qetësonte , duke i krehur flokët e bukura ,duke e përkëdhelur e i folur në vesh. I thoshte: – Rri edhe pak Dritëro , se do ikim në shtëpi , sa të bëhesh më mirë. Ja qetësohu, fli pak.
E babi ngrinte sytë lart , sikur fliste me zogjtë e me perëndinë . Herë – herë i dridhej mjekra ,lëvizte duart sikur trembte djajtë, mblidhte buzët e merrte një pamje sikur vajtonte . E kam në sy pamjen e Atit tim autoritar , e tashmë i mpakur e i pamundur nga afrimi i zuzkës , shtrigës Meremje.
Oh babushi im, sa mall kam tani që shkruaj. Pse të lashë aty , në atë krevat hekuri , i rrethuar nga tubat , në atë pavion vdekje. Ti kërkoje ndihmë , doje t’i shpëtoje atij burgu të zi e prandaj më thoje shpesh: “çfarë është ai hu atje , ajo copë hekuri “; kur ula kokën një ditë për të puthur , më kape flokët e m’i tërhiqje. Nuk e kuptova çfarë doje babushi im. Kur të shërbenin infermieret, inatoseshe e madje njërën e quaje police, kurse ato që donin të ndërronin u thoje : Kokëmisër, hiq duart nga aty ku më prek vetëm Sadija ime.
Si namuzqar, nuk mund të pranoje nënshtrimin e kujdesin e të tjerëve për ty , varësinë nga të tjerë njerëz e jo nga Sadija.
Mesa duket, kur e pe që duhej të nështroheshe , kur e pe që përpjekja për të ikur nga sytë këmbët nga ai pavion i vdekjes , ishte e kotë , vendose të mos frymëmarrësh .
Sapo pive pak lëng kivi , të përgatitur nga unë , na hidhje sytë herë mua herë mamit , i largoje më pas , e i ngrije sipër . Flisje me shpirtra e zot , i bukuri im . Pas dy orësh na u dha lajmi i kobshëm : Arrest kardiak . Ora 4 pasdite dt 3 shkurt , dite e premte . Fytyra të ngrira , pa shprehje , të ftohta . Dritëroi, zemra e tij ndaloi.
– Mos , mos më thuaj . Babi , nuk do të shoh më. Ati im , duart e mia , flokët e bukura , nuk jetoj dot pa ty. O zot pse nuk më more mua. Tmerr , babi i ftohtë , me bluzën e leshtë të veshur, me buzëqeshje , i bukur .
Babushi im, po shkruaj tani me stilolapsin tënd . Aq për zemër i kishe sa përherë doje të vetmen dhuratë: parker , stilolaps , apo stilograf . Sot mbushen plot dyjavë babush që po fle vetëm , në tokën e ftohtë ; të lamë vetëm babush e vetmia është vrastare. E ndjeje babushi im që edhe pak kohë të kishte mbetur për të qëndruar bashkë e prandaj atë pasdite kur të telefonova zëri yt buçiste , kishte ankth , alarm , dashuri , përgjërim : Lona, kur do vish ?
E unë mjeranja që nuk e kuptoja thirrjen tënde . Ti i jepje fuqi vetes për të artikuluar fjalët e fjalitë e unë dëgjoja zërin buçitës e kurrë nuk ma merrte mendja që do të gjeja në spital , në atë gjendje të tmerrshme , me tuba e të përgjumur siç të gjeta .
Babushi im , nuk më njohe tërësisht kur të qëndroja afër krevatit , pasi nuk më komunikonin sytë e tu . Ishe lodhur duke mē pritur , e kur unë erdha ishte tepër vonë./ KultPlus.com
Shkrimtari i madh Dirtëro Agolli, përveç që i mungon shumë familjes ai i mungon edhe adhuruesve të tij.
Kësisoj, sot po sjellim një fotolajm me familjen e Dritëro Agollit. Është vajza e tij Elona, gruaja Sadija dhe vetë shkrimtari Dritëro./ KultPlus.com
Elona Agolli, e bija e shkrimtari të madh Dritëro Agollit ka kujtuar disa detaje të jetës së babit të saj, i cili në kutinë e cigares ku për muaj të tërë rendiste cigaret, pati vendosur lapsa, shkruan KultPlus.
E bija e tij, Elona kujton se ndritshmerinë e syve të babait kur kishte parë lapsat ndërsa ia kishte marrë nga dora për t’i vendosur në kutinë e tij të cigareve.
