Alberina Haxhijaj
“Java e Albanologjisë”, sivjet po i kushtohet 550 vjetorit të vdekjes së heroit kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Në mesin e shumë punimeve që u shpalosën prof.dr. Hakif Bajrami zbuloi më shumë për dorëshkrimin e parë serb për Skënderbeun, shkruan KultPlus.
Që në fillim të prezantimit të dorëshkrimit të parë serb për Skënderbeun, Hakif Bajrami, u shpreh se puna e tij është e komplikuar pasi që ka të bëjë me një dorëshkrim i cili nuk është botuar kurrë. Sipas tij një dorëshkrim i tillë mund të mos botohet si pasojë e dy faktorëve: mungesa e mjeteve apo mungesa e shtypshkronjës. Mirëpo, ai theksoi se në rastin e tij, ky dorëshkrim ka mbetur i pabotuar sepse politika serbe e sidomos kisha nuk shfaqi interesim për ta botuar pasi që i prishte marrëdhëniet me Portën.
Dorëshkrimi serb për Skënderbeun për të cilin diskutoi Hakif Bajrami daton nga 5 janari 1778, ai është në formatin oktavë dhe ka 206 fleta me germa kaligrafi. Në faqen e parë të tij përshkruhet jeta e të parëve të Skënderbeun. Ky dokument deri më 1890 i ka takuar Mihajllo Vukotiqit, ndërsa pas kësaj kohë pronësia e tij i ka kaluar Bibliotekës Popullore në Serbi. Sipas Bajramit në këtë dorëshkrim jepet një anatomi e Skënderbeut.
“Burimi i parë i bibliografisë së Skënderbeut thuhet se është përpiluat nga Pal Engjëlli dhe është shkruar në gjuhën shqipe mes viteve 1469-1475. Dorëshkrimi tregon se Pal Engjëlli ishte pushtetar i Drivastit e pastaj arqipeshkv i Tivarit, që njëherësh të dhënat arkivore sekrete e njohin si tutor të djalit të Skënderbeut. Vepër kjo të cilës i ka humbur çdo gjurmë”, tha ai duke treguar se gjurmët e kësaj vepra kanë humbur pasi që atëkohë sipas papës çdo shkrim i cili nuk ishte në latinisht ishte i ndaluar për botim por edhe për shkrim.
Ai tutje tregoi se burim i dytë për Skënderbeun sipas këtij dorëshkrimi i takon Dhimitër Frangut i cili e kishte shkruar “Scanderbegi Historia”, Venedik, prill 1480, 12 vite pas vdekjes së Skënderbeut, ndërsa botimi i tretë është ai i Marin Barletit.
“Si korrespondon qëndrimi serbian ndaj këtyre veprave gjatë shekullit XIX si fqinjë të shqiptarëve është pyetja që do të duhej ta kishte kjo historiografi edhe në vijim, por ajo shkalmuar nga shovinizmi dhe lufta hiensite për përvetësime do të turpërohet nga çdo aspekt. Mjerisht edhe një pjesë e shkrologjive shqiptare edhe sot për interesa fetare dhe ideologjike është kah manipulon me veprën e Gjergj Kastriotit Skënderbeut, disi po i del krah asaj lagje që gënjen që dy shekuj. Se kjo lagje manipulantësh është në rrugë pa kokë, ma së miri po i referohemi së kaluarës evropiane që është marrë me Kastriotin, që kurrë në esencë nuk ka arritur për t’ia mohuar as origjinën e as veprën, e as “konvertimet” fetare, që janë irelevante për shkencën dhe kombin tonë, si ma i lashti në Evropë”, u shpreh ai.
Sipas tij të gjithë dhe sidomos qeveritë e vendeve ku jetojnë shqiptarët duhet që ti kushtojnë rëndësi botimeve dhe shkrimeve të Pal Engjëlli, Dhimitër Frangut dhe Marin Barletit, botime këto të cilat përmenden në dorëshkrimin e pabotuar më parë për të cilin Hakif Bajrami diskutoi.
Edicioni i nëntë i “Javës së albanologjisë” ka filluar më 20 qershor dhe do të vazhdojë deri më 21 qershor./ KultPlus.com