Etiketë: haveit

Ëndrrat e gjumit, realitetet e zgjimit, bashkë në ‘Dita Natë, Nata Vjet'”

Posted on by Kult Plus

Me f’tyrë t’mbulueme nën harrnat e qenisun,
mburojë m’u bá shtirja, andrrën teme t’gjatë nuk po e k’putka
as hija e jote mbi tá.

Në një botë të mbushur me ngutje dhe nxitim të jetës së përditshme, arti shpesh shërben si një mjet për të eksploruar ndërveprimin kompleks midis ëndrrave dhe realitetit, në fakt edhe duke hyrë thelbësisht në ëndërr. Një eksplorim i tillë u ilustrua në ekspozitën “Dita Natë, Nata Vjet”, një vepër konceptuale që bëri të pranishmit të mos e lëshojnë telefonin duke fotografuar për asnjë moment. Galeria Kombëtar e Kosovës mori një pamje mes emocioneve e mendimeve.

E vendosur brenda Galerisë Kombëtare të Kosovës, e cila me të hyrë brenda dukej sikurse po futeshe në një jorgan labirintik të mbushur me ngjyrë rozë, kjo ekspozitë, e realizuar nga kolektivi feminist “Haveit” me kuratorin Lulzim Beqiri, ofroi një eksplorim të thellë të natyrës njerëzore brenda një konteksti aspak-specifik në kohë dhe hapësirë.

Udhëtimi në “Dita Natë, Nata Vjet” filloi me një jorgan të nuancës rozë të lehtë. Ndërsa vizitorët hynë në këtë ekspozitë të ngjashme me hyrjen në një tunel, ata u transportuan në një “botë ëndrrash”. Butësia dhe përqafimi ngushëllues i jorganit lë të kuptohet për iluzionin e gjumit, duke ftuar individë dhe grupe të zhyten plotësisht në të. Kati i parë, i mbështjellë tërësisht me jorgan rozë, veproi si një prelud i shfaqjes “Haveit”, një përzierje unike e artit dhe emocionit.

Sapo të pranishmit ngjiteshin në katin e dytë gjatë 19 Janarit, këndvështrimi i tyre ndryshoi në mënyrë drastike. Këtu, anëtarët e kolektivit feminist “Haveit”, Alketa dhe Lola Sylaj, së bashku me Hanën dhe Vesa Qenën, u shtrinë në një divan, duke u bërë elementë integralë të performancës në vazhdim. Krahasimi i katit të parë si ëndërr me realitetin e zymtë të katit të dytë shërbeu si një metaforë e fuqishme për dualitetin e ekzistencës – ëndrrat të ndërthurura me jetën e përditshme.

Thelbi i ekspozitës qëndron në aftësinë e saj për të transportuar individë nga kati në kat, duke i inkurajuar ata të zhyten më thellë në eksplorimin e ëndrrave, të panjohurës dhe realitetit të pamohueshëm të jetës. Duke filluar me histori personale, instalacioni u zhyt në gjendjet fizike të trupit, veçanërisht në momentet enigmatike të gjumit dhe në mbretërinë ende misterioze të ëndrrave.

Profesori i artit, Mehmet Behluli, në një prononcim për KultPlus është shprehur se “Haveit” kanë shprehje artistike më ndryshe sesa jemi mësuar t’i shohim.

“Për mendimin tim ekspozita sotme është shprehje atraktive, shprehje që lë mbresa tek ata që përcjellin artin. Ishte rast i rrallë të shohim një vepër të kompletuar në galeri. Mbresat e mia të para janë shumë pozitive, sepse thjesht është një model shumë specifik që e lehtëson skenën e artistëve të pavarur e të rinj që zgjedhin mënyra e forma të shprehen sa më bindshëm”, u shpreh profesori Behluli, i cili në të kaluarën ishte edhe vet artist pjesëmarrës me ekspozitë në GKK.

Ëndrra, siç paraqitet këtu, u përshkrua si një “kurth joshëse”, e mbështjellë me butësi dhe rehati, duke i ftuar vizitorët t’i dorëzoheshin joshjes së saj mashtruese ndërkohë që ekzistonte brenda kufijve të një realiteti të detyruar.

Kjo ekspozitë na thelloi në një territor të cilit shumë prej nesh i frikësohemi, territorit të paeksploruar të ëndrrave, duke demonstruar se arti ka fuqinë e jashtëzakonshme për të provokuar mendime, ndezur emocione dhe turbulluar linjat midis asaj që ne e perceptojmë si realitet dhe asaj që guxojmë të ëndërrojmë.

Ekspozita do të qëndrojë e hapur në GKK deri më 20 shkurt, me ç’rast shënohet edhe fundi i programit të vitit të kaluar të galerisë, derisa shumë shpejt pritet të publikohet orari për vitin 2024. /KultPlus.com

“Dita Natë, Nata Vjet” ekspozitë nga Haveit në GKK

Posted on by Kult Plus

“Me f’tyrë t’mbulueme nën harrnat e qenisun,
mburojë m’u bá shtirja, andrrën teme t’gjatë nuk po e k’putka
as hija e jote mbi tá”.

Në Galerinë Kombëtare të Kosovës do të hapet ekspozita “Dita Natë, Nata Vjet” e koletivit HAVEIT, kuruar nga Lulzim Zeqiri, shkruan KultPlus.

Ekspozita “Dita Natë, Nata Vjet” si qasje konceptuale synon të hulumtojë më thellë natyrën e njeriut në kohë dhe në hapësirë të caktuar. Fillimisht e frymëzuar nga e kaluara e afërt e cila ruan kujtime të fuqishme të cilat në narrativën vizuale marrin një formë gjuhe univerzale, duke u nisur nga tregime personale, ideja bazë e këtij instalacioni përqendrohet ne trajtimin artistik të gjendjeve të caktuara fizike të trupit, konkretisht momentet e gjumit dhe aspektin e tij psikologjik, akoma të panjohur plotësisht, ëndërrimin.

Ky intervenim na fton në një dialog i cili fillon në hapësirë labirinti që paralajmëron parahati. Interaksioni me veprën imersive e zbulon edhe prejardhjen e idesë, ëndrrën, jo vetëm si moment, por edhe si vizion, si dëshirë, si liri, ëndërrën që në të vërtetë është kurth që mjeshtërisht na joshë me anë të butësisë dhe rehatisë: njeriu hyn nën mbulojë të një realiteti të imponuar. Materiali i gatshëm, jorgani, me madhësi të ekzagjeruar, synon të ironizoj me ëndrrën për të ardhmen dhe mënyrën e të përceptuarit tonë.

Forma e këtij interaksioni artistik me veprën në mënyrë delikate dhe lozonjare ngre pyetjet thelbësore mbi teorinë e drejtësisë dhe praksën e lirisë, e që të dyja tingëllojnë si kureshtje fëmijërore, por që këmbëngulin në përgjigje me kokë rebele. Ndoshta fillet e kësaj parehatie brenda mikrokosmës tonë vijnë nga lindja e pronës me rrethojat e saj, përmes mbretërive, profetëve, krenarisë, poshtërimit, deri te vetmia e turmës bashkëkohore.

Intervenimet me esktetikën e së drejtpërdrejtës, duke mos qëndruar indiferent ndaj të padrejtës, e shndërrojnë bërthamën e kësaj praktike artistike në vlerë të dinjitetit njerëzor. Haveit, guximshëm e ballafaqojnë ndërgjegjen me vrazhdësinë e patriarkisë dhe me impulset negative që prodhon vuajtja lokale në nivel global. Tashmë të njohura si grup aktiv në skenën e artit, me këtë ekspozitë që trajton ëndërrën si pjesë tonën më intime, vazhdojnë tutje mihjen përbrena qenies sonë, duke ngritur pyetje thelbësore për shoqërinë.

Ekspozita hapet të premten, 19 janar, nga ora 19:00 deri në 21:00. /KultPlus.com

Miss Qyqja, Miss Histeria, Miss Shtriga …, epitetet thumbuese të Haveit

Posted on by Kult Plus

Grupi i katër grave që përbëjnë “Haveit” e që janë të zëshme për të drejtat e vajzave dhe grave kanë lansuar edhe projektin e tyre të fundit, projekt në të cilin kanë përfshirë epitete që janë të shpeshta në shoqërinë tonë, epitete që i drejtohen vajzave dhe grave.

Për të luftuar këtë dukuri, gratë e Haveit kanë realizuar një fotosesion duke përfshirë epitetet: qyqe, histeri, shtrigë e kurvë, e që nëpërmjet kësaj kauze, natyrisht synojnë ngritjen e vetëdijes se si të drejtohen vajzave dhe grave.

“Rol i lëkundshëm në këtë shoqëri: shtrigë, kurvë…
Lufta e Gruas Histori e pazaptuar,
E drejta e gruas: kaq e errët, kaq provokuese
Si ti kënaqë, si ti mallkojë.
Djegni hijen time”, kanë shkruar në faqen e tyre, duke ia bashkangjitë edhe fotografitë të cilat KultPlus ju sjell në tregim./KultPlus.com

GKK “rifreskohet” nga Manifesta 14, derisa përmes arkivit rikthen thesaret e saj të paçmuara

Posted on by Kult Plus

Uranik Emini

Arti pamor, kultura dhe edukimi paraqiten në një vijë në Galerinë Kombëtare të Kosovës, e cila si thesar për kombin, shërben si një institucion ku njerëzit mund të vijnë për të parë nga afër ekspozita speciale dhe programe të tjera publike, të gjitha pa pagesë. Galeria Kombëtare e Kosovës, e themeluar në vitin 1979 më 2 shkurt, si institucioni më i shquar në vend ka mision, vizion dhe vlera të rimenduara që synojnë të nderojnë të kaluarën e vendit, t’i përgjigjen të tashmes dhe të frymëzojnë brezat e ardhshëm me një gjuhë të përbashkët, shkruan KultPlus.

