Etiketë: Dritero Agolli

Është çelur mbrëmë në Muzeun Historik Kombëtar festa pranverore e librit. Pesë ditë e pesë net (16-20 maj), në atriumin e muzeut, në salla e në kënde të tij, brenda e jashtë, deri edhe në pavijone, promovohen libra e mbahen takime me përkthyes e shkrimtarë që i këndojnë himne letërsisë.

Disa gjuhë e disa zhanre, me letërsi shqipe, franceze, spanjolle, ruse, turke, me vargje të fuqishme si ato të Fabrizio De Andre, me histori e gjuhësi, me studime e kujtime dhe rrëfime ku krijuesi, narratori e personazhi ndodh të jenë një.

Gsh thotë se disa shtëpi botuese të vëna krah njëra-tjetrës na rikthejnë vëmendjen te letërsia dhe artet, njëherësh me konkurset letrare e pamore që mbahen në kuadër të këtij eventi.

Në fjalën e hapjes, Elona Agolli tha se një ngjarje të tillë si Festivali “Ditënetët e Librit” e bën të ndihet e nderuar.

Duke falënderuar Ministrinë e Kulturës, që ju përgjigj kërkesës për festivalin, tha se ky event “i bën brezat më të ndjeshëm ndaj mbrojtjes me librin e botimet, e duke e parë së bashku këtë domen nga këndvështrimi i krijuesit, autorit, përkthyesit, mbartësit fillestar të vlerës”.

“Sfondi Historik i Vitit Mbarëshqiptar të Skënderbeut, thërret ‘Ditënetët e Librit’ që përmes nismave me ‘libër e penë’, të kontribuojë në promovimin dhe përçimin e trashëgimisë kulturore e të traditave, të përbashkojë diasporën dhe shqiptarët përtej kufijve në një kuvend virtual vlerash, duke kultivuar ndërgjegje e krenari për thesaret e shqiptarëve të këtej e përtej Drinit.

Gjatë ditëve të festivalit, të pasionuarit do të kenë mundësi t’i prekin këto vlera shqiptare, të shtrëngojnë duart e bashkëbisedojnë me mendjet që i kanë krijuar e trashëguar ato, teksa këtu Kosova mbërrin mes vargjesh poetësh të dashur të pamoshë dhe përmes personalitetesh, që na nderojnë me praninë e tyre e që bartin me vete kontribute me peshë në nismat kulturore përbashkuese”, tha Elona Agolli.

Pasi përmendi Fakultetin e Gjuhëve të Huaja, studentët e Fakultetit të Arteve Pamore, Bashkinë e Tiranës dhe Muzeun Historik Kombëtar, që do të kthehet në sfondin natyral të këndit të leximit, ajo uroi “një navigim të mbarë në ditënetët e leximit”.

Më tej, ministrja Mirela Kumbaro tha se Leximi është hapësirë e lirë mendimi. “Në gjithë këto vite kemi pritur si për Godonë, që të mbërrinte diçka e rrallë dhe e rëndësishme: ndarja së bashku e një kohe të pasur kulturalisht.

Mbushja e kësaj kohe me emocion, mendime, ide, diskutime librash. Takime që të japin shpresë e të bëjnë të ndjehesh i vlefshëm, ku nuk flitet veç për përfitime të shpejta, zgjidhje praktike, kënaqësi që treten pa lënë shenjë. Kemi dashur të krijojmë grupime, shoqëri që i bashkon Shenjti i pazëvendësueshëm, Libri.

Të krijojmë kushtet për një atmosferë mikëpritëse për njerëzit që e duan librin, si për ata që e shkruajnë, ashtu dhe për ata që e lexojnë”, tha Kumbaro.

Ajo shtoi se nuk e krijon dot politika atmosferën për librin, kërkohet ndihma e gjithsecilit, e sidomos e punëtorëve të librit, shkrimtarëve, përkthyesve, botuesve, lexuesve, edhe e gazetarëve, madje edhe e cinikëve dhe skeptikëve!

“Leximi duhet të mendohet si urë lidhëse, si hapësirë për t’u ndarë bashkë. Libri nuk mund dhe nuk duhet të jetë vetëm pronë elitash e shoqërish të zgjedhura (e kush është ai që do i bënte këto zgjedhje, të rrijë larg prej nesh!)”.

