Etiketë: Evropa

Masa të reja për festat e fundvitit në Evropë

Posted on by Kult Plus

Frika nga përhapja e Omicron ka bërë që autoritetet e shumë vendeve europiane të shtrëngojnë masat kufizuese.

Referuar paralajmërimeve të ekspertëve, Hollanda është rimbyllur sërish nga 19 dhjetori deri pas Krishtlindjeve. Ndërsa në Francë, organizimet e Vitit të Ri do të anulohen dhe njerëzve i është kërkuar të bëhen grumbullime të vogla familjare darkën e festave. Edhe Londra ka anuluar festimet e planifikuara për Vitin e Ri për shkak të rritjes drastike të rasteve të variantit Omicron.

Shefi i OBSH-së paralajmëron për ngjarjet festive: Një festë e anuluar është më e mirë se një jetë e humbur

Kreu i Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) ka paralajmëruar se festimet në shumë vende do të çonin në “rritje të rasteve, sisteme të mbingarkuara shëndetësore dhe më shumë vdekje” dhe u bëri thirrje njerëzve që të shtyjnë organizimet festive.

“Një ngjarje e anuluar është më e mirë se një jetë e humbur,” tha shefi i OBSH, teksa theksoi se varianti Omicron po përhapet më shpejt se varianti Delta dhe po shkakton infeksione te njerëzit tashmë të vaksinuar ose që janë shëruar nga sëmundja Covid-19.

Vaksina e Novavax bëhet vaksina e pestë që miratohet për përdorim në BE

Agjencia Europiane e Barnave ka miratuar zyrtarisht vaksinën e pestë kundër pandemisë së koronavirusit, pas atyre të prodhuara nga Pfizer, Johnson & Johnson, Moderna dhe Asta Zeneca.

Bëhet fjalë për vaksinën Nuvaxocid, e prodhuar nga ndërmarrja amerikane Novavax.

Bashkimi Europian ka porositur paraprakisht 200 milionë doza të kësaj vaksine që ka një përbërje deri diku tradicionale, pra jo të bazuar në ARN.

Rezultatet nga provat klinike të publikuara në qershor treguan 90.4% efikasitet kundër sëmundjes dhe 100% efikasitet kundër rasteve të rënda deri në mesatare.

FDA miraton ilaçin e Pfizer që trajton COVID-in

Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave dha miratimin për përdorim urgjent të ilaçit antiviral të kompanisë Pfizer kundër COVID-19.

Ky është trajtimi i parë që mund të merret në shtëpi dhe që pritet të bëhet një mjet i rëndësishëm në luftën kundër përhapjes me shpejtësi të variantit Omicron.

Provat klinike të Pfizer-it treguan se ilaçi i quajtur Paxlovid ishte 90% efektiv në parandalimin e shtrimeve në spital dhe vdekjeve te pacientët me rrezik të lartë për t’u prekur rëndë nga sëmundja. Të dhënat e fundit laboratorike sugjerojnë se ilaçi e ruan efektivitetin e tij edhe ndaj variantit Omicron.

Izraeli paralajmëron personat mbi 60-vjeç për dozën e 4 të vaksinës

Teksa Europa bën thirrje për aplikimin e dozës së tretë përforcuese, Izraeli njofton se një dozë e katërt për njerëzit mbi të 60-ve dhe personelin shëndetësor, është gati.

Rekomandimi erdhi nga grupi i ekspertëve të vendit, sipas të cilëve, doza shtesë do t’u jepet personave mbi 60 vjeç, punonjësve mjekësorë dhe njerëzve me një sistem imunitar të dobët.

Për ata që do të marrin dozën e katërt, kushti është që të kenë kaluar të paktën katër muaj nga doza e tyre e tretë.

Kina vendos “lockdown” për 13 milionë njerëz pasi zbuloi 52 raste me Covid

Deri në 13 milionë njerëz janë izoluar në qytetin Xi’an në Kinë, pasi autoritetet po përpiqen për të kontrolluar përhapjen e Covid-19 pasi u raportuan 127 infeksione.

Bllokimi i parakohshëm vjen para se në Pekin të organizohen Lojërat Olimpike Dimërore.

Të gjithë banorëve në Xi’an u ndalohet të dalin nga shtëpitë e tyre, përveç blerjes së gjërave të nevojshme për jetesë ose për raste urgjente, ndërsa udhëtimi për në dhe nga qyteti është pezulluar, përveç në rrethana të jashtëzakonshme që kërkojnë miratim zyrtar./A2CNN / KultPlus.com

Kriza energjetike – edhe Zvicra mund të ketë ndërprerje të energjisë elektrike

Posted on by Kult Plus

Kriza energjetike që ka kapluar shumë vende të Evropës, duket se nuk do të përfundojë aq lehtë sa pritej fillimisht, transmeton KultPlus.

Së fundmi është paralajmëruar se Zvicra mund të mbetët në errësirë nga ndërprerja bërthamore franceze.

Në Francë, 15 reaktorë bërthamorë nga 56 gjithsej, u mbyllën ditët e fundit për shkak të punëve të mirëmbajtjes ose prishjeve.

Meqenëse Zvicra importon energji elektrike në dimër nga vendet fqinje dhe Franca është një nga furnizuesit e saj, ekziston shqetësimi për ndërprerjet e energjisë elektrike gjatë festave të Krishtlindjeve, shkruajnë mediat zvicerane.

Komisioni Federal i Energjisë Elektrike, megjithatë, tha se pavarësisht mbylljes së termocentraleve në Francë, “siguria e furnizimit me energji elektrike të Zvicrës nuk është e kërcënuar në këtë moment”.

Por, sipas një raporti nga Departamenti Federal i Mjedisit, Transportit, Energjisë dhe Komunikimeve (DETEC), disa faktorë mund të kontribuojnë në mungesën e energjisë elektrike në Zvicër dhe “mosdisponueshmëria e 30 për qind e flotës bërthamore franceze është pjesë e saj”.

Zviceranët mund të fajësojnë Francën, nëse për pak ditë do të ketë ndërprerje të energjisë elektrike. /Albinfo.ch /KultPlus.com

Vendet më miqësore në Europë, Portugalia në vend të parë

Posted on by Kult Plus

InterNations, rrjeti më i madh global në botë për njerëzit që jetojnë dhe punojnë jashtë vendit, ka krijuar një platformë udhëzuese, ku kanë biseduar me emigrantë në të gjithë botën për të zbuluar më shumë të dhëna për jetesën e tyre.

Në një raport me 59 vende, Expat Insider 2021 zbulon shtetet më miqësore dhe më pak të tilla për të jetuar. Edhe pse miqësia është një koncept I gjerë, kur flitet për vende miqësore, rrjeti sqaron se bëhet fjalë për ato raste kur fqinjët ju presin mirë, është e lehtë të bësh miq vendas apo dhe kamarierët mund t’ju buzëqeshin.

Sipas 12,000 njerëzve që morën pjesë në sondazh, Portugalia renditet në krye të të gjitha vendeve europiane kur bëhet fjalë për miqësinë. Gadishulli Iberik u rendit gjithashtu lartë në kategorinë “Ndihesh si të jesh në shtëpi” duke u renditur i dyti.

Në anën tjetër të medaljes, Italia u rendit vendi i dytë më i keq për emigrantët në përgjithësi, duke ia kaluar në rang global vetëm Kuvajtit. 56% e emigrantëve në Itali vlerësojnë negativisht mundësitë e karrierës, ndërsa stabiliteti politik në vend vlerësohet pothuajse dyfish më keq se mesatarja globale.

Vendet europiane dominuan fundin e listës, me 14 vende të renditura në 20 të fundit si më pak miqësoret. Vendi me performancën më të keqe ishte Austria, e renditur në vendin e 58-të, ndërsa Danimarka, Suedia, Republika Çeke dhe Zvicra vijnë nga pas me një diferencë të vogël. / KultPlus.com

Alarm në Evropë rreth valës së katërt, fillon shtrëngimi i masave

Posted on by Kult Plus

Një sërë arsyesh kanë shkaktuar rritjen dramatike të infektimeve në Evropë, nga skepticizmi për vaksinën, rënia e fuqisë mbrojtëse të saj pas 5 muajsh, moti I ftohtë etj.

Eksperti i Organizatës Botërore të Shëndetësisë për Evropën, Hans Kluge e ka vlerësuar shpejtësinë me të cilën po përhapen infektimet si “seriozisht shqetësuese”. Ai e shikon Evropën në qendër të një krize të re pandemike shpjegon Deutshce Welle.

Holanda dhe Çekia kanë rivendosur detyrimin për maskat në ambientet e brendshme, dhe detyrimin e pasaportës së vaksinimit për vizitorët e restoranteve, bareve etj.

Shifrat e infektimeve janë rritur me 40% në një javë në Holandë, ndërsa në Çeki janë shtuar ndjeshëm dhe rastet e rënda. Më pas se 60% e çekëve janë vaksinuar.

Rumania dhe Bullgaria regjistrojnë aktualisht shifrat më të larta të vdekjeve në Evropë që nga fillimi i pandemisë. Ekspertët në Bukuresht e krahasojnë situatën me gjendjen në Lombardi vitin e kaluar.