“U gëzua kur pa ato lapsa te shkurtër dhe nuk po e kuptoja për një çast atë ndriçëllim të syve. M’i mori nga dora dhe nisi t’i rendisë në kutinë ku muaj më parë rendiste cigaret që do pinte gjatë ditës. “Ja – tha ; Në vend të cigareve, lapsa. E di si thonim në kohë të luftës? Në vend të parmendës , armët”. Dhe ati im, buzëqeshte me një nënqeshje shumëkuptimëshe”, kishte shkruar e bija e tij në rrjetin social./KultPlus.com
Elona Agolli, ka zbuluar dje disa nga letrat e babait të saj, Dritëro Agollit i cili një ditë pas dasmës përmes letrave i drejtohet më shumë pasion, dashuri e humor gruas së tij, Sadijes, shkruan KultPlus.
Data 6 janar 1965 shënon ditën e celebrimit të martesës së shkrimtarit të madh Dritëro Agollit me gruan e tij, Sadijen.
“Ditë të ftohta janari, por plot pasion, aq bukur të përshkruara në letërkëmbimin mes tyre”, shkruan Elona derisa zbulon këto letra.
Kjo është letra e parë të cilën shkrimtari e ka shkruar vetëm një ditë pas martesës, me datë 07.01.1965.
“E dashur Sadije,
U ktheve në shtëpi e lodhur, po me fitore. U bëre zyrtarisht gruaja ime. S’ka tani tërcmërc. Emrin tim e ke edhe në pasaportë. Bëjmë shaka, se s’ka ndonjë rëndësi një vulë e thatë. Ne edhe sikur mos e kishim atë vulë prapë bashkë do të ishim.
Dje, pas celebrimit tonë të famshëm, unë kam qirasur gjithë ata njerëz. Të trashëgohesh, thoshte njeri; të trashëgohesh, thoshte tjetri. Sikur ne u fejuam dje! Siç duket ajo e djeshmja paska rëndësi dhe u quajtka si martesë.
Lutjen a e bëre? Mos e lër pas dore dhe mos i nënvleftëso formalitetet, si unë, se ngatërron punën siç e ngatërrova unë në zyrën e gjendjes civile në Shkodër. Po më mirë që e bëmë celebrimin në Tiranë, u bë më natyrshëm e më njerëzishme. Edhe Qakua me Vaskën ishin simpatikë.
Eja papritur ndonjëherë.
Të puth shumë
Dritëro
7.1.1965
Letra e dytë është shkruar menjëherë një ditë pas, ku shkrimtari edhe shpreh mungesën që ndjente në atë ditë të ftohtë për gruan e tij, Sadijen.
“Ngrive ti sot tek autobusi, moj e dashur; dimri është stinë e vështirë për dashnorët! Sa marr udhën për në shtëpi, mendoj për të ardhur prapë tek ti. Mua gjithnjë kur nisem më vjen keq që ndahem, dhe pa marrë biletën them me vehte: sikur mos ketë bileta e të ik pasdite! (megjithëse duhet ikur në mëngjes).
Sonte binte dëborë. Dolla në rrugë me republikën e plakut, megjithëse është e vjetër, po ç’t’i bënja se më ngrinte koka. Ti ke të ftohtë? Atëherë po të puth fort që mos kesh të ftohtë.
Yti Dritëro
8 janar 1965
Letra e tretë që është publikuar, i takon datës 10 janar 2965, ku shkrimtari e shpreh zbrazëtinë që ndjenë pa gruan e tij, i cili në vetmi shpreh mërzinë që ndjen për të derisa i uron natën e mirë.
“E dashur Sadije, si je, moj gruaja ime e shtrenjtë? Je bërë fare dembele, as shkruan letra, as na vjen nga Tirana. Unë rri këtu vetëm e mërzitem për ty. Kur vij ndonjëherë vonë, në dhomë s’ka dritë, në dhomë është ftohtë. Atëherë them me vehte se po të ishte Sadija ime e dashur nuk do të mbretëronte kjo gjendje!
Prushi në mangall po më shuhet. Në dhomë po bën ftohtë. Më duket sikur jam brenda në ujë, si peshqit e mi në akuarium. Dua të mbulohem me jorgan, pra, që t’i shpëtoj këtij të ftohti. Prandaj natën e mirë.
Të puth shumë
Dritëro
10.1.1965/ KultPlus.com
Poezi nga Dritëro Agolli
Dhe sikur në botë ti mos ishe,
Do jetoja si çdo gjë që jeton,
Veç pa ty kjo botë do lëvizte
Siç lëviz pa ngrohje një vagon.
S’ma zëvendëson ti botën mua,
S’të zëvendëson as bota ty,
Por sa botën sigurisht të dua,
Kur jetojmë e vdesim tok të dy.
