‘T’bana bir me hjekë mirë, m’dole dreq me hjekë keq’

KultPlus ju sjell disa thënie shumë të njohura shkodrane.

-Prej fmijës dhe budallës mësohet e vërteta.

-Fukaraja ma mirë mos leftë.

-Aj mend xixi mend, as për vedi as për kënd.

-Lype – s’ta japin; merre – s’t’thojnë gja.

-Kur s’ke pula mos ban “ish”.

-Ka thanë frati shko te shtrati n’mos t’marrtë gjumi t’pushon shtati.

-Grueja asht si gjarpni nën jastek.

-Deka me nder asht kapak florini.

Ç’ka del prej mice gjun për mij…

-Kryet thi e menden fmi.

-Zoti të dhashtë bereqet n’tru

-T’bana bir, me hjekë mirë; m’dole dreq me hjekë keq.

-Mendja e madhe e zeza e t’zot.

-Inatin e mramjes, lene për nadje…

-Gungaçit vetëm vorri ia drejton samarin…

-E han marren me bukë.

-Bane t’mirën e hidhe n’det, n’mos ta dit’t peshku, ta din Zoti vetë.

-Kur s’ka njeri mend ka kamë.

-Kmisha me arrna e trupi me barna s’mbahen.

-Vesha – kopilesha.

-Malli i mirë shitet afër.

-Kush ka mik ka çiflik. / KultPlus.com

‘Më mirë një luan në krye të gomarëve, sesa një gomar në krye te luanëve’

Fjalë të urta

• Ai që di më së shumti, flet më së paku!

• Burri është koka, kurse gruaja është qafa!

• Fjalët janë gra, veprat burra!

• Gruaja e fut shejtanin në shishe!

• Gjuha vete ku dhemb dhëmbi!

• Kush s’ka koke, ka këmbë!

• Budallait hapi rrugë!

• Gjithë gishtat dhembin njësoj!

• Kali i botës të lë në udhë!

• Atje ku ka, derdhet!

• Bie një gur, e lëviz një mur!

• Bora është e bardhë, por e ndyjnë qentë!

• Burrë e grua si mish e thua!

• Çfarë bën i ati, e heq i biri!

• Dhe sikur deti kos të bëhet, për të varfrin nuk gjendet lugë!

• Edhe diell të bëhesh, të gjithë nuk i ngroh dot!

• Mos u mbaj se je, mos u mbaj se ke; kur te vesh matanë, veç dy metra dhe!

• Gabimet që harrohen, përsëriten!

• Një krimb thanë një lis!

• Të flasësh pa menduar, është si të zbrazësh pushkën pa e vënë në shenjë!

• Më mirë një luan në krye të gomarëve, sesa një gomar në krye te luanëve!

• Gratë i përkushtohen Zotit kur nuk i hyjnë më në punë djallit!

• Dashuria që ushqehet me dhurata ka gjithmonë uri!

• Kush lyp shumë, e humb dhe atë që ka!

• Me thuaj c´shokë ke, të të them se cili je! / KultPlus.com

‘Kroni i qeverisë nuk e ka ujin e kulluem, mos të raftë me kenë etshëm se të len pa pi’

KultPlus ju sjell disa fjalë të urta shqipe, të cilat i përkasin trevave të ndryshme shqiptare.

• Atdheu e nana nuk harrohen!

• Ai që le arën e vet, nget arën e huej!

• Bijë vendi pikë argjendi!

• Çdo hi në vatrën e tij!

• Derë e botës s’është strehë e kokës!

• Dy shaka bëjnë një të vërtetë!

• Foli plakës të dëgjojë nusja!

• Gënjeshtra është një plagë, dhe në u shëroftë të le nishan!

• Gjuha e ka rrënjën në zemër!

• Po nuk e njohe hidhërimin, nuk do të kuptosh dhe gëzimin!

• Hileqari nuk të shef në sy, po shef në tokë!

• Kur fjala del nga zemra, godet në zemër!

• Më mirë me të hidhurat më përpara e të ëmbëlat pas!

• Shtëpi pa fjalë, e peshk pa hale nuk ka!

• Po të lavi, të levi dhe bishtin t’a krevi, hap sytë se të gënjevi!

• Siç na dinë, qofshim, siç jemi, mos qofshim!

• Budallai shkon tek e ngasin!

• Ç’ke moj zemër që rënkon; koka bën, koka pëson!

