Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit(MKRS) ka shkruar se edicioni i nëntë i FemArt-it do të mbetet gjatë në mendjen e artistëve dhe artdashësve, jo vetëm për llojllojshmërinë e aktiviteteve artistike, por edhe për natën e fundit të këtij edicioni.
Tutje MKRS ka shkruar se, gjashtë tetori ishte një natë që kaloi mes dhimbjes e krenarisë, pikëllimit e lutjes. “Dhimbje e thellë për vdekjen e artistit, fotografit dhe mikut Meddy Huduti, dhe krenarisë e mirënjohjes për bashkëpunimin me të”.
Artistët e nderuan Meddyn dhe publikun me një paraqitje të shkëlqyer në skenën e Teatrit Kombëtar me “Cabaret Night”, derisa interpretimi i “La vie en rose” nga Zana Berisha ishte dedikim i veçantë për artistin e veçantë. Meddy u përshëndet me FemArt me një minutë heshtje, duartrokitje, e shënime në librin e kujtimeve në sallën e Teatrit Kombëtar.
Ditë më parë vdiq fotografi i njohur Ahmed (Meddy) Huduti./KultPlus.com
Prishja e muralit “Shqiponja dy KRENAre” të artistes Orange Girl, e cila e ka realizuar në kuadër të ‘FemArt 9’ në Prishtinë, është konsideruar e papranueshme dhe një veprim i shëmtuar, përcjell KultPlus.
“Kujtdo që nuk mund të tolerojë mendimin ndryshe, i themi se artin nuk mund ta ndalni, mesazhin e tij aq më pak. Tashmë ai ka shkuar tek publiku është bërë pjesë e tij. Shqiponja do të qëndrojë krenare edhe nëse kjo nuk i pëlqen patriarkatit e mirëmbajtësve të tij”, ka shkruar festivali FemArt.
KultPlus ju sjell postimin e plotë të tyre:
Veprim i shëmtuar dhe i papranueshëm prishja e muralit “Shqiponja dy KRENAre” Veprim i shëmtuar dhe i papranueshëm është prishja e muralit “Shqiponja dy KRENAre” të artistes Orange Girl, e cila e ka realizuar në kuadër të FemArt 9 në Prishtinë. Kujtdo që nuk mund të tolerojë mendimin ndryshe, i themi se artin nuk mund ta ndalni, mesazhin e tij aq më pak. Tashmë ai ka shkuar tek publiku është bërë pjesë e tij. Shqiponja do të qëndrojë krenare edhe nëse kjo nuk i pëlqen patriarkatit e mirëmbajtësve të tij. Shqiponjat dy krenare janë vajza/gra krenare çdo ditë, çdo javë dhe muaj të çdo viti. Krenare që janë vajza dhe gra! Ndër vite shqiponja është paraqitur e përdorur duke i inkuadruar burrërinë, jo vetëm konceptuale, por edhe strukturore – shqiponja me muskuj dhe elemente tjera tendencioze dhe patriarkale në qasje, duke i mohuar kështu feminitetin e saj që shpërfaqet pikësëpari nga emri. Duke çmitizuar mendësinë seksiste, ne e nxjerrim në pah gjenezën matriarkale, fuqinë dhe elegancën e saj, anën femërore dhe rolin e gruas në ndërtimin e kombit shqiptar – të mohuar ndër vite. Po, shqiponjat dy krenare kanë gjokse dhe vaginë, thonj e qerpikë dhe janë krenare për gjininë, seksualitetin dhe orientimin seksual të tyre. Ky intervenim vjen si revoltë ndaj mendësisë patriarkale që i mvishet flamurit, jo vlerave kombëtare që i përfaqëson. Refuzojmë që ngjyra e kuqe të na simbolizojë vlerën tonë në atë “çarçaf” që ngritet dhe valëvitet nga burrat patriarkal që dhunojnë, shtypin e vrasin vajzat dhe gratë. Ngjyra e flamurit tonë le të mbetet ngjyra portokalli si revoltë që kundërshton dhunën ndaj nesh. Rreth flamurit të përbashkuar me shumë qëllime dhe shumë dëshira! Qëndrojmë krenare, me njëra tjetrën të dashuruara, si dy shqiponja krenare në flamur. / KultPlus.com
Me moton “F… Seksizmit” në ditën e katërt të festivalit “FemArt 9” u realizua konferenca “Adresimi i seksizmit, ngacmimit dhe ngacmimit seksual në Kosovë” me autore Ariana Qosaj-Mustafa, ku u synua diskutimi në lidhje me adresimin e seksizmit në media dhe në kulturë, në dy degë të gjera ku seksizmi ka arritur të jetë pjesë e përditshme e tyre, me ç’rast kryetarja e Komisionit për Administratë Publike, Pushtet Lokal, Media dhe Zhvillim Rajonal Daorsa Kica-Xhelili, themeluesja dhe kryeredaktorja e gazetës KultPlus Ardianë Pajaziti, regjisorja dhe prodekanja e Fakultetit të Komunikimit masiv në Kolegjin AAB Burbuqe Berisha si dhe gazetarja në Radio Televizionin e Kosovës Kaltrina Rexhepi-Dragusha, kanë ndarë sfidat, ballafaqimet dhe përvojat e tyre personale të cilat janë hasur qoftë në punë apo edhe në jetën e përditshme, shkruan KultPlus.
Duke pasur parasysh se artistë/e dhe aktivistë/e nga komunitetet lokale dhe ndërkombëtare mblidhen për të provokuar, frymëzuar dhe sfiduar në çdo mënyrë të mundshme realitetet aktuale seksiste, duke filluar nga shfaqjet, poezitë dhe vallëzimet, diskutimet dhe konferencat e deri në rebelime, një konferencë e tillë e dëshmoi pikërisht se të drejtat e grave duhet të trajtohen si të drejta të njeriut për të arritur barazinë politike, ekonomike, kulturore, personale dhe shoqërore. Andaj, nëpërmjet formës online dhe fizike, edicioni i 9-të i ‘FemArt’ po vazhdon të sjellë në Prishtinë aktivitete të ndryshme artistike e kulturore në mënyrë që publiku të jetë sa më pranë këtyre çështjeve aktuale që ndodhin çdo ditë në shoqërinë tonë.
Fillimisht, në rolin e moderatores nga festivali “FemArt”, Zana Hoxha nisi diskutimin në kuadër të panelit të titulluar “Seksizmi në kulturë dhe media” duke shpalosur pak për raportin e përgatitur dhe publikuar në organizatën ‘ArtPolis’ me autore Ariana Qosja Mustafa.
“Adresimi i seksizmit në media gjatë përpilimit të raportit sipas autores, Asociacionet e Mediave dhe Komisioni i Pavarur i Mediave kanë refuzuar që të përgjigjen dhe të jenë pjesë e këtij raporti e që në fakt pikërisht ato institucione duhet të jenë njëfarë lloj zëri i gazetarëve dhe pika lidhëse ndërmjet gazetarëve, institucioneve dhe mediave në Kosovë”, thotë Hoxha.
Tutje, kryetarja e Komisionit për Administratë Publike, Pushtet Lokal, Media dhe Zhvillim Rajonal, Doarsa Kica-Xhelili, ka ndarë përvojën e saj në lidhje me sfidat në të cilat ka kaluar si dhe mendimin në lidhur me atë se çfarë po ndodh në ditët e sotme në kuadër të seksizmit.
“Unë kisha një përvojë të drejtpërdrejtë dhe kjo nuk është as e para dhe as e fundit, për këtë jam e bindur. Ajo që vërej në Kosovë në përgjithësi është që zakonisht zëri i grave në Kosovë ka njëfarë tendence që të tentohet të zvogëlohet duke sulmuar aty ku supozohet që preken më së shumti pra në aspektin moral. Unë nuk e morra shumë seriozisht sulmin që më ndodhi mua për arsye se kur ke një mekanizëm sikur familja apo aspekti profesional, atëherë e ke pak më lehtë të ballafaqohesh me këto çështje”, thotë Xhelili.
Sipas saj, një mbështetje profesionale që duhet të vijë në familje konsiderohet luks dhe fare nuk do të duhej të ishte ashtu.
“Unë nganjëherë kam përshtypjen se reagimet po bëhen për tema për të cilat po vlerësohen se janë popullore. Në rastin tim mendoj se ka qenë shumë lehtë të reagohet për rastin tim e çka shohim vazhdimisht në media është një objektifkim i grave, një gjuhë seksiste duke filluar nga persona të cilat kanë pasur pozita kryesuese në media, duke vazhduar nga gazetarët, nga politikanë e deri tek fytyrat fetare në Kosovë”, përfundon Xhelili.
Ndërsa, regjisorja dhe prodekanja e Fakultetit te Komunikimit masiv në Kolegjin AAB, Burbuqe Berisha, foli rreth përvojës së saj në lidhje me adresimin në shkollim dhe pozitës së saj si drejtoreshë dhe sfidat që pasojnë pas.
“Si regjisore e parë që kam studiuar në fakultetin e arteve, njëri nga profesorët mu drejtua me pyetjen: ku ke parë femër regjisore? Fuqinë e gruas asnjëherë nuk e kanë krahasuar me atë të mashkullit, por në fakt regjisoret femra në teatër dhe në film janë shumë më të suksesshme se gjinia tjetër. Femrave gjithmonë iu mohohet e drejta. Ndërsa, përballja e dytë ishte nga një koleg pak më i vjetër se unë, kur e ka parë se statusi im ka ndryshuar nga studentja por unë gjithmonë i kam trajtuar me sportivitet sepse mu kanë dukur të parëndësishme”, thotë Berisha.
Sipas saj, ajo ka pasur një babë i cili rendin e femrave e ka pasur më të lartë sesa meshkujve e prandaj edhe veprimet seksiste asnjëherë nuk kanë qenë përshtypje për të.
“Pastaj në teatër kam pasur disa atakime të ndryshme. Ka mjaft gjëra me të cilat ballafaqohemi dhe vazhdojnë ende edhe sot. Ka pasur shumë ballafaqime të ndryshme dhe andaj edhe më ka shtyrë që të përkrahi tutje më shumë gjininë femërore dhe gjithmonë mos me leju që një femër e cila është në rrethin tim, të trajtohen në atë formë”, përfundon Berisha.
Po ashtu, themeluesja dhe kryeredaktore në gazetën KultPlus, Ardianë Pajaziti, ka folur rreth përvojës së saj si gazetare në një kohë ku gazetaria ka qenë një institucion i lartë, dhe jo vetëm.
“Në këto debate do të doja shumë që pjesë të jenë edhe meshkujt sepse gjithmonë po mbetemi brenda vorbullës së grave. Në vitin 1996, kur isha unë gazetare ka qenë shumë ndryshe dhe nuk mund të krahasohet fare. Me themelimin e KultPlus, kur ka pas raste për bashkëpunim atëherë njerëzit u çuditnin se unë isha një drejtoreshë femër, pra assesi me pranu se një grua e udhëheq një medium”, thotë Pajaziti.