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
Ti në kanape tani dremit
Ndofta gjumi ende s’të ka zënë,
Abazhuri mbi qerpikë ndrit
Libri nga gishtërinjtë të ka rënë.
Para teje ndal mendimi im:
Jemi dashuruar edhe sharë
Jemi ndarë shpesh në udhëtim,
Por drejt njëri tjetrit kemi ngarë.
Dhoma hesht e rruga larg gjëmon
Ti sheh ëndrra kaltëroshe shumë
Unë, ndonëse pi dhe mogadon,
Mezi fle, se jam njeri pa gjumë.
Të kam pasur ëndërr çast e orë,
Ëndërr të trishtuar dhe të mirë
Po të jem vërtetë një Pitagorë
Ti je teorema më e vështirë…
Në familjen Agolli është i pari Vit i Ri, pa shkrimtarin. Kur po afrohet 1-vjetori i ikjes së tij, familja e ndjen ende më shumë mungesën, kur kolltuku në dhomën e drunjtë, ku shkrimtari rrinte para një gote rakie me cigare në dorë, është bosh.
“Muaji i dhjetorit, muaji përmbyllës i vitit, për familjen tonë ngjyrosej me larmi kuptimesh, ndjesish, emocionesh. E ndërsa ditët ndiqnin njëra-tjetrën, shumë shpejt nisnin porositë për kartolina, bisedat për gjelin e detit, për verën e porositur e për shumëçka lidhej me natën e ndërrimit të viteve”, kujton e bija, Elona Agolli, teksa rrëmon në sënduqet e t’et. I kujtohen fraza bisedash të mbetura prej pothuaj pesë dekadave pranë babait. “Po ‘Klik’-u nuk ka bërë sivjet kartolina? – thoshte ai tërthorazi, si për t’i drejtuar kërkesën e kartolinave të urimit. “Im atë askurrë nuk harronte t’u shkruante e dërgonte për miqtë e të njohurit e tij. Vitet e fundit i ndante një pjesë me Sadijen, mamanë time, pasi dora i lodhej më shpejt dhe gërmat formonin figura të çuditshme, me të cilat edhe vetë habitej, por edhe argëtohej jo rrallëherë”, rrëfen Elona. Imazhe prej kartolinave e dorëshkrimeve që botohen sot në “Gazeta Shqiptare” për herë të parë, kujtojnë jo vetëm zakonin e përvitshëm të shkrimtarit, por edhe marrëdhënien e tij me ata që deshi më shumë.
Për Agollin, shkrimi i kartolinave të urimit niste nga më të afërmit e dashur, e më pas vijonte me miq e shokë. Ja një prej tyre, drejtuar Elonës: “E dashur guguçja ime e bukur dhe e shumëmira Lonë, Unë, ati yt dhe Babagjyshi i Vitit të Ri, të uroj jetë të lumtur dhe të gëzuar me të pamposhturin Luan dhe të shkathëtin tigër Luel.
Gëzuar 2010-ën
Dritëroi”.
Një tjetër kartolinë, i drejtohej së mbesës, Annës, një prej njerëzve që e deshi fort, mbase edhe sepse e pat rritur pothuajse vetë. Kartolina për ‘vajzën e gjyshërve’ është shkruar kështu:
“E dashur Anna, me dy n, të uroj Vitin e Ri 2011, urime të kesh edhe në vitin 2122, kur të bëhesh mbi 100. Gjyshi dhe nëna të kanë ëngjëllushe dhe kur nuk je ti në Tiranë themi: ‘Ku është dhe çfarë bën ëngjëlli?’
Të puthëm.
Gjyshi dhe nëna.
31.12.2010”
Tri vite më vonë, Dritëroi ishte po aq i përzemërt ndaj mbesës.
“E dashur Anna,
Unë dhe nëna të urojmë gëzuar Vitin e Ri 2014. Ne gëzohemi për arritjet e tua në universitet dhe jemi të bindur që këto arritje do të shumëfishohen; se ne të duam aq sa kur të pritet pak gishti, na dhëmbin neve të 20 gishtat, 10 të gjyshit e 10 të nënës. 20.12.2013”.
FLETË
DITARI
E ndërsa kënaqësia e të shkruarit të urimeve përmbushej, natën vonë, kur asgjë nuk pipëtinte, niste të frymëmerrte ditari i shënimeve. Dukej ato çaste më i sinqertë se kurrë, kur i vetëm para një flete, me shkrimin që e tradhtonte, shënonte përjetimet e orëve të vona. Ishin orët kur ishte i vetëm përballë vetes. / KultPlus.com
Po sjellim një fotografi të moçme të dy shkrimtarëve të mëdhenj shqiptarë.
