gentiana ramadani

Vizioni i regjisores iraniane Nasim Ahamdpour për “Anglinë” vjen nesër premierë në Teatrin e Shkupit

Posted on 24 Dhjetor, 202424 Dhjetor, 2024 by Kult Plus

Era Berisha

Shfaqja “Anglia” e autorit Tim Crouch që konsiderohet si një shkrimtar i rëndësishëm i dekadave të fundit, vjen nesër premierë nën regjinë e iranianes Nasim Ahmadpour. “Anglia” shpërfaq një kategori të gjuhës dhe marrëdhënieve, qoftë mes njerëzve në përgjithësi, qoftë mes kulturave apo mes artit dhe publikut. Kjo është ajo se çka e ka ngacmuar regjisoren Ahmadpour për të sjellë këtë vepër pikërisht në Teatrin e Shkupit, shkruan KultPlus.

Veprat e Crouch kanë fituar shumë çmime dhe janë shfaqur në shumë teatro prestigjioze në mbarë botën. Dramat e tij shpesh janë përkthyer në persisht dhe janë interpretuar. Ai është një shkrimtar i njohur në Iran. Arsyeja e këtij popullariteti, përveç strukturës origjinale dhe novatore, është edhe fryma kritike dhe përmbajtja në veprat e tij. Kjo është anarkia që ai paraqet ndaj strukturave dhe mënyrave të të menduarit me stereotipe. Ftesa e Tim Crouch për të parë sërish fenomenet e ndryshme është diçka e bukur që ka gjetur vend brenda inspirimit të regjisores Ahmadpour.

Vetë autori Crouch i kishte thënë regjisores Ahmadpour se drama e tij “The Oak Tree” ishte shfaqur në Maqedoni, mirëpo akoma asnjë vepër e tij nuk është e përkthyer në Maqedoni. Mu për këtë arsye, regjisorja Ahmadpour ka zgjedhur të prezantoj një nga veprat e tij në Teatrin e Shkupit.

Në një intervistë për KultPlus, regjisorja Ahmadpour ka treguar se kur ajo është duke e sjellë një vepër, sikurse “Anglia”, përpiqet ta kuptojë tërësisht atë. Pra, ajo është përpjekur për të sjellë kuptimin e saj personal mbi veprën, por që nuk ka asnjë garanci që ajo i ka afruar plotësisht mendimet dhe idetë e autorit Crouch, edhe pse ajo zotëron të drejtën e autorit për veprën.

“Vepra e Crouch, veçanërisht ‘Anglia’, është takim dhe lidhje. Një lidhje që, natyrisht, është përherë e paplotë. Në çdo situatë, ne jemi të detyruar të përkthejmë veten. Dhe përkthimet nuk mund të na përfaqësojnë kurrë vërtetë. Kjo gjithashtu vlen edhe për veprat e artit. Vepra duhet të analizohet dhe të përkthehet për të komunikuar me audiencën. Gjithmonë është i përfshirë një ndërmjetës i cili supozohet të luajë një rol lehtësues, por ai vetë mund të krijojë keqkuptime. Kjo është e vërteta për të gjitha marrëdhëniet, qoftë ajo marrëdhënie midis kulturave apo marrëdhënie midis audiencës dhe veprës artistike ose edhe marrëdhënia midis krijuesit dhe veprës artistike”, thotë ajo.

Karakteristika më e rëndësishme e autorit Crouch për regjisoren Ahmadpour është mosfamiljariteti që ai krijon në marrëdhëniet mes publikut dhe veprës artistike. Ai sfidon konceptet e thjeshta dhe e shndërron audiencën nga një fenomen pasiv në një qenie aktive. Ky ndërveprim i publikut në veprat e tij bëhet herë duke aktivizuar fizikisht audiencën e herë duke aktivizuar imagjinatën e tij.

“Kur flas për audiencën, përfshij lexuesit e tij. Në veprën ‘Anglia’ ai punon me imagjinatën e publikut. Autori krijon një botë ku marrëdhëniet në dukje të drejtpërdrejta mund të shihen në mënyra të ndryshme në varësi të leximit. Ai krijon një rrjet komunikimi në dukje të thjeshtë me audiencën me një gjuhë të thjeshtë, por pas kësaj thjeshtësie të dukshme, formohet një botë e thellë dhe shumështresore nga përballja e shumë elementëve: përballja e artit dhe audiencës, përballja e Lindjes dhe Perëndimit, ballafaqimi i qytetarëve vendas dhe shtetasve emigrantë, ballafaqimi i gjuhës amtare dhe i gjuhës së dytë, ballafaqimi i botës së parë dhe botës së tretë”, tregon ajo.