Rumania prej kohësh përjeton kriza qeveritare dhe besimi i popullit tek autoritetet është i ulët. Po ashtu edhe në Bullgari, ku sipas të dhënave, vetëm një çereku i popullsisë është vaksinuar, ka një rritje të dyshimeve për vaksinën.

Në fund të tetorit në Francë infektimet ishin rritur 50% krahasuar me fillimin e muajit. Pritet që detyrimi për pasaportën e vaksinës në ambientet publike të shtyhet deri në vitin e ardhshëm.

Pak muaj më parë Franca vendosi detyrimin për vaksinim për të punësuarit në sektorin e shëndetësisë dhe administratës publike dhe arriti një kuotë vaksinimi 88% tek të rriturit.

Ndërsa në Gjermani, ministrat e Shëndetësisë vendosën të premten raundin e tretë të vaksinimit përforcues për të gjithë qytetarët, që e kanë marrë vaksinën e dytë para gjashtë muajsh. Arsyeja është rritja dramatike e infektimeve, tha ministri i Shëndetësisë, Jens Spahn.

Epidemiologët i tremben ardhjes drejt Evropës perëndimore të një vale të katërt infektimesh nga Evropa lindore, ku shifrat janë shumë të larta.

154 studentë të Kolegjit Universum do ta vazhdojnë semestrin me bursë në 115 universitete në 26 shtete të Evropës

Posted on by Kult Plus

Kolegji Universum mbetet institucion lider i ndërkombëtarizimit. Në kuadër të marrëveshjeve me 115 Universitete Evropiane, 154 studentë të Kolegjit Universum këtë semester kanë përfituar shkëmbim semestral me BURSË të plotë në 26 shtete të BE-së.

Para nisjes në Evropë, Kolegji Universum organizoi takim përshëndetës me këta 154 studentë përfitues të bursave në 115 universitete në 26 shtete të Evropës. Secili studentë gjatë shkëmbimit semestral përfiton shkollim falas, 850-950 euro kompenzim mujor dhe 275-375 euro kompenzim për shpenzime të transportit. Kliko këtu, shiko fotot e studentëve përfitues të bursave.

Këtë vit Kolegji Universum ka shtuar dhe numrin e bashkëpunimeve me Universitetet Evropiane duke e ngritur në 395 numrin e BURSAVE Ndërkombëtare që do të ofrohen për këtë vit për studentë për shkëmbim në 26 shtete të BE-së.

Edhe ti mund të jesh përfitues i bursës ndërkombëtare në Kolegjin Universum. Eksploro Evropën gjatë studime, studio një semester në Evropë me të gjitha shpenzimet e mbuluara. Apliko këtu https://www.universum-ks.org/sq/apliko/

Kolegji Universum, institucioni i vetmi institucion nga Kosova që ka arritur numrin më të madh të marrëveshjeve të financuara nga Komisioni Evropian.
Për informata shtesë kontakto Kolegjin Universum në [email protected], ndiqni faqen në facebook & instagram apo telefononi në +383 44 144 062.  

(Shkrim i sponsorisuar nga Kolegji Universum).

Ky është njëri ndër plazhet më të bukura në Evropë

Posted on by Kult Plus

Plazhi Haukland në veri të Norvegjisë është klasifikuar si një nga plazhet më të bukur në Evropë. Pamja që ofron ngjason me peizazhin e një kartoline dhe disa e krahasojnë me Karaibet.

Mirëpo, në krahasim me plazhet e Karaibeve, Haukland është shumë më i ftohtë. Temperatura e ujit nuk është kurrë më shumë se 10 gradë Celsius, pasi është 300 kilometra në veri të Arktikut.

Vizitorët thonë se plazhi është më i këndshëm se shumë prej plazheve në jug të Evropës.

“Plazhi këtu është edhe më i këndshëm se ai që sheh në jug të Evropës, është edhe më i bardhë se sa mund të gjesh diku tjetër”, u shpreh një vizitor.

Plazhi Haukland është i njohur në rrjetet sociale, dhe në guidat e udhëtimit është shënuar si një nga më të bukurit në Evropë.

Në atë vend unik dhe shumë të largët, të njohur vetëm nga vendasit, njerëzit shpesh përdorin mjete lundruese por edhe zhyten në ujërat e ftohta. Vitin e kaluar këtë plazh e vizituan 300,000 turistë, 50 përqind më shumë se në pesë vjet. / KultPlus.com

Qytetet e jashtëzakonshme të Evropës (FOTO)

Posted on by Kult Plus

Të gjithë njerëzit kanë kurrreshtjen ta vizitojnë Milanon, Londrën, Parisin ose Barcelonën.

Por Evropa ka me bollëk vende që ju duhet t’i konsideroni sa më parë, transmeton KultPlus.

Janë disa qytete më pak të njohura, por që janë fantastike për t’u parë.

I gjeni të renditura më poshtë – kurseni para dhe vizitoni sa më parë.

Narrow back streets in medieval town of Kotor Montenegro Europe

Kotorr, Mal të Zi

Colorful houses of Parga, Greece

Preveza, Greece

Old town - Tvrda, Osijek, Croatia

Osijek, Kroaci

Ferrara. Street scene. Italy.

Ferrara, Itali

CLONAKILTY TOWN COUNTY CORK IRELAND

Clonakilty, Irlandë

Aerial view of Sintra, Portugal

Sintra, Portugali

old port,marseille,provence,france,europe

Marseille, Francë

People on the streets of Bakklandet in Trondheim, Norway.

Trondheim, Norvegji

Compania street,Salamanca,Spain

Salamanca, Spanjë

cafe and restaurants along Rathausquai, Lucerne, Switzerland, Europe

Lucerne, Zvicër

Houses along the Leie river, Ghent, Belgium

Ghent, Belgjikë/KlanKosova/ KultPlus.com

Dumont: Nuk ka në Evropë racë më të lashtë se shqiptarët

Posted on by Kult Plus

Si historian dhe albanolog, francezi Dumont ndërmori një udhëtim nëpër Shqipëri dhe Greqi, nga viti 1870 deri më 1871, për të studiuar ngjashmërinë e antikitetit grek me shqiptarët e malësisë së veriut. Botoi librin “Balkani dhe Adriatiku” më 1875.

Libri pasqyron origjinë e shqiptarëve, tiparet, karakterin, zakonet, gjendjen ekonomike dhe shoqërore etj.

Në këtë vepër, Dumont vë në dukje racën e pastër shqiptare; i bëjnë përshtypje malësorët e Mirditës, Kelmendit e Kastriotit, ndalet në traditat luftarake të tyre dhe thekson, se shumë shqiptarë u rreshtuan në ushtritë e mbretërisë franceze, angleze dhe gjermane.

Gjithashtu, ai shkruan edhe për kontributin e shqiptarëve në revulucionin grek.

Ky popull kaq i panjohur, – shkruan ai, për shqiptarët, – ruan imazhin më të plotë, se çfarë ishin të parët e racës greke dhe latine, gjë që e meriton vëmendjen e historianit…

Nuk ka në Evropë, racë më të lashtë se shqiptarët

Nuk e dimë në mënyrë të saktë, se në sa frymë përbëhet raca shqiptare.

Përpjekjet e rralla për regjistrim që kanë nisur të bëjnë turqit, i ndajnë përherë shtetasit sipas kriterit fetar.

Kështu, almanaku zyrtar i Janinës, botuar më 1871, që përmban – risi vërtet të çuditshme – një statistikë të pjesshme të pashallëkut të Epirit, me sa duket, nuk do që të pranojnë se krahina është e populluar nga grekë dhe nga shqiptarë.

Duke qenë se, kjo racë, shpesh është e përzier me popullsi sllave dhe helebe dhe pëson me shpejtësi ndikimin e tyre, shpesh udhëtari e ka të pamundur të dallojë i sigurt, doke dhe karaktere të ndryshuara brenda disa viteve.

Askush më mirë se Georg fon Han, nuk i ka kuptuar këto vështirësi.

Ky dijetar që sapo humbëm, ia kishte kushtuar jetën studimit të shqiptarëve.

Banoi për një kohë të gjatë në vendin e tyre, sidomos në Janinë dhe Skutari, më pas bëri udhëtime të shumta te gegët dhe toskët.

Nga tërë kërkimet e tij, rezulton se raca shqiptare duhet të përllogarisë rreth një milion e tetëqind mijë frymë gjithsej.

Dhe prapë, kjo përllogaritje bëhet mbi bazën e asaj popullsie që ndodhet brenda për brenda Shqipërisë së Epërme dhe të Poshtme, por në lindje, ajo arrin gjer në kufijtë e Maqedonisë, në Dalmaci, pranë Zarës, mjaft fshatra banohen prej saj; statistika e sllavëvë të jugut, i vlerëson në 46.000 shqiptarë që jetojnë në zonat serbe dhe boshnjake.

Mbretëria helenike përllogarit 173.000, Italia jugore 85.000, që lanë vendin e tyre në shek. XVI.

Nuk ka në Evropë, racë më të lashtë se shqiptarët.