Sipas saj, rasti tjetër ka ndodhur me Odën e Aferistëve ku një grua e përgëzoi atë sepse ajo nuk kishte menduar ndonjëherë se një punë kaq të mirë është duke u bërë nga një grua.
“Jemi në një situatë jo të lakmueshme. Në kohën kur e kam filluar gazetarinë unë kam menduar që gazetaria është një institucion i lartë që do ta edukojë shoqërinë kurse tash kemi ardhur në një pozitë që lexuesi është aq i sofistikuar për të edukuar pjesëtarët e një mediumi. Me KultPlus asnjëherë nuk ka ardhur në shprehje që të krijojmë diçka për klikime sepse ashtu jemi munduar që në bazë të kritereve që i kemi vendosur si redaksi, do të thotë që titujt bombastik apo fotografitë bombastike nuk janë pjesë e jona”, thotë Pajaziti.
Për Pajazitin, KultPlus është konsideruar një medium i vetëm që klikohet për tu lexuar d.m.th lexueshmëria e shikuesve qëndron shumë më shumë sesa tek mediumet e tjera.
“Mënyra e plasimit të lajmit në gazetën tonë, është me i thonë ‘Jo’ pares dhe të mirave materiale. Ky panel e ka një peshë shumë të madhe sepse seksizimi ekziston brenda kulturës dhe mediave dhe qasja e tyre vërehet shumë. Ne kemi ardhur në një pikë që rrjeti social Facebook konsiderohet tash si mediumi më i madh në nivel global ku shumica e mediave kanë ardhur në një pozitë ku çdo mendim i gjithsecilit dalin si një lajm me përmbajtje të gjuhës së urrejtjes vetëm për qëndrueshmërinë e tyre”, përfundon Pajaziti.
Kurse krejt në fund, gazetarja në Radio Televizionin e Kosovës, Kaltrina Rexhepi-Dragusha është shprehur se mediat krijojnë gabime shumë të mëdha, për të cilën duhet të luftohet për një ndryshim.
“Si një vazjë e re kur fillova punë me kontratë gjatë studimeve, unë kam dëshirë të vesh take dhe në punë kishin krijuar një përshtypje që gazetarja duhet të vishet shumë thjesht dhe me patika. Ishte fundviti në punë dhe dhurata ime nga një koleg ishin një parë papuqe të rrafshëta që nënkuptonte se taket e mia gjoja se po i pengonin atyre gjatë punës. Përshtypja e dytë tjetër ishte në Kuvend ku një koleg mu drejtua në pamjen time se si isha e rregulluar tej mase”, thotë Dragusha.
Sipas saj, mediat krijojnë gabime shumë të mëdha duke filluar nga gratë e pozitave nga më të ndryshmet e andaj ajo do të ishte shumë e lumtur që klikimet të mos vlerësohen aq shumë dhe të luftohet në këtë kuadër.
“FemArt” është festivali i parë feminist në Kosovë dhe më i madhi në rajon ku çdo vit mbledh rreth 200 artiste dhe aktiviste nga Kosova dhe Rajoni. Festivali ka arritur të përmbush qëllimin për të krijuar një atmosferë ku artistet ndihen të mirëpritura për të shfaqur artin e tyre, të frymëzuara nga tema shoqërore, si dhe të krijojë një platformë dinamike ku publiku mund të mësoj për problemet shoqërore me të cilat ballafaqohen gratë dhe vajzat në Kosovë, rajon dhe më gjerë.
Po ashtu, festivali përdoret si një platformë për inicimin dhe paraqitjen e ideve dhe krijimeve që sjellin përpara konceptet feministe dhe zhvillimin e tyre në Kosovë, si dhe evokimin e të drejtave të barabarta dhe ndërtimin e paqes ne rajon. / KultPlus.com
Me titullin ‘Marigona nuk e qëndis më flamurin’, artistja Ms. Indefinite, ka paraqitur në festivalin ‘FemArt’ performancën artistike e cila i është kushtuar Marigona Osmanit, 18-vjeçares nga Ferizaj e cila u vra nga partneri i saj, Dardan Krivaqa, shkruan KultPlus.
Artistja Ms.Indefinite, me anë të aktivizmit të saj artistik përmes video-performancave/instalacioneve, avokon për të drejtat e gruas në Kosovë.
Ms. Indefinite flet për KultPlus duke dhënë detaje për veprën e cila është realizuar në kuadër të ‘FemArt’ në oborrin e Gjykatës Themelore në Ferizaj.
“Video-performanca e titulluar “Marigona Nuk e Qëndis Më Flamurin” i dedikohet Marigona Osmanit, 18-vjeçares nga qyteti i Ferizajt e cila u vra në mënyrë mizore duke u dhunuar fizikisht për dy ditë rresht nga partneri i saj Dardan Krivaqa.” – thotë Ms.Indefinite për KultPlus.
Kjo video-performancë, shfaq vetë artisten duke qëndisur në flamurin kuq e zi në oborrin e Gjykatës Themelore në Ferizaj me mesazhin se e pamja e Marigonës do të qëndrojë e hapur në këtë ambient deri në shqiptimin e dënimit me burg të përjetshëm për dorasin që ia mori jetën.
“E pamja për Marigonen do të qëndrojë e hapur tek Gjykata Themelore në Ferizaj deri në shqiptimin e dënimit me burg të përjetshëm! Kurse Ngushllimi për kryeshnosh është Neni 173, pika 1.3 dhe 1.4 i Kodit Penal nr. 06/L-074 të Republikës së Kosovës.” – thotë artisja për KultPlus duke shpjeguar mesazhin e alegorisë artistike të kësaj vepre.
Ndërkaq, ‘Marigona Nuk e Qëndis Më Flamurin’ është prezantuar në ditën e dytë të festivalit ‘FemArt’, që organizohet nga Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis. Edicioni i sivjetëm, i cili ka temën ‘Fuck Sexism’, ka filluar të hënën dhe do të vazhdojë aktivitetet deri më 6 tetor.
Sot në kuadër të këtij festivali është hapur edhe ekspozita ‘Breathe’ e kuratorit Berat Bajrami.
Më poshtë KultPlus ua sjell performancën artistike ‘Marigona nuk e qëndis më flamurin’ nga artistja Ms.Indefinite:
Në ditën e dytë të festivalit ‘FemArt’ të organizuar nga Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis, është hapur ekspozita ‘Breathe’ nga kuratori Berat Bajrami, shkruan KultPlus.
Kjo ekspozitë, për shkak të pandemisë, ka ardhur për publikun në dy forma, ku artdashësit kanë mundur ta vizitojnë fizikisht në Galerinë e Fakultetit të Arteve dhe online në llogarinë e ‘FemArt’ në Facebook.
“Ekspozita ‘Breathe’ nderon jetën si tërësi, e shenjtëron atë, e si rrjedhojë ju përkulet shpëtimtarëve. Ekziston një problem i përbashkët, për pasojë ekziston një bashkësi e arteve. Fryma është përbashkuese. Abstraktja bëhet dëshmi, bëhet e paraqitshme, ajo që ishte e padukshme. Gjërat marrin kuptim tjetër, ndoshta të plotë në kohë izolimi. Ndonjëherë lindja e ka kundrejt vdekjen dhe e kundërta. Shkeputja është vazhdimësi dhe makthi shpesh bëhet realitet. Ështe kohë pandemie, çiftëzimi bëhet njëzim, kur lëvizja ndalon por vetëm për disa momente. Prapëseprapë forca të mbërthen, dhe gjithçka fillon e rrjedhë edhe njëherë si mëparshem.”- është e shkruar në hyrje të kësaj ekspozite.
Ekspozita ‘Breathe’, përvec kuratorit Berat Bajrami, përfshijnë vepra të tjera nga artistë si Renea Begolli, Luiza Thaqi, Ani Manana Matevossian, Lumturie Krasniqi, Ellen Frank, Butrint Morina, Suzanne Eind Gaskell, Ragini Upadhyaya, Lara Saget.
Ndërkaq, festivali ‘FemArt’ do të vazhdojë dëri më datë 6 tetor./KultPlus.com
Për gjashtë ditë me radhë edicioni i 9-të i FemArt do të sjellë në Prishtinë aktivitete të ndryshme artistike e kulturore, online dhe fizikisht.
FemArt 9 nis nesër rrugëtimin artistik në Prishtinë, që do të realizohet në shtatë lokacione nga 1-6 tetor, 2021. Ky edicion vjen nën moton “F… Seksizmit”.
”Ky vit ka qenë plot humbje jetësh, humbje ekonomike, trazira shpirtërore dhe emocionale. COVID-19 e ka bërë jetën më të vështirë në çdo dimension të mundshëm dhe njëkohësisht ka shfaqur logjikën dhe mekanizmat e kalbur të sistemeve aktuale shtypëse. Seksizmi, racizmi, queerfobia ndër të tjera shkaktojnë vdekje. Sikur të mos mjaftonte pandemia globale, lajmet për dhunën seksuale, dhunën në familje dhe diskriminimin në vendet e punës, në institucionet arsimore, në rrugë dhe brenda shtëpive na kanë shqetësuar të gjithëve. Këto fenomene na kanë revoltuar dhe në të njëjtën kohë nxitur për të krijuar e vepruar. Seksizmi dhe shtypja kanë qenë këtu për një kohë të gjatë tashmë, dhe padyshim që nuk ka qenë një kohë e këndshme”, thuhet në komunikatën për media.
Artistë/e dhe aktivistë/e nga komunitetet lokale dhe ndërkombëtare do të mblidhen për të provokuar, frymëzuar dhe sfiduar në çdo mënyrë të mundshme realitetet aktuale seksiste. Nga shfaqjet, poezitë dhe vallëzimet, diskutimet dhe konferencat, deri në rebelime, ne do të trajtojmë të drejtat e grave si të drejta të njeriut. Ne synojmë të mobilizohemi për t’ia futur seksizmit, si mënyra e vetme për të arritur barazinë politike, ekonomike, kulturore, personale dhe shoqërore.
FemArt 9 përkrahet nga:
Donatorët: Bashkimi Europian, Koalicioni i Kosovës për Pajtim, Ambasada e Suedisë në Kosovë/Agjencia Suedeze për Zhvillim Ndërkombëtar – Sida, Humanrightivism, Fondi për Zhvillim Komunitar – CDF, Kvinna till Kvinna, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Komuna e Prishtinës, UNFPA, Cfd, Agjencia për Barazi Gjinore, Ambasada Austriake, Ambasada Franceze, Koalicioni K10, KCSF, SDC
Përkrahësit Institucional dhe medial: Teatri Kombetar i Kosovës, Kuvendi i Kosovës, KultPlus, Pallati i Rinisë, Teatri Dodona, Teatri Oda, Fakulteti i Arteve – Universiteti i Prishtinës, Art Motion, Selman Networks, Dukagjini, mik-mik, Blue Taxi, Trosha.