Sipas saj, çështja kryesore është se audienca supozohet t’i qaset artit në një mënyrë inovative, jo të njohur, duke i kushtuar vëmendje detajeve të zakonshme të jetës së përditshme dhe përmes kësaj, shpjegohen koncepte të tjera. Pra, Crouch i shpreh këto koncepte duke e lidhur audiencën me elementë të zakonshëm e të përditshëm rreth tij.

Regjisorja Ahmadpour ka gjetur një rrugë drejt veprës së Crouch, dhe është lidhur ngushtë me veprën e tij, si entuziaste dhe si regjisore.

Ajo tutje na tregoi se Irani ka një traditë të gjatë të tregimit teatror. Ata kanë një sërë shfaqjesh tradicionale të bazuara në tregim. Një prej tyre është “Nagali”. Në këtë lloj shfaqjeje, “Naghal” tregon një histori dhe vazhdimisht krijon imazhe që publiku ta kuptojë historinë.

“Kemi një lloj tjetër drame që quhet “Pardekhani”, ku tregimtari tregon historinë përballë një ekrani të madh të pikturuar. Akti i parë i “Anglisë” më kujtoi atë. Dua të them se ne i referohemi përvojave tona për të kuptuar çdo vepër arti. Me ndihmën e leximit dhe kërkimit, ne përpiqemi ta përditësojmë atë përvojë. Kjo është ajo që bëra. Ndërsa, në aktin e dytë, një nga personazhet është një emigrant. Kjo është gjithashtu një përvojë e njohur për të gjithë ne. Emigranti kontakton një përkthyes. Çfarë është më e prekshme për një folës persisht sesa nevoja e përditshme për të përkthyer veten në gjuhë të tjera, të cilat janë të gjitha në shumicë, në krahasim me persishten?”, thotë regjisorja Ahmadpour.

Dramat e Tim Crouch, duke përfshirë “Anglinë”, kërkojnë një audiencë serioze teatrale. Një audiencë që prapa vetes ka një histori për të parë shfaqje. Meqenëse Tim Crouch e bazon marrëdhënien me punën e tij në “defamiliarizimin”, kjo përvojë dhe sfond mendor, me fjalë të tjera, vetëdija dhe ndërgjegjja e audiencës për botën e artit, dhe veçanërisht botën e teatrit, është jashtëzakonisht e rëndësishme. Kështu, regjisorja Ahamadpur beson se sfidohet audienca, pra nëpërmjet këtij lloj teatri në rolin e tij si spektator. Mbi këtë bazë, të paktën, ajo shpreson se do të jetë një përvojë e freskët e të qenit spektator.

Është interesante që regjisorja Ahmadpour po e sjell tekstin e “Anglisë” nga Irani në skenën në Maqedoni. Në këtë kombinim, ka një kontrast dhe kontradiktë të dukshme, e cila duket e pamundur por jo edhe aq. Dhe, pikërisht kjo qasje është një riprodhim objektiv i vetë tekstit të “Anglisë”.

“Gjatë gjithë provës po mendoja se si ne, grupi interpretues, duke përfshirë mua si regjisore në persisht, asistent regjisori (Agim Abdula) që ishte edhe përkthyes persisht-shqip, dhe aktorët e shfaqjes sonë, po simulojmë disi marrëdhëniet tek “Anglia”. Natyrisht, u përpoqa të kuptoj vlerën e kësaj situate të veçantë dhe ta përdor atë si një ide kyçe në ndërtimin e performancës”, tregon ajo.

Kjo shfaqje është pa dekorim apo zbukurim. Gjithçka do të varet nga aktorët dhe publiku. Do të formohet një shfaqje dhe publikut do t’i duhet të aktivizojë imagjinatën e tij dhe të krijojë skenën dhe detajet. Me fjalë të tjera, është e qëllimshme që të shmanget çdo përpunim që i detyron audiencës diçka. Vetë Tim Crouch thotë: “Ne nuk ju tregojmë asgjë në teatrin tonë, por në fund do t’i shihni gjërat.”