• Çobani i mirë e njeh bagëtinë me blegërimë!

• Deti ka ujë boll, po me u pi s’pihet!

• Edhe kau ka gjuhë të mëdha, por nuk flet dot!

• E mirë edhe fuqia, por ca më mirë urtija!

• I varfëri di shumë, po nuk e pyet njeri!

• Sherrin e mbjellin gratë dhe e korrin burrat!

• Kroni i Qeverisë nuk e ka ujin të kulluem; mos të raftë me kenë etshëm se të len pa pi!

• Kur del Dielli, të gjithë e dinë nga bie Lindja!

• Kur ngordh gjarpri, ngordh dhe helmi i tij!

• Mos i hap dritaret e zemrës pa e pa motin!

• Nuk pritet pema se i ban hije kungullit!

• Po nuk e pate të ligun brenda, nuk të vjen nga jashtë!/ KultPlus.com

‘Dy burra mund ta prishin kuvendin: Njëri që di dhe nuk flet dhe tjetri që s’di dhe flet’

Shprehjet e urta shqiptare, aq shumë i përdorim, saqë ndonjëherë i marrim si të mirëqena dhe jo frazeologji.

Në fakt, janë shumë praktike dhe domethënëse, përgjigjiet më të bukura dhe të shpejta që mund t’i jepen ndokujt, në rast se nuk doni ta fyeni apo t’i “bini shumë gjatë”…

Në vijim, kemi përmbledhur më të spikaturat fjalë të urta popullore shqiptare, që kanë të bëjnë më së shumti me “shëndetin dhe mençurinë dhe diturinë”…

Për Shëndetin

Botën e komandon mbreti, mbretin e komandon shëndeti.

Më mirë shëndet, se mbret.

Mos t’u bëftë njëra dorë për tjetrën.

Nuk të thonë qysh ke qenë, por qysh je.

Gabimet e mjekëve i mbulon dheu.

Buka e mëngjesit është kali i ditës.

Darka e lehtë, gjumi i qetë.

Mençuria, Dituria

Dy burra mund ta prishin kuvendin: njëri që di dhe nuk flet dhe tjetri që s’di dhe flet.

Nuk sheh syri, por mendja.

Thesi i zbrazët nuk qëndron më këmbë.

Kush njeh vetveten, njeh Perëndinë.

S’është marre të mos dish, por të mos duash të dish.

Shtatin pyell e mendjen fyell.

Dijet e mëdha janë në fjalë të shkurtra.

E mirë dhe fuqia, po ca më e mirë urtia.

I mençuri rrihet me fjalë dhe budalli me dru.

I zoti ia gjen kërthizën pleshtit.

Kokën të kesh, pa kapele ka sa të duash.

Kur mendtë shkojnë te maja e flokëve, punët zbresin te maja e këmbëve.

Kur u ndanë, aq i ranë.

Mos bëj petulla me ujë.

Nga leshi i qenit s’bëhen çorape.

Ngordhi një dhi në Velabisht, mbeti Berati pa dhallë.

S’të pyesin ç’bëre në kurbet, po ç’solle.

Kush pyet, s’humbet.

Libri është arma e të mençurit.

Shit kalin e mëso djalin.

Të zotit, s’ia ha qeni shkopin.

Ai është i tredhur, ti e pyet “sa fëmijë ke”?

Është me të dhënë, s’është me të thënë.

Sa të rrosh, do mësosh.

Stolia më e bukur për njeriun është dituria.

Mendja sheh, mendja dëgjon.

Dituria në rini bëhet flori në pleqëri.

Do mosha moshën, do mendja mendjen.

Mendja bën hata, mendja bën kala.

Mendo ngadalë e vepro shpejt.

I dituri të kupton sa të hapësh gojën.

Kur je mëdyshas, mos bëj asgjë!

Kur lodhet trupi, çlodhet mendja.

Atij që të kupton, foli shkurt.

Kur zihen dy vetë, fiton i treti.

Kur e dija unë këtë, ti i bije maces me lugë.

Shite diturinë me pakicë, blije me shumicë.

Kush pranon këshilla është më i mençur se ai që i jep.

Libri është fara dhe njeriu është ara.

Kush nuk di e të mëson, të dëmton.

Kush nuk lexon, edhe atë ç’ka di, e harron.

Ç’ke në xhep, t’i marrin hop; ç’ke në tru, s’ti marrin dot.