Aktivitetet do të transmetohen drejtpërdrejt në mediat sociale dhe do të zhvillohen fizikisht me një numër të kufizuar vendesh bazuar në “Manualin për mbrojtjen kundër përhapjes së virusit COVID-19” të publikuar nga Ministria e Shëndetësisë, si dhe “Projektligjin për Parandalimin dhe Luftimi i Pandemisë COVID-19 “. Për prezencë fizike obligative është njëra nga nga këto dëshmi: 1. Certifikatë e vaksinimit të plotë kundër Covid-19; 2. Testi RT-PCR negativ për Covid-19 (72 orë maks.); 3. Testi i shpejtë antigjen negativ (48 orë maks.)./ KultPlus.com
Situata e përkeqësuar me Covid-19 dhe versioni Delta dhe masat e Qeverisë kanë bërë që Artpolis të marrë vendim për shtyrje të Festivalit FemArt për javën e parë të tetorit, transmeton KultPlus.
Më 1-6 tetor 2021 FemArt do të jetë sërish afër publikut me shfaqje, performanca, muzikë, poezi, ekspozita, punëtori, raporte e konferenca përmes edicionit të 9-të, që vjen me moton “F… Seksizmit”.
”Festivali FemArt do të mbahet me respektim të plotë të masave kundër Covid-19 dhe versioni Delta, e vetëm personat e vaksinuar do të mund të jenë prezent në këto aktivitete artistike.
Me ART kundër seksizmit, të VAKSINUAR kundër pandemisë”, thuhet tutje në komunikatën për media. / KultPlus.com
Artpolis – Qendra për Art dhe Komunitet ka bërë të ditur se festivali ndërkombëtar për artiste dhe aktiviste është shtyrë për shkak të situatës të përkeqësuar me Covid-19 dhe versionin Delta, përcjellë KultPlus.
“Masat e Qeverisë kanë bërë që Artpolis të marrë vendim për shtyrje të Festivalit FemArt për javën e parë të tetorit. Më 1-6 tetor 2021 FemArt do të jetë sërish afër publikut me shfaqje, performanca, muzikë, poezi, ekspozita, punëtori, raporte e konferenca përmes edicionit të 9-të, që vjen me moton “F… Seksizmit””, thuhet në njoftimin e tyre.
Festivali ‘FemArt’ do të mbahet me respektim të plotë të masave kundër Covid-19 dhe versioni Delta, e vetëm personat e vaksinuar do të mund të jenë prezent në këto aktivitete artistike. / KultPlus.com
Artpolis – Qendra për Art dhe Komunitet sjell edicionin e 9-të të festivalit të parë dhe të vetëm feminist në Kosovë dhe më të madhin në rajonin e Ballkanit, FemArt, në datat 20 – 25 shtator, 2021 me moton “F… Sexism”. Ky festival do të bashkojë të gjitha komunitetet nga mbarë bota në një vend për të krijuar dhe prezantuar artin e tyre, përcjell KultPlus.
Festivali FemArt është platformë ku artistët/artistet dhe aktivistët/aktivistet mblidhen për të revolucionarizuar artin ashtu që të transformojmë status quo-në duke shkatërruar normat e strukturat patriarkale, drejt një të ardhmeje më të mirë.
”Ne jemi këtu për të qëndruar, kështu që “F… Seksizmit”. Ne besojmë në barazi në mes njerëzve. Ne njohim, pranojmë, çmojmë, festojmë dhe mbështesim dallimet. Ne qëndruam në solidaritet me njëri-tjetrin në edicionin tonë gjatë vitit të kaluar. Ishte kohë reflektimi, mirësie dhe kujdesi më shumë se gjithçka tjetër. Këtë vit fuqia jonë krijuese është thirrur në veprim për të luftuar padrejtësitë në emër të dallimeve gjinore. Artistë/e dhe aktivistë/e nga komunitetet lokale dhe ndërkombëtare do të mblidhen për të provokuar, frymëzuar dhe sfiduar në çdo mënyrë të mundshme realitetet aktuale seksiste. Nga shfaqjet, poezitë dhe vallëzimet, diskutimet dhe konferencat, deri në neja dhe rebelime, ne do të trajtojmë të drejtat e grave si të drejta të njeriut. Ne synojmë të mobilizohemi për t’ia futur seksizmit, si mënyra e vetme për të arritur barazinë politike, ekonomike, kulturore, personale dhe shoqërore”, theksohet në komunikatën për media.
Në këtë edicion, siç theksohet tutje në komunikatën për media, festivali pritët që të demonstrojë fuqinë e veprimit kolektiv, mendimit kritik dhe rebelimit krijues. Ku do të prezantohetn shfaqje, ekspozita, kërcime dhe këngë, panele diskutimi, podkaste përmes të cilave do të diskutohet seksizmi në të gjitha format e tij. / KultPlus.com
Gra të suksesshme të profileve të ndryshme i bashkoj krijimtaria artistike, të cilat i diskutuan në panelin ‘’Artivizmi-Arti dhe solidariteti në kohë pandemie’’. Eliza Hoxha, Valdete Idrizi, Rajmonda Ahmetaj dhe Zana Hoxha shpalosën frymëzimin që patën në kampin e artisteve dhe aktivisteve, e cila u kurorëzua me publikimin e shkrimeve të tyre në një broshurë në edicionin e 8-të të Festivalit FemArt, shkruan KultPlus.
Pandemia bllokoj aktivitet kulturore në rrafshin global mirëpo, frymëzimet individuale veçse u rritën më shumë, duke ia dëshmuar botës edhe njëherë fuqinë dhe nevojën për art. Një adresë e bashkimit të këtyre krijimeve u bë kampi i artisteve dhe aktivisteve i organizuar nga ‘’ArtPolis’’. Qëndrimi i përbashkët në Kukaj në datat 26-29 qershor duke mbajtur sesione pune grupore për ushtrime të lëvizjeve skenike, shkrim kreativ, meditim e çlirim shpirtëror, i bëri aktivistet dhe artistet të ndjehen tejet mirë dhe të mbetet ky organizim përherë në mendjet e tyre.
Ato folën, shkruan, u paraqitën me gjuhën e artit, duke e sfiduar veten në çdo fushë, e duke u vetëmjaftuar nga ndjesia estetike që ndjenin. Të ndara në 4 grupe pune, krijuan një lidhje inspiruese e kreative mes vete, duke sjellur si përfundim 4 performanca artistike, 2 prej të cilave u dhanë premierë në FemArt si dhe shkrimet e tyre që adresonin çështje sociale dhe qëllimet e tyre. Fjalët e vargjet të cilat pasqyruan shpirtrat e tyre, u kthyen në një broshurë, e cila përmban një laramani të pikëpamjeve dhe u promovua përpara publikut në panelin e diskutimit në ditën mbyllëse të Festivalit FemArt.
Njëra nga organizatoret, Jetbardha Selmani për KultPlus tregoj se bashkimi në një kamp i 20 grave të cilat janë artiste e aktiviste do të mbetet një përvojë tejet e veçantë për to.
“Gjatë kohës sa kemi qenë në pandemi e kemi pa që është shumë e nevojshme t’i mbledhim artistet dhe aktivistet që ta realizojmë së bashku një kamp dhe për të mbledhur ide, që ato t’i kthejmë në krijime artistike, të performancave dhe paneleve”, shtoj tutje Selmani përgjatë promovimit të broshurës.
Nën moderimin e shkrimtarit Shpëtim Selmani, gratë ndanë përvojat individuale dhe kolektive artistike. Diskutimi filloj me fjalët e Selmanit, i cili fliste për dokumentimin e konteksteve sociale e politike dhe të kohës nga shkrimtarët e ndryshëm, teksa përmendi veprën ‘’Murtaja’’ të Albert Kamys, ndërkaq po të njëjtën kishin bërë edhe gratë, të cilat përmes artit kishin shpalosur edhe sfidat gjatë pandemisë.
‘’Ky kamp ka qenë shumë i rëndësishëm në shpërfaqjen e emocioneve, e reflektimeve që i kemi përjetuar secili në mënyrë individuale’’, tha Shpëtim Selmani.
Zana Hoxha, si themeluese e FemArt theksoj se iniciativa për këtë kamp kishte nisur me qëllim të arritjes së paqes e harmonisë, solidaritetit e inspirimit.
‘’Iniciativa për kampin e artisteve dhe aktivisteve ka ardhur si nevojë në vitet e kaluara që të bëhemi bashkë, ku qëllimi ka qenë të gjejmë forma të të krijuarit pa pasur një agjendë strikte për dhe rezultatet të vijnë natyrshëm’’, u shpreh Hoxha.
E rëndësishme në organizimin e këtij kampi për Zanën ka qenë mbledhja e artisteve dhe aktivisteve të cilat janë të lidhura me artit në mënyrë që të sjellin ndryshim në shoqëri.
Njëra ndër pjesëmarrëset në kamp ka qenë edhe aktivistja politike, Valdete Idrizi e cila përgjatë diskutimit tregoj se aty kishte shkruar e aktruar për herë të parë.
‘’Siguria që e ka dhënë kampi, ka krijuar hapësirën për t’u ndjerë shumë rahat dhe të shpalos e reflektoj për atë çfarë ndjej’’, u shpreh Idrizi.
Si politikane e cila ka rol në vendimmarrje, ajo premtoj publikisht se do të bëj maksimumin e saj në mënyrë që kampi të jetoj për shumë edicione dhe shumë gra të tjera të frymëzohen nga një atmosferë kolektive artistike.
Për të ndarë përvojën e saj, prezente ishte edhe këngëtarja, tanimë politikania Eliza Hoxha. Rrugëtimin me shkrim ajo e ka nisur pas rikthimit nga studimet në Belgjikë, të cilën e ka nxitur mos dokumentimi i gjërave në Kosovë. Kështu ajo tregon se ia kishte lënë vetes synim që të shkruaj për çështjet sociale në kontekst urban, jetën kulturore por edhe ndjenjat personale, dikur për të filluar edhe me tekstet e këngëve të saj.
‘’Shkrimi u bë një platformë ku unë mund të them atë çka mendoj, më brengos dhe më preokupon në raport me qytetin, veten; plotë gjëra që i kam bërë e që s’kam ditë me i sjell bashkë: muzikën, ekspozitat, të shkruarit, mendimin konceptual brenda një hapësire të përbashkët’’, tha Hoxha, duke theksuar se tani përmes artit e ka këtë fuqi të bashkimit.
Ajo beson se gërshetimi i artit dhe aktivizmit sjell një magji në vete dhe shtoj se ndjehet e mahnitur nga rrëfimet, çiltërsia dhe aktivitetet e përbashkëta përgjatë kampit.
Rajmonda Ahmetaj ishte mësuar me artin skenik por, jo edhe me pikturën e shkrimin të cilat i provoj për herë të parë në kampin e organizuar nga ‘’ArtPolis’’.
‘’Eksperiencë shumë e mirë, veç ideja me u mbledh në një vend dhe me i fol gjërat që janë shumë më të mëdha sesa ai vend, ishte diçka shumë e mirë”, vlerëson aktorja Ahmetaj.