“Ky model thekson dallimin midis shikimit të thjeshtë dhe shikimit prej vërtetë. Ka një fjali në shfaqje me të njëjtin kuptim: “Ai më tregoi ndryshimin midis shikimit dhe shikimit”. Nuk do të kemi inskenim të veçantë dhe madje aktorët do të dalin në skenë me veshje si ato që veshin në jetën e tyre të përditshme. Dhe ata do të shmangin çdo lëvizje të panevojshme gjatë performancës”, tregon regjisorja Ahmadpour.

Sipas saj, ndërveprimi me audiencën mbulon një gamë të gjerë. Ajo beson se natyra e teatrit duhet të jetë zhytëse, por, me kalimin e viteve, zakoni i shikimit të teatrit e ka kthyer audiencën në një fenomen pasiv, i cili ka harruar se po përballet me teatrin si një fenomen i gjallë. Ashtu siç performanca ka marrë një natyrë stereotipike, edhe sjellja e audiencës është kthyer në një sjellje stereotipike. Ajo tutje shpjegon se pika më kritike është se vetë ndërveprimi i audiencës mund të bëhet një stereotip tjetër.

“Kjo bëhet nëse ideja e ndërveprimit nuk del nga thelbi dhe domosdoshmëria e performancës. Kjo domosdoshmëri e shfaqjes ndonjëherë kërkon që audienca të lëvizë. Në disa raste, kërkon pyetje dhe imagjinatë aktive. Performanca jonë është e tillë. Performanca jonë është formuar në bazë të mentalitetit dhe imagjinatës aktive të audiencës dhe a nuk është kjo një nga format më të forta të pjesëmarrjes? Në shfaqjet tona, publiku është një pjesë jetike e shfaqjes. Mendoj se është me vend të përmend se shfaqja “Anglia”, konkretisht akti i parë i saj, është shkruar për interpretim në galeri. Deri më tani kjo shfaqje është luajtur nëpër galeri. Bëra disa ndryshime për ta rikthyer në teatër. Sigurisht, ndërveprimi i audiencës gjithashtu ka ndryshuar. Fakti që publiku është në galerinë e lëvizshme, por i palëvizshëm në vetë teatrin, krijon një ndryshim thelbësor”, thotë tutje ajo.

Sfida më e vështirë për regjisoren Ahmadpour mbetet te fakti se ajo është iraniane dhe flet persisht, ndërsa aktorët flasin shqip. Regjia nga distanca ka pasur vështirësitë e veta, si për të, edhe për gjithë ekipin. Për më tepër, të kuptuarit e marrëdhënieve të një teksti nëpërmjet dallimeve të tyre kulturore dhe gjuhësore, nuk ka qenë aspak e lehtë. Megjithatë, ajo shprehet e lumtur që ata kanë arritur të mirëkuptohen dhe të bashkëpunojnë jashtëzakonisht mirë gjatë procesit të provave online.

Për regjisoren Ahmadpour, nuk ka diçka më emocionuese sesa krijimi i një përvoje të tillë të një shfaqjeje. Përvoja ka qenë vërtet e çuditshme për të dhe ajo mendon se duhet të gërmoj akoma më thellë në karakteristikat e saj. Pavarësisht vështirësive të punës dhe lidhjes joefikase të internetit në Iran, është zhvilluar një mënyrë e bukur ndërveprimi brenda ekipit. Për këtë arsye edhe është ndërruar emri i shfaqjes, nga “Anglia”, në “Leximi i ‘Anglisë’ në Maqedoni nga Irani”.

“Edhe vetëm leximi i këtyre llojeve të veprave ofron një përvojë të të qenit i pranishëm në shfaqje. Kjo thjeshtësi më tërheq mua. Dhe se për t’u lidhur me veprën, duhet të krijosh botën e performancës, pa pasur gjithçka. Kjo krijon një përvojë personale për audiencën që nuk kufizohet në këndvështrimin e një personi. Është sikur perandoria dhe tirania e prodhuesit të artit të shembet në lidhje me audiencën”, thotë ajo.

Prej shumë vitesh, regjisorja Ahmadpour ka qenë e interesuar për teatrin e dokumentarëve dhe ka lexuar shumë për të. Ajo beson se vepra e Crouch mund të konsiderohet në një farë mënyre një formë e teatrit dokumentar.

“Vepra e tij i afrohet në njëfarë mënyre teatrit dokumentar. Nga njëra anë, ky lloj shkrimi, i quajtur performanca e tekstit, është shumë interesante për mua. Këtë formë shkrimi dhe interpretimi e kam ndjekur prej shumë vitesh. Nga ana tjetër, natyra personale e punës së Crouch vjen nga interesimi im për praninë e botës së krijuesit në veprën e tij. Unë gjithashtu mendoj dhe lexoj për këtë dhe personalizimin e artit”, ka thënë ajo.