Asnjë dëshmi klasike, nuk flet për epokën kur ata kanë ardhur në gadishullin e Ballkanit; kanë qënë të vendosur aty qëkur, shumë më përpara se pushtuesit sllavë të zbrisnin nga Danubi, pa dyshim që kanë qënë aty, shumë shekuj më parë…

Shqiptari ka një dallushmëri të përkryer: kokë e vogël, hundën fine, sytë e gjallë, të çelur si bajame, qafën të gjatë, trupin të dobët, këmët e gjata dhe të shkathëta, që të kujton tipin e parë të grekut, ashtu siç paraqet skulptura arkaike në mermerët e Eginesë…

Deri edhe te veshja, që të kujton lashtësinë.

Fustanella e bardhë, sjell ndër mend si duhej të ishte pala, që nga brezi, dollakët e gjatë që mbështillnin këmbët deri në gjunjë janë knemide të kohëve heroike.

Veshja nuk është e fryrë dhe valëvitëse, si në kohën e bukur greke, por shihet fare mirë në vazot e stilit të lashtë, se helenët e dikurshëm nuk kishin në këtë pikë zakonet e bashkohësëve të Perikliut…

Pikërisht në Shqipëri, duhet kërkuar sot shpjegimi i kostumeve më të lashta helenike.

Midis fiseve të ndryshme të Shqipërisë, nuk ka lidhje. Ato flasin dialekte pak të ndryshme, kanë emër të përbashët, bashkohen kundër armikut të huaj.

Në kohë paqeje, secili prej tyre rri i mëvetësuarnë mallin e vet. Vendi është i ndarë në klane që administrohen sipas dëshirës ose më mirë, që jetojnë sipas dëshirës, ngaqë fjala “administrohen” nuk shkon në këtë rast.

Asnjë organizim nuk është më i thjeshtë, pleqtë apo plakat merren me çështjet e rralla që mund të paraqiten, për shembull, për kohën kur çohen bagëtitë në kullotë, për ndarjen e këtyre kullotave, për mosmarrveshjet me klanin fqinj, zënkat midis dy banorëve etj.

Nuk ka ligj të shkruar, apo rregull të vendosur…

Kështu ka ndodhur edhe në Greqinë primitive, ku qeverisësit e çdo fisi quheshin pleq… Kur krerët shqiptarë mblidhen në këtë mënyrë, për të marrë një vendim, krijojnë atë çka quhet “rrethi i gjakut”.

Në të shumtën e rasteve, nuk është e nevojshme të zgjidhen krerë të rinj; por kur përmbahen armët dhe vendoset për një ekspeditë të largët, duhet zgjedhur një prijës me shumë autoritet.

Në jetën e një klani të vogël, ideja e principatës s’ka pse ekziston; ajo lind vetiu, sa herë që shqiptarët kanë dashur të ndërmarrin një veprim të përbashkët. Veçse këto veprime kanë qenë gjithnjë afatshkurtra, pa bërë të mundur që mbretërimi të institucionalizohet. / KultPlus.com

Euro, monedha më e përdorur në botë

Posted on by Kult Plus

Deri në 37.82 përqind të transaksioneve ndërkombëtare të parave tashmë bëhen me monedhën europiane (euron), njoftoi Bloomberg, duke cituar të dhëna nga Shoqata Botërore e Telekomunikacioneve Financiare Ndërbankare (SWIFT).

Shoqata përfshin 200 shtete dhe 11,000 institucione financiare.

Euro pasohet nga dollari amerikan, paundi britanik, jeni japonez dhe dollari kanadez, i cili e shtyu juanin kinez nga pozicioni i pestë.

Përdorimi i dollarit nga dhjetori i kaluar deri në tetor të këtij viti u ul me 4.6 përqind, kështu që tani ai zë 37.64 përqind të aksionit.

Në të njëjtën kohë, euro u rrit me 6 për qind.

Dollari amerikan mbeti në vendin e parë kur bëhet fjalë për kreditë. Ekspertët e shohin krizën ekonomike për shkak të pandemisë së koronavirusit, zgjedhjeve presidenciale amerikane dhe luftës tregtare me Kinën si arsyet e kësaj rënie të dollarit në listën e monedhave më të rëndësishme.

Që nga kulmi i tij në mars, dollari ndërkohë është dobësuar me 11 përqind dhe ekspertët thonë se ai pasohet nga një rënie e mëtejshme. /gazetaexpress/ KultPlus.com

Artisti Basnky financon një anije për të shpëtuar refugjatët që po tentojnë të ikin në Evropë

Posted on by Kult Plus

Artisti Banksy ka ndihmuar për financimin e një misioni sekret për të shpëtuar refugjatët që po tentojnë të hyjnë në Evropë përmes Afrikës Veriore.

Një raport nga Guardian ka treguar se artisti enigmatik nga Bristol ka financuar një jaht gjigand me ngjyrë pink të ndezur, i cili tashmë ka shpëtuar 89 njerëz.

Anija është nisur në mënyrë sekrete në mision më 18 gusht nga Burriana, në Spanjë, ku ka vazhduar për detin Mediterranean, një grup refugjatësh kanë kërkuar azil. Shumica e tyre që ishin në rrezik për jetë u shpëtuan, përfshirë këtu katër fëmijë, raporton Guardian, transmeton KultPlus.

Anija është emëruar sipas feministes franceze Louise Michel, ka një ekipë me aktivistë që vijnë nga Evropa, të cilët edhe më parë kanë marrë pjesë në operacione të ngjajshme.

Pia Klemp, një aktiviste gjermane e drejtave të njeriut dhe kapitene e anijes, ka qenë e involvuar në disa misione të tilla dhe e cila ka shpëtuar shumë jetëra në det përgjatë vitesh, ka treguar për Guardian, për marrëveshjen e Banksy-t për projektin.

Në mes të viteve 2016 dhe 2018 ajo ka komanduar dy anije shpëtuese në Mediterranean, të cilat shpëtuan 14.000 emigrant nga mbytja dhe puna e saj ka marrë vëmendjen e artistit.

Ajo kishte marrë një email, të cilin në fillim e kishte menduar si shaka, në të cilën asaj i shkruante Banksy.

“Përshëndetje Pia, kam lexuar për ty nëpër gazeta. Ti tingëllon shumë ‘cool’. Unë jam një artist nga Anglia dhe kam bërë disa punime për krizën e migrimit. Natyrisht, nuk mund të mbajë paratë nga këto punime. A mund të i përdorësh për të blerë ndonjë anije? Të lutem më njofto, Banksy”.

Klemp tregoi që Banksy e mbështeti financiarisht këtë projekt, pa u përzier në operacione. Ajo tha se planët për kërkim të mëtutjeshëm dhe operacione të shpëtimit, do të vazhdojnë në bredetine lebanez, prej ku janë dërguar emigrantët dhe refugjatët e kampeve të Libya.

Anija është duke tentuar të gjejë një vend në të cilin pasagjerët mund të zbarkojnë. / KultPlus.com

Shtetet europiane nisin mësimin në shtator

Posted on by Kult Plus

Pavarësisht paralajmërimeve të shumta për një valë tjetër të koronavirusit në vjeshtë, shumë shtete europiane po marrin hapa konkrete për rinisjen e procesit mësimor. E tillë është edhe Britania e Madhe.

Sipas kryeministrit Boris Johnson, hapja e shkollave në shtator është një detyrim sa moral aq edhe social e ekonomik. Deklarata vjen pas publikimit të një studimi pak ditë më parë, sipas të cilit vendi rrezikon një valë të dytë me pandeminë në stinën e dimrit, dy here më të fuqishme se fillimi i saj. Duke e cilësuar hapjen e shkollave dhe rinisjen e mësimit si një prioritet kombëtar Johnson tha se institucionet arsimore do të jenë të fundit që do të mbyllen në rast të një izolimi tjetër. “Kosto ekonomike për prindërit që nuk mund të punojnë nëse fëmijët nuk shkojnë në shkollë është e madhe dhe vendit nuk i bën mire mosedukimi i brezave të rinj”, tha Johnson.

Italia është një tjetër vend që ka marrë vendimin e rikthimit të nxënësve në bankat e shkollës më 14 shtator. “Ky është një hap që nuk ka kthim pas”, tha gjatë një konference ministri i Shëndetësisë Roberto Speranza. “Duhet të jemi të kujdesshëm para se të vendosim nga cilat gjëra duhet të heqim dorë. Do preferoja më shumë hapjen e shkollave sesa aktiviteteve sportive”.

Të njëjtin vendim pritet të marrë edhe Gjermania me rinisjen e procesit që nga fundi i muajit gusht, por nën masa të rrepta sigurie./A2/ KultPlus.com

“Evropa Mbretëreshë” shpjegimi i mistereve të botës: krijimi, vullneti hyjnor, pjelloria, vdekja dhe dashuritë

Posted on by Kult Plus

“Europa Regina” i referohet historisë së pasur dhe botës mitologjike të Evropës. Fillimisht u tha për të shpjeguar misteret e botës – ashtu si krijimi, vullneti hyjnor, pjelloria, vdekja dhe dashuritë – mitet janë një pjesë kryesore e shumë kulturave në të gjithë botën, dhe secila zonë ka mitet e veta.