Ismail Kadare dhe Dritëro Agolli, janë shkrimtarët veprat e të cilëve pak shqiptarë ka që nuk i kanë lexuar, shkruan KultPlus.
Ismail Kadare i nominuar shumë herë për çmimin Nobel për Letërsi, shumë shpejt do të sjellë librin e tij të ri. Ndërsa shkrimtari Dritëro Agolli, i cili ka ndërruar jetë më 3 shkurt të vitit 2017-të, po vazhdon të kujtohet me mall nga adhuruesit e tij të shumtë.
Po e sjellim këtë fotografi ku shihen Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Aziz Nesini…/ KultPlus.com
Poezia e famshme e shkrimtarit të madh Dritëro Agolli.
Këtu s’do jem do jem larguar
Në tokë i tretur si të tjerët
Në kafenenë e preferuar
Nuk do më shohin kamerierët
Dhe nëpër udhët ku kam ecur
S’do ndihet kolla ime e thatë
Mbi varrin tim do të rrijë i heshtur
Një qipariz si murg i ngratë
Ti do trishtohesh atëherë
Se s’do me kesh në dhome të gjallë
Dhe kur në xham të fryje erë
Do qash me erën dalëngadalë
Por kur të jesh mërzitur shumë
Në raft të librave kërkomë
Aty do jem i fshehur unë
Në ndonjë fjalë a ndonjë shkronjë
Mjafton që librin pak ta heqësh
Dhe unë do të zbres do t’vi pranë teje
Ti si dikur me mall do qeshësh
Si një blerim pas një rëkeje.
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
Kjo grua që bie erë çokollate,
Me mua ra dikur në dashuri,
Tani jeton me burrin në pallatet,
Që ngritem vjet në bulevard të ri.
Dhe nuk e di, e lumtur është vallë,
Me burrin zemërbardhë e shtatëlartë,
Qëndroj ta përshëndes, t’i them ca fjalë,
Si kalimtar, si mik e shok i largët.
Por kokën nuk e kthen ajo nga unë,
Trak-trukun e sandaleve lë pas,
Atë në djalëri e desha shumë,
Betoheshim të ishim përherë bashkë..
Por bashkë s’patëm fat të lidhnim jetën,
Se donte apartament të ri e telefona,
Unë bëja veç artikuj për gazetën,
Dhe flija redaksive në poltrona…
Por unë e di, akoma natën në ëndërr,
i shfaqem, e hap derën bojë hiri,
i shfaqem dhe i futem drejt në zemër,
Megjithëse pranë saj fle zemërmiri.
Kjo grua që bie erë çokollate,
Që desh nga unë apartament të ri,
Tani jeton me burrin zemërbardhë,
Jeton e lumtur?
Nuk e di!
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
Tek e ëma s’vinte sa ish gjallë,
Mbase vinte , por besoj se rrallë.
Erdhi kur e shpuri në varreza
Sypërlotur , veshur me të zeza .
Ah , tek nëna s’vinte sa ish gjallë,
Dhe tani në varr i shkon çdo javë.
Një mëkat , që ndofta s’lahet kurrë,
Shkon e lan , ku nëna fle nën gurë…
Poezi nga Dritëro Agolli.
Kur dashuroheshim në kohën tonë,
Kur tretesha dhe digjesha për ty,
Nga njëri-tjetri letrat vinin vonë,
… Kalonte dhe një muaj apo dy.
Po ndofta dashuria mbahej gjallë,
Se zjarrin mbanin letrat në udhëtim
Me biçikletë a mushkë apo me kalë
Në vapë e shi, dëborë dhe thëllim.
Kur dashuroheshim në kohën tonë
Me zor na vinin letrat fshat-qytet
Nuk kishim nëpër dhomë telefon
Dhe në ëndërr s’kishte faks dhe internet.
Megjithatë më mirë që nuk kishte
As telefon, as internet, as faks,
Se fjalë e nisur shpejt dhe mund ta vriste
Një dashuri të vjetër për një çast.
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
E shkuara ka çaste dhe orë të hidhura, mos ma kujto
për shembull, më pe me duar të lidhura, mos ma kujto!
Për shembull më pe në rrugë të pirë, mos ma kujto,
Të pirë e të humbur, të sharë e të grirë, mos ma kujto!
Për shembull më rrahën dy-tre vagabondë, mos ma kujto,
Tek shihja një grerëz tek rrinte mbi gonxhe, mos ma kujto!
Për shembull pesova diku një disfatë, mos ma kujto,
Dhe gjumi s’më zinte me ditë e me natë, mos ma kujto!
Për shembull më pe duke ecur e qarë, mos ma kujto,
Mbështetur pas murit me zemër të vrarë, mos ma kujto!
