Fshati Labovë e Kryqit, i shtrirë rrëzë vargmaleve dominuese të luginës së Drinos, përfaqëson Shqipërinë në nismën “Best Tourism Villages” e iniciuar nga Organizata Botërore e Turizmit.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale pamje nga Labova e Kryqit e përzgjedhur si një nga fshatrat turistikë më të mirë në botë.
Fshati që e merr emrin nga kisha e Shën Mërisë së Kryqit, sipas kryeministrit “këtë vit përfaqëson Shqipërinë në nismën ‘Best Tourism Villages’ e iniciuar nga Organizata Botërore e Turizmit.
“Best Tourism Villages” është një program që promovon fshatrat e të gjithë botës të cilat janë destinacione të turizmit të qëndrueshëm dhe mbështesin traditat, kulturën apo asetet natyrore përkatëse.
Pjesë e Bashkisë së Libohovës, emri i Labovës së Kryqit lidhet me kishën e Shën Mërisë së Kryqit, si një nga monumentet më të rëndësishme në vend dhe rajon e cila gëzon statusin e “Monument Kulture të Kategorisë së Parë”.
I vendosur rrëzë vargmaleve të luginës së Drinos, fshati është lehtësisht i aksesueshëm nga Libohova dhe Gjirokastra me një distancë prej 27 kilometrash.
Labova e Kryqit paraqet një identitet të fortë në të gjithë zinxhirin e fshatrave që hyjnë në luginën e Drinos.
Pasuria e dimensionit të saj fizik dhe jofizik përbën një surprizë të jashtëzakonshme për këdo.
Ndërthurja e vlerave kulturore si kalaja e Labovës rreth 2300-vjeçare apo gërshetimi i mikpritjes vendase me kulinarinë janë veçori që e bëjnë Labovën e Kryqit të përzgjidhet pjesë e fshatrave më të mirë të turizmit në botë nga Organizata Botërore e Turizmit./ atsh / KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama publikoi mbrëmjen e sotme në rrjetet sociale një foto nga fshati Radomirë, i cili është pjesë e 100 fshatrave turistikë.
“Radomirë, fshati me bukuri të rrallë rrëzë malit Korab, pjesë e 100 fshatrave turistikë, rrethuar nga një natyrë përrallore me pyje të dendur e burime ujore, me më të veçantin liqenin e zi”, shkruan Rama.
E vendosur rrëzë malit të Korabit, majës më të lartë në Shqipëri, dhe e rrethuar nga pisha është Radomira magjike.
E pozicionuar në 35 km nga Peshkopia, në malësinë e Dibrës, do të zbuloni një pjesë të gjelbëruar të parajsës me lugina të bukura, maja të larta madhështore dhe përroin e Veleshicës.
Radomira, pjesë e parkut natyror Korab-Koritnik, shënon hyrjen në rrugën turistike që ngjitet drejt malit të Korabit.
Si një nga fshatrat e përfshirë në projektin “100 fshatrat”, që synon rigjallërimin e zonave rurale të vendit, pjesa më e madhe e Radomirës është restauruar dhe pret vizitorë. Fshati ka lënë pa fjalë çdo vizitor, që ka pasur fatin dhe kuriozitetin ta dëshmojë. Një përvojë unike që ndërthur pa probleme si adrenalinën ashtu edhe komoditetin është e garantuar.
Ajri i pastër, burimet e ujit, kullotat dhe pyjet në anët e Korabit përbëjnë burime të çmuara që mund të kontribuojnë në zhvillimin e zonës, duke e kthyer Radomirën në një destinacion turistik gjatë gjithë vitit.
Burimet e ndryshme të ujit përshkojnë fshatin, duke u bërë përfundimisht përroi i Veleshicës, i cili, përgjatë një freskie të përhershme, i shton një zhurmë qetësuese zonës.
Zona ofron shumë monumente të tjera natyrore, si Liqeni i Zi spektakolar ose Shatërvani i Mbretit (Kroi i Mbretit), të ciët duhet të shihen më vete.
Mikpritja dhe besimi përfaqësojnë vlerat kyçe të vendasve të zonës, duke i dhënë vendit një atmosferë të një bote të mëparshme, më të mirë. Motoja e tyre i thotë të gjitha: “Shtëpia i përket Zotit dhe miqve”. Mund të jetë një nga vendet më të mira për të përjetuar mikpritjen e famshme shqiptare.