Ajo shtoi se çdo vit shtohen festivalet e librit, si ky që hap dyert sot “Ditënetët e librit” – 5 ditë ku libri do të jetë kryefjalë. Libri dhe leximi, në të gjitha format dhe mënyrat e perceptimit: si brendi, si urë komunikimi, si vepër arti, si burim zhvillimi.

Ayhan Demir

“DRITA” E LETËRSISË SHQIPTARE: DRITËRO AGOLLI

Dritëro Agolli është një ndër figurat qendrore të letërsisë shqipe. Në të njëjtën kohë është njëri nga përfaqësuesit më të rëndësishëm të brezit të viteve ‘60. Veprat e tij janë në gjini të ndryshme të letërsisë si: poezi, tregime, romane, drama dhe skenarë. Agolli lindi më 13 tetor 1931 në fshatin Menkulas, në krahinën e Devollit, pranë qytetit të Korçës. Aty mbaroi shkollën fillore. Në moshën trembëdhjetëvjeçarë mori pjesë në Luftën Nacionalçlirimtare. Ishte korrier i batalionit partizan.

Duke folur për ato vite, ai kujton : “Kur filloi lufta për çlirim, shkova pranë partizanëve dhe mora pjesë në luftë. Isha i detyruar të mbaja armë në dorë. Këtë e kërkonte lufta”. Arsimin e mesëm e përfundoi në shkollën “Asim Zeneli”. Katër vjetët në Gjirokastër ishin si një akademi për të. Duke qenë në këtë shkollë, ai botoi punimet e para në letërsi. Në moshën 14-15 vjeçare shkroi vjersha dhe tregime të shkurtra. Në vitin 1947 iu botua vjersha e parë në gazetën “Rinia”.

Atë e tregon me krenari të madhe: “Babai preu copën e gazetës ku ishte botuar poezia, e vuri në kuti. Ky është poeti im,- thoshte,- duke u mburrur në fshat”.

VITET NË BASHKIMIN SOVJETIK

Ndonëse e dinte se do të mund të ishte i aftë në lëmin e letërsisë, mendoi që të ecte në rrugë të tjera të jetës dhe bëri kërkesë për zooteknik. Kahreman Ylli, ministri i Arsimit i kohës, nuk ia pranoi këtë dëshirë. “Ky djalë ka botuar poezi. Nuk është i detyruar të jetë veteriner, duhet të vazhdojë të punojë si letrar”. Këto fjalë të ministrit i ndryshuan jetën Agollit. Në 1952 shkoi në Leningrad. Ndoqi Fakultetin e Filologjisë në Universitetin e Leningradit.

Përktheu në shqip veprat e Pushkinit, Lermontovit, Çehovit, Tolstoit, Gogolit, Buninit, Dostojevskit dhe Bagrickit. U njoh me Erenburgun, Tvardovkskin dhe Nazim Hikmetin. Në vitin 1956 u martua më Nina Novikovën, mësuesen e gjuhës angleze, me të cilën u njoh në Bashkimin Sovjetik.

Nga kjo martesë lindi një djalë, Arjani. Në vitin 1957 u kthye në Tiranë, ku do të kalonte 55 vjet të jetës së tij.

Dha leksione në Universitetin e Tiranës. Në të njëjtën kohë filloi të shkruajë në gazetën “Zëri i Popullit”, ku punoi për 15 vjet. Prishja e marrëdhënieve midis Shqipërisë dhe Rusisë u pasqyrua edhe në martesën e tij. Në vitin e shtatë të martesës, ata u ndanë për të mos e parë më njëri-tjetrin.

Pas dy vjetësh u martua me Sadie Kecajn, edhe ajo gazetare dhe shkrimtare si ai. Lindën dy fëmijë, Artanin dhe Elonën. Agolli hyri si protagonist në letërsinë shqiptare. U bë njëri ndër përfaqësuesit e rëndësishëm në rang botëror të një gjuhe të vogël. Hodhi themelet e traditës së re të letërsisë shqiptare.