Për shembull më pe duke ngrënë e gënjyer, mos ma kujto,
Të prishur, të shthurur, të rënë e të thyer, mos ma kujto!
Për shembull në shtrat s’u bëra për burrë, mos ma kujto,
I turpshëm u drodha si qengj nën lëkurë, mos ma kujto!
E shkuara ka orë dhe çaste të hidhura, mos ma kujto,
Ka drojtje dhe heshtje kur lipsen të thirrura, mos ma kujto!
Përjetimet e momentit mund të jenë frymëzuese për të sjellë një poezi të mrekullueshme. Një moment i tillë si duket i ka ndodhur edhe Dritëro Agollit i cili për poezinë “Trëndafilat e turkeshës” qenka frymëzuar nga kërcimi i turkeshave.
E bija e tij Elona ka bërë publike një foto, ku ai shfaqet në një bar i rrethuar nga miq, teksa shohin një kërcimtare turke të vallëzojë para tyre.
Më poshtë po botojmë poezinë që Agolli i ka kushtuar kësaj mbrëmjeje:
“Trëndafilat e turkeshës”
Në “Xhenet Bahçe ” turkeshat
Hidhen turçe hula-hup,
I fryn trompës dhe gërnetës
Turku Abdullah Jakup.
I bie frëngçe tamburasë turkja
Selime Hashef ,
Po turkeshat turçe hidhen,
Tundin siskat me sedef.
(Dy strofa nga “Trëndafilat e turkeshës”, poezi nga Dritëro Agolli). / KultPlus.com
Shkrimtari i njohur Dritëro Agolli ndoshta nuk e dinte në atë kohë se këto vargje do të këndoheshin pikërisht kur ai të mos ishte më midis nesh.
Në 86-vjetorin e lindjes familjarë të tij, miq, shkrimtarë dhe artistë kanë zgjedhur ta kujtojnë atë duke u bërë bashkë e duke ndarë kujtime. E bija Elona ka zgjedhur të rrëfejë momentet e tij të fundit kur do të largohej nga kjo jetë.
Elona Agolli: Hyn vdekja nga dritarja e vogël dhe thotë Erdha.
Po pse erdhe kaq shpejt i them.
Shko merr dikë tjetër se ka mjaft të tjerë.
Hy më pas te dritaret e mëdha e i them përsëri, është shpejt mos hajde te mua.
Më pas hyn te ajo e vogla dhe thotë përsëri Erdha.
Po hajde të këndojmë i them, po mos harro, merr disa që dinë të mbajnë iso.
Dhe e nëmura doli për të gjetur ato që mbajnë iso, e nuk i gjeti dot. Kështu iku dhe nga ajo dritare.
Ja, kështu Lona ime, unë përlotesha ndërsa ai nisi të recitonte:
Jam i gjallë e jam në jetë, jam në dritë të vërtetë.
Ja kështu thoshte Naimi i madh, ai është dhe tani gjallë e i vërtetë, më i gjallë se të gjallët.
Në këtë ditëlindje pa shkrimtarin e madh, e bija ka zgjedhur të botojë dy libra të rinj prej dorëshkrimeve të tij. Librat e rinj të botuara në ditën e lindjes të Agollit janë: E bukura lozonjarja, tokësorja grua, e një libër me aforizma.
Dritëro Agolli lindi më 13 tetor 1931 në fshatin Menkulas të Devollit në Korcë. Shkrimtari ndërroi jetë në 3 shkurtin e këtij viti nga një sëmundje e rëndë në mushkëri. / KultPlus.com
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
Këtu s’do jem, do jem larguar:
Në tokë i tretur si të tjerët,
Në kafenenë e preferuar
Nuk do më shohin kamarierët.
Dhe nëpër udhët ku kam ecur,
S’do ndihet kolla ime e thatë,
Mbi varrin tim do rrijë i heshtur
Një qipariz si murg i ngratë.
Ti do trishtohesh atëherë,
Se s’do më kesh në dhomë gjallë,
Dhe kur në xham të fryjë erë,
Do qash me erën dalëngadalë.
Po kur të jesh mërzitur shumë
Në raft të librave kërkomë,
Atje do jem i fshehur unë,
Në ndonjë fjalë a ndonjë shkronjë.
Mjafton që librin pak ta heqësh
Dhe unë do zbres, do vij pas teje;
Ti si dikur me mall do qeshësh,
Si një blerim pas një rrëkeje. / KultPlus.com
Ditëlindja e Dritëro Agollit do të festohet sot për herë të parë pa praninë e tij fizike. Shkrimtari ndërroi jetë në 3 shkurtin e këtij viti nga një sëmundje e rëndë në mushkëri. Ditëlindja e shkrimtarit të madh këtë vit nuk do të jetë e lehtë të konceptohet me mungesën e tij.