Radomira dallohet për numrin e lartë të bagëtive, burimi kryesor i të ardhurave për këtë zonë dhe e gjithë kalaja e Dodës që përfshin 7 fshatra të tjerë. Kështu, zona është e njohur për fabrikat e saj që prodhojnë qumësht dhe nënprodukte të tjera të shijshme. Një vizitë këtu do t’ju njohë pa dyshim me një shije të produkteve të freskëta të përgatitura me shumë dashuri nga banorët./ atsh / KultPlus.com
Campodimele u bë vend i njohur për njerëzit e moshuar, që jetonin gjatë dhe shëndetshëm. Por në mënyrë misterioze, këta të moshuar thuajse janë zhdukur.
Të ardhurat e konsiderueshme, nga turistë të shumtë, kanë çuar në një rikonstruksion të qendrës historike të fshatit, ndryshim të stilit të jetës dhe kjo ka dëbuar banorët e moshuar.
“Në të kaluarën unë shëtisja, çdo mëngjes, në sheshin e fshatit për të kaluar kohën me miqtë e mi, të afërmit dhe njerëzit që kam njohur, duke biseduar në lokal ose duke u ulur në stola e duke admiruar luginën”, tha një vendas, 81-vjeçar, Benito Spirito.
“Po gumëzhinte nga jeta, kishte kaq shumë njerëz dhe turistë në sheshin e vjetër. Tani vështirë se shkoj më, është pothuajse bosh. Është e trishtueshme”, u shpreh një banor tjetër. Në fund të shekullit të kaluar, kur u përhap lajmi për këtë fenomen të banorëve të tij jetëgjatë, fshati u bë një thesar kërkimi për shkencëtarët, mjekët, profesorët e universiteteve dhe turistët kureshtarë, teksa kërkonin mënyrat e të jetuarit gjatë dhe shëndetshëm.
Pas disa vitesh studime, u arrit në përfundimin se, pleqtë e fshatit përfitonin nga një kombinim i ajrit të pastër, të pasur me oksigjen që frynte në male, natyrës së pa ndotur, një diete të pasur me bishtajore dhe një mënyrë jetese të thjeshtë, por edhe faktorë gjenetikë. Shumë prej të moshuarve nuk shfaqin sëmundje të zemrës, kolesterolit, apo presionit të gjakut.
I ngritur midis Romës dhe Napolit mbi rrënojat e një vendbanimi të vjetër, emri i Campodimele, ‘’Campus Mellis’’ etimologjikisht i referohet jetës së kaluar, si një qendër e madhe e prodhimit të mjaltit.
Një vend me peizazh piktoresk, rrugica të ngushta me kalldrëm, të rrethuar nga mure mesjetare dhe kulla antike, ka tërhequr gjithmonë turistë, por këta u shumëfishuan sidomos pas famës që u përhap.
Të gjithë donin të takonin njëqindvjeçarët heronj, të ulur në stola, duke ecur mbi shkopinj, duke biseduar në sheshin kryesor të fshatit, apo gjyshet që pushonin në prag të derës duke qëndisur, ose duke u buzëqeshur vizitorëve nga verandat e tyre të zbukuruara me vazo shumëngjyrëshe.
Tashmë, gjithçka duket se ka ndryshuar. Sot, popullsia është jo më shumë se 450 banorë, gjysma e asaj që ishte 30 vjet më parë, dhe shumica e njerëzve të moshuar të mbetur, janë zhvendosur në qytete dhe shtëpi të reja. Në vitin 2000, ata mbi 80 vjeç përbënin 80% të popullsisë së përgjithshme të fshatit, tani ata numërojnë vetëm 67%, sipas të dhënave lokale, por afërsisht vetëm 50 jetojnë aty gjatë gjithë vitit.
Vetëm 2 persona 100-vjeçarë kanë mbetur, dhe ata tani jetojnë me fëmijët e tyre në qytete më të mëdha. Kështu, fshati historik, që dikur lulëzonte me jetë, tashmë është i banuar nga vetëm disa familje me gjashtë pleq.
Një ndryshim i plotë ka ndodhur me infrastrukturën e këtij vendi, ku pak nga rrugët e fshatit kanë mbetur me kalldrëm, banesat janë restauruar, çatitë dhe dritaret kanë humbur stilin e tyre të vjetër, po ashtu dhe sheshi qendror, dikur pika e nxehtë e të vjetërve, tashmë është bosh. Mbetjet e vetme të së kaluarës janë kopshtet e harruara të shtëpive. Megjithatë, fshati ende vjen në jetë gjatë verës, kur ish-banorët kthehen për të kaluar pushimet.
“Jeta rurale pothuajse është zhdukur, përpiqemi të mbijetojnë me pensione të vogla ose me mbështetjen e familjarëve. Jeta shoqërore e fshatit, traditat janë zhdukur”, thotë një ndër të paktët pleq që kanë mbetur. Fajtorë për këto ndryshime ai bën mënyrën e re të jetesës, por edhe politikat e ndjekura apo investimet e bëra, që kanë humbur origjinalitetin e fshatit në shumë aspekte.