Regjisorja Ahmadpour ka pasur fatin që të udhëtoj në Maqedoni disa herë gjatë 10 viteve të fundit dhe ka parë shumë shfaqje teatrale. Aty e ka pikatur edhe aktorin Genci Mirzo. Ndërsa, ajo ka pasur edhe miq të besueshëm në Maqedoni me të cilët është konsultuar. Teatri Shqiptar, për të, ka qenë shumë mbështetës në këtë aspekt.

“I kërkova teatrit të më dërgonte një listë të aktorëve dhe fotot dhe veprat e tyre. Në listën e disa personave, ata që më ranë më shumë në sy ishin Genci Mirzo dhe Gentiana Ramadani dhe në fund nisëm të bënim prova me këta të dy. Genta dhe Genci në aktin e parë luajnë rolin e tregimtarit dhe rrëfimtarit. Të dy kanë të njëjtin rol. Në aktin e dytë, Genta duhet të luajë rolin e të njëjtit personazh, historinë e të cilit e dëgjuam në aktin e parë. Dhe Genci luan rolin e përkthyesit të tij. Ky është një përkufizim i drejtpërdrejtë i pranisë së tyre. Ishte një kënaqësi e jashtëzakonshme të punoja me të dy. Fleksibiliteti dhe ndjeshmëria e madhe e këtyre dy aktorëve është shumë mbresëlënëse”, ka thënë regjisorja Ahmadpour.

Përveç krizës që ka ekzistuar në Iran gjatë gjithë këtyre viteve dhe veçanërisht pas vitit 2019, marrëdhëniet e ndërlikuara dhe të tensionuara të Iranit me SHBA-në, Izraelin dhe rajonin kanë ndryshuar jetën e shumë njerëzve, përfshirë edhe atë të regjisores Ahmadpour.

“Të gjithë e dimë se këto kushte të tensionuara dhe të paqëndrueshme janë të dëmshme psikologjikisht. Këto ditë, situata është kthyer në një pengesë të prekshme me anulimet e fluturimeve dhe kushtet e pasigurta në rajon. Vetëm mendoni, fluturimi im për në Maqedoni është anuluar 5 herë. Çmimet e fluturimeve të disponueshme janë shumë të larta, dhe nga ana tjetër, shqetësimi është se nëse largoheni nga Irani, mund të jetë shumë i ndërlikuar kthimi për arsye të ndryshme”, tregon ajo.

Këto kanë qenë arsyet pse ajo ka vendosur që projektin ta drejtojë nga distanca. Por, kjo natyrshëm ndikoi në gjithçka.

“Mënyra e provave, forma e pjesëmarrjes sime në përgatitjen e projektit, niveli i perceptimit tim për mjedisin, madje edhe ideja e shfaqjes. U përpoqa të mendoj për një ide që mund të kontrollohej dhe përgatitej nga distanca. Mendoj se kam bërë të pamundurën për t’i përdorur këto kushte komplekse në avantazh të idesë dhe ta zbatoj atë si pjesë të strukturës. Sido që të jetë, këto kushte ishin një “njollë e ngushtë” përmes së cilës u krijua një estetikë origjinale. E kam fjalën për përdorimin krijues të asaj që supozohet të pengojë krijimtarinë time. Ky është përvetësimi i çdo elementi, edhe të padëshiruarit, edhe të dëshiruarit”, thotë regjisorja Ahmadpour.

Krejt në fund të intervistës, regjisorja Ahmadpour na tregoi se aktualisht është duke punuar në pjesën e tretë të një projekti të quajtur “Tavolinat”, që përbëhet nga katër shfaqje të veçanta. Ky projekt është i përcaktuar në fushën e teatrit dokumentar e që fokusohet në historinë e teatrit bashkëkohor iranian dhe kufizimet dhe problemet e shkaktuara nga kufizimet.

Pjesa e parë e këtij projekti, “Raporti mbi Ditën e Gjykimit” u interpretua në Festivalin Performa të Nju Jorkut në vitin 2023. Pjesa e dytë, “Ne erdhëm për të kërcyer”, u interpretua në Kunstenfestivaldesarts në Bruksel në vitin 2024 dhe do të epet në Trienalen e Milanos në muajin shkurt dhe po ashtu do të bëjë turne në Evropë në vitin 2025. Pjesa e tretë, projekti i vitit 2025, është në përgatitje e sipër.