Për herë të parë në historinë e saj disa vjeçare, GKK ka hapur një ekspozitë ku paraqet edhe arkivin e saj, me materiale që datojnë nga viti 1960 e tutje, duke rikujtuar e vënë në pah vlerat e pakrahasueshme që kanë sjellë ndër vite artistët nga vendi më i ri në Evropë.

Si në shumë hapësira të tjera publike, edhe GKK është “pushtuar” me vepra të artistëve vendorë e ndërkombëtarë, në kuadër të “Manifesta 14”, e cila synim ka që të rikthejë hapësirat publike te qytetarët, por edhe përmes institucioneve sikurse Galeria, të arrijë që të futet në zemrën e mendjen e secilit, për të rikujtuar se arti është diçka që të bën të marrësh frymë me një lloj tjetër lumturie.

Duke filluar nga artistja e huaj, Selma Selman me veprën e saj “You have no idea”, GKK hap këtë ekspozitë, duke përcjellur mesazhin e artistes, e cila ka të bëjë me atë se njerëzit nuk e dinë se kush është ajo, nuk e dinë për praninë ose mungesën e dhimbjes në jetën e saj dhe tutje zbulon edhe fuqinë e dinamikën e empatisë, duke hedhur dyshime mbi përshtatshmërinë e saj si bazë për takimin politik.

Diversitet i veprave

Grupi artistik “HAVEIT” kishte performuar para disa ditëve performancën e tyre me gota, që në thelb tentojnë të paraqesin gratë dhe menyrën se si ato nuk janë të “denja” për të bërë pazarin e mëngjesit me shportën plot gota.

Duke vazhduar tutje në sallën tjetër, kukulla gjigante paraqiten në sytë e vizitorëve, të cilat sipas artistit Dardan Zhegrova, janë një formë e lashtë e rrefimtarisë që kanë udhëtuar përgjatë rrugëve të ndryshme nga Azia në Evropë. Zhegrova, i cili si fëmijë është rritur në frymën e teatrit “Dodona”, teatri i kukullave në Prishtinës, tenton të mbështetet në historinë e pasur me kukullat e tij të mëdha me dy fytyra.

Në mesin e disa veprave në GKK, është edhe pjesa e artistes së huaj Alevtina Kakhidze, me veprën “Pushtimi”, e cila vjen nga Kieve dhe jeton në Muziçi. Ajo e përshkruan veten si artiste dhe kopshtare, derisa si pjesë e ekspozitës janë “bimët”, dhe gjatë dekadës së fundit një pjesë e madhe e hulumtimit të saj është fokusar në vëzhgimin e botës bimore. Ajo thekson se “bimët” në habitatet e veta dhe të huaja, duke trajtuar tema si pushtimi, dominimi dhe përkatësia.

Valentina Bonizzi, nga Milani, e cila jeton në Tiranë, ka prezantuar veprën e saj “Homazhe Kafkës”, vepër që tregon një video të inçizuar në një vend dhe paraqitet rrëfimi i një personi, që mbetet, pambarisht në portat e ligjit, duke pritur t’i jepet qasje, por pa ardhur në një përfundim të tillë. Ashtu si Kafka, Bonizzi reflekton po aq mbi zërin që njerëzit kanë përpara ligjit sa mbi shkallën në të cilën ata e përdorin atë.

Mes shumë ekspozitave, veprave të ndryshme, diversitetit të artistëve, si pjesë e padiskuteshme e artit, Galeria e hapi edhe arkivin e saj. Arkivi mbledh, ruan dhe vë në dispozicion dokumentacione në lidhje me të kaluarën, duke përfshirë veprat e disa prej artistëve më të mëdhenj në histori të Kosovës.

“Thesaret e fshehura” të Galerisë

Një rezervuar i jashtëzakonshëm i krijuesve shqiptarë, dalin nga arkivi sikurse “thesare të fshehura”. Koleksioni i veprave të Galerisë Kombëtare të Kosovës, padyshim paraqet vetëm majën e një ajsbergu.

Vëzhguesi i ekspozitave, Xhevat Rrahimi, njoftoj për KultPlus se “Manifesta 14” është një vlerë e shtuar për Galerinë Kombëtare të Kosovës dhe jo vetëm, duke njoftuar se kanë qenë më shumë se 1 mijë vizitorë që nga hapja e ekspozitave.

Arkivi si thesar i paçmueshëm

“Është hera e parë që arkivi ka dalë si ekspozitë. Në arkivin që e kem na është një thesar i paçmuar që e ruajmë me vite të tëra. Por, nuk mund të them se mund t’i ruajmë si duhet, për shkak të kushteve si janë. Edhe pse niveli i kushteve nga Ministria nuk është në gjendje të mirë, ne shpresojmë që në të ardhmën të bëjmë kushte edhe më të mira”.

Pjesë e (pa)ndashme e Galerisë – arkivi

“Ideja e Ministrisë për një Muze Bashkëkohor daton që nga paslufta, si ide, por ende nuk është e realizueshme. Edhe ne e mirëpresim realizimin e muzeut të artit bashkëkohor, por thesarin e Galerisë, mendoj se më së miri e ruan vetë Galeria dhe njerëzit kompetentë këtu”.

Vizitorët besnik – pjesë e përhershme e Galerisë

“Mund të them që “Manifesta 14″ ia ka shtuar një vlerë Galerisë, por ne i kemi vizitorët e tillë që nuk na braktisin asnjëherë. Kemi vizitorë edhe të nivelit ndërkombëtarë edhe vendorë”.

Kritiku amerikan i artit, Jerry Saltz, thotë se veprat e artit shpesh zgjasin përgjithmonë, ose thuajse shumë gjatë. Por vetë ekspozitat, veçanërisht ekspozitat e galerive, janë si lulet; ato lulëzojnë dhe më pas vdesin, pastaj ekzistojnë vetëm si kujtime, ose të shtypura në revista dhe libra, njësoj sikurse në Galerinë Kombëtare të Kosovës, ku vepra të ndryshme të Lirije Bulliqit, Nusret Salihamixhiqit, Muslim Mulliqit, Ibrahim Kodrës, Gjelosh Gjokajt e shumë artistëve të tjerë, jetojnë brenda mureve të objektit dhe si të tilla, gjithnjë e lënë “aromën” e tyre magjike e të paharrueshme, njësoj si veprat që kanë lënë pas vetes. /KultPlus.com

‘HaveIt’ në Shokët Bëjnë Muhabet’, shpalosin rrugëtimin e tyre në luftë me sistemin patriarkal (VIDEO)

Posted on by Kult Plus

Grupi i njohur artistik ‘HaveIt’, që tashmë njihet për revoltën kundër sistemit patriarkal, kanë qenë të ftuara në edicionin e sotëm të ‘Shokët Bëjnë Muhabet’, ku kanë shpalosur më shumë rreth fillimit të tyre si grup, sfidat dhe artin e tyre në përgjithësi, shkruan KultPlus.

Në vitet e fundit, Haveit kanë bërë një seri performancash publike në Kosovë dhe rajon, në ballafaqim të tabuve si dhuna në familje, identiteti gjinor dhe dhunimet e luftës.

Alketa dhe Lola Sylaj treguan edhe për performancën e tyre të famshme për vrasjen e Diana Kastrati, pasi kjo e fundit ishte vrarë nga burri i saj. Ndër të tjera, ato poashtu kanë shpalosur se rrugëtimi i tyre në ‘HaveIt’ ka ardhur më natyrshëm, pasi ato fillimisht kanë qenë më të përfshira në protesta.

Më poshtë mund të dëgjoni intervistën e plotë të Alketës dhe Lolës. / KultPlus.com

Haveit pjesë e “Playwriting for Peace” në Kosovë

Posted on by KultPlus

Në kuadër të projektit “Playwriting for Peace” që do të mbahet në qytetin e Prishtinës për 5 javë, do të ketë performanca të shumta nëpër pjesë të ndryshme të qytetit ku do të performojnë artistët shqiptar dhe amerikan.

Matt Harmon dhe Emily Russell së bashku me Dafini Krasniqi dhe Anita Uka kanë marrë iniciativën për zhvillimin e aktivitetit “Playwriting for Peace”, një punëtori dhe teatër për të rinjtë kosovarë.

Qëllimi i ”Playwriting for Peace” është të ndihmojë pjesëmarrësit të zhvillojnë aftësitë e tyre dramaturgjike, të eksplorojnë vendin që kanë, artet pamore dhe mediumet e tjera të artit në teatër dhe të ekzaminojnë sesi teatri mund të jetë një mjet për të zhvilluar eupatinë dhe ndërtimin e paqes.

Programi zgjat nga datat 24 korrik deri më 23 gusht nga ora 9:00 deri në 12:00 në lokacione të ndryshme rreth qytetit, qytetaret gjatë këtyre ditëve kanë mundësi të ndjekin shfaqje të llojeve të ndryshme.