Nga ana tjetër, këshilltari lokal i kulturës, Tommaso Grossi, thotë se ai është i shqetësuar për trendin e shpopullimit dhe faktin që sheh se vdekjet po i tejkalojnë lindjet. Paratë publike janë investuar për ta bërë fshatin më tërheqës dhe më të arritshëm për njerëzit e moshuar. “Ne kemi dashur të ruajmë identitetin origjinal dhe integritetin arkitektonik të qendrës historike duke restauruar banesat në një mënyrë uniforme”, thotë ai.
Të moshuarit po largohen, për shkak të jetesës së vështirë. Në qendrën e vjetër, makinat nuk lejohen dhe banorëve u duhet të mbajnë gjithçka vetë, nga ushqimi e deri te drurët për zjarrin e dimrit, apo të lëvizin kudo në këmbë, gjëra këto mjaft të lodhshme për njerëzit e moshuar. Dimri mund të jetë shumë i ashpër në Campodimele dhe shpesh bie shumë borë, çka dhe mund t’i izolojë të moshuarit. Për këto dhe arsye të tjera, janë detyruar të zhvendosen, në shtëpi më të mëdha, pranë familjarëve të tyre, që mund të kujdesen për ta.
Megjithatë, shumë shtëpi të restauruara në fshatin e vjetër janë blerë nga pasardhësit e emigrantëve të pasluftës në Campodimele, të cilët e vizitojnë, fshatin gjatë verës. “Ne jemi krenarë që mburremi me një komunitet të madh Campodimele në Kanada, Brazil dhe Angli të cilët ndiejnë akoma lidhjen me origjinën e tyre dhe u pëlqen të kalojnë muaj të qetë në fshatin e paraardhësve të tyre”, shton këshilltari lokal i kulturës, Grossi.
Qytetarë, të larguar herët nga ky vend, akoma kanë kujtime të gjalla nostalgjike të fëmijërisë së tyre duke përmendur meshat e së dielës, gratë e moshuara ulur në shkallët e rrugës ose para kishës dhe gjallërinë e fshatit, kur ishte në kulmin e shkëlqimit të tij në vitet 1900.
Në jo më shumë se 10 vite, banorët e mbetur kanë frikë se gjithçka që do të mbetet nga Campodimele do të jetë kujtimi i një qyteti fantazmë. Disa prej tyre betohen se nuk do ta braktisin kurrë vendlindjen e tyre, dhe zotohen të vazhdojnë rutinën dhe mënyrën e jetesës, që kanë bërë gjithmonë, e që u ka falur atyre një jetë të shëndetshme dhe të gjatë.
Këta të paktë banorë të mbetur apo dhe pasardhës që kanë investuar në fshat, mundohen vazhdimisht t’i rikthejnë gjallërimin e dikurshëm. Edhe në kohë të vështira si ato të një izolimi global, që shkaktoi, pandemia Covid-19, festime dhe panaire të ushqimit organizohen për të joshur turistët dhe për t’u ofruar atyre receta që thuhet se kontribuojnë në jetëgjatësinë.
Pavarësisht se fshati po zbrazet dhe shumëçka po venitet, për autoritetet vendase, Campodimele ka ende të gjitha mundësitë që u duhen qytetarëve për të jetuar deri në një moshë të pjekur. Mjekët, sipas tyre, po analizojnë një grup të rinjsh dhe duket se edhe ata mbajnë të njëjtin gjen, duke u mburrur për një shëndet të mirë, me yndyra të ulëta të gjakut. Shumë pleq ende vazhdojnë të jenë në gjendje të ecin nëpër fshat, duke shkuar në bar për një kafe, e të vazhdojnë ritmin e tyre të jetës. /indeksonline/ KultPlus.com
Një tjetër fshat italian po ofron para për të shkuar për të jetuar atje, dhe ju mund të paguheni deri në 40,000 Euro. Fshati i vogël, Santo Stefano di Sessanio, ndodhet në majë të një kodrine dy orë larg Romës.
Marrëveshja përfshin një pagë mujore për tre vitet e para, deri në vlerën e 8,000 Euro në vit, duke arritur në diçka më shumë se 21,000. Një grant i vetëm prej 20,000 € do të jepet gjithashtu për këdo që fillon një biznes të ri që ndihmon qytetin, të tilla si në industrinë e ushqimit ose shërbimit.