Rajmonda beson se ky tubim i grave ishte qelizë e shumë gjërave të bukura, të cilat kanë filluar të dalin në pah dhe do të vazhdojnë këtë rrugëtim edhe tutje.
Përtej panelisteve, edhe gratë pjesëmarrëse në publik nuk lanë pa i ndarë përvojat e tyre. Natyra Kallaba, pikërisht në atë ambient ka nisur idenë e saj për sjelljen e një dimensioni ndryshe të gjërave në formën e një shfaqje. Jeta private dhe profesionale e një mësuese është tematika që ajo ka trajtuar, duke e marrë pikërisht këtë profil për shkak të imponimit të vazhdueshëm që iu bëhet vajzave ndër gjenerata për të zgjedhur këtë drejtim jetësor.
‘’Unë kam dashtë me tregu që një mësuese mund të ketë gjithçka që çdo kush mund të ketë. Me pasë një jetë të shthurur, dëshpërime e zhgënjime. Jemi mësuar gjithmonë me pa një mësuese perfekte, andaj ideja ime ka qenë që të hy më thellë atij profesioni dhe ta shohim më ndryshe”, theksoj Kallaba.
Në anën tjetër periudha jo e lehtë e pandemisë nuk kishte si mos të bëhej frymëzim artistik për dikë. Regjisorja Arlinda Morina në këtë kamp kishte nisur performimin e idesë së komedisë së saj ‘’covidi për covidin’’ ashtu siç ajo e quan, në të cilën tregohet periudha e mbylljes, stresi, ngrënia e tepruar, qëndrimi i gjatë në telefon dhe shprehi të tjera të karantinimit.
Broshura e cila doli në dritën e publikut përgjatë diskutimit mund të gjendet në faqet dhe ëebin e ‘’ArtPolis’’ dhe ‘’FemArt’’, teksa për kampin e artisteve dhe aktivisteve, organizatoret u shprehën se synojnë vazhdimësinë e organizimit ndër vite.
Në broshurë morën pjesë me shkrimet e tyre: Arta Lahu, Arta Mucaj, Aurita Agushi, Eliza Hoxha, Fitore Jashari, Linda Hyseni, Molika Maxhuni, Natyra Kallaba, Qëndresa Kajtazi, Rajmonda Ahmetaj, Sheqerie Buqaj, Teuta Gashi, Uresa Ahmeti dhe Valdete Idrizi./KultPlus.com
Dy gra të cilat kanë lënë vendet e zhvilluara në të cilat kanë studiuar dhe janë kthyer në Kosovë për të kontribuar nëpërmjet aktivizmit të tyre, janë bashkuar në podcastin e radhës të Festivalit FemArt. Liza Gashi dhe Luljeta Aliu ishin folëset e episodës së 6-të, me temën “Me ni Lule S’çel Pranvera; me Kam e Dur, Bashkë e Përpara”, shkruan KultPlus.
Aktivizmi social që transformon dhe i jep zë kërkesave të duhura simbolizohet si “pranverë”, ndërkaq ata individët të cilët mbrojnë interesat e shoqërisë vijnë si “lule” në këtë episod të Podcast. Mirëpo, mesazhi kryesor që kuptohet edhe nëpërmjet titullit është se nuk mund të kemi shoqëri të shëndoshë pa aktivizimin e grupacioneve më të gjera.
Liza Gashi si inovatore, sipërmarrëse, bashkëthemeluese e platformës kosovadiaspora.org, themeluese e “germin” dhe ish zv.ministre në detyrë në Ministrinë e Diasporës në Qeverinë Kurti dhe Luljeta Aliu si themeluese e iniciativës për barazi dhe drejtësi “Inject”, aktiviste e shoqërisë civile dhe e mbijetuar e dhunës në familje që pati ngritur zërin kundër këtij fenomeni, ishin dy folëset të cilat diskutuan tema të ndryshme, duke ndarë përvojat e tyre.
Luljeta Aliu filloj rrëfimin e saj të aktivizmit social, duke shpalosur punën e iniciativës “Inject”. Fokusi kryesor i tyre janë ato të cilat nëpër kohë janë neglizhuar më së shumti, gratë, duke qenë grupi më i madh që cenohet në popull. Mirëpo, përfitimet nga kjo iniciativë shkojnë përtej këtij grupi, sepse përmes saj luftohet diskriminimi strukturor dhe institucional edhe i pjesëve të tjera të shoqërisë.
“Si fushë të dytë e kemi pjesën e parandalimit të dhunës në familje dhe qasjen në të drejtën pronësore të qytetarëve, e sidomos të grave të cilat janë diskriminuar në mënyrë të skajshme në prokurori apo gjykata”, shton Aliu, e cila vet nëpërmjet raportimit në institucione të dhunës në familje është bërë një zë i kësaj tabuje.
Aktivizmi në Kosovë sipas saj ka ndërruar, kur më parë adresa për ngritje të zërit për një çështje ka qenë vetëm rruga me pankarta në duar, sot ekzistojnë edhe mekanizma dhe forma të tjera.
“Kemi arritur në një stad tjetër të intervenimit dhe protestës. Kjo është rezistencë ndaj dukurive negative, ku ti nuk ki nevojë vetëm me dal direkt por, e ushqen sistemin me propozime për ndryshime konkrete”, shton themeluesja e “Inject”.
Për të, evolucioni shoqëror ka ardhur nga gratë, duke qenë kategori e cila krizat shoqërore i kanë vuajtur më së shumëti. Mirëpo, edhe aktivizmi i grave shpesh di të jetë i padrejtë në aspektin e mjeteve në dispozicion.
“Duhet të dimë se për aktivizimin kemi nevojë për pajisje me resurse dhe kemi nevojë që vajzat e reja t’i aftësojmë. Meqë aktivizmi është fatkeqësisht si çështje e elitave, shpesh herë ata që janë më afër resurseve ekonomike, arsimore, organizatave, kanë dëgjuar për një temë, aktivizohen për të, ndërkaq pjesa tjetër mbetet jashtë, ndërkaq ne kemi nevojë pikërisht për ato pjesë”, u shpreh përgjatë podcast-it Aliu.
Rrugëtimi si aktivist sipas Luljetës duhet të nis me identifikimin e problematikës dhe gjetjen e një terreni të përshtatshëm për veprim. Ndërkaq ajo kritikoj pjesëtarët e shoqërisë civile të cilët nuk punojnë për të zgjedhur një problematikë të shoqërisë por, zgjerohen tej mase, përtej kompetencave vetëm për përfitime vetanake.
“Në Zvicër jeta kishte me qenë shumë më e mirë ose puna ime me organizata të huaja që kam punuar më parë ia kish vlejt shumë më shumë materialisht, por kur ti me të vërtetë dëshiron të ndërrosh diçka, ki vazhdimësi”, shpjegon Aliu, duke theksuar se individi nuk mashtrohet në këtë rast pas mundësive afatshkurte.
Në anën tjetër, Liza si një vajzë e shkolluar jashtë vendit e vlerëson si shumë të madh kontributin e mërgimtarëve për Kosovë. Kjo ka qenë edhe arsyeja pse ajo ka nisur me platformën për diasporë.
“Problemet të cilat i targëtoj në kuadër të aktivizmit tim shoqëror kryesisht kanë të bëj me fuqizimin e të rinjve dhe me targetin e një grupi që është shumë i rëndësishëm për Kosovën, që nuk ka qenë prezentë në diskursin publik, është diaspora”, nisi rrëfimin e saj Liza Gashi.
Pavarësisht etiketimeve si “shaci” për mërgimtarët, ajo thekson se pikërisht ata janë mbajtësit e paqes sociale të Kosovës. Ajo e ka nisur këtë platformë bashkë me disa miq, por që gjatë rrugës iu janë bashkuar edhe shumë të tjerë, madje edhe të huaj. Platforma ka qenë në gjuhën angleze, në mënyrë që të tjerët të njoftohen.
Si gjeneratë që ka përjetuar periudhën e protestave dhe rezistencës së Kosovës, sot ajo këtë tipar të atëhershëm e ka kthyer në aktivizëm, duke bërë një ndërlidhje mes përvojave që ka marr jashtë dhe kanalizimit të energjisë së saj këtu.
“Aktivizmi im lidhet prej pas luftës në Kosovë, prej formimit akademik. Më shumë ka të bëj me një botë të rezistencës së brendshme që ka krijuar një format që refuzon ta pranoj status quo-në, e cila menaxhon shoqërinë e pa avancuar”, vazhdon tutje Liza.
Ajo thotë se është një dashuri e pakushtëzuar të sjell një shoqëri të avancuar, teksa nuk është e interesuar të shoh “lulet” nga “farat” të cilat i mbjell sot por, të përqendrohet në mbjelljen e tyre.
“Ndonjëherë ki politikbërës të cilët e kanë vullnetin, dëshirën por s’e kanë njohurinë, ndonjëherë ki aktivist të cilët e kanë pasionin, energjinë por nuk e dinë mekanizmin të cilin duhet me përdor, mandej e ki policinë që e ka formatin qysh ekzekuton një aksion por, nuk e kupton pse të paragjykon.”
Tutje ajo u shpreh se kemi shoqëri shumë po kemi pak empati.
“Edhe kur fillojmë të ngrisim zërin, shpesh fillojnë me të etiketu, kur unë avokoj për të drejtat sociale ekonomike të diasporës shqiptare, njerëzit më thonë“, qy kjo cika e diasporës” ose “a ke ardhë me u martu”.
Ndërsa Luljeta u shpreh se nuk duhet pasur frikë për asgjë: Rrëzohuni por zgjohuni prapë, kjo është madhështia.
“Sa ma shumë te jeni me veten dhe të reflektoni, sepse shpesh e neglizhojmë të brendshmen duke dashur të jemi super-star brenda një kohë të shkurtër, por është e kuptueshme edhe kjo sepse me një shoqëri ku ti shikon progres shumë vertikal shumë të shpejtë për shokët e shoqet sepse ata janë fëmijë të politikanëve, biznesmenëve, atëherë ndjehesh i dëshpëruar sepse thua si është e mundur unë po punoj kaq shumë, po aktivizohem kaq shume e nuk po ja dal. Është e rëndësishme të reflektojmë të brendshmen, personalja reflekton publiken dhe jo gjithmonë duhet me qenë të dukshme, ndonjëherë edhe me mbjell një fidan pa i tregu askujt është kontributi ynë në planetin tokë”, përfundoi kështu Luljeta. / KultPlus.com
Njohja, pranueshmëria, respekti e dashuria ndaj vetes, kurajoja për të kundërshtuar shoqërinë në këmbim të asaj çfarë dëshiron individi të jetë dhe plotë tema tjera të cilat kanë pikënisje unin, u diskutuan në episodin e 5-të të podcastit të FemArt në mes të moderatores Uresa Ahmeti dhe psikologes Elvira Haxhiaga, nën temën “Qysh me e dashtë veten që me e dashtë edhe tjetrin?”, shkruan KultPlus.