Në kuadër të këtij programi do të performonë edhe grupi i njohur artistik Haveit.

Haveit pjesëmarrjen e kanë konfirmuar përmes rrjeteve sociale duke bërë të ditur që do të jene prezentë të mërkurën me 14 gusht për të diskutuar rreth fuqisë së përformancave publike si një formë e aktivizmit në shoqëri. / Insajderi / KultPlus.com

Katër artistet heqin fotografitë e veta nga NewBorni

Posted on by Kult Plus

Katër artiste kosovare, pjesë e kolektivit artistik “HAVEIT” nga Prishtina, kanë hequr fotografitë e tyre nga obelisku i “NewBorn”-it katër ditë pas përurimit të pamjes së re të këtij monumenti me fotografitë e 99 grave kosovare.

Transformimi i “NewBorn” u bë si dedikim për përpjekjet dhe këmbënguljen e 99 grave të Kosovës, duke u treguar historitë e tyre të suksesit përmes portreteve, kuotave dhe pasqyrimit të gjendjes reale.

Por, Hana Qena, Vesa Qena, Alketa Sylaj dhe Lola Sylaj nga kolekitivi artistik “HAVEIT” kanë hequr fotografitë e tyre nga obelisku i “NewBorn” të martën.

Përmes një postimi në rrjetin social Instagram, kolektivi “HAVEIT” ka njoftuar se nuk janë pyetur nga organizatorët që i kanë vendosur fotografitë e anëtareve të grupit në monumentin identifikues të Prishtinës, “NewBorn”.

Ekspozitën me fotografitë e 99 grave kosovare e ka krijuar gazetarja Lauren Peace. Kjo ekspozitë, e quajtur ‘Rimarrje’ ose ‘Reclamation’, përmban një aplikacion të shtuar të realitetit interaktiv që luan videot e 99 grave.

https://www.instagram.com/p/BylJRwVlYc_/?utm_source=ig_embed

Haveit, zëri i temave të anashkaluara

Posted on by KultPlus

Gili Hoxhaj

Në kuadër të ekspozitës “Perceptimet: Burrneshat”, as sot nuk mungoi kafeja e mëngjesit me artistet kosovare, që tash e një javë po ndajnë rrugëtimin e tyre me publikun.  Haveit përbën një nga grupet më të njohura në komunitetin artistik dhe jo vetëm për instilacionet e tyre në kuadër të e ekspozitave e galerive. Temat aktuale shpesh kërkojnë reflektimin artistik për të prekur publikun. Haveit jo në pak raste e kanë marrë përsipër reagimin e shpejtë ndaj këtyre temave. Ato kanë vendosur të krijojnë në zhurmën e atyre ngjarjeve.

Derisa për të ekspozuar në një  galeri lypsen disa procedura dhe një afat i caktuar kohor, ato shpesh kanë zgjedhur rrugën për të shpalosur artin e tyre, kjo si rezultat që disa tema kanë kërkuar reflektim më emergjent. Një rast i ngjashëm ka qenë ai i billboardeve vitin e kaluar që kishte marrë vëmendjen edhe të medieve ndërkombëtare. Billboard të vendosura pranë stacionit policor, kishin ngritur një pyetje thelbësore se edhe për sa kohë do të neglizhohet dhuna ndaj grave. Diana Kastrati dhe Zejnepe Bytyqi janë emrat përfaqësues të grave që janë neglizhuar nga drejtësia dhe si pasojë janë vrarë nga burrat e tyre. “Edhe sa thirrje të humbura?”, ishte pyetja kryesore që kërkonte përgjigje në atë se sa do të vazhdohet të neglizhohen e dhuna ndaj tyre nuk do të merrej seriozisht nga organet kompetente. Ekspozimin e tyre në rrugë e shohin si një formë më të sinqertë të komunikimit me publikun, për dallim nga reagimet në galeri dhe teatër, ku publiku  sillet në një rreth të njëjte njerëzish.

Arbërore Sylaj tha se fillimisht nuk e kishin menduar se do të bëhen një grup artistik, por reagimi që kanë ngjallur punët e tyre, kanë bërë që të vazhdojnë reagimin artistik edhe ndaj shumë temave të tjera.

“Në vitin 2012 kur e kanë vrarë Diana Kastratin, na u është dukur që vendi ku ne jetojmë ka filluar të bëhet i rrezikshëm dhe e kemi parë të arsyeshme të reagojmë dhe e kemi bërë një performancë në rrugë”, ka treguar Sylaj, shkruan KultPlus.

HAVEIT  përbëhet nga: Alketë Sylaj, Hana Qena, Vesa Qena, Arbërore Sylaj. Ky është një grup që përbëhet prej katër grave të cilat kanë tendencë të shkojnë përtej kënaqësive ditore, rregullave të moralit si dhe refuzojnë të pajtohen me çështjet që iu shërbehen të gatshme. E themeluar në vitin 2011, ato tentojnë që të prekin historinë e secilit. Ato kanë mbajtur performansa të shumta rrugore si “Ekzaminimi”, “Je Suis Glamour”, “Pa ujë e me fontanë”, “Dita e Shën Valentinit”, “Përdorni gojën tuaj”, “Shoeining”, “Pushimi i gjatë”, “Rruajtja e Patriarkalitetit “, “Edhe sa thirrje të humbura “, e të tjera.

Ato thanë se performancat e tyre tentojnë të flasin për tema që shpesh anashkalohen. Një nga fotografitë që ka mbetur akoma në mendjen e shumëkujt, është edhe puthja e tyre në mes te sheshit, si formë vetëdijesimi për pranimin e komunitetit LGBTI në hapësirën publike. Ato sot treguan edhe si iu kishte lindur kjo ide.

“Viti kur e kemi bërë puthjen, ka qenë një vit pasi që Kosovo 2.0 prezantoi revistën “SEX, njerëzit sidomos ekstremistët mysliman e priten me shqetësim dhe filluan protestat kundër asaj, dhe pas asaj filloi me u shfaq një urrejtje ndaj këtij komuniteti. Neve na u dok e arsyeshme, sidomos para ditës së  Shën Valentinit, filluam të mendojmë se si gjithçka ka filluar të rregullohet në kryeqytet, me zemra, me lula dhe si personat e komunitetit LGBTI nuk mund të dalin dorë për dore për shkak të frikës që e kanë. Njerëzit na njihnin edhe në rrugë dhe kemi pasur kërcënime të shumta, por megjithatë kemi vazhduar punën tonë”, tregoi Arbërore Sylaj, shkruan KultPlus.

Rruga, si formë e ekspozimit ndaj një komuniteti më të gjerë, Hana Qena, pjesë e grupit artistik Haveit tha se kanë zgjedhur rrugën për t’i ekspozuar idetë e tyre, pasi që aty njerëz të ndryshëm mund të takojnë dhe nuk kanë nevojë të vijnë në teatër dhe galeri për të parë punën tënde, aty ku publiku është më i zgjedhur.

“Nevoja për të mos qenë diskrete, për  të qenë të hapur na ka shtyrë që të dalim në qytet dhe me performu, ku çdo kush mund të reagojë. Ashtu siç është reagimi jonë i menjëhershëm, ashtu është edhe reagimi i tyre”, u shpreh Hana Qena.

Përveç instalacioneve në rrugë, ato thanë se për ta bërë artin e tyre më të qasshëm, ju kanë ndihmuar edhe rrjetet sociale, sidomos Facebook-u.

“Është shumë mirë më e përdorë Facebook-un për faktin që nuk e kap vetëm një grup të caktuar por është një imazh që mund ta shoh çdo kush”, tha ndër të tjera Alketa Sylaj.

Ato pohuan se fillimisht prindërit e tyre nuk është se e kishin kuptuar shumë qëllimin e tyre, por me kalimin e kohës duke e parë impaktin e tyre, thotë se kanë gjetur edhe përkrahjen e tyre dhe në një farë forme kanë ndryshuar bashkë dhe janë edukuar bashkë, përgjatë zhvillimit të tyre artistik. Madje, ato thonë se tani shpesh edhe ju ndihmojnë në punën e tyre.

“Shqetësimet që i kemi na, i kanë edhe prindërit tanë, sepse e dimë ku po jetojmë dhe e dijnë që në këtë vend nuk po ka shumë ndryshim”, tha Hana Qena.

Tutje ato thanë se kjo ka ndikuar që ata të hapin më shumë tema, që më parë nuk i kanë hapur.

“Për tema që nuk kemi folur më herët me ta, tani janë shumë të hapur dhe flasim, dhe kjo ka ndikuar që në një farë forme të rritemi dhe të edukohemi bashkë”, u shpreh Alketa Sylaj.


Grupi Haveit janë të njohura për video instalimet siç janë: “Kur babai qau, nëna mi lau sytë”, “Tager”, “Baby Blues”, “Pushimi i gjatë”, dhe shumë tjera.e HAVEIT gjithashtu kanë mbajtur ekspozita personale në “Stacion” – Qendra për Art Bashkëkohor në Prishtinë, në Galerinë “Motrat”- Prishtinë, si dhe Galerinë “Bazement” në Tiranë.