Më mirë të dish, sesa të kesh; po më mirë hem të dish, hem të kesh.

Nuk dinte lopa ç’ishte bishti, po e mësoi kur ia prenë.

Fjalën ta marrë i pari i madhi, ujin ta pijë i pari i vogli.

I thanë kovaçit “të bëjmë mbret”, po tha: “Dua edhe kudhrën”.

Kush qortohet i vogël, lavdërohet i madh./KultPlus.com

‘Mos u mbaj se je, mos u mbaj se ke, kur të vesh matanë, veç dy metra dhe’

Fjalët e urta janë ato fjalë që më së miri e tregojnë mendësinë e secilit popull, shkruan KultPlus.

Në vijim mund të lexoni disa fjalë të urta popullore shqipe.

-Ai që di më së shumti, flet më së paku!

-Burri është koka, kurse gruaja është qafa!

-Fjalët janë gra, veprat burra!

-Gruaja e fut shejtanin në shishe!

-Gjuha vete ku dhemb dhëmbi!

-Kush s’ka koke, ka këmbë!

-Budallait hapi rrugë!

-Gjithë gishtat dhembin njësoj!

-Kali i botës të lë në udhë!

-Atje ku ka, derdhet!

-Bie një gur, e lëviz një mur!

-Bora është e bardhë, por e ndyjnë qentë!

-Burrë e grua si mish e thua!

-Çfarë bën i ati, e heq i biri!

-Dhe sikur deti kos të bëhet, për të varfrin nuk gjendet lugë!

-Edhe diell të bëhesh, të gjithë nuk i ngroh dot!

-Mos u mbaj se je, mos u mbaj se ke; kur te vesh matanë, veç dy metra dhe!

-Gabimet që harrohen, përsëriten!

-Një krimb thanë një lis!

-Të flasësh pa menduar, është si të zbrazësh pushkën pa e vënë në shenjë!

-Më mirë një luan në krye të gomarëve, sesa një gomar në krye te luanëve!

-Gratë i përkushtohen Zotit kur nuk i hyjnë më në punë djallit!

-Dashuria që ushqehet me dhurata ka gjithmonë uri!

-Kush lyp shumë, e humb dhe atë që ka!

-Me thuaj c´shokë ke, të të them se cili je! / KultPlus.com

“Ç’ke humb mos e kërko, ç’ke në dorë mos e lësho”

150 fjalë të urta shqipe

Amanetin as deti nuk e mban, e qet në lëndinë. Dukagjin

– Burri o të mbyt, o të fal; i ligu as të mbyt, as të fal. Shkodër

– Besa asht ma e fortë se vdekja. KRUJË

– Besa e burrit, pesha e gurit. VERI

– Burri i mirë flet një herë. KRUJË

– Frika nuk e len lepurin me u majtë. SHKODËR

– Gungaçit vetëm varri ia drejton samarin. SHKODËR

– Kur ke zemër ke edhe krahë. KRUJË

– Pushka don pushkën. TROPOJË

ATDHEU
– Atdheu e nana nuk harrohen. TROPOJE

– Fjala në vend të huej, bahet gur. VERI

– Kush ka vdekë për atdhe, nuk ka vdekë por kale. SHKODËR

– Mbroje atdhenë si shqiponja folenë. SHKODËR

– Nje zogu që i prishet foleja, hidhet degë më degë. MAT

– Qeni te shpia e vet gjithmonë asht trim. VERI

– Gjakut të derdhur të shqiptarit i bie dielli e nuk e than, i bie shiu dhe nuk e lan. VERI

– Kush rren shtetin, rren vetin. TROPOJË

MENÇURIA
– Gjuha e ka rrënjën në zemër. VERI

– Po nuk e njohe hidhërimin, nuk do të kuptosh dhe gëzimin.

– Hileqari nuk të shef në sy, po shef në tokë. DIBËR

– Me pasë bishtin ta presin, mos me pasë ta ngjesin. SHKODËR

– Mos e ban penin tra. DIBËR

– Me sa ka peshk pa halë, aq ka dhe të bukur pa fjalë. KRUJË

– Burimi i mirë duket në thatësirë. KRUJË

– Kalit të mirë shtoi tagjinë. SHKODËR

– Mendja është në majë të gjuhës. SHKODËR

– Mendja e lehtë rëndon të zonë. KRUJË

– Mos bëj petulla me ujë. DIBËR

– S’mbartet ujë me shportë. SHKODËR

– Si është vendi bëhet kuvendi. VERI

– Thesi i zbrazët s’qëndron në këmbë. KRUJË

THJESHTËSIA
– Duro sa mund, gëzohu pa fund. VERI

– Edhe guri pëlcet kur nxehet. KRUJË

– Fjal e ëmbël thyhen të fortin. SHKODËR

– Fjala e mirë në ditë të keqe. KRUJË

– Hiq inatin gjej rehatin. KRUJË

– I buti thyen të fortin. SHKODËR

– Me njoftë veten asht urti, me qeverisë veten, është trimni.