Podcasti i parë feminist “FemART Podcast: Feminism 101” është realizuar në kuadër të edicionit të 8-të të Festivalit FemArt, i cili këtë vit erdhi para publikut me moton “Solidariteti dhe Qëndrueshmëria”. Nën autorësinë dhe moderimin e Uresa Ahmetit, ky podcast vie me 6 episode, e që në secilat prej tyre trajtohen tema sociale dhe aktuale.
Mysafirja e episodit të 5-të të Podcastit ishte psikologia dhe pjesëtarja e komunitetit LGBTI, Elvira Haxhiaga, e cila një pjesë të jetës së saj e ka kaluar në Suedi, ndërkaq që 5 vite jeton dhe vepron në Kosovë duke punuar me njerëz rreth shëndetit të tyre mental dhe emocional.
Podcasti “Qysh me e dashtë veten që me e dashtë edhe tjetrin?”, kishte tematikë njohjen dhe pranimin e vetes, që dikur do të shndërrohej në komunikimin të mirëfilltë me tjetrin. Përderisa diskutimi filloj me kërkesën e moderatores që folësja ta prezantoj veten, Elvira Haxhiaga nisi rrëfimin e saj duke thënë se do të filloj të tregoj nëse e do veten dhe çfarë ka bërë për ta arritur këtë dashuri deri më tani.
Shëndetin mental në Kosovë, Haxhiaga e vlerëson se është lënë pas dore, teksa tregoj përvojën e saj se në Skandinavi përpara fillimit të rrugëtimit psiko-terapeutik për të tjerët, ajo vet iu është nënshtruar terapisë një vjeçare, rregull ky që ua mëson qasjen e duhur psikologëve.
Për një shëndet mental të mirë, Haxhiaga thotë se ne duhet ta tregojmë të vërtetën sepse fshehja e saj te ne shkakton “mbeturina”, ashtu siç ajo iu qaset gjërave të cilat i heshtim në brenditë tona. Ndërkaq shfaqja e këtyre “të fshehtave” sipas saj na bën që të shërohemi.
“Sa më shume gënjejmë, mbajmë sekrete, nuk e tregojmë të vërtetën, më shumë do të sëmuremi, më shumë kemi me vdek para kohës”, shprehet psikologja Haxhiaga.
Kujdesi ndaj vetes duhet të jetë prioritet i individit sipas Haxhiagës. Këtë mund ta bëj nëpërmjet ndjekjes të asaj që i pëlqen personit dhe jo shoqërisë, madje edhe duke e shpërblyer veten me kohë e dhurata të ndryshme.
“Kur e shtroj pyetjen se çfarë ke bërë sot që të ndjehesh mirë, askush nuk e kupton, sepse askush si ka pyet “si je sot?”, “çka po bën për veten tënde”. Është e jashtëzakonshme kjo pyetje dhe pastaj s’e dinë përgjigjën”, vazhdon tutje Elvira.
Përgjatë diskutimit ajo shprehi ndikimin e orientimit seksual në raport me shëndetin mendor, duke thënë se në shoqëritë të cilat kanë rregulla strikte për gjininë, është e vështirë pranueshmëria e vetes.
“Krijimi i identitetit varet nga individi në çfarë rrethana kalon dhe a ka presion për të qenë një identitet i caktuar. Vetëm të menduarit ndryshe mjafton për të pasur presion, e lëre me nëse ke preferenca për gjininë e njëjtë”, u shpreh ajo, duke folur për vendin tonë.
Mirëpo, çështja identitare për Elvirën mbetet e shtresuar në shumë hallka të cilat ndikojnë drejtpërsëdrejti, duke nisur qysh në familje.
“Në Kosovë është shumë e vështirë të punosh dhe ta pranosh veten sepse këtu askush s’na mëson si ta pranojmë veten, jemi të rrethuar me njerëz që askush s’e ka pranuar veten, as babai, as nëna, as gjyshja. Andaj, i takojmë krejt njerëzit agresiv, të dëshpëruar, të hidhëruar, në ankth e në depresion e pikërisht ata duhet të na rrisin”, shpjegoj Haxhiaga.
Ajo vazhdoj duke thënë se tragjedia më e madhe e jona si komb mbetet se ne këshillohemi nga njerëzit e dështuar, që si proces pastaj kthehet në gjeneratë të dështuar, ndërkaq për ta kundërshtuar këtë fenomen duhet personi të ketë fuqi të madhe.
Një tjetër temë e prekur përgjatë këtij podcasti u bë edhe seksizmi. Elvira i sheh si seksiste shikimet në rrugë, ngacmimet që bëhen me fjalë të ndyta, me vende edhe shakat familjare, të cilat gjuhen kundër gruas. Ky fenomen negativ, sipas Elvirës, në shoqërinë tonë shfaqet në familje, rrugë, madje edhe në institucionet ku punojmë.
“Mashkullit i kanë jap të drejtat ta ngacmojë një femër, ose t’i thotë bëje ose mos e bëj këtë, madje edhe të vendos ai për jetën e dikujt tjetër. Seksizmi shfaqet në atë relacion saqë gruaja bie aq poshtë e kërkon ndihmë, sepse është në depresion, ndjehet e lënduar dhe e dëshpëruar”, shtoj tutje Elvira Haxhiaga.
Seksualiteti i gruas në Kosovë nuk ekziston sipas saj, ndërkaq prezente janë vetëm dëshirat dhe preferencat e mashkullit. Elvira vazhdon duke thënë se nëse gruaja merr hap që t’i shpreh ato, ajo do të poshtërohet, pështyhet madje as s’do të pranohet në familje. Rëndësi të madhe në këtë mes ka edukimi që prindërit ia falin fëmijës, e cila ndikon pastaj në perceptimet e individit.
Shprehja e ndjeshmërisë së brendshme shpesh është e përcaktuar nga normat shoqërore. Vijat e kuqe për ndarje gjinore ekzistojnë edhe për të qajturit. Përderisa gruaja shihet si e butë dhe të qajturit për të është normale, burrat steretiopizohen se nuk duhet të derdhin lot. Sipas Elvirës, duke qajtë ne e lirojmë emocionin dhe marrim frymë më lehtë.
“Trupi është aq i mrekullueshëm saqë vet e di kur duhet të qahet e kur jo, nuk kemi nevoje me ia ndal procesin. Ndërkaq, për të pasur një trup të shëndoshë, duhet të kemi një mendje të shëndoshë, në këtë rast ta dimë se nëse e bëj këtë do të ndjehem kështu, nëse e neglizhoj veten do të ndjehem keq”, sqaron tutje psikologja Elvira Haxhiaga.
Krijimi i solidaritetit dhe qëndrueshmërisë në mes komuniteteve është tejet i vështirë, ndërkaq arsyeja për këtë ndarje sipas Elvirës qëndron në ego, e cila i shkëput bashkëpunimet.
“Arsyeja pse jemi të ndarë është sepse s’e duam veten, aq shumë e urrejmë veten saqë as tjetrin s’mund ta durojmë. Sa ma shume që se do veten aq më shumë ke ego, kur ki ego nuk mund të bashkëpunosh”, thotë ajo.
Haxhiaga tutje vazhdon duke thënë se duhet të kemi komunikim më shumë, mirëpo që në fakt ne nuk dimë ta bëjmë këtë, sepse ne vetëm bërtasim. Nuk e dëgjojmë tjetrin për ta kuptuar por, për t’u përgjigjur.
Në fund të podcast u shpreh mungesa e vetëdijes në hallka të thella të shoqërisë, duke përfshirë familjen, socialen, politiken. Mirëpo kontributi i një personi do të krijoj një lëvizje, e cila dalë ngadalë do të kthehet në ndryshim./KultPlus.com
Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi mori pjesë në publikimin e raportit “Drejt solidaritetit dhe bashkëpunimit – Analizë mbi përfaqësimin e grave në shoqëri civile, media dhe institucione të kulturës në Kosovë” i punuar nga Gresa Rrahmani dhe mbështetur nga Artpolis, i cili u publikua në kuadër të festivalit FemArt – festival ky i mbështetur financiarisht nga Ministria e Kulturës Rinisë dhe Sportit.
Ky festival arritur përmes artit të mirë dhe cilësor të njihet edhe ndërkombëtarisht të krijuar nga artistet dhe aktivistet me qëllim të fuqizimit të grave dhe vajzave në njohjen e të drejtave të tyre të plota për arritjen e barazisë politike, ekonomike, kulturore, personale, dhe shoqërore.
Solidariteti si parim i mbështetjes së ndërsjellë në mes grave dhe vajzave, artisteve dhe aktivisteve që punojnë për barazinë gjinore dhe të drejtat e grave. Qëndrueshmëria si aftësi për t’i bërë ballë fatkeqësive, traumave dhe sfidave duke u ngritë në këmbë sa herë rrëzohemi e duke e ngritë zërin sa herë që mundohen të na heshtin.
Në fjalën e saj, Ministrja Dumoshi tha se në këtë kohë pandemie jemi ballafaquar me shume sfida por se ministria është munduar ta menaxhojë sa më mirë situatën me ato mundësi dhe kapacitete që MKRS-ja ka pasur.
“Nëse e shohim historikisht rolin e gruas në shoqërinë tonë lë për të dëshiruar shumë. Ne kemi gra të cilat janë të gatshme të bëhen udhëheqëse dhe t’i marrin përsipër detyrat dhe përgjegjësitë e tyre, po ashtu kemi edhe prej atyre të cilat janë të përgatitura jashtëzakonisht mirë por që nuk kanë ndonjë pozitë me përgjegjësi. Pra, ato duhet të vetëdijesohen dhe të kërkojnë që të marrin pozita udhëheqëse sepse aty ku menaxhojnë gratë, sukseset janë më te mëdha”, tha mes tjerash ministrja Dumoshi.
“Në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, janë të punësuar rreth 579 punëtorë. 252 prej tyre janë gra. Gjithashtu kemi 3 drejtoresha dhe kemi edhe udhëheqëse të divizioneve të ndryshme në sport kemi 50 % gra”, sqaroi tutje ministrja, duke u shprehur se edhe në kabinetin e saj, ka të angazhuara gra.
Ministrja tha se gratë duhet të jenë më kërkuese dhe nëpërmjet deputeteve dhe zëri i avokimit të jetë më i madh për rolin e gruas.
Ne në ministri po punojmë që të kihet një kujdes më i veçantë për gratë, sidomos ato që angazhohen në artet performuese, që me ligj të rregullohet edhe koha e pensionimit të tyre.
Ministrja Dumoshi foli edhe për përkrahjen për organizatat kulturore nëpërmjet subvencioneve që ministria ka dhënë këtë vit, duke ua lehtësuar sadopak skenës së pavarur të kulturës në Kosovë që të mund t’i tejkalojnë vështirësitë që i kanë goditur për shkak të pandemisë. / KultPlus.com
Për herë të tetë, Qendra për Art dhe Komuniteti ‘Artpoli’, organizon ‘FemArt’, Festivalin ndërkombëtar për Artiste dhe Aktiviste në Prishtinë, duke filluar nga data 15 tetor e që do të vazhdoj deri më 20 tetor, kësaj radhe me moton ‘Solidaritet dhe Qëndrueshmëri’, shkruan KultPlus.