Nuk solli risi vetëm në strukturën e tregimit, por edhe në galerinë e karaktereve. Heronjtë e tij sa të çuditshëm po aq ishin të zakonshëm, sa madhështorë po aq të thjeshtë, sa tragjikë po aq komikë. Sipas Agollit, “Shkrimtarët janë bij të popullit. Një shkrimtar i madh veprat e tij duhet t’i zgjedhë nga çështjet aktuale dhe jeta reale e popullit”.

VEPRAT E PARA

Vepra e parë e Dritëro Agollit, libri “Në udhë dola”, u botua në 1958. Poezitë e këtij libri morën notë pozitive nga kritikët. Pas këtij hapi të parë, pati botime të reja. Testi i dytë letrar i shkrimtarit shqiptar ishte përsëri me poezi me titull “Hapat e mia në asfalt”. Atë e ndoqën “Zhurma e erërave të dikurshme” (1964) dhe “Shtigje malesh dhe trotuare” (1965). Por libri “Zhurma e erërave të dikurshme”, që ishte një përmbledhje tregimesh, u ndalua dhe u shndërrua në karton. Vepra e parë me të cilën Dritëro Agolli u bë i njohur si shkrimtar ishte “Komisari Memo”.

Ky roman, i botuar në 1970, në fillim ishte menduar si një tregim i shkurtër. Trajtonte heroizmin e partizanëve gjatë viteve të luftës. Mbështetur në këtë roman u shkrua skenari i filmit “I teti në bronz”. Ky film u shfaq edhe në Kinë dhe u mirëprit nga publiku. Agolli krijoi edhe vepra interesante. Për shembull, romani satirik “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo” vërtetoi se shkrimtari e meritonte famën e krijuar.

Romani fillimisht në vitin 1972 u botua në revistën “Hosteni” dhe pas një viti, si libër më vete. Ky roman është vepra e tij më e përkthyer dhe më e botuar në gjuhë të huaja. Lexuesit njihen me historinë e një burokrati, drejtues i një qendre kulturore, i cili në thelb është njeri i mirë, por i paaftë. Demka, kolegu i tij punëtor dhe i zgjuar, tregon rënien ironike të Zylos, i cili sillet sa çuditshëm po aq edhe për t’u dhimbsur. Zylo është një figurë universale, që mund të gjendet në çdo shoqëri dhe në çdo epokë.

Mehmet Shehu, kryeministri i periudhës diktatoriale komuniste, për këtë libër i tha Agollit : “Me këtë libër asgjësuat administratën”. Romani “Njeriu me top” rrëfen ndikimin e luftës mbi njerëzit. Po të krahasohet me “Komisarin Memo”, vihet re një qëndrim i ndryshëm dhe më i thellë i temës së luftës partizane.

ASPEKTI POLITIK

Në vitin 1972 Dritëro Agolli ishte sekretar i përgjithshëm i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Një vit më vonë u zgjodh kryetar i Lidhjes. Këtë detyrë e vazhdoi deri sa doli në pension më 31 janar 1992. Krahas qenies shkrimtar dhe personalitetit të tij intelektual, Agolli është njohur edhe si figurë politike. Në vitet 1974-2005 ai ishte deputet në Kuvendin Popullor dhe në Parlamentin e Shqipërisë. Zbatuesit e censurës komuniste i ndaluan botimin e dramës “Mosha e bardhë” në 1980 dhe disa tregime në revistën “Nëntori”.

Është tragjik fakti se këto dy veprat u fundit iu ndaluan gjatë periudhës që ishte kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Agolli ka mbrojtur idenë se shkrimtari duhet të jetë polemist dhe gjithmonë opozitar. Ndonëse ishte një emër ndikues në lidershipin komunist, ai tërhiqte vëmendjen si një person që kritikonte regjimin e Enver Hoxhës. Megjithëkëtë, pas shembjes së komunizmit, ai ishte i vetmi që deklaroi hapur se kishte qenë komunist dhe kishte punuar për komunizmin. Në vitet e mëvonshme vazhdoi të ishte një ndër mentorët e Partisë Socialiste. Në vitin 1980 Agolli erdhi në Turqi dhe si i ftuar i Jashar Qemalit vizitoi Stambollin dhe Adananë. Kjo dyshe më parë kishte vizituar Elbasanin, Durrësin, Krujën, Korçën dhe Shkodrën.