Europa Regina (Latinisht) dhe shqip “Evropa Mbretëreshë”, është përshkrimi i ngjashëm me hartën e kontinentit Evropian si një mbretëreshë. Prezantuar dhe bërë popullaritet gjatë periudhës së modalitetit. Evropa tregohet duke qëndruar në këmbë me Gadishullin Iberik duke formuar kokën e saj të kurorëzuar, dhe Bohemia zemrën e saj.

Gjatë Mesjetës Evropiane, hartat i përmbaheshin zakonisht skemës së qendrës së Jeruzalemit TO, që përshkruan Evropën, Azinë dhe Afrikën. Hartat e ndara të Evropës ishin jashtëzakonisht të rralla; shembujt e vetëm të njohur janë një hartë nga Lambert e Saint-Omer’s Liber Floridus, e botuar në vitin 1112, dhe një hartë bizantine e shekullit të 14-të. Harta tjetër e përqendruar në Evropë u botua nga hartograf Johannes Putsch në 1537, në fillim të epokës së hershme moderne.

Harta e Putsch ishte e para që përshkruan Evropën si n “Evropa Mbretëreshë”, me rajonet evropiane që formuan një formë femërore njerëzore me kurorë, skeptër dhe kryqëzues të globit. Harta u shtyp për herë të parë nga kalvinisti Christian Wechel. Megjithëse shumë për origjinën dhe perceptimin fillestar të kësaj harte janë të pasigurt, dihet që Putsch (emri i të cilit u Latinizua si Johannes Bucius Aenicola, 1516-1542) mbajti marrëdhënie të ngushta me Perandorin e Shenjtë Romak Ferdinand I të Habsburgut, dhe se popullariteti i hartës u rrit ndjeshëm gjatë gjysmës së dytë të shekullit të 16-të. Termi modern Europa regina nuk ishte përdorur akoma nga bashkëkohësit e Putsch, të cilët në vend të kësaj përdorën frazën latine Europa në forma virginis (“Evropa në formën e një vajze”).

Më 1587, Jan Bußemaker botoi një gdhendje bakri nga Matthias Quad, duke treguar një adaptim të regina të Putsch’s Europa, si “Europae descriptio”. Që nga viti 1588, një përshtatje tjetër u përfshi në të gjitha botimet e mëvonshme të “Cosmographia” të Sebastian Münster, botimet e mëparshme i përfshinte vetëm ndonjëherë. “Itenerarium sacrae scripturae” të Heinrich Bünting, e cila kishte një hartë të Evropës me tipare femërore të përfshira në botimin e saj 1582, kaloi në regina Europa në botimin e saj 1589. Bazuar në këto dhe shembuj të tjerë, viti 1587 shënon pikën kur shumë botime filluan të përvetësojnë imazhet e Europa regina. /AlbertVataj /KultPlus.com

Evropa ashpërson masat anticovid-19 përballë rrezikut të një vale të dytë

Posted on by Kult Plus

Përballë rritjes së numrit të rasteve me koronavirusin SARS-CoV-2 dhe kërcënimit të një vale të dytë, autoritetet e disa vendeve të Europës kanë rritur masat antiCOVID-19.

Rikthimi i kufizimeve dhe masave të tjera si mbajtja e detyrueshme e maskës, janë vendosur këto ditët e fundit në Europë.

– Spanjë –

Rreth katër milionë banorëve të zonës metropolitane të Barcelonës, në verilindje të Spanjës, u është bërë thirrje nga qeveria rajonale katalanase, që nga sot, të qëndrojnë në shtëpi përveç rasteve të nevojës së parë, për shkak të rritjes së rasteve me COVID-19.

Autoritetet rajonale kanë vendosur gjithashtu të mbyllin kinematë, teatrot, diskotekat, të ndalojnë takimet prej mbi 10 persona, vizitat në azile dhe gjithashtu kanë kufizuar kapacitetin e pritjes në 50% në bare dhe restorante.

Paralelisht, që prej 15 korrikut, banorët e qytetit katalanas të Leridas dhe komunave përreth, rreth 250 000 persona, janë rikufizuar.

– Portugali –
Në rajonin e Lisbonës, rikthehet kufizimi në shtëpi që nga 1 korriku për 700 000 banorë në 20 lagje. Këto masa u zgjatën të paktën deri në fund të korrikut.

– Britani e Madhe –
Më 29 qershor, qeveria britanike rikufizoi qytetin e Leicester, me mbylljen e dyqaneve jo thelbësore për shkak të rritjes së numrit të rasteve me COVID-19. Rikufizimi do të lehtësohet pjesërisht më 24 korrik, njoftoi qeveria.

Mbajtja e maskës do të bëhet e detyrueshme në të gjitha dyqanet në Angli duke filluar nga 24 korriku.

– Irlandë –
Vendi do të rihapte plotësisht baret më 13 korrik, por e shtyu fazën e fundit të lehtësimit të masave më 10 gusht, për shkak të rritjes së rasteve me COVID-19. Grumbullimet janë të kufizuara në 50 persona në ambjentet e brendshme dhe 200 në ambjentet jashtë, ndërkohë që mbajta e maskës është bërë e detyrueshme në dyqane.

– Francë –
Mbajtja e maskës do të bëhet e detyrueshme në të gjitha vendet e mbyllura, veçanërisht në dyqane duke filluar nga java e ardhshme.

Në departamentin e Mayenne (perëndim), që numëron disa vatra, mbajtja e maskës është e detyrueshme në vendet e mbylluta publike të gjashtë komunave, përfshirë dhe prefekturën Laval.

– Belgjikë –

Që nga 11 korriku, mbajta e maskës është e detyrueshme për çdo persona të paktën 12 vjeç në vendet e mbyllura publike (dyqane, kinema, biblioteka, vende kulti, etj). Më parë ikjo masë ishte vendosur vetëm në transportin publik. Për shkak të rritjes së lehtë të infeksioneve, autoritetet nuk kanë njoftuar asnjë lehtësim të kufizimeve për grumbullimet.

– Gjermani –

Gjermania, një prej vendeve, deri tani më të kursyera në Europë nga koronavirusi i ri, ka riforcuar dispozitivin e saj kundër pandemisë përballë rrezikut për një valë të dytë të importuar nga pushuesit e kthyer nga pushimet.

Autoritetet gjermane do të vendosin masa kufizuese më të ashpra në nivel lokal në rast të shfaqjes së ndonjë kulmi kontaminimesh.

“Qeveria dhe shtetet rajonale kanë rënë dakord që “ndalimet e daljes” të lëshohen në nivelin e zonave të kufizuara gjeografike për banorët që do të rikufizoheshin pas shfaqjes së ndonjë vatre të COVID-19″, njoftoi kancelaria.

– Hungari –
Vendi ka ndaluar që nga mesi i korrikut hyrjen në territorin e tij për shtetasit e vendeve afrikane si Amerika e Jugut, e pjesës më të madhe të vendeve aziatike dhe të shteteve të caktuara europiane, në kuadër të rritje së numrit të rasteve me COVID-19. /KultPlus.com

Historiani zviceran: Shqiptarët kanë drejtuar botën që nga mesjeta, Evropa i la qëllimisht mënjanë

Posted on by Kult Plus

Dr. Aleksandre Lambert, historian, drejtor akademik i “School of International Training” në Gjenevë, është autor i disa librave dhe artikujve në fushën e relacioneve ndërkombëtare të filozofisë politike, të politikës së sigurisë dhe lidhjeve civile-ushtarake.

Lambert ka vizituar Shqipërinë dhe ka filluar të njoh çështjen shqiptare që në rini të tij me kërkimet e bëra në Arkivin e Lidhjes së Kombeve Gjenevë, kur njohu mirë edhe çështjen çame.

Historiani zviceran Dr. Aleksandre Lambert këmbëngul se nuk është e rastit që shqiptarët në asnjë moment të historisë nuk njihen si komb që i kanë sulmuar kombet e tjerë dhe se shumë shqiptarë kanë shkëlqyer duke drejtuar qoftë perandori, qoftë shtete të tjera.

Po kështu, sipas tij, të tjerë shqiptarë kanë lënë emrin e tyre në fusha të ndryshme të shkencave në shtete të ndryshme të botës. Më tej historiani ndalet në zhvillimet pas Luftës së Dytë Botërore, duke shprehur bindjen se ajo që ndodhi me Shqipërinë, me lënien e saj në Bllokun e Lindjes ishte një llogari e bërë nga aleatët që fituan luftën. Në fund edhe disa këshilla se si duhet të veprojnë shqiptarët për t’u ngjitur pranë shumicës, aty ku ata tentojnë.

Ja ç’thotë ai për shqiptarët në kohën e Mesjetës:

Në Mesjetë shqiptarët i kanë dhënë udhëheqës botës, udhëheqës laikë ose fetarë dhe personalitete kulturore që i kalojnë kufijtë e Evropës. Disa Papë kanë qenë shqiptarë, për shembull, – Klementi XI më i dalluari prej tyre. Por shqiptarët kanë qenë në krye të feve me rëndësi botërore, si në krye të fesë ortodokse, ashtu edhe të asaj myslimane.