Regjisorja Ahmapdur po ashtu është duke punuar për një skenar që do të prodhohet në Zvicër me regji nga Romed Wider. Skenari i saj i fundit “Black Rabbit, White Rabbit” është në post-produksion dhe është xhiruar në Taxhikistan.

Skenografia: Enes Deari

Kostumografia: Genta Mirzo

Video: Shahram Mokri

Këshilltarja e regjisores: Narges Hashempour./ KultPlus.com

‘Bolero në vilën e pleqve’ premierë në Prifest, një histori e pazakontë e dashurisë së brishtë

Posted on 28 Gusht, 202128 Gusht, 2021 by Kult Plus

Era Berisha

I bazuar në romanin e shkrimtarit të njohur Fatos Kongoli, filmi artistik me metrazh të gjatë “Bolero në vilën e pleqve” të enjten mbrëma para publikut kosovar rrëfeu historinë e dy pleqve dhe një punëtore shtëpie, jetët e së cilëve ngërthehen në njëra-tjetrën në botën e mbyllur të një vile ku gracka e panjohur qëndron pezull në ajër dhe kriza ekzistenciale fut rrënjët në themelet e saj deri në një shpërthim të shpirtit, shkruan KultPlus.

Pak minuta para se ora të shënonte 18:30, ishin të pranishmit që ngadalë po hynin në sallën e Teatrit Kombëtar duke zënë vendin e tyre para ekranit të madh të paraqitur në skenë. E koha që ky film i shumëpritur nga të pasionuarit e letërsisë dhe jo vetëm, të niste, më në fund erdhi. Ndërsa, e vetmja dritë e pranishme nga ekrani do të ishte shoqëruesi i natës së mbështjellur në strehën e errësirës përgjatë 1 orë e 38 minutave.

E para ndjesi me të cilën shikuesi papritmas rrëmbehet, është ajo e lumturisë së pakujdesshme dhe dashurisë të dëlirë e krejtësisht të vërtetë që shfaqet përmes një kujtimi diku larg zhurmës së qytetit por shumë afër detit. E pikërisht ngjyrat e shurdhëta të këtij kujtimi që zgjati për disa sekonda para ekranit nën meloditë shqipe, u përmbysën kur personazhi i Irenës zgjohet nga gjumi e i kthehet realitetit të ngrysur. Trishtimi i errët në sytë e saj kur shikon veten në pasqyrë e shtyn atë që ta pështyjë veten me një evokim të madh e ndoshta duke dëshiruar që ajo pështymë t’ia largojë përjetimet të cilat flakëronin zemrën e saj si ndezje e një rakete të mbushur me kujtime të padëshiruara.

Irena, një vajzë me sy të kaltër si qielli i trazuar me pendë por me një të kaluar misterioze, vihet në kërkim të një pune të domosdoshme e të dëshiruar në atë periudhë të jetës. Motra e saj, familja e vetme që i ka mbetur gjallë, i ofron ndihmë duke kërkuar një punë të përshtatshme diku larg vendit në të cilën ajo qëndronte. Por, kjo punë e shumëpritur nga Irena do ti qepet asaj si një gjethe vjeshte me anët e së cilës ajo do të përballet çdo ditë tanimë.

Karakteri qendror i filmit i interpretuar nën aktrimin e pakrahasueshëm të aktores Gentiana Ramadanit, takon Nardin, një bos të një firme të fuqishme ndërtimi i cili së bashku me gruan e tij të bukur, Dirina, ia shpjegojnë asaj situatën e prindërve të tij. Dy pleq të cilët kanë nevojë për kujdes të axhendës, orarin e ilaçeve, të ngrënit e ndonjëherë edhe që Irena të jetë një kosh i tejdukshëm i boshatisjeve të mendimeve nga të dy ata.

Skena e radhës vjen si një pushtim i fuqishëm nëpërmjet tingujve që derdheshin nga një interpretim në piano nën lojën mjeshtërore të Irfanit, plaku i cili jeton me gruan e tij, Fridusen e që e cila posedon një qen, lehjet e të cilit gjithmonë shkaktonin frikë, probleme akustike dhe neveritje të vockël brenda humorit të Irfanit. Ndërkohë, vila e tyre dy katesh duket se ka një kufi të padukshme përbrenda, ku kati i parë i përket zonjës Firduse, e kati i dytë zotërisë Irfan, kurse kuzhina në të cilën gjithmonë dalloheshin lulet e diellit dhe jo vetëm, shpaloste para publikut përjetimin e skenave më të bukura pamore të krijuara ndonjëherë.

