Të mërkurën, me datë 22 janar, duke filluar nga ora 19:00 do të hapet ekspozita “Perceive, Record, Imagine”, në Galerinë 17. Ekspozita është kuruar nga Tevž Logar.
Kjo ekspozitë përpiqet të pasqyrojë qëllimet e serisë së ekspozitave Skanimi i Rajonit, një nismë e konceptuar nga Shtatëmbëdhjetë (17), e cila fokusohet në shqyrtimin dhe ruajtjen e historive dhe identiteteve të shumëfishta brenda rajonit. Kjo seri synon të thellohet në narrativat lokale shpesh të lëna pas dore në historitë më të gjera, duke vënë në pah zërat e prekur nga shpërngulja, konfliktet dhe fshirja.
Një rajon, sipas përkufizimit të tij të thatë, është një zonë e përcaktuar që karakterizohet nga kritere ose veçori specifike, të cilat mund të përfshijnë atribute fizike, kulturore, ekonomike ose politike. Megjithatë, kur mendojmë për një rajon, shpesh na vjen ndër mend peizazhi i tij, pasi peizazhet ofrojnë shprehje të prekshme, të dukshme dhe fizike të thelbit të një rajoni, duke formësuar identitetin, aktivitetet dhe kuptimin e tij. Kjo lidhje lind nga ndërvarësia midis mjedisit fizik, ndikimeve kulturore dhe ndërveprimeve njerëzore brenda një hapësire të caktuar. Ndërsa rajonet shpesh janë konstrukte konceptuale të krijuara për qëllime administrative ose analitike, peizazhet shërbejnë si dëshmi fizike e asaj që e bën një rajon të veçantë.
Të menduarit për një rajon përmes peizazheve e lidh idenë abstrakte me realitetin e vëzhgueshëm, gjithashtu përmes prizmit të artit, ku peizazhet nuk janë thjesht regjistrime vizuale, por edhe pasqyrime të ndërveprimit dhe interpretimit të njerëzimit me gjithçka që na rrethon. Ky është gjithashtu interesi kryesor i ekspozitës Percieve, Record, Imagine që përmes perspektivës së peizazhit, tregon se si perceptimi ynë informon dokumentimin, si regjistrimi çon në reinterpretim dhe si imagjinata mund të rimodelojë botën që perceptojmë. Si një motiv, peizazhet kanë një traditë të rrënjosur thellë në shprehjen e një game të gjerë temash dhe përmbushjen e qëllimeve të ndryshme.
Qëllimi pas paraqitjes së peizazheve ka ndryshuar në kultura, stile dhe periudha të ndryshme, me artistët që shpesh i përdorin ato për të komunikuar ide personale, sociale, politike ose estetike. Veçanërisht, peizazhet shpesh shërbejnë si mediume për të zbuluar histori që historikisht janë lënë pas dore ose janë shtypur. Pikërisht për këtë arsye, sot peizazhet mbajnë një rëndësi të thellë, duke vepruar si pika qendrore në diskutime të ndryshme kulturore, sociale, ekonomike dhe politike, duke u angazhuar me çështje identiteti, pronësie, shqetësime mjedisore dhe migracion.
Migrimi është fokusi i prezantimit të punës së Jošt Franko brenda ekspozitës, praktika e të cilit trajton tema të fshehura, të anashkaluara dhe të padukshme. Projektet e tij Memory Without Evidence dhe Until I Become Home, gazeta bashkëpunuese, eksplorojnë përvojat e komuniteteve dhe individëve që navigojnë në rrugën e refugjatëve në Ballkan. Kjo qasje bashkëpunuese dhe ndërdisiplinore vë në pah sfidat me të cilat përballen njerëzit në lëvizje dhe komunitetet që i mbështesin ata, duke hedhur dritë mbi udhëtimet e gjata dhe shpesh të rrezikshme për të gjetur një hapësirë të sigurt në Evropë. Nëse praktika e Frankos përqendrohet në punën me individë dhe komunitete në margjina të shoqërisë, puna e Mila Panić mund të shihet më shumë si një narrativë intime, por kritike, që eksploron ndërthurjet e historive të saj personale dhe kolektive. Ajo shpesh trajton çështje si puna, mobiliteti dhe efektet e mbetura të kapitalizmit, duke sfiduar nocionet tradicionale të shtëpisë dhe identitetit. Në veprën e saj Burning Field, e paraqitur në këtë ekspozitë, Panić ngre pyetje mbi përgjegjësinë e saj ndaj trashëgimisë dhe të drejtës përballë shpërnguljes dhe se si marrëdhënia jonë me peizazhin shpesh pasqyron një mall të thellë për tokën që ka formuar identitetin tonë — një vend që e njohim në mënyrë intime dhe që mund të ketë qenë ose ende është i yni.