Në histori gjejmë udhëheqës të shquar shqiptarë në shumë vende të Evropës, madje edhe prej atyre që ngandonjëherë kanë përcaktuar fatin e shumë betejave historike (në vitin 1515 qe Merkur Bua me kalorësinë e lehtë të Venedikut, e përbërë e gjithë nga shqiptarë që përcaktoi fitoren e betejës së Marinjanit, që historia e emëroi beteja e gjigandëve dhe jo Françesku i I-rë i Francës, 19 vjeç, që ato dy ditë beteje mësoi se si luftohet).

Shqiptarët i kanë dhënë shumë kryeministra dhe gjeneralë të shquar Perandorisë Otomane (vetëm familja Qyprili i dha 5 kryeministra Perandorisë). Shqiptarët i kanë dhënë shumë heronj të pavarësisë greke, prej të cilëve po përmend Kundurjotis, Marco Boçari, Kanaris, Kolokotroni, Karaiskaqis, Bubulina. Që ishin në udhëheqje të revolucionit grek, prej të cilëve edhe disa kryeministra të shtetit të ri të pavarur grek.

Rumania gjithashtu ka pasur një familje princore me origjinë shqiptare (Aleksandër dhe Vladimir Gjika si dhe princesha Eleonora e njohur me emrin Dora Distria). Françesko Crispi, shok i Garibaldit, Kavurit e Macinit që ka qenë një kryeministër i madh Italisë, ishte me origjinë shqiptare.

Piktorë si Carpaçi, Albani etj., humanisti Leonic Tome, profesori i Kopernikut dhe shumë personalitete shqiptare, janë nderuar nga historia e Italisë. Muhamet Aliu, reformatori i Egjiptit Modern, që historia franceze e ka quajtur “Napoleon i Lindjes së Afërt” qe shqiptari që themeloi dinastinë mbretërore të Egjiptit që mbretëroi gati 150 vjet.

Arkitekti i “Taxhmahallit” në Agra të Indisë, kryevepra e arkitekturës islamike, ishte vepër e një shqiptari ashtu sikurse edhe “Xhamia Blu” e shumë xhami të rëndësishme të Stambollit. Dhe më në fund Heroi Kombëtar i shqiptarëve, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, një shembull gati universal i luftëtarit të lirisë, i nderuar në botën mbarë me përmendore jo vetëm në Tiranë, Prishtinë e Shkup, po gjithashtu në Romë, Bruksel, Gjenevë, Detroit, Buenos Aires.

Të tjera përmendore për Skënderbeun janë projektuar të ngrihen në Londër, Varshavë, Melburn, Manila etj. Kur shqiptarët kanë kontribuar kaq shumë për qytetërimin e njerëzimit, përse pak njerëz në botë janë të ndërgjegjshëm për këtë, përkundrazi shumë as nuk kanë dashur ta pranojnë këtë realitet?

Duhet thënë se një gjë e tillë shpjegohet edhe nga izolimi relativ jo pa qëllim i shqiptarëve nga komuniteti ndërkombëtar, dhe në mënyrë të veçantë nga ai evropian, që nga Kongresi i Berlinit e këtej (1878). Në të vërtetë pas mundjes së turqve në luftën ruso-turke, shtypi ndërkombëtar filloi punën për të injoruar shqiptarët duke i ndërruar emrin gadishullit të dikurshëm të Ilirisë të banuar që nga kohët parahistorike dhe deri në ditët e sotme nga ilirianët, shqiptarët.

Atë e pagëzuan me emrin e ri që ka edhe sot, Gadishulli i Ballkanit, vetëm duke u nisur nga vargu i maleve Ballkan. Përse iu vërsulën shqiptarëve? Pjesa më e madhe e diplomacisë konservatore evropiane ka përdorur termin pexhoratif “turq” për t’i cilësuar si turq të gjitha komunitetet myslimane në Ballkan, edhe pse shumica prej tyre nuk janë aspak turq. Evropa ka mbështetur dhe ka zmadhuar tokat e Greqisë, të Serbisë dhe të Malit të Zi, në kurriz të shqiptarëve.

Asnjëra nga fuqitë e mëdha evropiane nuk e ka mbështetur çështjen shqiptare, kur shqiptarët krijuan Lidhjen e Prizrenit për të mbrojtur çështjen e tyre të drejtë kundër vendimeve të Kongresit të Berlinit. Ata u lanë në baltë nga të gjithë… / KultPlus.com

Sot 12 vjet nga miratimi i Himnit të Kosovës

Posted on by KultPlus

“Evropa” është himni kombëtar i Republikës së Kosovës. Himnin e Kosovës e kompozoi Mendi Mengjiqi.

Ashtu si edhe himnet kombëtare të Spanjës, Bosnje-Hercegovinës dhe San Marinos, ai nuk ka një tekst zyrtar, por që tekste jozyrtare janë shkruar për të. Ai u zgjodh për shkak se nuk përmbante asnjë referencë të ndonjë grupi të veçantë etnik. U zgjodh nga Kuvendi i Kosovës, më 11 qershor 2008, me 72 deputetë në favor, 15 kundër dhe 5 abstenime.

Më 12 Mars të vitit 2008, Kuvendi i Kosovës shpalli të hapur një konkurs për zgjedhjen e himnit në gazetat e Prishtinës dhe në faqen zyrtare të internetit të Kuvendit. Rregullat përfshinin:

  • “Kompozimi duhet të jetë i dallueshëm: – duhet të jetë unik dhe origjinal”
  • “Gjatësia e kompozimit nuk duhet të zgjasë më pak se 30 sekonda ose më shumë se 60 sekonda.”
  • “Tekstet mund të jenë të përfshira, në çdo gjuhë zyrtare të Republikës së Kosovës” mirëpo, miratimi përfundimtar nuk do ta përfshinte atë. Zgjedhja e tekstit për himnin do të kishte qenë një detyrë e vështirë, sepse shumica e Popullsisë së Kosovës janë Shqiptarë, Serbët janë grupi i dytë më i madh etnik. Qeveria theksoi se asnjë grup etnik nuk duhet të diskriminohet, duke e shpallur shtetin “republikë demokratike, laike dhe multietnike” gjë që e bënte të vështirë gjetjen e një teksti i cili nuk do të favorizonte asnjë grup etnik mbi një grup tjetër. Probleme të ngjashme janë shfaqur gjatë zgjedhjes së flamurit të Kosovës. Për më tepër, rregullat gjithashtu thonë se propozimi “Nuk duhet të jetë i ngjashëm me ndonjë himn apo këngë popullore e cilitdo vend, ose himnin e cilësdo parti politike, lëvizje apo institucion të Republikës së Kosovës, ose të implikojë besnikëri ndaj ndonjë bashkësie etnike të Republikës së Kosovës.”
  • Propozimet duhet të dorëzohen deri më 31 Mars të vitit 2008.
  • Kompozitorit të pjesës së miratuar do t’i jepen €10.000 dhe dy propozimet e tjera të kualifikuara do të marrin €7,000 dhe €5,000. / KultPlus.com

Evropa konfirmon: Do të kemi sezon turistik këtë verë

Posted on by Kult Plus

Një hapje graduale e kufijve është propozuar nga krerët e Bashkimit Europian, në mënyrë që dëmi në industrinë e turizmit prej pandemisë, të mos jetë fatal.

Pavarësisht të gjithave, ata bëjnë me dije se edhe pse në krizë, do të ketë verë dhe turista, si çdo vit tjetër. 

“Duam t’ju themi se do të kemi një sezon turistik edhe këtë verë. Do të jetë i limituar dhe me masa strikte, por do të kemi.”- është shprehur komisioneri europian për çështjet ekonomike.

Kufijtë vijojnë të jenë të mbyllura deri në një tjetër vendim, por shtetet kanë nisur rihapjen e ngadaltë.

Ditën e premte u vendos se kufijtë europianë do të jenë të mbyllura deri në 15 qershor, kur pritet që njerëzit t’i kthehen normalitetit të ri. /KultPlus.com

Gjergj Fishta shante Evropën, që “mendon veç për veti!”

Posted on by Kult Plus

Nga: Tonin Çobani

Në kërkim të shkrimeve të para të Gjergj Fishtës, që kanë qenë shpeshherë vargje të improvizuara kushtuar miqve dhe dashamirësve me raste festash e përvjetorësh, të gjithë studiuesit ndalen te një poezi e shkruar italisht më 1892. Ajo poezi është ruajtur, pasi ka qenë botuar më 1933-1934 në vëllimin e veprave të plota të poetit kroat, Silvije Strahimir Kranjçeviq (1865-1908), të cilit i kushtohet. Vargje të tilla të Fishtës, të shkruara ndoshta edhe më herët, kanë qenë ruajtur nga Pashko Bardhi (1870-1948), njëri prej miqve më të ngushtë të Fishtës qysh në seminarin e Troshanit e më tej në Livno e Sutjeskë.

Por, ne nuk e dimë se ku kanë përfunduar ato vargje. Mbas Luftës së Dytë Botërore humbën (ose u keqpërdoren) shumë dorëshkrime me interes për kulturën tonë, veçanërisht kur ata ndodheshin në institucione fetare, si në rastin tonë është kuvendi françeskan në Shkodër (dhe në Troshan), që kishte qenë edhe seminar ku përgatiteshin françeskanët e rinj.

