Poeti dhe fabulisti, Zhan de la Fonten, lindi më 8 korrik 1621, në Château-Thierry në qytetin Aisne. Katër shekuj më vonë, fabulisti njihet në mbarë botën. Fama e tij bën që të konsiderohet një nga fabulistët më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Në Château-Thierry, La Fonteni është ende i pranishëm, katërqind vjet pas lindjes së tij, madje në zemër të qytetit ngrihet një statujë e shkrimtarit, një skulpturë simbol i dashurisë së tij për qytetin.
“Fabulat”, një sukses letrar që përshkon epokat.
Pas martesës me kushërirën e Rasinit, më 1647, La Fonteni filloi studimet për drejtësi dhe u diplomua nga Parlamenti i Parisit. Në 1664, e ndau kohën midis kryeqytetit dhe Château-Thierry, njëherazi është momenti kur bëri një hyrje të jashtëzakonshme në skenën letrare publike me përrallën e parë. Disa vjet më vonë, në 1668, u botuan gjashtë librat e parë të “Fabulave”. Suksesi qe i menjëhershëm dhe i gjithanshëm. Për akademiken Amine Maalouf, hijeshia e fabulave qëndron, para së gjithash, te gjeniu i shkrimtarit: “Aftësia për të thurur vargje në mënyrë kaq precize, kaq efikase, kaq të paharrueshme, mendoj se kjo është ajo që i bën të përhershme”. “Gjinkalla dhe milingona”, “Korbi dhe dhelpra”… Në tërësi, La Fonteni shkroi 243 fabula.
Puna e tij ishte e suksesshme në të gjallë, me 40 ribotime të përrallave. “Fabulën, ai e bëri një objekt tipik francez, me të cilin njësoheshim tërësisht. Francezët e njihin La Fontenin para se të njihnin Kodin e Autostradës”, – shprehet Patrick Dandrey, profesor në Sorbonne.
Asokohe, nuk ekzistonte e drejta autorit. Në moshën 55-vjeçare, i zhytur në borxhe, atij iu desh të shiste pasuritë e familjes dhe, në veçanti, shtëpinë e familjare në Château-Thierry në 1676. Më 15 nëntor 1683, ai u zgjodh në Akademinë Francese, në ulësen e Colbert-it.
Fabulat, të cilat paraqesin kafshë, shpesh frymëzohen nga ato të Ezopit, shkrimtarit antik grek.
Shkruar në vargje me një stil të përjetshëm, secila më vete është një perlë poetike dhe edukative. Ato janë përçuar brez pas brezi, te nxënësit e shkollave, duke memorizuar morale që nuk kanë humbur asgjë nga e vërteta e tyre. Megjithëse datojnë në shekullin e 17-të, “Fabulat” e La Fontenit, vijojnë të mbeten vepra ndërgjeneratash, kuptimet e ndryshme të leximit të të cilave, ofrojnë një rëndësi të theksuar pedagogjike.
Megjithëse nuk e siguroi asnjëherë favorin e Luigjit XIV, La Fonteni kishte dashamirës të shumtë pranë fronit dhe në gjirin e fisnikërisë. Ai lëvizte mes kishave, mjekëve, artistëve, muzikantëve dhe aktorëve, por ishin qarqet letrare që frekuentonte kryesisht.
Këto fabula vijojnë të na ngacmojnë imagjinatën, duke u shndërruar në themelin e moralit të gjithsecilit. Personazhet janë vizatuar me një delikatesë të jashtëzakonshme në pasqyrimin e psikologjisë dhe sjelljeve, e gjitha në një gjuhë kaq të thjeshtë, sa mund t’i lexojnë edhe më të vegjlit. Dhe çfarë mjeshtërie në rrëfimi! Në dy rreshta, ai paraqet kornizën, në katër paraqet intrigën; lexuesi nuk mund të shkëputet më nga historia e krijuar mjeshtërisht, e ushqyer nga një rrëfim që na zhyt në zemrën e veprimit. Shtoji kësaj dialogje plot jetë, një stërpikje diskrete humori, hera-herës dinak, por gjithmonë me natyrë të mirë dhe një moral të plotë me mendje të shëndoshë, duke përfituar kështu recetën për suksesin e pamohuar të një shkrimtari, i cili ishte i vetëdijshëm se duhej të ruante gjithë lirinë e tij: “Imitimi im nuk është skllavëri”.
Zhan de la Fonteni vdiq më 13 prill 1695, jo në “Château-Thierry”, por në Paris. U varros në varrezat “Saints-Innocents”. Pas Revolucionit, eshtrat, të supozuara si të tijat, u zhvendosën në varrezat “Père-Lachaise”, ku sot ngrihet vetëm një monument. / Konica.al / KultPlus.com