Intimiteti i mendimit mund të lidhet gjithashtu me punën e Blerta Hashanit, qasja e së cilës ofron një perspektivë të saj intime mbi natyrën përreth, që tejkalon përshkrimin e thjeshtë të peizazhit, duke shërbyer si një eksplorim i thellë i lidhjeve njerëzore me natyrën, kujtesën dhe kontemplimin. Peizazhet shpesh përcjellin jo vetëm gjeografinë fizike, por edhe peizazhet e brendshme të emocioneve, perspektivave dhe nënvetëdijes së artistit. Duke përzier format natyrore, transformimet e mjedisit të përditshëm të Hashanit me emocionet njerëzore, ajo na fton të angazhohemi si me aspektet fizike, ashtu edhe me ato metafizike të botës, duke i ofruar spektatorit një shteg drejt një imazherie që mund të rimodelojë botën që perceptojmë. Pikërisht për këtë arsye, peizazhet e saj në ekspozitë nuk janë thjesht përfaqësime të gjeografisë, por bëhen “porta” drejt kujtesës, kontemplimit dhe imagjinatës.
Duke u angazhuar me secilën nga tre historitë, ekspozita inkurajon spektatorin të reflektojë mbi mënyrat e veta të vëzhgimit, ruajtjes dhe rimagjinimit të mjedisit përreth, duke krijuar një dialog midis përvojave individuale dhe temave që janë “të shkruara” në hapësirën që na rrethon. Në përputhje me misionin e Shtatëmbëdhjetë, edhe kjo ekspozitë funksionon si ruajtje dhe reinterpretim, duke vënë në pah historitë personale dhe kolektive që vazhdojnë të formësojnë mozaikun kulturor dhe historik të rajonit. Pikërisht për këtë arsye, Percieve, Record, Imagine nuk duhet lexuar thjesht si një sekuencë, por si një cikël.
Tevž Logar
Tevž Logar
Tevž Logar (1979) punon si kurator i pavarur, redaktor dhe autor. Ai ka kuruar ose bashkëkuruar një numër ekspozitash grupore dhe individuale dhe ka bashkëpunuar me institucione, galeri, koleksione dhe botues, si: Muzeu i Artit Modern dhe Bashkëkohor, Łódź; Moderna galerija, Lubjanë; Fondazione Sandretto Re Rebaudengo, Torino; Kunsthalle Praha; TBA21, Vjenë; Koleksioni Ovidiu Șandor, Timișoara; Kunsthalle, Bratislava; Bienalja e Artit Grafik, Lubjanë; Muzeu i Artit Modern dhe Bashkëkohor, Rijeka; Muzeu Ludwig, Budapest; Galeria James, New York; VOX, Montreal; Galeria Cooper, Dundee; Universiteti Amerikan në Bejrut; CAC Gjenevë; Kontakt Collection, Vjenë; Galeria Kombëtare e Kosovës; Galerija Gregor Podnar; Suprainfinit, Bukuresht; Mousse Publishing, Milano; Routledge, New York; dhe Artforum, New York. Në Bienalen e 55-të të Venecias (2013), ai punoi si kurator i pavijonit slloven, ndërsa në Bienalen e 58-të të Venecias (2019), bashkëpunoi me Pavijonin e Republikës së Maqedonisë së Veriut si konsulent kuratorial dhe me Pavijonin e Republikës së Kosovës si shkrimtar. Nga viti 2009 deri në vitin 2014, ai ishte drejtor artistik i Galerisë Škuc në Lubjanë, Slloveni, dhe ligjërues i Historisë së Artit të Shekullit XX në Akademinë e Arteve Vizuale (AVA) në të njëjtin qytet.
Ai është skenaristi i dokumentarit artistik me metrazh të plotë Projekti Kancer: Ditari i Ulay nga nëntori në nëntor (2013) dhe është bashkëthemelues i Fondacionit Ulay (2014) në Amsterdam, ku aktualisht shërben si anëtar i Bordit Këshillimor. Që nga viti 2023, ai vepron si president i bordit të blerjeve të Koleksionit të NLB Bank SEE në Lubjanë, Slloveni. Në vitin 2014, ai u nominua për çmimin Gerrit Lansing Independent Vision Award (Independent Curators International) në New York. Ai jeton në Rijeka të Kroacisë.