FemArt është festivali i parë dhe i vetëm feminist në Kosovë, njëherësh edhe më i madhi në rajonin e Ballkanit që vazhdon të bashkojë artistë dhe aktivistë nga e gjithë bota në zemër të Kosovës prej vitesh.
Ky vit i vështirë ka shkaktuar shumë ndryshime në plane, për festivale dhe organizime tjera të ndryshme, për shkak të pandemisë Covid-19, përderisa FemArt pas një pune të madhe dhe me sfida, në këtë edicion të jashtëzakonshëm, do të jetë festivali i parë i organizuar në mënyrë të drejtpërdrejtë me publikun në vitin 2020 në Kosovë dhe do të përfshijë më së shumti artiste/ë vendor sesa ndonjë edicion tjetër i FemArt-it deri tani.
Moto e festivalit FemArt 2020 “Solidaritet dhe Qëndrueshmëri” synon solidaritetin si parim të mbështetjes së ndërsjellë në mes grave dhe vajzave, artisteve dhe aktivisteve që punojnë për barazinë gjinore dhe të drejtat e grave dhe qëndrueshmëri si aftësi për t’i bërë ballë fatkeqësive, traumave dhe sfidave duke u ngritë në këmbë sa herë rrëzohemi e duke e ngritë zërin sa herë që mundohen të na heshtin.Duke e pasur parasysh ndikimin e krizës financiare të shkaktuar nga pandemia, sidomos në fushën e artit dhe të kulturës, ishte shumë e rëndësishme që ne të krijojmë hapësirë, mbështetje financiare dhe mjedis të sigurt për 160 artistet/ët, aktivistet/ët dhe të rinjtë që do të marrin pjesë në edicionin e 8të të Festivalit FemArt 2020. Pjesë e festivalit do të jenë edhe 20 vullnetare/ë, të reja e të rinj, pjesëtare/ë të të gjitha komuniteteve që jetojnë në Kosovë, që ta ngritë pjesëmarrjen e rinisë në çështjen e forcimit të rolit të gruas në Kosovë dhe rajon, dhe të drejtave njerëzore në përgjithësi, si dhe ndarjen e përvojave.
Aktivitetet që e karakterizojnë këtë edicion janë: 2 ekspozita, 2 koncerte, 1 publikim i raportit, 1 konferencë ndërkombëtare, 3 panele diskutimi, 1 publikim i broshurës, 6 shfaqje/performanca teatrale, 2 dans teatër, 3 punëtori, 10 filma, 6 podcast.
Ky aktivitet zhvillohet në përputhje me “Manualin për mbrojtje nga përhapja e virusit COVID-19” të publikuar nga Ministria e Shëndetësisë, si dhe “Projektligji për prandalimin dhe luftimin e pandemisë COVID-19”. Kërkohet nga të gjithë pjesëmarrëset/sit të respektojnë të gjitha masat për mbrojtjen nga Covid-19 duke mbajtur maskat dhe distancën.
Fesitvali FemArt, tashmë i njohur edhe ndërkombëtarisht, një festival ky me karakter feminist, ka lajmëruar se do të zhvillojë edicionin e tetë i cili do të mbahet në datat 15 deri me 20 tetor të këtij viti, shkruan KultPlus.
FemArti është festival i cili ka arritur që përmes artit të mirë dhe kualitativ të krijuar nga artistet dhe aktivistet të fuqizojë gratë dhe vajzat në njohjen e të drejtave të tyre të plota me qëllim të arritjes së barazisë politike, ekonomike, kulturore, personale, dhe shoqërore.
Moto e festivalit FemArt 2020 është “Solidariteti dhe Qëndrueshmëria”.
Solidariteti si parim i mbështetjes së ndërsjellë në mes grave dhe vajzave, artisteve dhe aktivisteve që punojnë për barazinë gjinore dhe të drejtat e grave. Qëndrueshmëria si aftësi për t’i bërë ballë fatkeqësive, traumave dhe sfidave duke u ngritë në këmbë sa herë rrëzohemi e duke e ngritë zërin sa herë që mundohen të na heshtin.
Koncepti dhe formati i festivalit FemArt këtë edicion ka ndryshuar si rezultat i përballjes me COVID-19. Në solidaritet dhe përkrahje FemArt do të sjellë krijime artistike origjinale nga artistet dhe aktivistet e vendit.
Përgjatë shtatë edicioneve të kaluara FemArt Festival ka sjellur më shumë se 240 aktivitete artistike dhe kulturore si dhe ka mbledhur rreth 25,000 persona në audiencë. / KultPlus.com
Shkaku i pandemisë Covid-19 që e ka kapluar gjithë globin tokësor, Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis informon se festivali FemArt 8 do të shtyhet për datat 15 – 20 tetor, 2020.
Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon festivalin FemArt për të 8-ën herë radhazi në Prishtinë, Kosovë nga data 15 – 20 Tetor, 2020 ( 6 ditë) me moton “Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!”. FemArt është festivali i parë dhe i vetëm feminist në Kosovë, njëherësh edhe më i madhi në rajonin e Ballkanit që vazhdon të bashkojë artistë dhe aktivistë nga e gjithë bota në zemër të Kosovës për tetë vite, thuhet në komunikatën për media.
Për çdo vit FemArt angazhon mbi dyqind gra artiste dhe aktiviste nga e gjithë bota që shfaqin punën e tyre kreative përmes shfaqjeve teatrale, filmave, dokumentarëve, leximeve skenike, arteve vizuale, ekspozitave, performancave në rrugë, koncerteve, promovime librash, ligjëratave, poezive, punëtorive, panele diskutimesh, konferenca dhe prezantime, murale dhe shumë forma të tjera arti.
FemArt – Festivali Ndërkombëtar për Artiste dhe Aktiviste është një platformë për inicimin dhe prezantimin e ideve dhe krijimeve që sjellin përpara konceptet feministe dhe zhvillimet e tyre në Kosovë duke u angazhuar për të drejtat e barabarta të grave si dhe urë lidhëse për ndërtimin e paqes në rajon. Programi do të përzgjidhet nga një grup i artisteve dhe aktivisteve të cilat kanë përvojë në fusha të ndryshme të artit dhe të drejtave të njeriut.
Për hapjen e thirrjes zyrtare, për aplikimin e pjesëmarrëseve, artisteve dhe aktivisteve nga vendi dhe nga mbarë bota, me punët e tyre artistike, ne do t’ju informojmë me kohë. / KultPlus.com
Sivjet për herë të 8 me radhë organizohet festivali i parë me karakter feminist në Kosovë, ‘Femart’, duke filluar nga data 15 deri më 20 maj, shkruan KultPlus.
Motoja e festivalit për këtë vit, do të jetë ‘Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!’, dhe pritet që ky festival do të bashkojë të gjitha komunitetet nga mbarë bota në një vend për të prezantuar artin e tyre.
FemArt festivali, sot përmes një komunikate për media ka bërë të ditur se është hapur aplikimi dhe fton të gjithë të interesuarat që dëshirojnë të jenë pjesëmarrëse në këtë ngjarje 6-ditore, të aplikojnë.
Më poshtë gjeni të plotë thirrjen dhe mënyrën e aplikimit.
”Thirrje për Aplikim
FemArt – Festivali Ndërkombëtar i Artisteve dhe Aktivisteve – Edicioni i 8-të – Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?! 15 – 20 MAJ 2020, Prishtinë, KOSOVË
Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon festivalin FemArt për të 8-ën herë radhazi në Prishtinë, Kosovë nga data 15 – 20 Maj, 2020 ( 6 ditë). FemArt është festivali i parë dhe i vetëm feminist në Kosovë, njëherësh edhe më i madhi në rajonin e Ballkanit që vazhdon të bashkojë artistë dhe aktivistë nga e gjithë bota në zemër të Kosovës për shtatë vite.
Për çdo vit ne angazhojmë mbi dyqind gra artiste dhe aktiviste nga e gjithë bota që shfaqin punën e tyre kreative përmes shfaqjeve teatrale, filmave, dokumentarëve, leximeve skenike, arteve vizuale, ekspozitave, performancave në rrugë, koncerteve, promovime librash, ligjëratave, poezive, punëtorive, panele diskutimesh, konferenca dhe prezantime, murale dhe shumë forma të tjera arti.
Festivali është një platformë për inicimin dhe prezantimin e ideve dhe krijimeve që sjellin përpara konceptet feministe dhe zhvillimet e tyre në Kosovë duke u angazhuar për të drejtat e barabarta të grave si dhe urë lidhëse për ndërtimin e paqes në rajon. Programi do të përzgjidhet nga një grup i artisteve dhe aktivisteve të cilat kanë përvojë në fusha të ndryshme të artit dhe të drejtave të njeriut.
E vërteta është se gratë kanë luftuar me shekuj të dëgjohen, shkruajnë libra, krijojnë art dhe të sfidojnë kufizimet e shumta në jetën e grave. Por arritjet e tyre në mënyrë të përsëritur janë përjashtuar nga historia. Prandaj këtë vit dëshirojmë ta sfidojmë audiencën tonë me pyetjen “Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!” duke synuar promovimin dhe adresimin e nevojës së grave në proceset e vendimmarrjes qoftë në jetën personale ashtu edhe në atë profesionale.
Programi i festivalit do të përfshijë tema të tilla si të drejtat e njeriut, të drejtat e grave dhe feminizmin, të drejtat e shëndetit seksual dhe riprodhues, drejtësinë tranzicionale, ndërtimin e paqes dhe pajtimin, të drejtat e LGBTQI, fuqizimin e grave, dhunën ndaj grave, dhuna në baza gjinore, tregimet e suksesesshme në shkëmbimet globale dhe rajonale e shumë të tjera.
Nëse jeni të interesuara që të prezantoni punën tuaj artistike në ndonjërën nga disiplinat e lartëpërmendura, Aplikoni dhe bëhu pjesë e FemArt – Festivali Ndërkombëtar i artisteve dhe aktivisteve “Çka nëse gratë do të kishin më shumë fuqi?!” – Edicioni i 8-të. Thirrja për aplikim do të jetë e hapur deri më 20 Mars 2020, ju lutem vini re se VETËM KANDIDATËT E PRANUAR DO TË KONTAKTOHEN.
Nëse keni ndonjë pyetje ose shqetësim në lidhje me aplikimin tuaj, mund të na kontaktoni në postën e-mail: [email protected] ose në 038 221 512
Nëse dëshironi të mësoni më shumë rreth festivalit FemArt na ndjekni në: website – http://femart-ks.com/ Facebook – facebook.com/FemartPrishtina/ KultPlus.com
Mysafirët nga Kosova, Shqipëria dhe Portugalia e kanë përmbylluar odisejadën një javore të edicionit të shtatë të FemArt. Në mbrëmjen e së dielës, Teatri Oda është bërë nikoqir në përmbylljen e festivalit të vetëm rajonal kushtuar fuqizimit dhe emancipimit të gruas.