Poezia më e hershme, pra, që njihet deri sot, vjen me titullin “Poetit të vlertë, zotni Silvio Kranjçeviqit”. Kranjçeviqi, me të cilin Fishta kishte lidhur miqësi ndërsa studionte filozofi në Livno (Bosnje), është poeti që shënon fillimet e modernizmit në letërsinë kroate. Biografi më i kompletuar i Fishtës, Danjel Gjeçaj, ka riprodhuar një strofë prej kësaj poezie në origjinal (italisht) dhe të përkthyer në shqip prej tij.

“Uf! Evropë e shitun, për veti veç mendon!” (Uf! Evropa, che serva viltá!) është vargu i fundit i asaj strofe. Dhe njëherësh është vargu i parë, përmes të cilit Fishta i drejtohet me “ti” Evropës. Pikërisht këtë qasje të Fishtës me Evropën unë e kam parë në tri kohë.

Koha e parë: Zhgënjimi

Fishta nuk ishte më tepër se 21 vjeç kur, duke iu drejtuar mikut të vet poet, gjykon Evropën të shitur s’di se ku dhe të kyçur në interesat e veta politike (dhe ekonomike): “Uf ! Europa, che serva viltá!”.
Një zhgënjim rinor ky i një shqiptari për fatet e atdheut të vet evropian të mbetur në një robëri të gjatë aziatike prej pesë shekujsh: “…nën zgjedhë të randë e raja të turkut tiran…”; një zhgënjim ky i një ballkanasi (ballkanas është edhe Kranjçeviqi) që vë në dyshim ëndrrën e vet të lirisë, duke qenë bir i një populli ndër më të vjetrit në Mesdhe; një zhgënjim ky, po ashtu, i një poeti të një vendi të vogël (si Shqipëria) që ka pritur shumë më tepër në sa Evropa zbythte përfundimisht përtej Bosforit osmanët e fundit të Ballkanit.

Historia është e padrejtë duket sikur arrin në përfundim poeti ynë, edhe nëse ajo histori shkruhet në një vend të shenjtë (Paqja e Shën Stefanit) apo në një kryeqytet me famë për qytetërimin evropian (Kongresi i Berlinit): kudo e kurdoherë Evropa, veç për vete ka menduar. Ja e gjithë strofa: “Po kështu, Silv’im, më asht fjala jote, që zemrën më freskon, të rime me dënesë e vaj për Atdhe tim të dashun që vuen pa mëshirë tash sa qindvjeta nën zgjedhë të randë e rajë e zurkut tiran që dekë as gjallë s’e don. Uh! Evropë e shitun, për veti veç mendon!” (Gj.Fishta, Poetit të vlertë, zotni Silvio Kranjçeviqit, f.24)

Koha e dytë: Zemërimi

Dhjetë vjet më vonë, më 1902, kur Fishta shkruan blenin e parë të “Lahutës së Malcis” (që pa dritën e botimit më 1904-5), zhgënjimi kthehet në akuzë: Evropa tashmë është “kurva e motit”. Ajo nuk e njeh as besën humane, as drejtësinë hyjnore (“Që i ra mohit Besës e Zotit”). Akuza vjen e shoqëruar me zemërim të thellë. Poeti pyet: “Po, a ky asht sheji i qytetnisë/ Me nda tokën e Shqipnisë/Për me mbajtë këlysht e Rusisë?” (Gj. Fishta, Lahuta e Malcis, f.167)

Jemi mësuar t’i interpretojmë këto tre vargje historikisht dhe kemi lënë jashtë vëmendjes atë çfarë poetikisht përcillet prej tyre. Të mos harrojmë se jemi te kënga e dytë (“Lufta”) e blenit të parë të “Lahutës… ” që mban titullin “Te Ura e Rrzhanicës” (osedhe “Marash Uci”). Në botimin përfundimtar të vitit 1937 të “Lahutës… ”, kjo këngë është e trembëdhjeta dhe mban titullin “Te Kisha e Shnjonit”. Pavarësisht renditjes dhe titullit tjetër, vargjet e saj nuk kanë pësuar asnjë ndryshim. Mesazhi i tyre poetik vjen me vlera njerëzore universale. Shqiptarët janë njerëz që me djersë e lot gjaku kanë mbrojtur trojet dhe familjet e tyre (“Për me mbajtë një grue te shpia S’cilës bukë i lypin fëmija Edhe i len ndoshta me qa Përse e mjera bukë nuk ka”).

Të tjerë janë ata që “sot me e nda duen copa-copa” Shqipërinë: ata për Zot kanë paranë (“Gjinde, s’cilës Zot i asht ari”). Dhe pas kësaj vjen pyetja akuzë “Përse?”, që duket se tingëllon njësoj si më 1902, kur u shkruan ato vargje (a më 1937 kur u përfshi përfundimisht në “Lahutë të Malcis”), ashtu edhe në ditët e sotme sa herë i lexojmë.

Koha e tretë: Britma

Edhe pasi kanë kaluar dy-tri dekada ose më tepër (nga 1892 dhe 1902), Fishta nuk ndryshon në përballjen e tij me Evropën, veçse zhgënjimi apo zemërimi i tij tashmë është kthyer në një britmë kumbuese: Evropa është një “mrrutë e ndytë shkërdhye me evrej t’Parisit e t’Londonit”. Me këto vargje nis poezia “Surgite mortui!” (Çohuni të vdekun!), përfshirë në botimin e dytë të vëllimit me lirika “Mrizi i Zanave” (Shkodër, 1924).

Fjalori i përdorur në këtë poezi dhe veçmas në këtë strofë të parë (“mrrutë e ndytë”, “shkërdhye”, “dreqi ia plasi të dy sytë”, “marren ma s’e njeh” etj.), është më se i mjaftueshëm për të kuptuar se qasjet e Fishtës me Evropën zhvillohen në të njëjtën kahe. Edhe shpallja e Pavarësisë, edhe krijimi i shtetit shqiptar, edhe lëvizjet që ka bërë poeti nëpër Evropë (edhe si sekretar i delegacionit të Shqipërisë në Konferencën e Paqes në Paris), edhe në SHBA, nuk e kanë zbutur zemërimin e tij. Përkundrazi. Është vetë realiteti shqiptar që ia amplifikon britmën: “… Mbaroi Kosova!… Janina humbi!… e ndoshta, Tepeleni… Shkoi Manastiri! Dibra edhe Gjakova!… Vendet ma t’mira ne na i mori shkjau, E, çka asht ma zi, ne vëlla me vëlla na ndau!”

Por, jo vetëm kaq. Britma që i del poetit tani nga shpirti i trazuar ka edhe një shkas tjetër. Ai ka kuptuar se vetë shqiptarët nuk e duan veten e tyre:

Çka bajnë shqiptarët?… Hanë fiq e kastraveca,
E pijnë mastikë e qesin petulla n’ujë;
E ngrihen rrugës e fryhen si gjeldeca;
E rrinë tue këqyrë udhës ushtarët e huej
Pale e kanë kësulën qyp ose kapelë,
A e ka uficiali kalin at a pelë.
(Gj. Fishta, “Surgite mortui!” (Çohuni të vdekun!), f.47)

A e ka “uficiali i huaj” kalin mashkull apo femër, është njësoj si të përgojosh sot në Tiranë një ambasador të vendeve të BE-së për makinën që ai nget apo për orën që mban në kyçin e dorës së tij të majtë: cilën ka më të shtrenjtë? Dhe më pas ta ndiesh veten të zhgënjyer (apo të zemëruar) dhe të shkrehesh në britma kundër vendit që aksh ambasador përfaqëson.

Ironia e Fishtës, kur përfshin edhe vetë rodin e poetit, nuk njeh kufij kohorë… /KultPlus.com

Evropa “merr frymë sërish”, fillojnë masat lehtësuese

Posted on by KultPlus

Shumë shtete evropiane fillojnë me masa më lehtësuese pas bllokimit total nga muaji i kaluar.

Pas dy javësh bllokim të plotë, pas pikut dramatik nga epidemia e koronavirusit, Spanja po përpiqet të rinisë jetën.

Disa aktivitete, të tilla si zyra, ndërtimi dhe industria do të rihapen, edhe pse nën masa strikte të higjenës dhe sigurisë.

Në vend të kësaj, shkollat, kinematë dhe teatrot, restorantet dhe baret vazhdojnë të jenë të mbyllura.

Rihapja e pjesshme, e vendosur nga një dekret i qeverisë Sanchez më 29 mars, parashikon masa strikte në vendet e punës, distancë, përdorimin e dezinfektantëve dhe maskave, kontrolle në rrugë, shpërndarjen falas të 10 milionë maskave në transportin publik për ata që nuk mun të shkojnë në punë me automjete private.

Italia

Atë që kemi arritur deri tani nuk duhet ta humbin, deklaroi kryeministri italian, Giuseppe Conte, i cili ka urdhëruar zgjatjen e bllokimit kombëtar deri më 3 maj.

Megjithatë, një pjesë e vogël e bizneseve, që janë mbyllur që nga 12 marsi, do të lejohen të rihapen sot.