“Bolero në vilën e pleqve”, paraqet praninë dhe kërcënimin e vdekjes për pleqtë e vilës që duket se iu frikësoheshin trokitjes së saj, ose më saktë, trokitjes së parë dhe goditjes shpirtërore që ajo do të sjell me vete. Ekzistenca njerëzore e tyre në një kontrast me ‘vdekjen e gjallë’ të Irenës, ndërlidhet në atë mënyrë ku ngjarja e filmit krijon bazën e tij jashtëzakonisht të çuditshme me gjendje e situata shpeshherë absurde e herë të tjera tejet befasuese.

Filmi me skenar të Linda Fejzaj dhe regji të Spartak Pecanit, para publikut kosovar plasarit një histori të rrallë dashurie mes Irfanit dhe Firduses, një dashuri unike që del në pah nëpërmjet letërkëmbimeve nga të dy të moshuarit. Interpretimi i roleve të tyre nën aktrimin e mrekullueshëm dhe shumë të ngrohtë të Margarita Xhepës dhe Robert Ndrenikës, ku këmbëngulja e tyre për të plotësuar zbrazëtitë që vinin nga mungesa e madhe e tre fëmijëve të tyre si shkak i punëve të shumta, inati i madh ndaj kohës dinake e armiqësore që fluturonte ditë pas dite si një balonë në ajër dhe nevoja për më shumë vëmendje, shfaqeshin në copëza të cilat burgosnin vëmendjen e shikuesit pas ekranit dhe rrisnin entuziazmin e tyre nga minuta në minutë.

Gjithkush që hyn e del në vilë me shqetësimin për fatin e pleqve që jetojnë në një komoditet dhe luks të plotë, përfshirë këtu shitësen e bezdisshme dhe doktorin e familjes, duket se nuk ia kanë idenë se çfarë ndodh me Irenën, vajza e cila ka një të kaluar të ndërlikuar e të dhimbshme, përveç Afërditës, vajzës së madhe të pleqve, një gjyqtare e rreptë dhe e veshur gjithmonë me të zeza. Ajo përndjek instinktin njerëzor të cilën e ndjeu që në momentin e parë që takoi Irenën në vilë, me ç’rast ngadalë zbulon një nga një të fshehurat e Irenës.

E kryqëzuar mes dhimbjes së të kaluarës dhe urrejtjes ndaj vetes, në një moment ku cigarja shndërrohet në ngushëllim lehtësues, Irenës do i shtohet edhe një makth tjetër. Vizita në varrin e ish të dashurës, Ana Martini, do ti shkaktojë asaj përjetimin e dhunës seksuale nga dy burra të familjes Martini, të cilët gjithmonë kishin vendosur fajin mbi kokën e pafajshme të Irenës. Është pikërisht shpirti i copëtuar i Irenës që shkatërrohet tutje si një lule e vyshkur, ujitja e së cilës do të marrë një kohë të gjatë për të lulëzuar përsëri ose ndoshta fare nuk do të ketë vend për të vringëlluar më.

Skenaristja Linda Fejza dhe regjisori Spartak Pecani kanë krijuar një ekuilibër mjeshtëror mes dialogëve të veçantë dhe paraqitjeve emocionale të personazheve e sidomos atyre vizuale, duke reflektuar kështu historinë e një mjedisi të egër që zhvishet krejtësisht deri në pamëshirë e përfundon në atë momentin ku vajza është qenia më e pambrojtur.

Irena, e konsideruar nga Irfani si një ‘Buster Keaton’ i gjinisë femërore së bashku me dy shpirtrat binjak, atë të Irfanit i cili dikur ishte një pianist i pazëvendësueshëm dhe atë të Firduses e cila dikur ishte një prima balerinë, nxjerrin në pah një marrëdhënie aq të dashur e aq të afërt saqë pavarësisht orientimit seksual të Irenës, kjo marrëdhënie mes tyre rritet akoma më shumë duke u shndërruar në atë të familjare, një marrëdhënie kjo që ka mbushur boshllëkun e brendshëm të Irenës.

