Eksploruesi portugez, Ferdinand Magelani ishte i pari që nisi udhën përreth botës. Ai, tragjikisht vdiq gjatë një përleshje me vendasit më 27 prill të vitit 1521 në Maktan, Filipine, para se flota e drejtuar prej tij të përfundonte rrugën e nisur. Asgjë nga trupi i pajetë i Ferdinand Magellani nuk u kthye nga udha e nisur, kjo me gjithë tentativat dhe ofertat e lakmueshme qi i’u bënë fitimtarit, Datu Lapulapu, i cili ka refuzuar me pretendimin për të mbajtur trupin e eksploratorit si një trofe lufte. Gruaja dhe fëmija i Magelanit vdiqën në Sevilje para se mbetja e ekspeditës të mbërrinte në nisje.
Ferdinand Magelani pikpamjet e veta mbi lundrimit rreth e përqark botës ia paraqiti mbretiti të Portugalisë, Manuelit, por ai nuk tregoi kurrfarë interesimi për përgatitjen e ekspeditës. Në këto kushte Magelani u detyrua të braktisë Portogalinë për t’i zhvendosur në Spanjë dhe të njëjtin plan ia paraqiti mbretit të Spanjës. Oborri mbretëror spanjoll e pranoi planin e Magelanit. Ai me pesë anije dhe 265 anëtarë të ekuipazhit, më 20 shtator 1519 niset San Lukar në grykëderdhjen e lumit Guadalkivir, në këtë aventurë që do të mbetet si sfida e parë e “pushtimit” të botës. Rruga nis me drejtimin nga perëndimi në drejtim të Amerikës Jugore. Flota e Magelanit së pari arriti në ishujt Kanaria, pastaj u drejtua nga jugperëndimi dhe arriti në buzëdetin e Brazilit. Në muajin janar, ekspedita hyri në gjirin e Rio de Zhaneiros dhe duke menduar se kanë arritur në grykëderdhjen e gjerë të ndonjë lumi, këtë vend e pagëzuan me emrin – Rio de Janeiro që do të thotë “Lumi i janarit”.
Flota, e cila do të niste këtë aventurë o ofrua nga spanjoll Mbreti Charles V, përbëhej nga pesë anije, prej të cilave; anije “Trinidad”, që peshonte 110 tonë dhe kishte një ekuipazh prej 55 vetash. Ajo drejtohej nga Ferdinand Magelani, që ishte njiherash dhe udhëheqësi e kësaj ekspedite. Anija tjetër ishte “San Antonio”, me peshë 120 tonë dhe ekuipazh prej 60 personazh, e drejtuar nga Juan de Cartagena. Për të vijuar me anijen “Konceptimi”, 90 tonë dhe 45 persona ekuipazh, drejtuar nga Gaspar de Quesada. “Santiago” është anija e katërt e flotës së Malelanit, ajo peshonte 75 tonë dhe kishte një ekuipazh me 32 persona, komanduar nga João Serrao. E pesta dhe e fundit është anija “Victoria”, 85 ton, 43 persona ekuipazhit, e cila u quajt më pas “Santa Maria de la Victoria de Triana”, kishë ku Magellan mori një betim për besnikëri ndaj Charles V, ajo udhëhiqej nga nga Luis Mendoza.
Ekuipazhi i flotës në total ishte 265 persona, ajo përbëhej nga burra nga disa vende, siç ishin Portugalia, Spanja, Italia, Gjermania, Belgjika, Greqia, Anglia dhe Franca. Autoritetet spanjolle kanë qenë të kujdesshëm me ekspeditën e Magelanit, në pagesa, furnizime, por edhe që ekuipazhet të përbëheshin kryesisht nga spanjollë, jo portugezë. Gjithsej ekuipazhi kishte 40 portugez, në mesin e tyre vëlli i Magelanit, Duarte Barbosa, João Serrao, një i afërm i Francisco Serrao, Estêvão, etj. Faleiro, i cili kishte planifikuar për të shoqëruar lundrimin, u tërhoq para nisjes. Juan Sebastian Elcano, një kapiten anije tregtare spanjolle e vendosur në Sevilje, u bë pjesë e kësaj sipërmarrjeje duke kërkuar falje mbretit për fajet e mëparshme. Antonio Pigafetta, një dijetar venecian, ishte gjithashtu në këtë ekspeditë, ai kërkoi titullin “figurant” me një pagë modeste. Ishte ai që u bë një asistent i rreptë i Magelanit dhe mbajti një ditar të saktë të këtij udhëtimi historik. Marinari tjetër që kishte mision për të raportuar mbi lundrimin do të ishte Francisco Albo, i cili mbajti një ditar formal të udhëtimit. Juan de Cartagena u emërua Inspektor i Përgjithshëm i ekspeditës, përgjegjës për operacionet e saj financiare dhe tregtare.
Anëtarët e ekuipazhit dimri i zuri pranë bregdetit të Patagonisë, prandaj u detyruan që atje të qëndrojnë prej 31 marsit deri më 18 tetor të vitit 1520. Këtu marinarët e Magelanit u takuan me popullsinë autoktone, të cilët i quajtën patagonë, që do të thotë “këmbëmëdhenj”, sepse këmbët i kanë pasur të mbështjella me lëkurë të kafshëve. Ekspedita, pas shumë peripetish, gjeti kalimin ndërmjet Amerikës Jugore dhe Tokës së Zjarrtë dhe kaloi në Oqeanin e Paqësorit.
Për nder të këtij detari të shquar, më vonë kjo ngushticë u quajt ngushtica e Magelanit. Anëtarët e ekspeditës e kanë pagëzuar edhe ujdhesën e Tokës së Zjarrtë. Duke lundruar pranë ujdhesës së përmendur, në të cilën popullsia autoktone gjatë natës kishte ndezur zjarre të mëdha. Magelani e pagëzoi “Toka e Zjarrtë” (“Toka e Zjarrtë” (Tierra Del Fuego).
Kur doli prej ngushticës, ekspedita vërejti hapësirën madhështore oqeanike, në të cilën lundruan pandërprerë 99 ditë. Gjatë tërë kohës së lundrimit, oqeani ka qenë i qetë, pa valë, prandaj anëtarët e ekspeditës e quajtën Oqeani i Qetë (Paqësor). Pas shumë përpjekjesh, ekspedita arriti deri tek Arkipelagu i Marianeve, pastaj deri të ujdhesat Filipine, ku Magelani me 27 prill të vitit 1521 ka vdekur në luftë me popullsinë autoktone. Pastaj ekspedita, nën udhëheqjen e Sebastin del Kanos, vazhdoi lundrimin në Oqeanin Indian, nëpërmjet Kepit të Shpresës së Mirë dhe prap hyri në ujërat e Oqeanit Atlantik. Pas lundrimit të mundimshëm 3-vjeçar, vetëm me anijen “Viktoria”, me 18 anëtar të ekuipazhit të mbetur gjallë, me 6 shtator të vitit 1522 hyri në limanin San Lukar. Me këtë përfundoi lundrimi i parë rreth Tokës, me anë të cilit është dëshmuar se Toka e ka formën sferike dhe qëndron pezull në gjithësi.
Me këtë lundrim përfundimisht bëhet e qartë se detet dhe oqeanet, përfshijnë një sipërfaqe shumë të madhe të Tokës dhe se oqeanet ndërmjet veti janë të lidhura dhe formojnë detin botëror të unisuar. /A.Vataj /KultPlus.com
