Esma Rexhepova - KultPlus

Revista zvicerane, annabelle.ch. portreton pesë gra interesante nga Ballkani, me zëra të fuqishëm: Andrra (Fatime Kosumi), Elina Duni, Amira Medunjanin, Esma Redžepova dhe Jadranka Stojakovic.

Në udhëtimet e saj me autobus nëpër Ballkan reporterja praktikante Aleksandra Hiltmann dëgjonte përgjatë orëve të tëra muzikë turbo folklorike nga altoparlantët e zhurmshëm. Por universi muzikor ballkanik ka shumë më shumë se kaq, shkruan revista zvicerane, annabelle.ch. Veç tjerash, i ofron pesë gratë interesante me zëra të fuqishëm: Andrra (Fatime Kosumi), Elina Duni, Amira Medunjanin, Esma Redžepova dhe Jadranka Stojakovic.

Në vazhdim autorja ka bërë portretimet e tyre. Ato, të gjitha, me muzikën e tyre ndërtojnë ura, fshijnë kufijtë në mes të kulturave, njerëzve dhe kohëve, transmeton albinfo.ch. Ato tregojnë se muzika flet një gjuhë universale, në të cilën tekstet e vjetra edhe sot e gjithë ditën vazhdojnë të jenë prekëse.

“Takimi im i parë me muzikë nga Ballkani ka qenë një ndër më të rëndësishmit. Në vitin 2012, në kuadrin e një projekti vullnetar, kam udhëtuar për herë të parë në Kosovë. Natën vonë ne mbërritëm në lagjen rome të fshatit Plemetinë. Në mesin e mikpritësve dhe pjesëmarrësve kishte romë, serbë dhe shqiptarë. Romët në Ballkan edhe sot vazhdojnë të jenë shumë të diskriminuar ndërsa gjatë luftës ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve në Kosovë, ata vazhdimisht ndodheshin në mes të dy fronteve. Por, asgjë nga kjo nuk ekzistonte në atë mbrëmje. Të gjithë rrinin në kopsht, pinin, bënin muzikë, këndonin dhe vallëzonin”, përshkruan autorja atmosferën nga takimi i saj i parë me Kosovën dhe muzikën e saj, para se të bëjë portretimin e pesë zërave të fuqishëm të muzikës ballkanike. Pjesë nga këto portrete albinfo.ch i ka përkthyer në shqipe për lexuesit e vet.

Dy nga këngëtaret: Esma Redžepova dhe Jadranka Stojakovic tashmë nuk janë në mesin e të gjallëve. Të dyja kanë vdekur në vitin 2016: njëra në Shkup e tjetra në Sarajevë. Redjepova ka qenë e njohur prej disa dekadash si një “mbretëreshë rome e pakurorëzuar”, e cila me këngët e saj ka shpërthyer me kohë kufijtë e ish Jugosllavisë dhe vetë kufijtë e muzikës rome, të cilën e ka personifikuar. Ndërsa Jadranka Stojakovic ka qenë emër ikonik në muzikën e ish Jugosllavisë, e njohur edhe për faktin se këndimin e vet e ka shoqëruar edhe me kitarë dhe me harmonikë goje.
Elina Duni është tashmë një emër mëse i njohur ndër shqiptarët dhe zviceranët për adhuruesit e muzikës xhaz, të ngritur mbi muzikën tradicionale shqiptare e ballkanike. Veç tjerash, Elina, e ardhur në Zvicër si vajzë 11 vjeçe nga Shqipëria, ka qenë e nominuar për çmimin kryesor të muzikës në Zvicër, këtë vit.

Ndërsa Amira Medjunanin bën pak a shumë ngjashëm me Elinën, duke e ngritur këndimin e saj karakteristik mbi muzikën tradicionale boshnjake si “Sevdalinka” etj.
Andrra
Vetëm pasi që, si fëmijë, i kishte dëgjuar kasetat e vjetra të nënës së saj, ajo ishte bërë e vetëdishme se çfarë thesaresh të rralal po humbisnin, këngë të vjetra, në të cilat gratë rrëfejnë për jetën e tyre në fshat. Për një jetë e cila shpesh ka qenë dhe pjesërisht vazhdon të jetë, e karakterizuar nga privime dhe dashuri të papërmbushur. Andrra pastaj ka nisur kërkimin e saj nëpër fshatra dhe në shkrime të vjetra për të gjetur meloditë dhe historitë e menduara si të humbura. Albumi i saj i parë rrëfen historinë e Palinës. Si 14 vjeçe, ajo i përgjerohet babait që të mos e martojë ndërsa më vonë qan kur bashkëshorti shkon për të punuar jashtë evndit dhe atë e lë të jetojë me familjen e tij.

Andrra dëshiron që me muzikën e saj t`u falë një zë grave nga e kaluara dhe e sotmja. Dhe, ajo e bën këtë gjë në një gjuhë krejtësisht të sajën: me muzikë Electro./KultPlus.com