TE TJERA
– Trim i mirë quhet ai që përcjell zemërimin. KRUJË

– Atij që nuk e do, i thuaji: “Të hyftë vetja në qejf”. SHKODËR

– Ena bosh zhurmon më tepër. KRUJË

– Marrija ma e madhe asht me kujtue vedin të mençëm.

– S’e lenë hunda me pa larg. KRUJË

– Bëne vath e ve në vesh. SHKODËR

– Dami të bëhet mësim. DIBËR

DREJTËSIA
– Ban mirë e harro, ban lig e kujto. VERI

– Edhe ëngjëlli, edhe djalli, janë brenda tek i gjalli. KRUJË

– I ligu kur të hipën mbi shpinë, nuk din me zbritë kurrë. TROPOJË

– Malli i keq shifet në bojë, dhe njeriu i keq shifet në sy. SHKODËR

– Sëpatës bish mos iu ban. DIBËR

– Ska din zemra, atje shkon mendja. SHKODËR

– Difton fëmija, ç’ka shtëpia. VERI

LIRIA
– Bilbili te kafazi s’këndon nga qejfi, po nga marazi. SHKODËR

– Burri nuk shtrihet as për së vdekmi. MIRDITË

– Ç’hall ke, vështroje. VERI

– Ec me këmbë tueja e jo me mend e huaja. SHKODËR

– Gjithkush teshat i lan në shtëpinë e vet. VERI

– Kafshata e huaj të mbet në fyt. SHKODËR

– Kur se mbajnë njëzet e katër tuejt, nuk e mbajnë as katërdhetë e tetë të huejt. SHKODËR

– Leku i huj, peshon rëndë në xhep. PUKË

– Më mirë një ditë në liri, se njëqind vjet në robni. KRUJË

– Më mirë i lig e i lirë, sesa shëndoshë e me zinxhirë. KRUJË

– Më mirë Sokol një herë, se sorrë gjithherë. SHKODËR

– Mos u ban mjaltë, se të han mizat. SHKODËR

– Qëndro shtyllë e mos u bëj urë. KRUJË

– S’mbahet shpirti me falimnders. VERI

– Shqiponja nuk gjuan miza. KRUJË

– Trimëria dhe liria janë si nanë e bijë. KRUJË

PUNA
– Bujku i mirë, ia merr me zorr bukën tokës. TROPOJË

– Dembeli është nëna e të gjithë veseve. VERI

– I mjeri ai që s’mend0n për pleqëri. SHKODËR

– Kushtrimi del për të ligshtin, pse trimi kujtohet vet. SHKODËR

– Me fal gjakun është burrni. KOSOVË

– Me mirë “punë e mbarë”, se “mirë se të gjej”. SHKODËR

– Sa më shpejt kositet livadhi; aq më shpejt lind bari. TROPOJË

– Ujku e ka qafën e trashë, se ka kambët e shpejta. KRUJË

– Vure vezën more pulën. KRUJË

– Kerkoje punen qe ta gjesh. KUKES

MATURIA
– As copën e madhe mos e ha pa u menduar. KRUJË

– Dijet e mëdha janë në fjalë të shkurtra. SHKODËR

– Lakmia, lakfyt. PUKË

– Lulja e këputun nuk mbin ma. KRUJË

– Më mirë një pulë nesër, se nji vezë sot. DIBËR

– Mos i bjer të mirës me shkelm. DIBËR

– U mbush kupa do të derdhet. KRUJË

– Unë baj barrën, ti djersin. VERI

– Vera sa ma e ëmbël të jetë, ma fort të zenë. SHKODËR

– Nata s’ka shahit. SHKODËR

– Barka mbytet edhe për një lëkurë lepuri. SHKODËR

– Ç’ka humbe mos e kërko, ç’ke në dorë mos e lësho. KRUJË

– Çohet një i marrë e qet një gur në ujë, çohen njëzet të urtë e s’mund ta nxjerrin. SHKODËR