Ndaj familjarët, miqtë dhe adhuruesit e shkrimtarit kanë përgatitur surpriza pa fund për këtë ditëlindje.
E bija Elona Agolli dhe bashkëshortja Sadija, që nga dita kur Dritëro Agolli ndërroi jetë kanë kërkuar në raft të librave gjurmët e mendjes e të shpirtit të tij. Pikërisht aty ku është edhe një poezi sugjestionuese e shkrimtarit.
“Po kur te jesh mërzitur shumë
Në raft të librave kërkomë
Atje do të jem i fshehur unë
Në ndonjë fjalë a ndonjë shkronje
Mjafton që librin pak ta heqësh
Dhe unë do zbres, do vij pas teje”
Dritëroi vërtetë ka zbritur sërish nga raftet. E bija Elona ka gjetur materiale të mjaftueshme për të botuar në këtë ditëlindje dy libra të rinj të tij. Librat janë plotësim i një amanet të fshehtë të Dritëroit, thotë ajo. Ndërsa bashkëshortja Sadija ka pohuar se raftet e Dritëro Agollit kanë ende dorëshkrime të pabotuara.
Librat e rinj të botuar në ditën e lindjes së Dritëro Agollit janë “E bukura, lozonjarja, tokësorja grua” dhe një libër me Aforizma. Për shkrimtarin e madh sot do të mbahet edhe një aktivitet përkujtimor.
Muzeu Historik Kombëtar ka organizuar një takim të veçantë që do të mbahet në nder të shkrimtarit, poetit të madh shqiptar, Dritëro Agolli. Do të jetë një pasdite tingujsh, poezish dhe promovimesh mes të gjithë dashamirësve të penës së Dritëroit të madh. Takimi mbahet sot në ora 19:00, në Muzeun Historik Kombëtar./ KultPlus.com
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli
Kësaj nate me hënë të vjeshtës
Dola fushës të bredh kuturu.
Retë shtohen me vrap pa reshtur,
Hëna duket aty-ketu.
Porsi vetë mendimet e mia
Po më shtyhen ndër mend më shpesh
dhe pas tyre gjithnjë gjendesh ti
si kjo hënë qe duket mes resh.
Hëna shpejt do të zhduket dhe netët
do të mbeten pa të, kurse ti
në ëndërrimet e mia pa jetë
perëndim s’do të kesh kurrsesi.
Portrete të ndryshme të të famshmëve shqiptarë, duke përfshirë: Nënën Terezë, Bekim Fehmiun, Ismail Kadarenë, Dritëro Agollin dhe shumë figura të rëndësishme shqiptare janë prezantuar nëpërmjet ekspozitës personale të artistit Agron Saliu, shkruan KultPlus.
Ekspozita është hapur në ambientet e Galerisë Kic, kurse kjo ekspozitë do të jetë e hapur deri më 17 tetor. Kurse Fatmir Sulejmani, me rastin e hapjes së kësaj ekspozite, nëpërmjet një recensioni ka vlerësuar Agron Saliun, si një artist me emër të përveçëm.
“Për mua, ai është ambasador arti gjithandej ku ekspozon reliktet e shpirtit – portretet e punuara me dashuri dhe përkushtim të veçantë”, ka vlerësuar ai, kurse për veprat veprat e kësaj ekspozite, të përgatitura gjatë dy viteve të fundit, sipas tij janë realizuar kryesisht me teknikën vaj në pëlhurë, ndërkaq, sa i takon formatit, janë të gjitha të njëllojta. /KultPlus.com
Më 13 tetor shënohet datëlindja e shkrimtarit të madh shqiptar Dritëro Agolli, dhe pikërisht në datëlindjen e tij do të organizohet edhe një pasdite me Dritëroin, shkruan KultPlus.
Kjo ngjarje letrare që do të përcillet me muzikë e me promovim të librave do të mbahet më 13 tetor, në Muzeun Historik në Tiranë, me fillim në ora 19:00. Organizatorët kanë potencuar se Dritëro Agolli është mes nesh këtë ditë. “Ai ka vetëm datëlindje”./KultPlus.com
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
Vajta në Stamboll të bëj pazar,
për kujtim të ble një vazo balte:
– Paqe dhe selam, usta poçar,
Vazon më të mirë po e pate
Paqe dhe selam, usta poçar!
Vazoja nga dora shkau e ra
Dhe m’u bë njëzet e pesë copë,
Më erdhi rrotull deti Marmara
Dhe m’u hap dyqani turk si gropë,
Më erdhi rrotull deti Marmara.