Conte përmendi posaçërisht hapjen e librarive dhe dyqaneve të veshjeve për fëmijë, por raportet e mediave sugjerojnë se mund të përfshihen edhe lavanderi apo shërbime të tjera, përcjell albinfo.ch.

Austria

Nga 14 prilli (nesër), në Austri do të rinis rekuperimi i ngadaltë prej infeksionit nga koronavirusi. Do të rinisin punën dyqanet e vogla me sipërfaqe më pak se 400 metra katrorë, ato të vetë-shërbimit si dhe do rihapen çerdhet.

Qeveria ka parashikuar që nga data 1 maj mund të rihapen aktivitete të tjera tregtare dhe parukieritë kurse nga mesi i muajit maj priten të rifillojnë nga puna baret dhe restorantet.

Çekia

Republika e Çekisë ishte ndër vendet e para evropiane që lëvizi përkundrejt masave lehtësuese. Nga sot lejohen aktivitetet në natyrë, duke respektuar gjithmonë distancat e sigurisë. Disa dyqane tashmë janë rihapur, ndërsa nga muaji maj do rifillojnë punën aktivitetet prodhuese.

Norvegjia

Të mërkurën nis faza e dytë në Norvegji ku do të rihapen kopshtet dhe shkollat ​​fillore. Aktivitetet e prodhimit ende do të qëndrojnë të mbyllura, të paktën deri në muajin maj. Po deri në maj do rifillojnë punë edhe aktivitetet tregtare si edhe restorantet dhe baret.

Gjermania

Tani për tani, kufizimet në Gjermani mbeten në fuqi deri më 19 prill. Por diskutimi ka filluar për të lehtësuar kufizimet. Në Belgjikë dhe Finlandë, nga ana tjetër, ekspertët shkencorë po mendojnë për të hequr masat e karantinës por pa shpallur ende ndonjë datë.

A view of Drottninggatan- Queens Street in Stockholm, Sweden, Wednesday April 1, 2020. The coronavirus is not keeping people in Sweden at home even while citizens in many parts of the world are sheltering in place. (Fredrik Sandberg/TT News Agency via AP)

Evropa është e pandjeshme ndaj shkeljes së të drejtave të shqiptarëve

Posted on by Kult Plus

“Excelsior” ka botuar të shtunën e 26 prillit 1913, në faqen gjashtë, intervistën e Ismail Qemalit, zhvilluar në Champs-Elysées (Paris), pak kohë para se të nisej për në Konferencën e Londrës me qëllim mbrojtjen e interesave tona kombëtare. Intervistën mund ta lexoni si më poshtë:

Në dekorin modern dhe luksoz të një pallati të Champs-Elysées, Ismail Qemal Beu ngjason me një nga mjekët tanë të zonave rurale, me një fytyrë energjike, e rrethuar nga një mjekër e bardhë.

Kreu i qeverisë së përkohshme shqiptare, i cili u ndal disa ditë në Paris, para se të shkojë në Konferencën e Londrës, ende është nën ndikimin e emocioneve të shkaktuara nga lajmi i rënies së Shkodrës:

“Vërej me hidhërim, na thotë ai, se admirimi evropian shkon për malazezët, të cilët morën kryeqytetin tonë.

Dhe akoma më shumë, na fajësojnë për kërkesat tona! Unë e di se, në çdo kohë, mendimi i masave ka qenë në favor të fituesve, por ndjenja e së drejtës sonë duhet të mbizotërojë në mesin e diplomatëve.

Duhet të keni parasysh se na janë dashur vite për të shkundur zgjedhën turke, të cilës ne i kemi shkaktuar dhe shpejtuar humbjen e saj, për tu gjetur sot përballë çlirimtarëve më të zellshëm (etur) sesa shtypësit tanë të vjetër!

Në emër të lirisë së racave, malazezët hynë në luftë; A duan ata të na grabisin sot kryeqytetin tonë në emër të të njëjtit parim?

Megjithatë, Evropa qëndron e pandjeshme ndaj shkeljes së drejtave tona: ajo duket se na konsideron si disa fise sudaneze, të paaftë për tu qeverisur.

Gjithsesi, ne kemi dhënë prova të shkëlqyera për energjinë e racës sonë. Për shekuj me radhë, turqit kanë rekrutuar midis nesh zyrtarët më të mirë dhe ushtarët e tyre më të guximshëm.

Sot, të vetëm, të rrethuar nga ushtritë aleate, ne kemi ruajtur rendin, mbledhur taksat, formuar një milici, shkurtimisht, kemi siguruar jetën tonë të brendshme me burimet tona.

Ajo që na duhet tani është pavarësia e të gjithë territorit dhe kryeqytetit tonë, në mënyrë që, pa ardhur për të lypur në Evropë, të bëjmë Shqipërinë një shtet modern.

Natyrisht, ne do t’u kërkojmë vendeve fqinje këshilltarë dhe specialistë; ne do të jemi mirënjohës ndaj tyre për të na udhëzuar në fillimet tona, por ne duam të jemi vetëvetja, dhe nuk do të lejojmë që të ruhemi nga ndonjë fuqi.

Më akuzojnë se bëj lojën e njërës prej këtyre fuqive, por nuk është e ndaluar, mendoj, të tregoj ndonjë simpati për ata që na ndihmojnë, edhe nëse është për hir të interesit.” /darsiani//KultPlus.com

Folkloristët e izoluar të Evropës

Posted on by Kult Plus

Bajram Mjeku

Shqiptarët, populli më i izoluar në Evropë, edhe zyrtarisht nesër kremton Ditën e Evropës! Ky izolim ndodhi për mungesë të guximit qytetar, që solli klasën politike që kemi sot.

Kjo “elitë” politike, e cila solli korrupsion e krim të organizuar, zhvatje të pasurisë e varfëri të skajshme, depresion e pasiguri kolektive, ikje masive të të rinjëve deri në përmasat e mohimit të atdheut, ndodhi për fajin tonë dhe jo të Evropës. Jemi ne që tash njëzet vjet e mbajmë në këmbë prej qelqi, udhëheqjen më të padenjë që shqiptarët e kanë patur ndonjëherë në historinë e tyre. Pse nuk ndalemi një çast e të kujtojmë kush na përfaqëson, pastaj të marrim frymë thellë dhe ta gjykojmë Evropën?!
Kosova asnjëherë nuk ishte më e izoluar se sot dhe asnjëherë nuk kishte më pak miq në familjen evropiane se sot. Një fakt duhet ta kuptojmë një herë e mirë: Shqiptarët asnjëherë nuk ishin më injorantë e më indiferentë siç janë sot. Janë më pak të arsimuar se në vitet shtatëdhjetë, më pak të emancipuar se në vitet tetëdhjetë dhe shumë më pak atdhedashës se në vitet nëntëdhjetë. Çdo ditë shohim veten duke u fundosur në baltën e gjallë dhe bëhemi sikur nuk është duke ndodhur asgjë. Çdo ditë presim mrekulli nga Zoti, derisa nga gjithë popujt e Kontinentit të vjetër, më së paku besojmë në Zot.
Kujtojmë korrikun e vitit 2015, kur kancelarja gjermane Angela Merkel vizitoi kryeqytetin shqiptar. E lodhur nga dyndjet e shqiptarëve drejtë Evropës dhe nga servilizmi patetik i Qeverisë shqiptare, Merkel sikur humbi durimin e tha: Keni detin dhe malet! Edhe kaizeri gjerman Wilhelm II, më shumë se një shekull më parë mbi tavolinën e bisedimeve vuri dilemën: A janë shqiptarët të aftë për të qeverisur veten?!
Kur në nëntor të vitit 1989 ra Muri i Berlinit, shqiptarët provuan njëfarë pajtimi me Evropën. Kësaj radhe, sharjet i shndërruan në pendesë dhe përmes kësaj të fundit sërish dërguam mesazhin e urrejtjes kundër Evropës! Në vend se këtë ndërmarrje ta bënim përmes diplomacisë dhe botës intelektuale, edhe maskaradën e radhës e bëmë përmes folklorit. Këngën e kahmotshme “Oj Evropë oj kurva e vjetër” e zëvendësuam me një të re, e cila niste me vargun: “Ty Evropë po të shkruaj një letër!”. Për habinë e dyfishtë, kjo këngë dhe shumë këngë të tjera folklorike, editoriale e libra të këtij soji u pëlqenin shumicës! Prapë u ringjall epoka e çiftelisë, prapë “elita” intelektuale u fsheh në strofullin e vet dhe prapë folkloristët nisën ta kërcënojnë Evropën. 
Slogani “Duam Shqipërinë si gjithë Evropën”, lindi në qastet kur shqiptarët nisën të dalin nga kampi komunist. Vetëm atëherë kur “dëshirën” do ta zëvendësojmë me “përkushtimin” për Evropën dhe folkloristët do të zëvendësohen me vlera nacionale, Brukseli nuk do të jetë aq naks dhe do të na pranojë në familjen e tij./KultPlus.com

“Evropa do të bindet se shqiptarët i shërbejnë qytetërimit më mirë se çdo popull tjetër”

Posted on by Kult Plus

Abdyl Frashëri, lindi në vitin 1839 në fshatin Frashër të Përmetit, në Shqipëri e vdiq më 23 tetor të vitit 1892 në Stamboll të Turqisë. Ishte patriot dhe demokrat i shquar, një nga ideologët përparimtarë të Rilindjes Kombëtare Shqiptare e një nga udhëheqësit kryesorë të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, Hero i Popullit, shkruan KultPlus.