Sidoqoftë, shkrepjet më poetike të krijuara ndonjëherë të regjisorit Spartak Pecani, janë skenat e jashtëzakonshme në sekondat e parë të filmit duke tërhequr vëmendjen e publikut pas ngjyrave të zbehta magjepsëse, pjesët e afërta nga interpretimet në piano, skenat e ndryshme të ujitjes së luleve e herë të tjera bisedat mes personazheve nga një këndvështrim fizik jashtë tyre i cili përmes një dritareje fshehurazi fokusohej pingul mbi to, skena nga vila ku tre qirinj të vendosur mbi tavolinë presin ndërhyrjen e dy pleqve, si dhe skena e shfaqjes së perlave në qafë në momentin e përkeqësimit të Firduses.

“Bolero në vilën e pleqve”, ku gjatë gjithë kohës paraqitet marrëdhënia e roleve protagoniste, shoqërohet me tingujt e magjishëm të veprës pianistike “Bolero” nga kompozitori i njohur Joseph-Maurice Ravel, e në veçanti intensiteti i kësaj pjese përrallore thellohet në ndjenjat e të pranishmëve atëherë kur Firdusja vdes duke bërë që fjalët e Irfanit: Iku, të jehojnë mbi rrëqethet e të pranishmëve në sallë.

Ndërkohë, një muaj kalojnë e interpretimi i aktorit Robert Ndrenika teksa ai pëshpërit fjalitë si: ‘Përse nuk dërmon një shenjë’, ‘Ç’t’i bëj mallit që po më mbyt’, ‘Dashuria është private, është intime’, ‘Dashuria nuk i besohet tjetër kujt’, ‘Pse vetëm kujtimet do më mbesin?’, ‘Do të të pres të ritakohemi’, dhe ‘A thua të ketë diell atje?’ në pragun e vdekjes së tij, tingëllojnë si një poezi e cila nuk është shkruar akoma e që e njëjta nuk do të mund të shkruhej kurrë, pasi që dashuria e Irfanit dhe Firduses, mbetet ajo dashuri e cila vjen një herë në jetë, një dashuri mbi të cilën as vdekja nuk do të mund të zbriste mbi lëkurën e saj.

Një letërkëmbim i mbushur tërë pasion të zjarrtë mbetet një mënyrë për të mbajtur në jetë dashurinë poetike të tyre por gjurmët e këtyre letrave të bardha gjejnë fundin në formën e hirit teksa ato vallëzojnë në ajër nën nxehtësinë e flakës të vrullshme plot afsh.

E nën meloditë shqipe dhe ngjyrave të ngrohta e të gjalla në ekran, duket se buzëqeshja e rrallë e Irenës ka një formë e vezullimë krejtësisht paqësore duke vulosur kështu fundin e këtij filmi që të bën të rrëmbehesh pas tij dhe dashurohesh pas ngjarjeve me emocione të forta.

Pas shfaqjes së filmit që u shoqërua me qetësinë absolute të të pranishmëve por edhe emocionet e forta të ndjera që pasqyroheshin në sytë e tyre, ishin duartrokitjet e përzemërta të publikut që shtynë ekipin e filmit ‘Bolero në vilën e pleqve’, të dalin në skenën e Teatrit Kombëtar për një fjalë rasti.

“Unë e kam të vështirë të flas.. ta mbush, kështu që ju falënderoj për këto emocione që na dhanë. Shpresoj që ky emocion të jetë ngritur edhe tek ju. Në këto momente e kam të vështirë, andaj do të flasim nesër. Ju falënderoj të gjithëve. Falënderoj Kosovën që më ka mbështetur sepse vërtetë nuk është ndonjë sasi e madhe ekonomike por ka pasur njerëz të shkëlqyer pa përjashtime. Ky është momenti im i parë që shfaq këtë film dhe jam shumë i emocionuar”, thotë Pecani.

Kurse, dje në një konferencë për media për të treguar më shumë rreth rrugëtimit të filmit ‘Bolero në vilën e pleqve’, të pranishëm ishin regjisori Spartak Pecani, skenaristja Linda Fejza, aktorja Gentiana Ramadani dhe producenti Agim Halili.

“Padyshim se kur vepra të jetë një roman, është një vështirësi tjetër. Ka një përvojë por ka edhe një vështirësi. Përvojë është që brenda veprës ka karaktere të spikatura, por nëse ndjek linjën e romanit edhe kur vepra të jetë e plotësuar, personalisht mendoj që është gabim dhe nëse ne do të shkonim sipas këtij romani delikat atëherë do të gabonim”, thotë Pecani.