Në ndryshim nga Ismalil Kadare, Dritëro Agolli gjatë gjithë jetës së tij mbështeti marrëdhëniet turko-shqiptare. Ai gjithmonë u shpreh se nuk janë të vërteta pretendimet se “Turqia ushqen politikë neo-osmane”, se këto pretendime janë “absurde dhe amatoreske”. Ai mbrojti idenë se Shqipëria, së bashku me Kosovën, është e detyruar të bashkëpunojë me Turqinë.

TREGIMET, PROZA DHE POEZIA E TIJ

Fuqia e vërtetë e Agollit janë tregimet e shkurtra. 16 prej tyre janë botuar me titullin “Tregime të shkurtra” në vitin 1985. Shkrimtari shqiptar ishte tepër prodhimtar në vitet 1990. Në vitin 1995 botoi “Njerëz të krisur”, në 1996 “Kalorësin lakuriq” dhe “Arkën e djallit”. Jeta publike në Shqipëri mori një rrjedhë ndryshe, por Agolli nuk e ndryshoi orientimin e tij. Pa i kushtuar rëndësi censurës së padukshme, në vëllimin me poezi “Pelegrini i vonuar” ai foli për luftën e popullit për të mbijetuar.

Gjithashtu botoi librat me poezi “Lypsi i kohës” (1995), “Shpirti gjyshërve” (1966), “Vjen njeriu i çuditshëm”, (1996), “Balada për babanë dhe veten” (1997), “Fletorka e mesnatës” (1998) dhe “Kambana e largët” (1998). Si një arkitekt i projekton dhe i bashkon të gjitha shtresat e poezisë : tingullin, rrokjet dhe vargjet. Thjeshtësia dhe muzikaliteti në tekstet e tij janë ngritur mbi traditën poetike shqiptare.

Çështje të tjera që trajton në poezitë e tij janë jeta dhe problemet e njeriut, si dhe natyra. Poezia “Udhëtim në mbretërinë e gjelbër” ka lindur nga bashkimi i të gjitha këtyre elementeve. “Jam mbështjellë prej blerimit/ Valë e vakët më përkund/ Humb në mes të gjelbërimit/ Humb se erdha që të humb”.

Dritëro Agolli, një nga poetët më të mëdhenj shqiptar, ka një vit qëkur ka ikur nga kjo botë, por veprimtaria e tij artistike e mban akoma gjallë.

Krahas disa veprave e poezive, sot kujtojmë përgjigjen e tij në një intervistë të bërë vite më parë.

Derisa pyetja e gazetarit ishte “Si jeni me shëndet”, Dritëroi përgjigjet se shëndeti i tij është sipas stinëve të vitit e stinëve të politikës.

“Unë kam shëndetin e një të moshuari: herë mirë, herë keq; sipas stinëve të vitit dhe stinëve të politikës. Në stinët e vitit më zë gripi, në stinët e politikës më zë depresioni. Vuaj nga frymëmarrja, pasi i kam mushkëritë e dobëta; vuaj dhe nga nata, pasi pres që të gdhihet, se e di që do të vijë një kohë që nuk do ta shoh të gdhirën, domethënë dritën”, ishte përgjigja e shkrimtarit të madh shqiptar Dritëro Agolli. / KultPlus.com

Dritëro Agolli, poeti dhe shkrimtari i madh nga Shqipëria ka lenë pas vetes shumë vargje poezish, e libra mjaft të lexuar, shkruan KultPlus.

Agolli u bë poeti i tokës dhe i dashurisë për të, shkrimtari i filozofisë dhe i dhimbjes njerëzore. Vepra letrare e Dritëro Agollit krijoi traditën e re të letërsisë shqiptare. Për nga gjinitë, krijimtaria e Dritëro Agollit është e larmishme. Në vjershat dhe poemat e Dritëro Agollit gjejnë shprehje mendimet dhe ndjenjat e njeriut të ri, patriotizmi dhe besnikëria ndaj idealeve revolucionare, cilësitë e tij morale në jetë dhe në punë. Mbi të gjitha Dritëro Agolli i këndoi dashurisë, dhimbjes dhe lumturisë që burojnë nga kjo ndjenjë.