E pyetur nga
KultPlus, Venera Ismaili nga Artpolis, ka treguar për detajet e organizmit të
këtij edicioni të FemArt.
“Që nga
vullnetarët, deri te stafi i rregullt i Artpolis-it kanë bërë një punë të palodhshme
në realizimin e festivalit. Ka qenë një javë përplot aktivitete, mua më gëzon
fakti që vazhdimisht po rritet interesimi për FemArt dhe për tema që trajtojmë
ne si Artpolis.”
Gjatë gjithë
kësaj jave Prishtina ka fituar më shumë ndjesi femëroare falë performancave,
muzikës dhe panelisteve që FemArt ka mbledhur nga e gjithë bota. Duke përdorur
artin, shkrimet dhe performancat teatrore kemi bërë një hap në luftën për të
drejta dhe barazi gjinore. Duke na quar në një tur rreth Prishtinës, herë në
Galerinë Kombëtare, herë në Teatrin Oda e herë në ambientet e Hotel Grand,
FemArt ka provuar ta kthejë vëmendjen te temat që kanë tendenca të lihen anash
apo të diskutohen vetëm gjatë Ditës Ndërkombëtare të Grave.
Nga çështjet
e abortit e deri te rastet më të ndejshme të përdhunimit, kanë qenë tema të
sivjetshme të FemArt, kurse gratë më të fuqishme nga vendi dhe rajoni,
pavarësisht temperaturave ekuatoriale, kanë përdorur inteligjencën dhe
njohuritë e tyre mbi teoritë feministe si dhe eksperiencave personale kanë tentuar
ta vetëdijesojmë publikun e etur të FemArt.
Nata e fundit e FemArt ka filluar me vallëzim latin, nga valëtarët e Evolution Dance, të cilët e ngrohën skenën për këngëtarët nga Kosova dhe Shqipëria Marsela Çibukaj dhe Vitmar Basha bashkë me bendin. Pas tyre ka performuar YEMADAS, që me muzikë na dërguan në një udhëtim me rituale të lashta dhe kontemporane të Afrikës./RronaJaka/KultPlus
Artistet u bashkuan me moton “Me Liri kundër Marres” Sonte përfundon edicioni i shtatë i Festivalit të Artisteve dhe Aktivisteve, ku rreth 200 artistë e aktivistë nga vendi, rajoni e bota për gjatë 6 ditëve u bënë pjesëmarrës të aktiviteteve, të cilët përmes artit të tyre u bashkuan me moton “Me Liri kundër Marres”.
Gjatë këtyre ditëve artistët çuan mesazhin e festivalit që gratë duhet të jenë të lira, ta jetojnë jetën ashtu si duan dhe të marrin vendime mbi jetët duke përtej asaj që shoqëria patriarkale e konsideron “marre”. Në ditën e shtatë të festivalit Femart, në ora 20:00 – 23:30, në Teatrin ODA, do të organizohet koncerti FEMART FINALE. Festivali Femart është pjesë e iniciativës së 20 aktiviteteve për përkujtimin e 20 vjetorit të çlirimit të Prishtinës, organizuar në bashkëpunim me komunën e Prishtinës.
“Si zogjtë shtegtarë, të cilëve iu duhet të udhëtojnë në vende të ndryshe për të mbijetuar, ashtu janë edhe gratë e shoqërisë sonë. Të detyruara të adaptohen me situata të ndryshme, të cilat u kanë ndihmuar atyre që të mbijetojnë në një botë patriarkale” keshtu ka filluar paneli i radhës i FemArt mbi mungesën e grave në role të rëndësishme, qofshin politike qofshin vendimarrëse në Kosovë apo në vendet fqinje.
Gratë më të fuqishme nga Kosova dhe regjioni, janë mbledhur nga FemArt për të diskutuar punën e tyre si dhe mungesën e grave në vendimarrje në çështjet më të rëndësishme të shoqërisë sonë, pëecjellë KultPlus.
Zonjat më të fuqishme, të artit dhe të kulturës kanë krijuar një ambient të këndshëm duke folur, herë me sarkazëm e herë me buzëqeshje për situatën e krijuar në vendin e punës, sidomos kur vie puna te rolet vendimmarrëse. Biseda ka filluar me pajtueshmërinë e përbashkët të zonjave të cilat sqaruan që sistemi duhet të ndryshohet, dhe secila prejt tyre ka dhënë një ide si dhe një fushë e cila ka nevojë të ndryshohet dhe të përmirësohet.
Biseda ka marrë ngjyrime poetike duke lënë ambiguitetin ta dominojë këtë panel kaq atraktiv. Të parës që i është dhënë fjala nga moderatorja More Raça më pas Vjosa Berisha, aktivistja dhe themeluesja e Prifest në Kosovë. Ajo e ka filluar fjalimin e saj me një shprehje nga zonja e parë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, dhe feministja e parë amerikane, Abigail Adams e cila tha “Është shumë e vështire të jesh artiste, e lëre më të jesh grua artiste.”
Berisha ka treguar që gjëja më e vështirë në Republikën e Kosovës është të qenit artist apo artiste. “Shkaku kryesor që kultura në Kosovë nuk përkrahet apo financohet është se nuk e shohin vlerën e saj. Problemi i parë për organizatën tonë ka qenë që fillimisht ta ndërtojmë audiencën e pastaj të punojmë me projektet dhe idetë tona. Ndoshta fusha më e suksesshme e artit është fusha e filmit, me anë të festivaleve të ndryshme kemi arritur që të organizojmë një komunitet të gjerë dhe të ndërtojmë marrëdhënie me shumë vende të tjera, një gjë që ka promovuar jo veç filmin por edhe gjithë kulturën tonë.”
Kurse Burbuqe Berisha, ish-drejtoresha e përgjithshme e Teatrit Kombëtar ka ndarë historinë e saj se si ka konkuruar në këtë punë. E pyetur nga KultPlus lidhur me dallimet në pagesë mes burrave dhe grave, ajo ka thënë që ‘është diskriminuar pozitivisht’ duke marrë pagë më të madhe se drejtorët e mëhershem si pjesë e kampanjës për t’i motivuar gratë të marrin pjesë në rolë të larta të teatrit. Bisedën e ka vazhduar duke treguar për punën e saj dhe kohën sa ka qenë me punë në teatër. “Unë kam qenë e para grua drejtore e Teatrit Kombëtar të Kosovës. Konkurimi im ka qenë i papritur, duke parë që nuk mendohej që një grua ta udhëhiqte një institucion si teatri i Kosovës. Kjo është një punë tepër sfiduese, sepse kushdo që merret me këtë punë duhët të merret me sulmet, edhe politike edhe artistike. Unë s’u jam larguar asnjëherë punëve menaxhuese dhe do t’i inkurajoja të gjitha gratë që kanë ambicie të tilla, duke i paralajmëruar fillimisht edhe për vështirësitë që sjellë kjo punë.”
Ndërsa drejtoresha e teatrit në Serbi është shprehur se “gratë nuk dështojnë, edhe po dështuan, mësojnë edhe më shumë nga eksperiencat e tyre”. Për të “Teatri është një mënyrë për t’i ekspozuar emocionet më të errëta, përfshirë këtu edhe luftën. Si drejtuese e teatrit unë kam pasur mundesi të punoj dhe të merrem me historitë e grave. Kemi krijuar një numër të shumtë performancash që flasin për mitin që gratë e dhunuara duhet të rrinë të heshtura lidhur me traumën e tyre.
Nga ana tjetër pianistja dhe drejtoresha Besa Luzha ka sqaruar se jetojmë në një shoqëri ku rolet gjinore janë të caktuara dhe duket tabu të provosh t’i thyesh dhe ti tejkalosh këto paragjykime. Sipas saj “Duke parë ketë demotivim, duket sikur vajzat dhe gratë e gjejnë veten duke pyetur nëse ia vlen të përballesh me gjithë këto sfida, veç për hirë të dëshirave dhe ambicieve të saja artistike. Kur propozohet një grua në një rol udhëheqës, zakonisht reagimi është i egër dhe fyes. Kur unë e kam filluar karrierën time, nuk e kam bërë për të ardhur këtu për të folur për barazi gjinore dhe të drejta të grave por ja ku jemi. Për mendimin tim nuk ka qenë e pranueshme si është trajtuar një grua nga teatri, dhe si jam trajtuar unë, vecanërisht. Në jemi para vendimeve për të dalë nga kutia e moralit. Arsyeja që unë kam filluar këtë punë është realizimi që liria nuk më përket mua por edhe të tjerëve që nuk kanë dëgjuar se kanë të drejtë të zgjedhjes së tyre të lirë. Ndoshta duke u fshehur pas asaj idesë, pas një burri të fuqishëm fshihet një grua e fuqishme, kemi mbetur mbrapa duke menduar që gjithmonë duhet të kemi mbështetje.”
Ajo e ka përmbyllur këtë panel me shprehjen më të bukur dhe shumëkuptimëshe “Si aktore mund të them se në Shqipëri e bukura është e mohuar, qoftë art apo qoftë gruaja”/RronaJaka/KultPlus/
Për herë të shtatë, Qendra për Art dhe Komunitet – Artpolis organizon festivalin FemArt Festivali i Artisteve dhe Aktivisteve, që do të mbahet në Prishtinë gjatë datave 10-16 Qershor, 2019 (7 ditë).
Moto e festivalit këtë vit është ‘Me Liri kundër Marres’duke i inkurajuar gratë të marrin pronësinë mbi jetët e tyre dhe në vendim-marrje, duke promovuar një jetë pa paragjykime e gjykime.
Në ditën e katërt të festivalit Femart, me datën 13 qershor, 2019, në ora 10:00 – 14:00, në Fakultetin e Arteve, do të organizohet një punëtori “Krijimi i posterave feminist” me trajneret Blerta Hoçia / Shqipëri dhe Silvia Basso / Itali. Në këtë punëtori përmes një forme të veçantë të dizajnit grafik, do të portretizohen gratë të cilat kanë lënë gjurmë në historinë botërore. Në Fakultetin e Arteve, në ora 15:00 – 16:00, do të vazhdohet më pas me një prezantim nga po e njëjta artiste nga Italia, Sivia Basso: “Bisedë me Silvia Basso: “Ilustrimi, Gjuha dhe Inovacioni”.
Në Galerinë Kombëtare të Kosovës, në ora 17:30 – 19:00, do të mbahet panel diskutimi “Gratë artiste në vendimmarrje”, me panelistet: Burbuqe Berisha/Ks, Vjosa Berisha/Ks, Dijana Milosevic/Srb, Besa Luzha/Ks, Merita Smaja/Ks, Jehona Shyti/Ks, Ema Andrea /Al. Dita e katërt e festivalit Femart, do të përfundojë në teatrin ODA, me shfaqjen teatrale nga Japonia “La Grand Cahier”, në ora 20:00 – 21:30. Të gjitha aktivitetet janë të hapura për të gjithë dhe hyrjet pa pagesë. Festivali Femart është pjesë e iniciativës së 20 aktiviteteve për përkujtimin e 20 vjetorit të çlirimit të Prishtinës, organizuar në bashkëpunim me komunën e Prishtinës.
