Etiketë: Gili Hoxhaj

Dita ndërkombëtare e gruas 8 Marsi, në Kosovë vazhdon të jetë një ditë e cila shënohet në dy mënyra, me marshin protesues dhe marshin festiv. Në mesditën e kësaj date, këtë vit rreth dhjetëra gra marshuan rrugëve të Prishtinës, në shenjë proteste kundër pabarazive gjinore me të cilat përballen gratë në Kosovë. Ndërsa, ndryshe vazhdon të shënohet mbrëmja e kësaj date, ku disa nga gratë kursehen nga orari i plotë i punës dhe në mbrëmje “marshojnë” drejt në restaurante për të festuar. Mjafton të hysh në faqet e Facebook-ut të disa prej restauranteve të Kosovës dhe të shohësh që numri i grave të cilat festojnë këtë datë është dukshëm më i madh në krahasim me numrin e atyre që marshuan. Madje disa nga restaurantet kishin mbyllur rezervimet qysh nga data 21 Shkurt. Ndoshta ky festim vije si mungesë e vetëdijësimit për simbolikën e saktë të 8 Marsit e cila e ka zanafillën më 8 Mars 1908, ku 15 mijë gra marshuan në rrugët e Nju Jorkut duke kërkuar orar më të shkurtë pune, rroga më të mëdha dhe të drejtë vote. Megjithatë është gabim të mendojmë se kemi të drejtë të gjykojmë mënyrën se si ato kanë zgjedhur ta kalojnë këtë ditë por është e rëndësishme ta shohim se cila është pozita e tyre dhe në çfarë kalojnë ato në 364 ditët tjera.

Kjo datë që në parim ka ngritjen e pozitës politike dhe ekonomike të gruas në nivel të barabartë me burrat , parashihet edhe në kornizën ligjore të Kosovës e cila ekziston në një lidhje të brishtë me zbatimin praktik në Kosovë, ku gruaja në disa raste ende shihet me një sy paragjykues dhe me një pozitë diskriminuese në jetën politike dhe në punësim. Megjithatë statistikat tregojnë se ka kaluar koha e dhënies së përparësisë për djalin në shkollim para vajzës, pasiqë 51 për qind e femrave janë në universitet, krahasuar më 49 për qind të meshkujve. Mirëpo, duket që tregu i punës ende është vend (bastion) i dominuar nga burrat, në të cilin përqindja e femrave të punësuara është vetëm 11.5 për qind.

Ligji për Barazi Gjinore kërkon përfaqësim në sektorin publik prej pesëdhjetë për qind për secilën gjini, por ky ligj është i papërfillshëm për realitetin kosovar si në nivel shtetëror, ashtu edhe komunal. Është e vështirë të flitet për avancimin e grave kur ato janë të pakta në pozitat vendimarrëse, aty ku përgjegjësitë dhe të ardhurat financiare janë më të larta. Në kabinetin e kryeministrisë janë vetëm tri gra, nga 21 ministri vetëm tri udhëhiqen nga gratë, kurse sipas Hulumtimit të Qëndres për Studime Gjinore del se komunat e Kosovës kanë vetëm 32 gra në pozita drejtuese nga 318 pozita gjithsej, madje ky hulumtim thotë se 14 nga komunat e Kosovës nuk kanë asnjë grua në pozita drejtuese.

Krahas institucioneve publike, gratë në Kosovë janë të diskriminuara edhe në rrethin e tyre të banimit sa i përket ndarjes se trashëgimisë brenda familjes, ku jo rrallë herë dëgjohet shprehja se “Vajza është e derës së huaj”. E drejta për të trashëguar është e drejtë themelore e gruas në Kosovë, e cila është e garantuar edhe me Ligjin për Trashëgiminë, prapë se prapë vetëm 3.8 për qind e femrave në Kosovë janë trashëgimtare të pasurisë familjare kurse pjesa tjetër e tyre zgjedhin të respektojnë ligjin e pa shkruar të traditës se deri tanishme ku trashëgimia ndahet mes djemve të familjes. Kjo bazohet dhe në statistikat e Rrjetit të Grupit të Grave të Kosovës prej nga rezulton se 46.25 për qind e femrave heqin dorë nga pasuria për shkak të traditës. Veç kësaj edhe pasuria e krijuar gjatë martesës rrallë evidencohet si pronë e përbashkët e bashkëshortëve. Deri më tani vetëm 16 për qind e pronave janë të regjistruara në emër të femrave apo në bashkëpronësi. Kur gratë nuk trashëgojnë as nga babai, e as nga bashkëshorti në rastet e vdekjes së tyre ,gjendja e grave rëndohet dhe shpesh ato mbesin pastrehë.

Rastet e vrasjes së Diana Kastratit dhe Zejnepe Bytyqi-Berisha të cilave ju kishte injoruar ndihma e kërkuar nga policia, e inkurajojnë edhe më shumë përpjekjen e grave për të ngritur zërin kundër dhunës ndaj gruas, e cila në shoqërinë tonë tradicionalisht ka kaluar në mënyrë të heshtur dhe me shumë arsyetime. Përjetimin e dhunës tek gratë kosovare e tregojnë edhe shifrat e RrGGK –së sipas të cilave 68 për qind e grave në Kosovë kanë vuajtur nga dhuna në jetën e tyre.

Hendeku për të arritur barazinë gjinore në Kosovë është ende vështirë i kapërcyeshëm, andaj problemet me të cilat ballafaqohen gratë nuk mund t’i neglizhojmë duke festuar një ditë dhe duke u përballur me to çdo ditë tjetër. Lufta për avancimin e gruas dhe për barazi gjinore duhet të jetë jo vetëm luftë e grave, por luftë e të gjithë shoqërisë dhe e të gjitha institucioneve. Vetëm kur ta kemi arritur barazinë gjinore, mund të festojmë për suksese të përbashkëta si shoqëri!/KultPlus.com