Ekspozita “Perceptime: Burrneshat” si dhe diskutimet që po zhvillohen janë rezultat i bashkëpunimit në mes të British Council dhe Galerisë.
/ KultPlus.com

https://kosovo.britishcouncil.org/programmes/arts/perceptions

HAVEIT, nesër për kafe e bisedë në Galerinë Kombëtare të Kosovës

Posted on by KultPlus

Nesër, me datë 6 Shkurt, ditë e mërkurë, kolektivi “Haveit” do të jenë të pranishme për ju në takimin e radhës “Kafe me artisten”, në kuadër të ekspozitës Perceptime\Burrneshat.

Artistet ju ftojnë të pini kafenë bashkë me to dhe të dëgjoni rrëfimin e tyre për rrugëtimin në botën e artit, sukseset dhe sfidat gjatë karierës së tyre artistike.

Takimi mbahet në orën 10:30 -11:30 në Galerinë Kombëtare të Kosovës 

HAVEIT (Alketë Sylaj, Hana Qena, Vesa Qena, Arbërore Sylaj) është një grup që përbëhet prej katër grave të cilat kanë tendencë të shkojnë përtej kënaqësive ditore, rregullave të moralit si dhe refuzojnë të pajtohen me çështjet që iu shërbehen të gatshme. E themeluar në vitin 2011, ato nuk bëjnë asgjë tjetër përveç se tregojnë historinë e tyre dhe tuajën!

Ato kanë mbajtur performansa të shumta rrugore si “Ekzaminimi”, “Je Suis Glamour”, “Pa ujë e me fontanë”, “Dita e Shën Valentinit”, “Përdorni gojën tuaj”, “Shoeining”, “Pushimi i gjatë”, “Rruajtja e Patriarkalitetit “, “Edhe sa thirrje të humbura “, e të tjera.
Të njohura për video instalimet siç janë: “Kur babai qau, nëna mi lau sytë”, “Tager”, “Baby Blues”, “Pushimi i gjatë”, dhe shumë tjera.

HAVEIT gjithashtu kanë mbajtur ekspozita personale në “Stacion” – Qendra për Art Bashkëkohor në Prishtinë, në Galerinë “Motrat”- Prishtinë, si dhe Galerinë “Bazement” në Tiranë.

Puna e fundit e HAVEIT ishte “Edhe sa thirrje të humbura?” Instalacion në billboard me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Gruas.

HAVEIT janë fituese të çmimit për Demokraci të KCSF për vitin 2018.

Burrneshat e guximshme që sfidojnë botën përmes artit

Posted on by Kult Plus

Alberina Haxhijaj

Galeria Kombëtare e Kosovës sot ka mirëpritur ekspozitën “Burrneshat”. Kjo ekspozitë e cila ka bërë së bashku katërmbëdhjetë artiste nga Britania dhe gjashtë artiste nga Kosova si dhe kolektivin HAVEIT, është inicuar nga Këshilli Britanik, ndërsa veprat e artistëve britanike janë marrë nga koleksioni të cilin e posedon British Council.

Vjehrra e artistes Alije Vokshi qëndron përballë baroneshave të Madame Yevonde në hyrje të Galerisë Kombëtare. “INA”, piktura e cila është pjesë e koleksionit të Galerisë, paraqet një grua e cila mbanë një shami në kokë dhe duart njëra mbi tjetrën. Në anën tjetër një nga zonjat që i qëndron përballë është zonja e Michael Balkon, ajo me një armë në duar është portretizuar si hyjnesha romake Minerva.

Mirëpo, përderisa këto piktura mund të vështrohen për bukurinë e tyre disa hapa më tutje prapa bukurisë fshihet një gjendje e cila sjellë tension dhe reagim. Portretet e pesë vajzave të reja e të grimosura të paraqitura si “Spice Girls” nga  Clare Strand, portretizojnë situatën ku vajzat e reja, edhe pse ndjehen të ngulfatura në mënyrë që të pranohen në shoqëri, vishen dhe sillen si gra të rritura. Në anën tjetër modelja e realizuar nga Alketa Xhafa –Mripa paraqitet si një kukull, të cilën duke e vënë në prizë mund ta ndizesh dhe ta fikësh, ta lësh të flasë ose ta bësh të heshtë. Një vepër kjo e cila erdhi si reagim nga artistja në vitin 2007, një ditë pas 8 marsit, Ditës së Gruas.

“Me simbole të vogla jam munduar që të rrumbullakojë dhe të paraqes gruan shqiptare”, shprehet artistja derisa bisedon edhe me të pranishmit që afrohen për të parë punën e saj.

“Në ekspozitë ka emra për të cilat unë kam mësuar pasi që i kam pasur në literaturë si Tracy Emin apo Sarah Lucas. Prandaj të ekspozojë punën time se bashku me to, e sidomos në Kosovë është nder i madh. Njëkohësisht është kënaqësi edhe me artistët shqiptare,  punët e të cilave i njoh dhe i çmoj”, u shpreh ajo për KultPlus duke cilësuar se akoma ka punë për tu bërë për emancipimin e gruas në shoqëri. Diçka që e kërkon edhe artistja Ann Elliot e cila përmes nallaneve na fton që të ecim në këpucët e saj,  të cilat lënë gjurmët e dikujt tjetër, të një kuratoreje.


INA nga Alije Vokshi

Kjo ekspozitë vë në pah më shumë sesa vetëm çështjen e pozitës së gruas e që vërehet qartë te artistja shqiptare Arbana Hajredinaj me videon “30 %” e që tregon përfaqësimin e grave në Parlamentin e Kosovës. Kjo ekspozitë tregon ofshamën e grave përmes Zake Prelvukaj e cila largon katranin nga lëkura. Ju mëson që të mos kërkoni falje shpesh, sepse atëherë ajo do të humb vlerën përmes Anetha Hamilton dhe karriges së saj, këmbët e të cilës janë kopje e këmbëve të artistes. Kjo ekspozitë tregon se diçka nuk është në rregull përmes gruas që sjellë Tracey Emin, prej vaginës së të cilës nuk kuptohet a po dalin apo po hyjnë monedhat por edhe përmes videos “Nuk dëgjojë asgjë” të Rudina Xhaferit në të cilën ajo çep veshin e saj.

Drejtoresha e Galerisë, Arta Agani – Në prapavijë “Baby Doll On, Baby Doll Off” nga Alketa Xhafa Mripa

Me një aranzhim që i ngjan një beteje,  sipas drejtoreshës së Galerisë, Arta Aganit kjo ekspozitë synon të shfaq ndërrimet mes roleve, ku gruaja nuk është vetëm një formë dhe burri nuk është vetëm një funksion. Ajo tregon se kjo ekspozitë e fragmentuar në disa faza bënë që gratë artiste të ndërrojnë nga njëra fazë në tjetrën, nga forma deri të funksioni.

“Në pjesën e titullar ‘tejkalimi i kufirit gjinor’ e cila gjendet në katin e dytë të Galerisë, artistet e shfaqura tashmë e kanë kuptuar rolin e tyre në shoqëri si gra artiste. Ato me krenari ekspozojnë artin e tyre duke mos kritikuar dhe ankuar. Ato janë në krye të muzeve dhe galerive dhe nuk janë të shqetësuara për barazinë gjinore në art, sepse në këtë fazë ajo duket e parëndësishme”, theksoi Agani. 

Tek ‘tejkalimi i kufirit gjinor’ hynë disa artiste pjesë e kësaj ekspozitë si kolektivi HAVEIT, të cilat edhe në këtë ekspozitë ishin të pranishme duke e rruar patriarkalitetin, pastaj Flaka Haliti me “Bolet e mia” apo artistja Sarah Lucas me vezët e fërguara.

Gillian Wearing- Kopshti

Kjo ekspozitë nuk mund të kalojë vetëm me një shikim pasiv,  theksoi ambasador i Mbretërisë së Bashkuar në Kosovë, Ruairi O’Connell në hapje të kësaj ekspozite.  Sipas tij,  çështja për të cilën duhet të mendojmë e që e përcjellë edhe këtë ekspozitë është sesi trajtohet gjysma e shoqërisë sonë.

“Të gjithë ata që do të vijnë në këtë ekspozitë do të marrin nga një porosi të ndryshme. Porosia që unë mora,  është ajo e guximit dhe e sfidës. Disa nga veprat janë shumë personale dhe disa janë shumë sfiduese. Unë jam i nderuar që i njoh edhe personalisht disa nga artistet dhe nuk me befason që punët e tyre janë reagim i guximit dhe sfidës. Ne duhet që të reagojmë ndaj kësaj, të sfidohemi nga to dhe të mendojmë më ndryshe kur të largohemi dhe jo njëlloj siç kemi menduar kur kemi ardhur”, theksoi ai.

Abigail Lane- Pa titull (Ann Elliot)

Ekspozita “Burrneshat” do të qëndrojë e hapur deri më 24 shkurt./ KultPlus.com

Sarah Lucas – Autoportret me vezë të fërguara

https://kosovo.britishcouncil.org/programmes/arts/perceptions

Blert Morina dhe grupi Haveit fitojnë çmimin për Demokraci 2018

Posted on by KultPlus

Aktivistit Blert Morina dhe grupit Haveit iu janë ndarë sonte çmimet për Demokraci nga KCSF, për kontributin e tyre në promovimin e të drejtave të njeriut dhe barazisë gjinore në Kosovë.

Blert Morina tha se gjatë rrugëtimit të tij si aktivist i komunitetit LGBTI është përballur me shumë sfida, por gjithashtu ka pasur edhe përkrahje. Njëherësh, ai tha se ky çmim përçon mesazhin se iniciativave të tilla që po përkrahen, pavarësisht orientimit seksual.