Në
kuadër të edicionit të shtatë të FemArt është mbajtur paneli i radhës lidhur me
influencën e medieve në ngritjen e zërit të çështjeve të rëndësishme shoqërore,
veçanërisht mbi rastet e dhunës seksuale gjatë luftës së Kosovës. Përballë
hulumtueses dhe njëherit moderatores së këtij paneli, Donika Emini, kanë qenë
artistja dhe aktivistja Eliza Hoxha, drejtoresha e platformës kulturore
KultPlus, Ardianë Pajaziti dhe fotoreporterja, Ramize Murtezi-Shala nga RTK dhe
Valerie Plesch, gazetare e pavarur.
Ky
ka qenë paneli i fundit i ditës, por jo më pak i rëndësishëm se të tjerët duke
parë që mediet dhe arti janë gjithmonë në frontin e parë në luftën kundër
stigmatizmit dhe kunder keqinformimit propagandistik nga politika.
Në
fjalën hyrëse të këtij paneli Emini i ka falënderuar pjesëmarrëset që kanë
përdorur forcën dhe pozicionin e tyre për të gjetur hapësirën për të diskutuar
dhe për të luftuar në krah të viktimave të luftës së Kosovës, qofshin ato
viktima seksuale apo viktima të tjera.
Artistja
dhe aktivistja Eliza Hoxha ka filluar fjalimin e saj duke cituar një anëtar të
Parlamentit të Kosovës i cili kishte thënë ‘këto gra janë turpi i Kosovës’ gjë
që thotë se ka qenë motivimi i saj për t’u marrë me këto cështje. Ajo
gjithashtu ka qenë ideatorja e ekspozitës që hapi edicionin e shtatë të FemArt.
Hoxha ka shtuar që për të muzika, prej një pasioni është kthyer në një mision
për t’i ndihmuar gratë e dhunuara. Pavarësisht ngadalësisë së proceseve të
drejtësisë, ajo ka thënë që fakti se kjo temë po flitet në festivalin e vetëm
feminist në rajon do të thotë që kjo
temë po pranohet nga shoqëria dhe të gjithë ne po iu dalim në krahë grave të
prekura nga kjo padrejtësi. Hoxha ka falenderuar Vasfije Krasniqin që është
bërë fytyra e kësaj lëvizjeje të ndjeshme që ka prekur një numër të madh të grave.
Ideve
të zonjës Hoxha i është bashkuar edhe gazetarja Ramize Murtezi Shala, gruaja që
ka arritur ta sjellë para publikut historinë e dhimbshme të Vasfije Krasniqi
Goodman. Ajo ka shtuar që të gjitha rastet e dhunës hasin në rezistencë në
insitucionet e drejtësisë. Ajo ka treguar që ka pasur raste, që përmes
dokumentarëve, të njohë raste të shumëta të dhunës brenda familjes, gjë që
sipas saj është pritur me indiferencë nga publiku. Ajo ka treguar në detaje për
intervisten e saj me Vasfije Krasniqin duke thënë që problemi më i madh i
gazetarisë në Kosovë është që të gjendet qasja më e mirë që të prezantohen
temat e ndjeshme si dhuna seksuale gjatë luftes dhe pas saj. Ajo e ka fajësuar
stigmatizimin në mungesën e rrëfimeve si ai i zonjës Vasfije. Ajo thotë se në
raste të tilla viktimave iu fshehet fytyra e zëri dhe kjo bën që historia të
mos ketë efekt te publiku apo te dëgjuesit.
Fjalës
së Ramize Murtezi Shala i është bashkangjitur
edhe Ardianë Pajaziti e cila ka treguar se si e kanë pritur mediet një lajm të
tillë. Ajo ka theksuar që mediet kanë një rol shumë të madh në plasimin e
rasteve të tilla dhe ka kërkuar që të bëhemi më të sinqertë, duke parë që mediet
nuk e kanë pasur vullnetin e duhur që të bëjnë diçka humane, por duke parë
interesat. Pajaziti ka treguar punën që
ka bërë mediumi i saj në serinë e rrëfimeve që ka publikuar, duke thënë që ajo
dhe i gjithë mediumi kanë vërtetuar se shoqëria e jonë nuk është e gatshme të qëndrojë
gjatë me dhimbjen. Ajo ka shtuar që shqiptarët janë një popull euforik dhe nuk
kanë interes të gjatë për një temë, edhe kur është një temë e ndjeshme si kjo.
Ajo e ka falenderuar zonjen Vasfije Krasniqin për dëshminë e saj, por ka
potencuar përsëri që mediet nuk kanë bërë shumë për tu interesuar që të bëjnë
presion medial për të kërkuar drejtësinë për Vasfije Krasniqin, pos asaj,
publikimin e rrëfimit të saj.
Ndërkohë fotoreporterja Valerie Plesch ka treguar se si ka arritur që ta bëjë edhe popullin amerikan të interesohet me çështjet e dhunimit të grave duke i bërë këto histori relevante për qytetarët e atyshëm. Gjatë gjithë këtij paneli zonjat kanë provuar të sqarojnë për publikun që historia e Vasfije Krasniqit ka qenë e publikuar në shumë mediume, përfshirë këtu edhe prestigjozen the Guardian, por historia e saj ka bërë bujë vetëm kur është vizualizuar në intervistën frymëmarrëse me gazetaren Ramize Murtezi Shala./RronaJaka/KultPlus.com
Në kuadër të festivalit Femart, në ambientet e Hotelit Grand u paraqit paneli i dytë i përbërë nga katër anëtare.
Paneli i dytë ishte i përqendruar te gratë e dhunuara, përkatësisht te stigma ndaj të mbijetuarave të dhunës seksuale gjatë viteve 90′ në Kosovë. Fokusi i bisedës ishte dhuna seksuale ndaj grave respektivisht angazhimi i tyre në shoqërinë e sotme, me punë të ndryshme. Pjesë e panelit të dytë ishin Drita Hajdari, Prokurore, Minire Begaj, Kadire Tahiraj, QPDG, Feride Rushiti, QKRMT, Valdete Idrizi, Aktiviste e paqes.
Gratë paneliste, u cilësuan si të fuqishme dhe suksesshme. Ato biseduan me audiencën e pranishme, ku u kërkua të bëhet më shumë nga institucionet për përfshirjen e grave në shoqëri. U përfolën gjithashtu angazhimet e disa grave, të cilat bëjnë punë të ndryshme në kuadër të organizatave.
Duke parë video në ekran, pati bisedë edhe për parandalimin e vetëvrasjeve nga ana e grave të dhunuara që kanë ndodhur kohë më parë në Bosnjë. U thirr që të mos bëhet ky gabim nga gratë e dhunuara shqiptare.
Artistja dhe aktivistja Eliza Hoxha, në anën tjetër, përveç që u shpreh e kënaqur me organizimin pati edhe kritika drejt pjesëmarrjes së vogël në këtë ngjarje të rëndësishme.
Më vonë gjatë ditës, do të mbahet paneli i tretë ku do të drejtohet fokusi tek luftimi i stigmës përmes mediave dhe arteve. Festivali Femart, do të vazhdojë deri më 16 qershor. /KultPlus.com
Ekspozita “Bëhu fytyra ime” nga artistja Eliza Hoxha ka hapë një kapitull të dhimbjes së grave shqiptare, e cila ishte vendosur pikërisht në një nga bodrumet e Hotelit “Grand”, ku në kohën e luftës në Kosovë, paramilitarët serb kishin dhunuar shumë gra shqiptare.
Qendra
Artpolis i ka hapur dyert për javën e festivalit të përvjetshëm FemArt në
ambientin e Hotelit “Grand” në Prishtinë, pikërisht me ekspozitën e Eliza Hoxhës
që sillte rrëfime të vendosura në kornizë, e që të jepnin ndjesi dhimbjeje, ku
po në ato korniza ishin shkëputë copëza të rrëfimeve që tregonin tmerrin,
dhimbjen dhe vuajtjen e këtyre grave.
Korniza
të varura me rrëfime të grave, ngrysën shumë fytura të të pranishmëve të shumtë,
të cilat, kishin një fuqi të madhe të kthimit në kohë.
Pjesë
e kësaj ekspozite ka qenë edhe historia e Vasfije Krasniqi Goodman, gruaja e
cila themeloi kampanjën ‘Bëhu zëri im’ kundër dhunimit të grave dhe u bë zëri i
grave të shumta që nuk guxonin të flisnin për përvojat e tyre traumatike gjatë
luftës.
Ndërkohë,
pas ekspozitës së Eliza Hoxhës ka
vazhduar më pas“Pas asaj” një
preformancë e jashtëzakonshme nga artistet Agnes Nokshiqi dhe Mjellma Goranci,
të cilat kanë trguar për ndjeshmërinë dhe rolin që ka luajtur feminizmi në
përmirësimin e jetës së gruas. Performanca është quajtur “Pas Asaj …” për ta kujtuar
sakrificën e gruas shqiptare dhe të ndërtuar një jetë më të mirë për gratë pas
gjithë asaj. Fjala e fundit që shihet në këtë pjesë teatrale është ‘hope’, pra
shpresë, performancë kjo që brenda mbrëmjes u dha për dy herë me radhë, për
shkak të numrit të madh të të interesurave. Kurse krejt kjo mbrëmje ka vazhduar
me artisten afrikane të ishujve
Barlavento, në Teatrin Dodona.
Sipas
organizatorëve dhe drejtoreshës së Artpolis Zana Hoxha Krasniqi, Festivali feminist FemArt ka për qëllim t’i
vetëdijësojë gratë duke i nxitur ato që të marrin pjesë në vendimarrje, në
pronësi, që t’i thyejnë barrierat e gjykimeve dhe të paragjykimeve të shoqërisë
kosovare, siç ka bërë për vite me radhë.
Motoja
e këtij edicioni të FemArt është “Me Liri kundër Marres” këtë herë ka prekur
shtatëshin fatlum duke shënuar herën e shtatë të mbajtjes së këtij festivali, i
cili do të zgjasë poashtu shtatë ditë.
Në ditët në vazhdim do të organizohen disa konferenca, tryeza dhe mbrëmje poetike me gra dhe vajza të cilat i kanë gdhendur pilarët e Feminizmit në Kosovën e pasluftës. FemArt është festival feminist që ka për qëllim ngritjen dhe vetëdijesimin e grave dhe vajzave lidhur me paragjykimit gjinore. FemArt organizohet nga Qendra për art dhe komunitet – Artpolis, të cilët sivjet kanë shënuar gjithashtu dhjetë vjetorin e themelimit.Rrona Jaka/ KultPlus.com