– Duhet me i fry lugës para se me të djeg. KRUJË

– Fusha ka sy, mali ka veshë. KRUJË

– I marri ç’flet nuk din, i urti ç’din nuk flet. VERI

– Kali nuk mbahet për bishti, po prej freri. TROPOJË

– Ka thënë Nastradini, edhe në diell merr ombrellë. SHKODËR

– Kij frikë nga një njeri që frikën ta ka. KRUJË

– Krushka për dhëndrin gjen peshk majë malit. SHKODËR

– Gjumi natës i randë i bën keq ditës. SHKODËR

– E thëna dhe e bëra janë larg. DIBËR

– Nuk është ar gjithë që ndrit. VERI

MIQËSIA
– Armiku s’pritet me fjalë, por me plumb. KRUJË

– Miku është mik deri sa nuk përzihet në hallet e shtëpisë. VERI

– Pa djalë e pa gocë rrova, pa shok nuk rrova. KRUJË

– Punën nuk e bën një gisht, po e bën grushti. TROPOJË

– Tek nusja hanë e pinë, te dhëndrri gja nuk dinë. VERI

– Ankohet kalorësi se po i varen këmbët. VERI

– Çilet dera, rritet ndera. VERI

– Fukara jam, po shpirtin nuk e kam fukara. VERI

– Nga fryn era kthen gëzofin. DIBËR

– Kush shkon pa thirrë, kthen pa u përcjellë. SHKODËR

– Kush vjen rrallë, ha bakllavanë, kush vjen shpesh ha përsheshë. KRUJË

– Miku i thirrur, duhet përcjellun. MIRDITË

– Miku nuk vjen për thelë e lëng, po për fjalë e për kuvënd. KRUJË

– Mikut i lëshohet vendi dhe i dëgjohet kuvendi. KRUJË

insjaderi/ KultPlus.com

“Kur vdes nana, nis pleqnia”

Fjalë të urta nga KRUJA

Qindro shtyllë e mos u ban urë.
Nuk asht trim ai që nuk njeh tutën.
Dita pa punë të lodh sa nata pa gjumë.
Miqtë e babës nderoi, miqtë e ri sprovoi.
Barën e kalit mos ia ngarko gomarit.
C’bluen mendja, i zbulon pija.
Mizën e ban ka e qimen tra.
Groshës së huej mos i hidh ujë.
Nji pikë në çati prish nji shtëpi.
Kur vdes nana, nis pleqnia./ KultPlus.com

“Kah del fjala, del shpirti”

Fjalë të urta nga Shkodra.

Mos merr grue e buej në dhe t’huej.
Shqiptari për mik djeg shpinë.
Këpuca e huej të vret kamën.
Bane kishën? Thuej edhe meshën.
Ka le tuta para njerit.
S’bjen gjithnji dymbdhetë sahati.
Kah del fjala, del shpirti.
Dera e burgut çilet,dera e vorrit s’çilet.
Plaku e ka qefinin nën sjetull.
I vorfni ka thesin e shpuem.
Vriten buajt e shkelen bretkocat./ KultPlus.com

“Hyp se të vrava, zbrit se të vrava”

Po sjellim disa fjalë të urta nga Kosova.

Arma ta prun kreun, arma ta prun atdheun.
I huaji kurrë s’bahet i yti.
Kur të jesh në dhe të huej, dita të duket ni muej.
Me kajtë për vatan s’a marre.
Si dheu yt s’ka.

Liria nuk blehet me pare e me tokë, po fitohet me gjak e me kokë.
Kanga e trimit knohet mas lufte e jo tuj luftue.
Kush punon me mend i kryen punët me vend.
Edhe uflla pa pare asht e amël.
E ban barki,e han shpina.

Anërr e kam ni, anërr p’e kallzoj.
Kau i mirë njihet në hulli.
Pej të dekunit s’ki shka pret.
Shqep jorgan e arno çarçaf.
Fjala ta hup, fjala ta pshton kryet.

Në seicilën gjellë mos u ban biber.
Nuk duhet me fol pa e peshu.
Hyp se të vrava, zbrit se të vrava.
Mos i qit ferra vetes.
Njeri njihet prej goje e jo prej mloje.

(Marrë nga arbëreshonline)./ KultPlus.com