Përndryshe, Morinës së fundmi iu refuzua kërkesa për të ndërruar emrin dhe gjininë në dokumente, për çka edhe ka nisur një “betejë” ndaj institucioneve.

“Më duhet ta falënderoj KCSF-në, jo për çmimin që ma kanë besuar, por për mesazhin që ky çmim përçon për çdo person LGBTI. Të gjithë ata që e kanë pas ndjenjën e mospranimit dhe refuzimit, ky çmim dëshmon se iniciativat për të ndërruar jetën e njerëzve vlerësohen dhe përkrahen pa marrë parasysh orientimin seksual apo identitetit gjinor”, ka thënë Morina.

Kurse nga grupi Haveit foli Alketa Sylaj, e cila tha se demokracia është luftë e përditshme. Ajo tha se për ato ka rëndësi të madhe ka që angazhimi i tyre po shpërblehet dhe premtoi se do të vazhdojnë me punën e aktivitetet e tyre, përmes grupit që kanë themeluar tetë vite më parë.

“Ky çmim është krah i fortë për ne, është motivim për të na siguruar se nuk jemi vetëm në betejën e përditshme për më shumë demokraci, andaj duke iu falënderuar, iu sigurojmë se do të vazhdojmë të flasim dhe të jemi krah tjerëve në betejë deri sa të bëhemi ndryshimi që duam ta shohim tek të tjerët”, ka thënë Sylaj.

Drejtori ekzekutiv i KCSF-së, Taulant Hoxha tha se ky çmim vë në pah punën, guximin dhe vetëmohimin e qytetarëve të Kosovës për demokratizimin e vendit. Ai tha se përmes këtij çmimi, ata po frymëzohen nga njerëzit që dalin nga zona e rehatisë dhe angazhohen për çështje që e prekin shoqërinë, transmeton KP.

“Kuptimi i çmimit tonë që shpresojmë që nuk do të jetë i fundit është që t’i frymëzojmë edhe të tjerët që të dalin nga zona e komfortit të tyre dhe t’i sfidojnë institucionet, ta sfidojnë shoqërinë, ta sfidojnë secilin individualisht, sepse nëse secili nuk i bëjmë disa hapa përtej asaj të përditshmes së asaj që jemi mësuar, atëherë ky vend do ta ketë shumë të vështirë që të bëhet”, ka thënë Hoxha.

Kurse nga SDC, foli Patrick Etienne, i cili vlerësoi kurajën e fituesve të këtij çmimi, për të cilët tha se ka admirim të madh.

“Unë vërtetë kam një admirim të madh për ata njerëz që patën guximin të luftojnë përjashtimin, të jenë të guximshëm, të jenë me të vërtetë guximtarë dhe jam vërtetë i lumtur që sonte disa prej tyre mund të shpërblehen dhe më pëlqejnë sidomos ata që do të shpërblehen sonte, kështu që ju falënderoj dhe mendoj se ju me të vërtetë jeni duke kontribuar për të bërë një vend më të mirë për sa më shumë njerëz që është e mundur. Faleminderit”, ka thënë Etienne.

Ndërsa në emër të Ministrisë së Punëve të Jashtme të Danimarkës (DANIDA), foli Anders Kragh Bingen, i cili i ndau çmimin Blert Morinës bëri thirrje që ky çmim të shërbejë si inkurajim për të vazhduar përpjekjet për respektimin e të drejtave gjinore në Kosovë.

Ky çmim filloi të ndahej në vitin 2015, kur edhe iu nda Fondacionit Lumbardhi.

Çmimi për Demokraci iu ndahet individëve apo organizatave që kanë dhënë kontribut të jashtëzakonshëm në forcimin e demokracisë në Kosovë. Ky çmim ndahet në kuadër të projektit “Promovimi i Shoqërisë Demokratike”, projekt ky i bashkëfinancuar nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim dhe DANIDA, ndërsa është zbatuar nga Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF). /KultPlus.com

“Haveit” solli mallkime dhe art në Tiranë

Posted on by Kult Plus

“Haveit”, një kolektiv artistiko-feminist nga Kosova solli dje një performancë dhe instalacion mbi një temë të veçantë, atë të “mallkimeve”.

Të gjithë jemi familjarë me mallkimet e përdorura nga prindërit drejt fëmijëve si një mjet disiplinor, por ishin vajzat e kolektivit që sollën dje një vështrim kritik ndikimit që ka kjo mënyrë “edukimi” mbi formëzimin e raporteve sociale midis individëve deri në manifestimin e patriarkalizmit në shoqëri.

Performanca e kombinuara me instalacion u realizua pranë ambienteve të Bazament, një hapësire alternative në Tiranë. Katër vajzat ishin veshur me fustan të hollë e të bardhë, ku secila mbante një fshesë me korent si për të sjellë një simulacion të ambienteve shtëpiake ku kjo gjuhë agresive kthehet në përditshmërinë e jetës familjare.

Pranë tyre ishte vendosur instalacioni me shkronjat lëvizëse ku lexoheshin disa prej mallkimeve. Nën titullin “Kafsha e Keqe / Wild Beast”, vajzat sollën një përqasje epistemologjike ndaj fenomenit të mallkimeve, që formëson psikologjinë e fëmijëve që rriten me këtë gjuhë.

Kolektivi është bërë i njohur si në Kosovë ashtu edhe në Shqipëri për performancat publike ngacmuese dhe shpeshherë të konsideruara kontroverse për publikun. Një ndër to ishte dhe foto-performanca në kuadër të Ditës së Shën Valentinit gjatë 2014, ku shihen dy çiftet e vajzave duke u puthur në buzë para Teatrit Kombëtar në Prishtinë, si shenjë manifestimi e të drejtave të personave LGBT+ për ta gëzuar këtë ditë sikurse çiftet heteroseksuale. / historia-ime.com/ KultPlus.com

‘Mallkimet’ e prindërve për fëmijët, inspirimi i HAVEIT në performancën e radhës në Tiranë

Posted on by KultPlus

Bazament ka kënaqësinë të paraqesë, Haveit / “Kafsha e Keqe”.
4 tetor, 19:30, Bazament Art Space Tiranë
(Fotografia: Boubkar Benzabat)

Në performancën dhe instalimin e tyre të ri, kolektivi Haveit ka marrë si subjekt të tyre fenomenin e “mallkimeve”. Është tipike për familjet shqiptare, që Prindërit të përdorin mallkimin ndaj fëmijëve, për ti “mësuar” atyre sjelljen e drejtë. Kjo gjuhë e dhunshme e mallkimit, justifikohet si mjet normal disiplinor i mësimit të etikës së sjelljes. Haveit duke ekspozuar keto “mallkime’’ duke bërë publike atë që konsiderohet private, përpiqet të reflektojë se si kjo gjuhë shumë problematike, agresive, ndikon dhe manifestohet më vonë në ndërtimin e një shoqërie të dhunshme patriarkale dhe si kjo gjuhë është ende e pranishme dhe riprodhohet në të gjitha marrëdhëniet e tjera shoqërore.

*
HAVEIT (Alketa Sylaj, Hana Qena, Vesa Qena, Arbërore Sylaj) është një kolektiv arti themeluar në Prishtinë, Kosovë në vitin 2011. Duke përdorur performancën, protestën dhe video-instalacionin si shtyllë kurrizore të punës së tyre të angazhuar, ato shpesh perceptohen si ‘rreziqe’ në atë që ende është një shoqëri kryesisht patriarkale. Praktika e tyre përfshin performancat dhe ndërhyrjet në hapësirën publike, si dhe ekspozitat.
2017 “Been through a lot “, Mala Stanica, Shkup, Maqedoni. “Pilule du lendemain”, Prishtinë, Kosovë. 2016, Galeria Kombëtare e Arteve, Prishtinë, Kosovë, “Jepi me gojë” dhe “Kur babai qau, nëna më la sytë”, Muzeu Ludwig, Budapest, Hungari “Melting lead under the moon, for the spring blooming soon” Lambdalambdalambda, Prishtinë, Kosovë ” Shaving Patriarchy ” , Kosovë. “Pushimi i gjatë”, Prishtinë, Kosovë, 2015 “Tager”, Bienalja e Artistëve të Rinj, Milano, Itali . ” Jepi me gojë “, Ljubljana, Slloveni. “Shoeining”, Prishtinë, Kosovë. Shkodër, Shqipëri. “L dhe Sh”, Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor, Prishtinë, Kosovë. “Tager”, Prishtinë, Kosovë, 2014 ” Jepi me gojë “, Stokholm, Suedi. Jepi me gojë “, Tiranë, Shqipëri. ” What color is your flag when it burns? Prishtinë, Kosovë.” Nonsense, lame “, Prishtinë, Kosovë. “Kur babai qau, nëna më la sytë”, Piramida, Tiranë, Shqipëri. “Varur mbi një perde”, Tiranë, Shqipëri.

Performanca dhe instalacioni do të ndodhin me 4 tetor, në ora 19:30 në Bazament Art Space. / KultPlus.com

HAVEIT, të premten në TruAktiv Talks në Prishtinë

Posted on by KultPlus

Teknikat e subversionit artistik – çka dhezë e çka jo?