Ai ka lënë një thënie shumë të fuqishme, të shkruar dy shekuj më herët në kohën kur edhe jetoi dhe veproi, por çështja qëndron se sa kanë arritur figurat shqiptare ta vërtetojnë këtë thënie të rilindësit të shquar.

“Do të vijë një ditë kur Evropa do të bindet se shqiptarët i shërbejnë çështjes së njerëzimit dhe qytetërimit më mirë se çdo popull tjetër i lindjes”, ka thënë Abdyl Frashëri.

KultPlus ju sjellë disa figura shqiptare që kanë ngulitur emrin e tyre në skenat ndërkombëtare:

1. Nënë Tereza është një nga figurat më të mëdha botërore sa i përket humanizmit. Nënë Tereza ose Shën Tereza e Kalkutës (e lindur si Anjezë Gonxhe Bojaxhiu; 26 gusht 1910 – 5 shtator 1997) gjithashtu e njohur si Tereza e Bekuar e Kalkutës, Misionare e Bamirësisë,[ ishte një murgeshë katolike dhe misionare shqiptaro-indiane. Ajo lindi në Shkup, atëherë pjesë e Vilajetit të Kosovës në Perandorinë Osmane. Pasi kishte jetuar në Maqedoni për tetëmbëdhjetë vjet, ajo u shpërngul në Irlandë dhe më pas në Indi, ku jetoi pjesën më të madhe të jetës së saj.
Nënë Tereza themeloi Misionaret e Bamirësisë, një kongregacion fetar katolik, i cili në vitin 2012 kishte më shumë se 4,500 motra dhe ishte aktiv në 133 vende. Ato ofrojnë shtëpi për njerëzit që vdesin nga HIV/AIDS, gërbula dhe tuberkulozi; po ashtu ofrojnë ushqime, klinika të lëvizshme, programe këshilluese për fëmijët dhe familjet, jetimore, dhe shkolla. Nënë Tereza është nderuar me çmimet dhe nderimet më të larta, duke përfshirë: më 1962 Çmimin e Paqes Ramon Magsaysay dhe 1979 Çmimin Nobel për Paqe.

2. Ismail Kadare (lindur më 1936) përfaqëson një nga shkrimtarët shqiptar që me veprat e tij ka arritur të jetë i pranishëm në shumë vende e gjuhë të botës. Ai cilësohet si një ndër shkrimtarët më të mëdhenj bashkëkohorë. Ai shquhet kryesisht për prozë, por ka botuar edhe vëllime me poezi dhe ese. Deri më sot veprat e tij janë përkthyer në mbi dyzetepesë gjuhë të botës.
Ai ka fituar shumë çmime deri më tani, kurse për vite të tëra është një nga kandidatët për Çmimin Nobel për Letërsi. Në vitin 1996 Kadare u bë anëtar për jetë i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike në Francë. Në vitin 1992 u vlerësua me Prix Mondial Cino Del Duca; më 2005 fitoi Man Booker International Prize, më 2009 çmimin Princi Asturias për Artet, kurse në vitin 2015 Çmimin Jeruzalem, e çmime të tjera. Viteve të fundit, ai e ndan kohën e tij mes Francës dhe Shqipërisë. Me pëlqimin e tij, duke filluar nga viti 2015, fondacioni Mapo filloi të ndajë çmimin “Kadare” për letërsi.
Kadare njihet si shkrimtar i cili në veprat e tij në mënyrë të qëllimshme u shmang nga realizmi socialist, dhe si i tillë veprat e tij u përkthyen dhe u lavdëruan nga kritikët dhe lexuesit anembanë botës. Ai krijoi një vepër me karakter universal por që rrënjët i ka thellë në tokën shqiptare. Kadare konsiderohet nga disa si një nga shkrimtarët dhe intelektualët më të shquar evropianë të shekullit të 20-të, si dhe një zë universal kundër totalitarizmi.

3. Ermal Meta është një zë shqiptar, që gjatë gjithë kohës e ka pohuar faktin që vjen nga Shqipëria. Një vulë e suksesit të tij në muzikë konsiderohet bashkëpunimi i tij i fundit me Fabrizio Moro me këngën “Non mi avete fatto niente” që i nxorri ata triumfues në garën e të Sanremon 2018.
I lindur në Fier, Shqipëri, Meta u zhvendos në Bari, Italinë e Jugut, në moshën 13 vjeçare, së bashku me familjen e tij. Meta ka debutuar si kitarist i grupit italian Ameba4, që konkurruan në seksionin ‘Të sapoardhurve’ në Festivalin e Muzikës Sanremos 2006 me këngën “Rido … forse mi sbaglio”, përfshirë në albumin e tyre të vetë-titulluar, i cili u publikua në shkurt 2006. Pasi u bë një kompozitor për disa artistë italianë, kurse filloi karrierën e tij solo, duke nxjerrë dy albume në studio: Umano (2016) dhe Vietato morire (2017).
Në vitin 2007 Meta u bë këngëtari kryesor dhe kompozitori kryesor i grupit La Fame di Camilla. Albumi i tyre debutues, i titulluar thjesht La Fame di Camilla, u publikua nga Universal Music në vitin 2009. Grupi më pas solli edhe albume Buio e luce, duke përfshirë titullin të cilat konkurruan në seksionin e Festivalit të Sanremos Music 2010, dhe L’attesa (2012) të sapoardhurit. Grupi u nda në vitin 2013.

4. Ermonela Jaho është po ashtu një soprano shqiptare që ka performua në shumë opera të botës duke përfshirë Royal Opera në Londër, Metropolitan Opera në Nju Jork, Berliner Statsoper, ParisChamps Elysees-Teatro San Carlo di Napoli, Opera Kompania e Filadelfias, Opera e Marsejës, Arena di Verona, Teatro Verdi di Trieste, Teatro La Fenice,Teatri Capitoul de Toulouse, etj.
Ajo u lind në Tiranë, në vitin 1974. U largua në vitin 1993 nga Shqipëria për në Itali me një bursë studimi, dhe më pas iu desh ta realizojë ëndrrën e ngjitjes në skenë, përkrah artistëve të huaj. Ajo filloi mësimet e saj të të kënduarit kur ishte vetëm gjashtë vjeç. Pas përfundimit të studimeve në shkollën artistike “Jordan Misja” në Tiranë ajo fitoi një konkurs që i mundësoi largimin e saj në Itali për të përfunduar studimet në Akademinë “Santa Cecilia” në Romë. Pas përfundimit të studimeve për këndim dhe piano, ajo fitoi disa konkurse të rëndësishme, të tilla si: Giacomo Puçini në Milano Itali më 1997, Spontini International Ancona, Itali më 1998, në Rovereto Zandonai, Itali më 1999, këngëtarja më e mirë e Festivalit Wexford më 2000.

5. Rita Ora është një emër tjetër nga Kosova, që po le gjurmë në muzikën botërore me hitet e saj. Ajo është këngëtare dhe aktore nga Kosova, që është shpërngulur në moshën 1 vjeçare për në Britani të madhe. Ajo i ka sjellë disa hite botërore si “Hot Right Now”, “R.I.P” dhe së fundmi po kryeson top listat botërore me këngët e saj “Anywhere” dhe “For You”. Ajo ka qenë e nominuar në shumë festivale ndërkombëtare, ndërsa ka arritur t’i marr disa çmime si BMI Pop Awards, China Music Awards, Glamour Awards, MTV Music Awards e të tjera.
Po ashtu Rita Ora, asnjëherë nuk e ka mohuar vendlindjen e saj Kosovën. Kujtojmë se vite më parë Presidentja e Republikës së Kosovës, Atifete Jahjaga, e dekoroi atë si Ambasadore Nderi e Republikës së Kosovës në botë.

6. Dua Lipa është një nga emrat më të rinj në këtë listë, por që ka arritur të depërtoj me shpejtësi të jashtëzakonshme në industrinë e muzikës në botë. Ajo javën e kaluar rrëmbeu dy trofte nga “Brit Awards 2018”, si këngëtarja më e mirë dhe këngëtarja më e mirë debutuese. Dua Lipa (lindur më 22 gusht 1995) është një këngëtare tekstshkruese, dhe modele shqiptare, që jeton dhe vepron në Londër, Angli. Karriera e saj muzikore filloi në moshën 14 vjeçare, kur filloi të publikonte cover të këngëtarëve dhe artistëve të tjerë në YouTube. Në vitin 2015, ajo u nënshkroi me Warner Music Group dhe së shpejti lansoi këngën e saj të parë. Vitin e kaluar solli albumin e saj të parë “Dua Lipa”, kurse me këngën e saj “New Rules”, ajo u shpall si këngëtarja më e dëgjuar e vitit në Spotify./ KultPlus.com