Pa më shau poçari keq turqisht,
Unë e shava shqip e mend i rashë;
Për çudi poçari nuk u ligsht,
Veç dy lot në sytë e kuq i pashë,
Për çudi poçari nuk u ligsht!
Mos u çmend ky turk, ky musliman?
Unë e shaj, ai me duar në qafë!
Poçe tjeter mori në dyqan
Dhe më tha: ” Më shaj, për besë, prapë!”
Poçe tjetër mori në dyqan.
Psheretiu si unë: ” Jam shqiptar,
Shqip, vëlla, ti shamë dhe një herë,
Fjala shqipe s’blihet në pazar,
Në dyqan ka vjet që s’e kam ndjerë,
Fjala shqipe s’blihet në pazar!”
Ikën nga dyqani burra e gra,
Unë e një poçar e tjetër s’kishte,
Vazot frynte deti Marmara,
Vazove poçari shqip u fliste,
Vazot mbushte deti Marmara.
Poezi e shkruar nga Dritëro Agolli.
Kur ikja larg drejt teje vija
kur vija afër ikja larg
për dreq më trembte largësia
dhe afërsia bëhej çark
As e kuptoja si të desha
një mjegull pus një çmenduri
si një poet që shkruan vjersha
dhe ndez një shkrepse dhe i bën hi
Dhe ndoshta kjo ish dashuria
e cakerdisur kuturu…
per dreq më trembte largësia
dhe afërsia gjithashtu.
Dritëroi deri atëherë kishte botuar tre libra, por “Zhurma e erërave të dikurshme” duket se nuk do të botohej pa zhurmë. “Gabime ideologjike”, “errësim i realitetit”… kështu shprehej një nga gazetarët e “Zërit të Popullit”. Sipas tij, gjëra të tilla ishin të papranueshme. Përveçse u censurua, vëllimi me tregime i Dritëro Agollit do të kritikohej rëndë, madje do të bëhej subjekt kritikash ndër shkollat e mesme.
Për të “luftuar” gabimet ideologjike që ky libër përmbante, edhe Sadijes, bashkëshortes së Dritëroit, atëherë mësuese letërsie, iu kërkua që të kritikonte librin e të shoqit.
Për më tepër tregon vetë Dritëroi në parathënien e botimit të vitit 2006 të librit “Zhurma e erërave të dikurshme”:
Çdo libër ka një histori që lind, histori që kujtohet herë pas here nëse jetën e ka të gjatë. Kështu ka ndodhur edhe me librin “Zhurma e erërave të dikurshme”. Ai lindi nga një radhë tregimesh të shkruara në fillim të viteve ’60 të shekullit XX dhe të botuara kryesisht në revistën “Ylli”, ku kryeredaktor ishte Qamil Buxheli, një burrë i fisëm me ide përparimtare, shkrimtar me një humor të rrallë, modern dhe njeri me shije të hollë artistike. Libri u botua më 1964, me një kopertinë të Safo Markos, me një sfond të zi dhe me një figurë me ngjyrën e një thëngjilli të ndezur. Në atë kohë, Safo Markua ishte grafistja më e mirë e librave që botoheshin.
Nga botimi i librit unë mora pesë kopje. Ishte një rregull që pesë kopje dërgoheshin në drejtorinë e shtypit të KQ-së të Partisë së Punës. Kaloi një kohë dhe libri “Zhurma e erërave të dikurshme” nuk po dilte nëpër librari. Nuk vonoi edhe shumë dhe mua më thirrën në Komitetin Qendror, bashkë me redaktorin e librit dhe me shefin e redaksisë së tregimit të shtëpisë botuese “Naim Frashëri”. Në atë takim ishim përgjegjësi i shtypit, drejtori i Drejtorisë së Propagandës dhe një tjetër. Në takim u diskutua, me libër përpara, se çfarë duhej bërë me atë botim: a mund të lejohej të qarkullonte nëpër librari, apo të ndalohej.
Vërejtja kryesore ishte se nxihej realiteti i jetës së atëhershme socialiste dhe se deheroizohej Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare: personazhet e partizanëve pasqyroheshin të zymtë dhe me shumë kontradikta mes tyre, pushkatoheshin kur bënin gabime dhe shkelnin rregullat e luftës. Pas këtyre vërejtjeve, një ndër pjesëmarrësit, që nuk më kujtohet se cili ishte, tha se libri duhej ndaluar, një tjetër shtoi se duheshin hequr disa tregime dhe të botohej me një kopertinë tjetër jo aq të zymtë. I treti propozoi të botohej siç ishte dhe pastaj të kritikohej, duke u përcjellë me disa artikuj.