Të premten, me datë 21 shtator, nga ora 20:00 në qendrën kulturore Termokiss, Sbunker prezanton kolektivin artistik HAVEIT në serinë e rradhës të TruAktiv Talks.

Në këtë ngjarje do të diskutohet për modele të ndryshme të aktivizmit të përdorura nga HAVEIT për përçimin e mesazheve për barazi sociale, rendësinë e performancave të artit publik dhe rolin e artit si formë e protestës për thyerjen e stereotipeve dhe sfidimin e stigmave shoqërore dhe kodeve morale të një vendi.

Në TruAktiv Talks do të marrin pjesë edhe pjesëmarrësit e TruAktivSummit 2018.

Ky grant është financuar nga projekti ‘Përkrahja e Luksemburgut për Shoqërinë Civile në Kosovë’, financuar nga Qeveria e Dukatit të Madh të Luksemburgut dhe menaxhuar nga Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF).

HAVEIT përbëhet nga Hana, Vesa, Alketa dhe Lola dhe janë i vetmi kolektiv artistik i këtij formati në Kosovë, të njohura për përdorimin e mediumeve të ndryshme artistike dhe intervenimeve artistike. / KultPlus.com

‘Jepi me gojë’ nga Haveit, të hënën në Prizren

Posted on by KultPlus

Këtë të hënë, në Prizren vjen një performancë e radhës nga HAVEIT.

Në kuadër të Balkan Society for Theory and Practice Workshop, HAVEIT – kolektivi artistik i përbërë nga Hana, Vesa, Lola dhe Alketa do të performojnë “Jepi me gojë”.

Me fillim prej orës 19:30 te Kino Lumbardhi, vjen performanca që erdhi si produkt i rezidencës artistike në Tiranë në vitin 2013-të, shkruan KultPlus.

Performanca asokohe pati vendin tek Sheshi Skënderbej në Tiranë, ndërsa më pas është performuar në Stokholm në Ljublanë dhe u ekspozua si video në Budapest në Ludvig Museum në vitin 2016-të.
HAVEIT janë kolektiv artistik edhe feminist dhe janë pjesë e disa ekspozitave nëpër Evropë.
Balkan Society for Theory and Practice Workshop po mbahet në Prizren këto ditë vere me punëtori dhe me ligjërata nga më të ndryshmet.

Sonte do të mbahet një ligjeratë nga Dr. Marina Gržinić dhe Dr. Tjaša Kancler. Ligjërata “What Does it Mean to Speak of Decoloniality in Eastern Europe?”, do të mbahet në Kino Lumbardhi në Prizren nga ora 19:00 – 21:00. Ligjerata dhe diskutimi do të jenë në gjuhën angleze. / KultPlus.com

HAVEIT: ‘Ne jemi grup artistik që i takojmë rrugës’

Posted on by KultPlus

Punët e tyre artistike kanë ditur gjithmonë të godasin në realitetin kosovar. Kosovarët lirshëm shpesh edhe i kanë kërcënuar, aq lirshëm sa çdo ditë kërcënohet në këtë shoqëri kosovare ku luhet me letra të hapura kur vjen puna te kërcënimet paskrupull, por katër vajzat e grupit HAVEIT nuk kanë ndaluar.

Puthja e tyre në Sheshin e qytetit në Prishtinë ende është momentum i kohës. Tregimi i vajzave gjithmonë është i begatshëm edhe vite e vite pas debutimit të tyre artistik.

Sot në Qendrën Kulturore dhe Informative të Bashkimit Evropian, Hana Qena dhe Alketa Sylaj nga HAVEIT ishin pjesë e një bisede artistike – small artistic talk – ku treguan më shumë për përvojën e tyre dhe për planet e tyre, shkruan KultPlus.

Vajzat që jo shumë kohë më parë arritën deri te vëmendja e The Guardian për shkak të billbordeve me emrat e viktimave familjare – mes tyre Diana Kastrati e Zejnepe Bytyqi, para audiencës në Prishtinë prezantuan të kaluarën e tyre dhe vizionin për një të ardhme ku katërshja e vajzave thumbojnë bash aty ku nuk pritet e përllogaritet.
“Është interesante sepse punët tona lindin shumë shpejtë, sepse nëse nuk i realizojmë ashtu atëherë edhe ne jemi vetëm disa të rinj që mbesin duke u ankuar. Ne kemi pasur fillimisht opinione të fuqishme që i kemi përkthyer në punë. Punët tona vijnë si nevojë prej problemeve me të cilat ballafaqohemi çdo ditë” tregoi mes tjerash Alketa Sylaj.

Grupi foli për fillimet në vitin 2011-të, për punët artistike që pasuan – “Jepi me gojë” apo “Tagër”, për performancat e tyre në hapësirë publike por edhe për faktin se me kalimin e kohës ato janë zhvilluar dhe sot vijnë si artiste në forma të ndryshme.

“Performancat tonë janë performanca përtoke, e kur kemi dalë në rrugë e kemi kuptuar si është të njoftohesh me të panjohurën. Në plot prej performancave tona më pas ne vetë si HAVEIT kemi hasur probleme, kemi hasur në pyetje prej familjarëve në lidhje me performancat, por kjo është vetëm pjesë e punës dhe angazhimit tonë” tregoi Hana Qena.

U debatua edhe për puthjen e famshme që katër vajzat e realizuan para disa vitesh përballë Teatrit Kombëtar të Kosovës, në ditën e Shën Valentinit, si revoltë ndaj shtypjes që kjo shoqëri i bën dashurisë mes personave të gjinisë së njëjtë.
“Është interesant fakti se kur shkuam në Polici, ata vetë na thanë që ta fshinim fotografinë që e kishim vendosë në rrjete sociale, ku po putheshim. Atyre u dukeshim një komunitet qesharak ndërsa kemi marrë atëherë plot mbështetje por edhe plot kërcënime. Megjithatë kjo ka qenë një kohë kur ka pasur debat rreth komunitetit LGBT” tregoi Hana Qena.

Pasi prezantuan një pjesë të punëve të tyre artistike ndër vite, HAVEIT treguan për planet.
Në korrik do të kenë një ekspozitë në Tiranë ndërsa më vonë do të jenë pjesë e një residence artistike jashtë vendit. Një pjesëmarrje në Shkodër poashtu do të jetë pjesë e planit artistik të Vesa Qenës, Lola Sylajt, Hana Qenës dhe Alketa Sylajt. / KultPlus.com

HAVEIT të premten në Qendrën Informative dhe Kulturore të BE-së

Posted on by Kult Plus

Qendra Informative dhe Kulturore e Bashkimit Evropian në Prishtinë, të premten do të organizojë një diskutim me HAVEIT, rreth artit të tyre si një formë proteste, metodologjisë së tyre dhe arsyeve se përse zgjodhën këtë medium të shprehjes për të angazhuar publikun gjersa merren me problemet shoqërore, shkruan KultPlus.

HAVEIT, grupi i përbërë nga Alketa Sylaj, Hana Qena, Vesa Qena dhe Arbërore Sylaj, u krijua në vitin 2011 dhe që atëherë ato kanë sjellë performanca në rrugë, video-instalacione dhe foto-performanca.

HAVEIT, përmes protestës artistike dhe performancave kanë përdorë qendrën e qytetit si skenë për të luftuar nacionalizmin, diskriminimin ndaj komunitetit LGBT dhe shtypjen gjinore.

HAVEIT me shfaqjet e tyre të bazuara në aktivizëm vazhdimisht shtyjnë përpara çështjet që zakonisht konsiderohen si të papërshtatshme në shoqëri.

Të gjithë të interesuarit për të përcjellë këtë diskutim i cili fillon në ora 16:00, mund të rezervojnë vendet e tyre në: [email protected]./KultPlus.com

Kultura si pika e fortë e Kosovës

Posted on by KultPlus

Arbër Selmani

Vitin e kaluar, në Bienalen e Venecias në Itali, Petrit Halilaj morri një Mirënjohje Speciale për punën e tij si artist. Çdokush që e njeh artin e Kosovës e njeh edhe emrin Petrit Halilaj. Petriti, me disa pjesëmarrje të tija në këtë Bienale arti, bëri që Kosova të depërtonte në këtë organizim artistik prestigjioz, kësisoj duke thyer kufijtë e arritjeve.

Halilaj, me disa punë të tij në këtë Bienale, mbushi hapësirën e Arsenale – lokacionit të madh ku vendosen punët e artistëve pjesëmarrës. Ai punoi disa qilima tradicionalë, me ndihmën e nënës së tij e cila është bashkëudhëtare tanimë e Petritit në disa punë artistike. Në një Bienale ku përfaqësohen mbi 80 shtete dhe qindra artistë bëjnë të pamundurën të marrin vëmendjen e vizitorëve, lëngojnë për pak kritikë të shikuesve apo profesionistëve, Petrit Halilaj i la të gjithë pas tij. Dikur një refugjat dhe djali i vogël nga fotografia legjendare e refugjatëve, Petriti i theu kufinjtë edhe për Kosovën.

Edhe këtu dua të dal. Artistët e tejkalojnë limitin gjeografik, shkëmbejnë përvoja por edhe reflektojnë, dhe e vendosin Kosovën në hartën kulturore të kontinentit. Dhe kjo hartë nuk është një hartë dosido, por është një soj i arenës së boksit ku etnitë e ndryshme vijnë me luftëtarët e tyre më të fortë – në këtë rast artistët, me anë të të cilëve mund të ndërrohet pse jo edhe një mendësi kolektive dhe mentalitet popullor.