Jošt Franko
Jošt Franko (lindur më 1993, në Lubjanë) është artist vizual dhe fotograf që hulumton migrimet, zhvendosjet e detyruara, të drejtat e punëtorëve, narrativat kundërshtuese dhe diskutimet komunitare mbi jetët e pasigurta. Duke përdorur fotografi, tekst, punë terreni, elemente të praktikës sociale dhe bashkëpunime si një formë angazhimi me çështje sociale, praktika e tij artistike fokusohet te shumë narrativa të humbura, të pathëna ose të padëgjuara të komuniteteve të zhvendosura në Gadishullin Ballkanik.
Franko është fitues i TED Fellowship, i disa granteve të Qendrës Pulitzer, grantit të The Aftermath Project, si dhe është vlerësuar nga Çmimi Lange-Taylor i Universitetit të Dukës dhe Çmimi për Ese Dokumentare. Puna e tij është ekspozuar në muze dhe festivale ndërkombëtare, duke përfshirë New York Photo Festival, Muzeun Finlandez të Fotografisë, Muzeun e Artit Modern dhe Bashkëkohor Koroška, Muzeun e Artit Modern Klagenfurt, Muzeun e Artit Bashkëkohor në Lubjanë +MSUM, etj.
Punimet e Frankos janë profiluar nga shumë media ndërkombëtare, duke përfshirë e-Flux, TIME Magazine (Jošt Franko, The Young Slovenian), The New Yorker (Jost Franko’s Disappearing Slovenia), The New York Times, La Repubblica, Washington Post, Delo, PDN, NPR, etj. Ai ka një diplomë Master nga Goldsmiths dhe është kandidat për doktoraturë në Universitetin e Arteve të Aplikuara në Vjenë.
Blerta Hashani
Blerta Hashani (lindur në 1997) është artiste nga Mirashi, Kosovë. E diplomuar në Akademinë e Arteve të Bukura në Prishtinë në vitin 2019. Ajo praktikon pikturën, vizatimin dhe fotografinë për të eksploruar konceptet e mistikës dhe simbolizmit. Me ndjeshmërinë e dritës, ngjyrës, materialit, harmoninë dhe thjeshtësinë kompozicionale në hapësirë, reflekton rutinën dhe mjedisin natyror rreth saj duke transmetuar impulset e brendshme në një formë estetike dhe minimale.
Hashani ka marrë pjesë në ekspozita individuale dhe grupore, si dhe në disa programe rezidenciale në Kosovë dhe Evropë. Disa nga ekspozitat e saj më të fundit përfshijnë: MEMORIZONIM (LambdaLambdaLambda, Prishtinë), Rezidencë Artistike (Milvus Artistic Research Center, Knislinge, Suedi), Known/Unknown Worlds (Kulturpunkt PROGR, Bern), A Story upon the Green (Mill of Nazif, Mirash), how would you know? (Paper Gallery, Prishtina), feel more (LA MAISON DE RENDEZ-VOUS, Brussels), Ambient (LambdaLambdaLambda, Prishtina), Tools for Conviviality (Am Schwarzenbergplatz, Vienna), Au hasard Balthazar (Friche la Belle de Mai, Marseille), It’s Not the Heat, It’s the Dust (GROVE, London), dhe New Grand (Manifesta 14, Prishtina), etj. Blerta jeton dhe vepron në Mirash dhe përfaqësohet nga Galeria LambdaLambdaLambda.
Mila Panić
Mila Panić është një artiste dhe stand-up komediane e lindur në Bosnjë. Praktika e saj artistike përfshin dokumentimin personal, elemente vizuale poetike dhe diskursive, përmes të cilave ajo krijon një cikël që interpreton trashëgimitë e ndryshme të migrimit. Ajo është bashkëthemeluese e kolektivit dhe asociacionit Fully Funded Residencies e.V..
Ekspozitat e saj më të fundit janë mbajtur në eastcontemporary Gallery (Milano), Künstlerhaus Sootburn (Hamburg), Autostrada Biennale, etj. Panić është fituese e çmimit ZVONO YVVA të Bosnjës dhe Hercegovinës dhe përfituese e një sërë bursash, si Stiftung Kunstfond Bonn grant për vitin 2023, Braunschweig Projects artist grant 2022/23, Künstlerhaus Lukas, Ahrenshoop, Residency Unlimited, New York (SHBA), etj./KultPlus.com