Pasi më bënë disa vërejtje të tjera dhe disa këshillime, se si gazetar i “Zërit të Popullit”, ku punoja, duhej të isha shembull për pasqyrimin e realitetit dhe të mos bëja gabime ideologjike, vendosën që libri të shkonte përsëri në shtëpinë botuese “Naim Frashëri”, të hiqeshin disa tregime dhe të zëvendësoheshin me disa të tjera, të cilat të kishin në qendër “heronj pozitivë”.
Sipas këtij këshillimi, unë hoqa disa tregime si, fjala vjen, “Njeriu me veladon”, “Egërsia” dhe ndonjë tjetër, duke i zëvendësuar me skica dhe reportazhe. Me këtë ndryshim libri doli në qarkullim pas disa muajve me një kopertinë tjetër, por disa kopje të botimit të parë të tërhequra nga shtypshkronja mbetën në duar të dashamirësve. Me gjithë këtë ndryshim, “Zhurma e erërave të dikurshme” filloi të bënte zhurmë. Në shtyp, ai u kritikua si një vepër me gabime ideologjike.
Kritikat u shtuan pas Plenumit të 15-të të KQ-së të PPSH-së së vitit 1965, ku vërejtjet morën një formë zyrtare. Në atë plenum, bashkë me librin tim, u kritikuan edhe dramat e Naum Priftit, Qamil Buxhelit, Fatos Arapit dhe u thumbua Isamail Kadare dhe ndonjë tjetër që nuk më kujtohet. Kjo kritikë mund të kishte rrjedhoja të pakëndshme, sikur të mos kishte folur Enver Hoxha në konkluzionet e atij plenumi në mbrojtje të ndonjë autori të këtyre veprave. Kështu, për mua, ai tha se Dritëro Agolli është bir i Partisë dhe ka vepra të bukura.
Unë atëherë kisha botuar poemën “Devoll, Devoll”. Koha bënte të sajën. Librit tim me tregime i ishte caktuar fati. Pas atij plenumi, iu dha orientim shkollave të mesme që të kritikonin veprat që përmendeshin nga Partia. Kjo barrë iu ngarkua mësuesve të letërsisë. Gruas sime, Sadijes, 23-vjeçare, në atë vit e martuar me mua, mësuese e letërsisë në shkollën “Partizani”, i ra shorti të kritikonte burrin e saj, me të cilin kishte tre muaj e martuar. Ajo u kthye nga shkolla e habitur dhe e shqetësuar dhe, sa hodhi librat mbi tavolinë, m’u drejtua: “Më thanë në drejtorinë e shkollës që të të kritikoj ty për librin…”.
Iu përgjigja: “Ti më vrafsh, ti më prefsh, vetëm jo Partia!”. Sadija m’u përgjigj se kjo nuk ishte punë shakaje dhe më kërkoi t’ia shpjegoja gabimet ideologjike që përmbante “Zhurma e erërave të dikurshme”. Po kjo është një histori e gjatë, që këto shënime do të dukej pakëz e tepërt. Megjithatë, duhet përmendur se Sadija ime, mësuesja e letërsisë, pasi mori nga unë gabimet e librit, të nesërmen shkoi në shkollë dhe para mësuesve dhe nxënësve analizoi “Zhurmën…”.
E gjora Sadije, çdo gjë në atë sallë mund të fshihte, vetëm skuqjen e fytyrës jo! Dhe ç’të them akoma? Asnjë diktaturë nuk shpik dot armë për të vrarë letërsinë e vërtetë. Armët e shpikura vetëm mund t’ia ndalojnë pakëz udhëtimin, por ajo ecën, mjafton që shkrimtari të mos trembet as nga kritikët e sferave të larta zyrtare, as nga kritikët letrarë dritëshkurtër apo dritëgjatë. Ai shkrimtar që ka frikë nga kritika, dyshon për vlerën e veprës së tij.
Çuditërisht unë nuk iu tremba aq kritikave të djeshme, po aq edhe kritikave të sotme. Edhe kur mendoj për të djeshmen, them me vete: e djeshmja vërtet nuk nxiton, por ngacmon të sotmen. Kjo është e djeshmja. Është një ditë që ka ikur dhe nuk mund ta kthesh si një fletë letre për ta redaktuar.
Fatkeqësisht, ka shkrimtarë që e redaktojnë ditën e shkuar të tyre dhe bëhen qesharakë. Unë gëzohem kur shoh një plak të qeshur dhe trishtohem kur takoj një plak qesharak. Mendoj se libri im “Zhurma” bën pjesë te pleqtë e qeshur dhe jo te pleqtë qesharakë. / KultPlus.com