Gjithashtu marrëveshja përfshinë edhe pronën me qira, por ende kjo nuk është vendosur në lidhje me sa do të paguajnë vendasit e rinj. Detyrimi vetëm është që aplikuesit të jenë në gjendje të bëhen banorë të Italisë, dhe të jenë nën 40 vjeç. Si dhe kush është që duhet të jetojnë atje për të paktën pesë vjet.
Fshati ka vetëm 115 banorë, me më shumë se gjysmën e tyre pensionistë dhe më pak se 20 janë fëmijë nën moshën 13 vjeç. Sipas Kryetarit të Bashkisë Fabio Santaviça prej fillimit të Tetorit kur u hap thirrja, më shumë se 1,500 persona kanë aplikuar.
Italia është një ndër shtetet me popullsinë më të plakur dhe shumë fshatra janë pothuajse zbrazëta . Këto lloj atraksionesh në Itali janë bërë të zakonshme, për të thithur banorë të rinj dhe emigrantë.
Në vitin 2017, fshati Bormida ofroi 2 000 euro për ata që do të shkonin të jetonin atje. Të njëjtën gjë bëri edhe Molize në 2019. Ndërsa në fillim të këtij viti, Musomeli i Siçilisë nxori në shitje për 2 euro shtëpitë e braktisura, me kusht që blerësi t’i rinovonte./ KultPlus.com
Për 18 muaj, banorët e një fshati në Uells kanë qenë të rrethuar nga misteri pasi çdo mëngjes fshati humbte lidhjen me internetin. Tani inxhinierët më në fund kanë arritur të zbulojnë arsyen: Një televizor i vjetër lëshon një sinjal që ndikon në shkëputjen e lidhjes, raporton CNN-i.
Një ekip inxhinierësh të kthyer në detektivë janë bërë tashmë heronj në fshatin Aberhosan pasi identifikuan burimin e problemit, sipas një njoftimi nga kompania që drejton rrjetin digjital të Britanisë.
Stafi kishte vizituar fshatin vazhdimisht dhe nuk kishte gjetur asnjë gabim në rrjet. Ata madje zëvendësuan kabllot për të zgjidhur problemin, por pa rezultat. Më pas inxhinieri lokal, Michael Jones bëri thirrje për ndihmë nga ekspertët e ekipit kryesor të inxhinierisë Openreach, transmeton abcnews.al
Inxhinierët zbuluan se problemi shkaktohej nga një fenomen i quajtur “ Nivel i lartë i zhurmës së impulsit ”(SHINE). Inxhinierët përdorën një pajisje, për të zbuluar nëse mund ta gjenin nga vinte zhurma, tha Jones në një deklaratë.
Në orën 7 të mëngjesit, pajisja sinjalizoi një zhurmë në fshat. Burimi i zhurmës u gjurmua afër një pronë në fshat. Si rezultat çdo mëngjes në orën 7 të mëngjesit, një nga banorët ndizte TV-në e tij të vjetër, e cila nga ana tjetër shkëpuste lidhjen e internetit, transmeton abcnews.al
Suzanne Rutherford, udhëheqësja kryesore e ekipit të inxhinierisë, tha se ky lloj problemi është më i zakonshëm sesa kanë menduar njerëzit.
“Çdo pajisje elektrike, nga dritat e jashtme te mikrovalët deri te kamerat CCTV mund të ketë një ndikim në lidhjen e internetit”, tha Rutherford.
Në fillim të këtij viti, Telecom në Mbretërinë e Bashkuar paralajmëroi që mikrovalët mund të zvogëlojnë sinjalet e Wi-Fi. Kompania dha disa këshilla se si mund të kemi lidhje më të fortë interneti ndërkohë që miliona njerëz filluan të punojnë nga shtëpia për shkak të pandemisë./ KultPlus.com
Tamara, një fshat në Malësinë e Kelmendit është një nga zonat më të bukura të Alpeve shqiptare. Deri para shtrirjes atje të Programit të Rilindjes Urbane, ajo çka prezantonte Tamara ishte një mrekulli natyrore, por njëherësh, dëshmi e harresës përmbi dy dekada dhe mungesës së vizionit për ta zhvilluar si të tillë.
Sot, Tamara ka një shëtitore të re në 5 mijë metra katrorë, është bërë rikonstruksioni i çative të shtëpive karakteristike të zonës, është bërë riveshja e fasadave të ndërtesave në qendër të fshatit, janë mbjellë pemë përgjatë shëtitores si dhe janë vendosur sistemet e ndriçimit.
Programi i investimit të qeverisë me një fond prej 56 milionë lekë, ka arritur të ndërthurë peizazhin natyror me karakteristikat alpine të zonës, duke e kthyer Tamarën në një burimin të fuqishëm ekonomik për mbi dy mijë banorët e saj dhe një aset të çmuar të turizmit kombëtar.