Dhe ja pra, kaq afër Evropës jemi ne.

Jo vetëm me Petritin, por me anë të kulturës më shumë sesa me anë të sektorëve tjerë të jetës, kemi arritur të futemi mirë në skenën – arenën kulturore të Evropës.

Ta përmendim këtu Sislej Xhafën. Punët e tij fokusohen në turizëm, në varfëri, në statusin legal të Kosovës, në siguri e në qëndrueshmëri. Së fundmi, një telefon që nuk cingëron asnjëherë, më përpara një varr prej graniti, një anije kozmike, dhe punë të tjera të Sislejit nga Peja që jeton midis Evropës e Nju Jorkut, janë dëshmia e gjallë se si një shtet i vogël si Kosova mund të futet në listë me shtetet ku arti është kryefjala dhe djepi i shoqërisë, kjo me anë të emrave që çdo ditë e më shumë nga Kosova po e prezantojnë veten në ekspozita e në ngjarje kulturore të rëndësisëshme.

Kompleksitetet e Kosovës kësisoj po i shfaqen syve të Evropës, dhe kjo mbetet një meritë e kulturës. Realiteti social, ekonomik e politik i Kosovës po prezantohet përmes artit e kulturës vis-à-vis modernitetit evropian. Mund të themi lirshëm që artistët nga Kosova kanë bërë më shumë sesa që është pritur nga ta, në aspektin e diplomacisë. Ata, nëse jo diç tjetër, kanë krijuar një “autoritet kulturor” në Kosovë, duke i treguar Evropës se një shtet i vogël dhe i sapo-lindur ka potencial të shëndrisë artistikisht, edhe me problemin e vizave dhe me problemet tjera financiare.

Dhe kjo është mbi të gjitha, fuqia e kulturës, kur çon kanarinat dhe dheun e Kosovës në Bienalen e Venecias (Petrit Halilaj), kur shkronja N nga NEWBORN prezantohet në ekspozitë në Londër (Fisnik Ismaili), kur i fton refugjatët për një gotë çaj dhe për diskutim (Alketa Xhafa Mripa), kur Placido Domingo lavdëron një tenor shqiptar dhe shprehë dëshirën të koncertojë në Kosovë (Ramë Lahaj), kur billbordat me gratë e vrara nga Kosova bëhen lajm në The Guardian (HAVEIT) dhe shembuj e shembuj të tjerë ku kultura nga Kosova po futet në ekspozita e në ngjarje në të cilat diçka e tillë as nuk do të paramendohej para rreth dy dekadave.

E vërtetë, Kosova ka plot tregime, ka plot kujtesë, ka plot drejtësi që nuk erdhi asnjëherë e ka plot telefona që nuk cingëruan kurrë. Megjithatë, kemi artistët që shumë qartë e kanë shprehur mesazhin e tyre gjithandej, që Kosova është e pasur kulturalisht dhe e fuqishme artistikisht të jetë pjesë e hartës kulturore të Evropës, pa marrë parasysh çmimin.

Marrë nga EUICC ( http://euicc-ks.com/sq/kultura-si-arma-e-forte-e-kosoves/ )

“The Guardian” shkruan për billbordet e HAVEIT, të vendosura midis Prishtinës (FOTO)

Posted on by Kult Plus

Foto: Armend Nimani
Filmi “Three Billboards Outside of Ebbing, Missouri”, i cili ka fituar dy çmime Oscar këtë vit, është bërë referencë e aktiviteteve të ndryshme në botë duke krijuar një metodë të re globale për të protestuar.

Shembulli i njëjtë është ndjekur edhe në Kosovë, ku grupi i vajzave Haveit, kanë krijuar tri billborde pranë selisë së Policisë, shkruan KultPlus.

Lidhur me këtë, ka shkruar edhe gazeta prestigjioze “The Guardian”, në shkrimin e publikuar sot. Në mesin e aksioneve të njëjta në botë, ky shkrim i ka dhënë hapësire edhe billbordeve të vendosur nga HAVEIT në Kosovë. Shkrimi tregon se si ky grup i vajzave kanë krijuar tri billborde të ngjashme me filmin, ndërsa ngritin një pyetje qenësore se deri kur do të neglizhohet dhuna ndaj grave.

“Edhe sa thirrje të humbura?”, “Diana Kastrati” dhe “Zejnepe Bytyqi”, është shkruar në billbordet të cilat janë vendosur në rrugën Luan Haradinaj, ku gjendet edhe stacioni i Policisë së Kosovës . Billbordet e krijuara nga Haveit i referohen dhunës ndaj grave dhe vrasjes së Diana Kastratit dhe Zejnepe Bytyqi, të cilat ishin vrarë nga bashkëshortët e tyre.

HAVEIT (Alketa Sylaj, Hana Qena, Vesa Qena, Arbërore Sylaj) është një grup prej katër grave të cilat tentojnë të shkojnë përtej kënaqësive të përditshme, rregullave morale dhe refuzojnë të bien dakord me çështjet që po servohen.

Ato nuk bëjnë asgjë përpos se tregojnë historinë e tyre dhe të juajën! Grupi është themeluar në 2011, në Prishtinë./ KultPlus.com

Gratë e vrara të Kosovës në billbordet e HAVEIT

Posted on by Kult Plus

Duke ju referuar filmit “Three Billboards Outside of Ebbing, Missouri”, i cili ka fituar dy çmime Oscar këtë vit, vajzat e grupit Haveit, kanë krijuar tri billborde të ngjashme me filmin në Prishtinë, duke bërë një pyetje të vetme e cila në qendër të saj ka dhunën ndaj grave, shkruan KultPlus.

“Edhe sa thirrje të humbura?”, “Diana Kastrati” dhe “Zejnepe Bytyqi”, është shkruar në billbordet të cilat janë vendosur në rrugën Luan Haradinaj, ku gjendet edhe stacioni i Policisë së Kosovës . Billbordet e krijuara nga Haveit i referohen dhunës ndaj grave dhe vrasjen e Diana Kastratit dhe Zejnepe Bytyqi, të cilat ishin vrarë nga bashkëshortët e tyre.

Raste këto të cilat kanë ardhur si rezultat i dështimi të sistemit të drejtësisë në Kosovës, i cili nuk ka reaguar më kohë për të shpëtuar viktimat, Diana Kastrati dhe Zejnepe Bytyqi, të cilat edhe kishin raportuar burrat e tyre në polici për dhunë fizike.

“Një shenjë në prag të derës për me u zgju me kujtimin e tyre e mos me mujt me flejt derisa të zdrit drejtësia”, është shënimi i grupit në faqen e tyre në Facebook.

HAVEIT (Alketa Sylaj, Hana Qena, Vesa Qena, Arbërore Sylaj) është një grup prej katër grave të cilat tentojnë të shkojnë përtej kënaqësive të përditshme, rregullave morale dhe refuzojnë të bien dakord me çështjet që po servohen.

Ato nuk bëjnë asgjë përpos se tregojnë historinë e tyre dhe të juajën! Grupi është themeluar në 2011, në Prishtinë./ KultPlus.com

“Kushdo që do debat, le t’vjen nëpër oda të burrave…”

Posted on by KultPlus

Prapë, katër vajzat kanë problem me fjalët për odën e burrave dhe me mendësinë që oda e proklamon.
“”Kushdo që do debat, le t’vjen nëpër oda të burrave, ku kollet burri, e bajna llaf e pina çaj rusi deri n’sabah. Në këto ndeja ‘kanunqe’ sbahet kijameti.”

Ky është citim prej Ramush Haradinajt, kryeministrit të vendit, i vendosur në fotografinë e vajzave të grupit HAVEIT, realizuar brenda një hapësire tradicionale.

HAVEIT janë bashkuar në një fotografi ku reagojnë ndaj kësaj fjalie, por edhe narrativës së tillë.
Lola Sylaj nga HAVEIT tregon se pse u realizua kjo fotografi dhe për çka po reagohet.

“Ka një kohë të gjatë që tashmë jo vetëm në fushata zgjedhore por edhe në diskutime tjera politike rreth çështjeve të ndryshme politikanët në Kosovë zgjedhin odën e burrave, odë kjo e cila vazhdon mendësinë e patriarkalitetit ku burri më i moshuar është më “i urti”, tradita këto të cilat mbrohen e lartësohen nga politikanët, ku gjuajtja me armë shihet si diçka festive dhe jo e jashtëligjshme” tregon Sylaj.

Haradinaj njihet për një mentalitet të tillë. Jo shumë kohë më parë, ai rrëfehej se nuk ekziston ndonjë problem në gjuajtjen me armë gjatë festave, pasi kjo na qenka ‘traditë’. I njëjti e përdorë Kanunin dhe Odën e burrave kurdoherë që ka mundësi, si ligje mbi të cilat funksionon shoqëria shqiptare.

“Është absurditet që kryeministri haptas e përdorë odën ende si hapësirë debati dhe refuzon të marrë pjesë në debate mediatike. Në këtë kohë adetet e “kanunqet” le të mbesin nëpër muze” pohon Lola Sylaj për KultPlus.
Vetëm para pak ditësh, vajzat e grupit HAVEIT, të njohura për performancat e tyre dhe ndërhyrjet artistike në lokacione të ndryshme e mbi kauza të ndryshme, i ‘çuan’ fjalë kryeministrit me anë të punës ‘Tager’, ku zihet Kanuni si libër dhe përmbledhje e rregullave.