KultPlus ju sjellë një pjesë të tij, që shkrimtari i madh e kishte shkruar kohë më herët. Po ashtu Dritëro Agolli pati shkruar edhe shumë letra të bukura dashurie drejtuar gruas së tij, Sadijes gjatë kohës sa ata ishin të fejuar dhe nuk shiheshin aq shpesh.
“Ata që duhen e torturojnë njëri-tjetrin. Ka periudha që nuk grindemi fare. Atëherë më pushton një trishtim, pasi më duket sikur nuk e dua më. Kur filloj “të grindem” qetësohem dhe them me vete “E dua!”. Doemos, unë nuk them që jeta të kalojë në grindje, vetëm se pa çaste zënkash, s’ka dashuri…”, kishte shkruar Dritëro Agolli./KultPlus.com

Poeti dhe shkrimtari i madh shqiptar Dritëro Agolli ka lënë shumë vargje të cilat flasin për dashurinë, e atdheun. Agolli përmes poezive të tij u bë poeti i tokës dhe i dashurisë për të, shkrimtari i filozofisë dhe i dhimbjes njerëzore, shkruan KultPlus.

KultPlus sot po ju përcjellë gjashtëmbëdhjetë thënie të Dritëro Agollit mbi dashurinë, të cilat janë postuar mbrëmë nga e bija e poetit, Elona Agolli.

1. Dashuria nuk i dhuron , por i jep të gjitha. Ndofta kjo mund të mos jetë e përjetshme , por i përjetshëm mbetet çasti.
2. Bilbili i këndon dashurisë, pa e sharë kurrë.
3. Dashuria është një libër që e lexojnë të gjithë , por të paktë janë ata që arrijnë deri në faqen e fundit .
4. Dashuria nuk mësohet në kurse profesionale .
5. Duaje gruan edhe me gabime, ashtu siç do një libër të bukur edhe me gabime shtypi.
6. Për mua gruaja është një krijesë me rroba të endura prej bari, uji dhe ere.
7. Dashuria dhe arti nuk bëhen me urdhër, ashtu siç nuk bëhet me urdhër teshtima.
8. Dashuria është e para laureshë , që këndon në mëngjesin e rinisë sonë.
9. Për të gjetur miqësinë e vërtetë kapërcehet lumi, për të gjetur dashurinë e vërtetë deti .
10. Vetëm gjuha e muzikës, verës dhe dashurisë nuk ka nevojë të përkthehet.
11. Ai që e ndjek dashurinë dhe nuk e pushton , nuk plaket .
12. Dashuria e bën qiellin të vërtitet në kokë si portokall.
13. Dashuria deri më sot nuk njeh plan që të plotësohet qind për qind.
14. Burri është zbulues, gruaja mbrojtësja e zbulimeve.
15. Dashurinë e zmadhon fisnikëria dhe e zvogëlon meskiniteti.
16. Dashuria e parë është një provim për të hyrë në dashurinë e vërtetë./KultPlus.com

Nesër bëhet plot një vit që kur Letërsia shqiptare humbi njërin nga poetët më të mëdhenj. Dritëro Agolli, pas disa ditësh qëndrimi në spital ndërroi jetë në Tiranë më 3 Shkurt të vitit 2017, shkruan KultPlus.

Ai vlerësohet si një ndër autorët më të mirë shqiptarë të të gjitha kohërave, me veprat si Komisari Memo, Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo , Trëndafili në gotë, e shumë vepra të tjera.

Krijimtaria e tij letrare është dëshmuar në gjini e lloje të ndryshme: poezi, poema, tregime, novela, romane, drama, skenarë filmash, që e kanë bërë edhe fitues të disa çmimeve. Disa prej veprave më të rëndësishme të tij janë përkthyer në Perëndim e në Lindje. Dritëro Agolli hyri që në fillim në letërsinë shqiptare (vitet’60) si një protagonist i saj, duke i ndryshuar përmasën e së ardhmes. Në veprën e Agollit, protagonist është bujku dhe bariu, fshatari dhe studenti, malësori dhe fusharaku.

Agolli i bë poeti i tokës dhe i dashurisë për të, shkrimtari i filozofisë dhe i dhimbjes njerëzore.
Ai ka punuar shumë kohë gazetar në gazetën e përditshme “Zëri i popullit”, dhe për shumë vite ka qenë Kryetar i Lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve të Shqipërisë. /KultPlus.com