Por nuk mbaron këtu, qeveria ka projektuar tashmë një projekt të qartë për zhvillimin e turizmit në trevat alpine, ku bën pjesë edhe Tamara. Ndërtimi i rrugës së re të Vermoshit dhe ndërhyrjet e bëra në Tamarë, pritet të shtojnë impaktin e shumëfishtë të fluksit të vizitorëve.
Ndonëse investimet e realizuara deri tani u kanë kthyer shpresën familjeve në Tamarë, për t’i shndërruar bukuritë natyrore në pasuri për zhvillimin e qëndrueshëm të zonës.
Fondi Shqiptar i Zhvillimit (FSHZH) ka bërë publik në faqen e tij hapjen e tenderit për rehabilitimin e fshatit Tamarë, në veri të vendit dhe përmirësimin e rrugës për në Vermosh. Afati i fundit i ofertave është 23 gushti, sipas njoftimit dhe punimet e ndërtimit duhet të përfundojnë në 10 muaj.
Punimet konsistojnë në rehabilitimin e pjesës qendrore të fshatit Tamarë, duke ruajtur karakteristikat e tij arkitektonike dhe rindërtimin e një rruge 750 metra që çon në kufirin me Malin e Zi.
Punimet infrastrukturore janë pjesë e një projekti madhor për zhvillimin e Alpeve dhe zonave bregdetare shqiptare, bashkëfinancuar me një hua prej 28.7 milionë euro (33.4 milionë dollarë) nga Banka e Zhvillimit të Këshillit të Europës (CEB) dhe një kontribut prej 6 milionë eurosh nga qeveria shqiptare, sipas FSHZH.
Ofertimi do të bëhet përmes procedurave të hapura të tenderit, bazuar në udhëzimet e CEB-it për prokurimin e furnizimeve, punëve dhe shërbimeve dhe është i hapur për ofertuesit nga çdo vend.
Vermoshi është një tjetër pikë e atraksionit turistik malor të Shqipërisë. Por ndonëse rruga ka gjatësi vetëm 70 kilometra, për të shkuar nga Kopliku, në Shkodër, në Vermosh duhen rreth katër orë udhëtim i lodhshëm. Pas ndërtimit të rrugës deri në Tamarë, aktualisht po punohet për lotin e dytë të rrugës, nga Tamara në Vermosh.
Me përfundimin edhe të këtij segmenti, deri në Vermosh do të mund të shkohet në më pak se 90 minuta, nëpër një rrugë mbresëlënëse. Nga ballkonet panoramike të projektuara përgjatë gjithë itinerarit mund të shijosh bukuritë natyrore të Malësisë së Kelmendit, shoqëruar me informacion mbi gjeografinë, historinë dhe kulturën e kësaj treve. /e.xh/ /a.g/KultPlus.com
Fshati Gjylekar që ndryshe njihet edhe me emrin Skifetraj, historikisht njihet me emrin më të çuditshëm në Kosovë ku as banorëve nuk ju pëlqen.
Fshati Gjylekar gjendet nëntë kilometra larg qytetit të Vitisë dhe ka 3 mijë e 600 banorë. Në krahasim me shumë fshatra të tjerë ka një shtëpi shëndeti, xhamin dhe një shkollë fillore me 390 nxënës.
Banorët kanë rrëfyer për fshatin ku ata banojnë. Ata kanë treguar se emri i fshatit të tyre nuk ju pëlqen dhe është shumë i pa përshtatshëm.
“Gjylekar është diqysh emër i papërshtatshëm, po Skifteraj pak ma ndrysh është”, ka thënë një banorë i këtij fshati për televizionin T7.
Ndërsa një banorë tjetër është shprehur se ai dhe shumë fshatar tjerë nuk e kanë në qejf emrin e fshatit të tyre.
“Shumë fshatar tanë si shumë qytetar tjerë kanë dëshirë me ndërru edhe nuk i përket shqiptarizmit, ky emër normalisht nuk më pëlqen po tash e kemi dhe duhet me bajt”, ka rrëfyer banori i këtij fshati.
Mirëpo ata nuk e din se nga është prejardhja e emrit të fshatit Gjylekar. Ata thonë se ka shumë rrëfime gojore dhe shkrime të vjetra nëpër arkiva ku thonë se rrjedh nga turqishtja dikush nga Serbishtja po nuk ka burime të sakta rreth prejardhjes së këtij emri i cili konsiderohet i çuditshëm dhe i papërshtatshëm. / KultPlus.com