Sipas tij, filmi është tjetër gjë, prandaj janë bërë disa ndryshime të rëndësishme.

“Janë bërë shumë ndryshime. Ajo që është më e rëndësishme është që në asnjë mënyrë, ai që ka shkruar romanin nuk duhet ta shkruaj skenarin sepse ai e ka përjetuar dhe ka pikat e veta që i pëlqejnë prej të cilave është shumë vështirë të shkëputet. Duhet të jetë një njeri tjetër që edhe ai të ndjejë kënaqësinë e krijimit dhe mendoj se autori është një autor fantastik”, thotë Pecani.

Për Pecanin, besohet se filmi është kryer me kujdes dhe pa prishur idenë dhe vlerat e personazheve.

“Po ia vlen. Ia vlen që filmi të të marrë shumë kohë nga jeta sepse i plotëson gjërat e mëdha të shpirtit tënd”, përfundon ai.

Ndërsa, skenaristja Linda Fejza foli rreth se si çdo njeri është i detyruar të pranojë atë se çfarë shohin ndryshe nga vetja tek të tjerët.

“Ne jemi munduar që të gjithë personazheve, qoftë marrëdhënia mes dy pleqve, qoftë dashurisë delikate mes një qifti që jeton bashkë në një çati dhe qoftë dashuria e veçantë brenda gjinisë, ti japim një vlerë ashtu sikurse donim ne”, thotë Fejza.

Sipas saj, ekzistojnë familje që kanë një dashuri unike të pavdekshme deri në përjetësi, ekziston një dashuri ose martesë që jeton thjesht për premtim dhe ekziston një dashuri brenda gjinisë së njëjtë.

“Ne nuk mund të shtyjmë askënd të mendoj dhe veproj si ne. Ne jemi të detyruar që të pranojmë atë se çfarë shohim ndryshe nga ne. Kështu i japim kohë, vlerë dhe mundësinë që të shpërfaqet çdo lloj dashurie”, përfundon Fejza.

Po ashtu, aktorja Gentiana Ramadani foli rreth mënyrës interesante se si e morri ftesën për të qenë pjesë e këtij filmi.

“Ka qenë interesante përzgjedhja e regjisorit tek unë. Ishte një ftesë shumë interesante kur unë isha në vitin e dytë të studimeve në Shkup, dhe kam postuar një fotografi me flokë të shkurtra. Ndoshta intuita e fortë e regjisorit ku ai pa fotografinë dhe të nesërmen pashë një mesazh shumë direkt për të qenë pjesë e filmit. Deri në periudhën e audicionit, një vit më vonë, unë përfundova vitin e tretë dhe u konfirmua që jam pjesë e filmit”, tregon Ramadani.

Sipas saj, frika ishte mjaft e pranishme për arsye se ishte ky roli i parë kryesor i saj.

“Kisha frikë se a do t’ia dalë por gjithçka shkoi mirë. Këto përjetime në film nuk jemi mësuar ti shohim si popull andaj kur i shohim duhet ti shohim shumë normal”, përfundon Ramadani.

Krejt në fund, producenti Agim Halili ndan pjesën e menaxhimit dhe emocioneve atëherë kur është e nevojshme.

“Është tjetër gjë ftohtësia që duhet të jetë për të menaxhuar produksionin dhe tjetër gjë është emocioni që merr në fund”, thotë Halili.

Në këtë film luajnë aktorët si: Robert Ndrenika, Margarita Xhepa, Gentiana Ramadani, Olta Daku, Olta Gixhari, Ledjon Zoi dhe Afrim Muçaj.

DoP është Latif Hasolli ndërsa kostumografia është realizuar nga Gerta Oparaku.

Filmi është një prodhim i shtëpisë kinematografike ‘Eclipse SA Film Production’ dhe është financuar nga Qendra Kombëtare e Kinematografisë.

Filmi me regji nga Spartak Pecani “Bolero në vilën e pleqve” ka fituar çmimin “Filmi më i mirë” në Paris Play International Film Festival.

Filmi shqiptar ka marrë edhe një tjetër çmim, në “Toronto International Women Film Festival”.

Pjesëmarrës deri më tani në festivale të ndryshme të filmit në botë, çmimi për skenarin në festivalin e filmit në Kanada shkoi për “Bolero në vilën e pleqve”. / KultPlus.com