HAVEIT në të kaluarën kanë reaguar rreth vrasjes së Diana Kastratit nga bashkëshorti i saj, rreth problematikës së depresionit pas lindjes tek gratë dhe rreth diskriminimit që i bëhet komunitetit LGBT në baza ditore në Kosovë. / KultPlus.com

HAVEIT – recetë për kryeministrin Haradinaj

Posted on by KultPlus

Në fillim është receta:

1 enë me miell
Kanuni i Lekë Dukagjinit
1 palë doreza
1 t`hollues
10 unaza për secilin gisht të duarve
1 shkrepsë
Plin për pjekjen e Kanunit derisa masa të shndërrohet në lëngun e zi.

Me shumë finesë, Kanuni zihet. Puna e grupit artistik HAVEIT me titullin ‘Tager’ bëhet këtë fillimvit më aktuale kur kujtojmë Kanunin.

Kanuni i Lekë Dukagjinit është një produkt moral, ligjor, shoqëror i cili gëzon respekt dhe hapësirë në shoqërinë kosovare. Produktet morale e ligjore të cilat e shtypin gruan duhet të gatuhen e hidhen jo veç për 8 Mars por për çdo ditë.

Dhe vajzat e HAVEIT po e gatuajnë e po e bëjnë copë copë Kanunin edhe kur këtë performancë ia dedikojnë kryeministrit Ramush Haradinaj.

Haradinaj njihet për ‘funksionalizimin’ e rregullave kanunore në disa raste. Në vitin 2015-të, Ramush Haradinaj – i njëjti që para disa javësh shkaktoi skandal pasi e rriti rrogën e tij në 3 mijë euro, kërcënoi me Kanun Murat Mehën. Në dhjetor të vitit 2017-të, Haradinaj tha se duke u thirrur në Kanun ai gjuan me armë nëpër oda, aty ku kërkohet e ku ka arsye për festë, shkruan KultPlus.

“Tag Kryeministrit” thotë përshkrimi i punës nga HAVEIT, që thumbon jo pak kësaj here Haradinajn.

HAVEIT gjithmonë ka dalë kundër politikave të Kanunit të cilat e kanë degraduar pozitën e gruas në shoqëri, e për më tepër, kanë shtypur çdo dritë dhe shkëndijë se gjinia femërore do të mund të ketë jetë me të mirë ndonjëherë. c

Kur vjen puna tek Ramush Haradinaj, jo pak njerëz në rrjete sociale i drejtohen atij me “Kanuni”, ndoshta sot personi që më së shumti e implementon normat e vjetra shqiptare, në kontekstin aktual.

TAGER është realizuar me 8 mars të vitit 2015-të, me rastin e festës së gruas. / KultPlus.com

‘Baby Blues’ i HAVEIT

Posted on by KultPlus

Arbër Selmani

Minutat e parë janë të heshtur, dhe trupat nuk lëvizin. Më pas, si bora e dimrit që shpeshtohet pa e vërejtur, duart e tyre shpejt nisin të lëvizin me shpejtësi, e rrisin shpejtësinë, dhe gotat në katër shporta sikur gjejnë sinkronizimin e tyre kur nisin të copëtohen dhe kur në fund duke dhënë shpirt ato e kuptojnë se nuk janë më të denja ti shërbejnë askujt. Njëjtë, as gratë nuk janë gjithmonë ‘të denja’ ta bëjnë pazarin e mëngjesit me shportën plot gota.

Nga heshtja në zhurmë që nuk është dhimbje për veshët, vajzat e kolektivit artistik HAVEIT mbrëmë hapën ekspozitën e tyre ‘Baby Blues’ në hapësirën ekspozuese Te Motrat në kryeqytet. Me këtë performancë, publiku i pranishëm u përball me intensitetin e, pse jo, nënave dhe grave që supozohet të jenë shembullore në lindje fëmijësh, në bërje pazari, në shëtitje karrocash shpesh pa ndihmën e askujt.

Para se ti hyjnë performancës dhe ekspozitës, vajzat kanë hulumtuar më shumë për “baby blues”, apo depresionin pas lindjes tek gratë. Laura Brown tek “Rethinking mental Health and Disorder” tregon se një periudhë e tillë mund të zgjasë deri në dy javë, shoqërohet me irritim dhe me depresion, ndërsa besohet të ndodhë në 50-80 për qind të nënave.

Kuratori Lulzim Zeqiri tregon se për performancën janë përkujdesur vetë vajzat, ndërsa atij i ka interesuar vetëm pikënisja e një vepre të tillë.

“Është interesante se vajzat gjithmonë bashkohen dhe pajtohen me mendimin estetik dhe kërkimor. Por është edhe më interesante fakti se sonte në përformancë erdhi edhe emocioni i burrit, sepse një gjendje e tillë i prekë edhe meshkujt. E kemi dëgju shpesh thënien “çka u bo, si lindi fëmija ky lujti…”, dhe mendoj se Haveit sot ka sjellë një temë tabu e cila nuk është dashtë me qenë tabu” tregon mes tjerash kuratori i ekspozitës, Lulzim Zeqiri.

Por prapë performanca kthehet në qetësi. Dhe kjo ndoshta është edhe gjendja e shoqërisë sonë ose e një gruaje e cila pas lindjes së fëmijës kalon nëpër gjendje të ndryshme emocionale.

“Kjo lojë e ilustron gjendjen në të cilën gjenden njerëzit me Baby Blues. Megjithatë është një performancë që afrohet me vështrimin njerëzor, jo vetëm anën gjinore të problemit. Unë jam i nderuar që bashkëpunoj me HAVEIT, për herë të parë me vajzat si kolektiv dhe më pëlqejnë temat të cilat ato zgjedhin ti trajtojnë” tregon Zeqiri.
Në anën tjetër, e djathta e hyrjes në hapësirën ekspozuese Motrat, ishte pikëtakimi i dy videove realizuar ditë më parë, ku nënat e katër vajzave të Haveit – Alketës, Lolës, Hanës e Vesës, janë ato që bartin shportat e mirëqenies familjare.

“Unë e mbaj në mend qysh e vogël nanën me karrocë duke e furnizu shtëpinë me ushqim, ajo ka qenë furnizuese e familjes. Të njëjtin send nuk e kom pritë prej babës. Në video ato shihen duke e shty një karrocë të zbraztë, edhe pse jeta e tyre nuk ka qenë kaq e zbraztë. Na kemi folë me nanat tona dhe ato na kanë tregu se moment i lumtur për to ka qenë kur e kanë mbushë frizin me ushqim” tregon Hana Qena nga HAVEIT.

“Në njëfarë mënyre, ne me performancën kemi dashtë me bo ikjen që nanat tona nuk kanë pas mundësi dhe as qejf me e bo” vazhdon Hana.

Lola Sylaj tregon se pjesë e hulumtimit dhe inspirimit është edhe filmi “The Hours” inspiruar nga libri me të njëjtin titull i shkrimtarit Michael Cunningham.

HAVEIT i njohim me disa prej performancave e pjesëmarrjeve artistike. Po përmendim puthjen e famshme në Ditën e Shën Valentinit para disa vitesh, para Teatrit Kombëtar, performancën e vitit të kaluar kur ato e ‘rruan patriarkalitetin’, afër shtatores së Skënderbeut në kryeqytet, performancën “Jepi me gojë”, apo një prej punëve të tyre më të reja që u prezantua në Ekspozitën ‘Çmimi Gjon Mili 2017’. / KultPlus.com

HAVEIT sonte te “Motrat”

Posted on by Kult Plus

Hapësira ekspozuese “Motrat” sonte më 30 nëntor, sjellë ekspozitën e radhës, shkruan KultPlus.

HAVEIT sonte do të prezantojnë ekspozitën e tyre të quajtur “Baby Blues”, me kurator Lulzim Zeqiri.

‘’Ma së pari laji flok’t, veç mos e le zdralin e kres me t’i ra trupit se sy e kam nuk t’ bahen nja’’

Beteja për drejtpeshimin e shpirtit dhe trupit në mes të një ‘’çmendunie’’ që pesha dhe gjatësia nuk i matet kurrë sakte, është një ‘’e ’bajsh me sh’net’’ e kahmotshme qe në krye i është dal veç me veten përgjysmë. I ndërtum si nji tansi inteligjente e mekanizmave mbrojtës të trupit n’gjendje të caktuar e mund mendjen dhe e refuzon atë që ta udhëheq plotësisht, në këtë ngatërrese frekuencash, ndërsa nga jashtë vie stigma.

HAVEIT (Alketa Sylaj, Hana Qena, Vesa Qena, Arbërore Sylaj) është një grup prej katër grave të cilat tentojnë të shkojnë përtej kënaqësive të përditshme, rregullave morale dhe refuzojnë të bien dakord me qështjet që po servohen.
Ato nuk bëjnë asgjë përpos se tregojnë historinë e tyre dhe të juajën! Grupi është themeluar në 2011, në Prishtinë.

Hapja e ekspozitës do të mbahet të Enjten, 30 Nëntor, nga 19:00 deri në 21:30 në (Rrugën Shaban Polluzha, pas Teatrit Kombëtar), dhe do të shoqërohet me një koktej të vogël.
Ekspozita do të jetë e hapur për publikun deri më 30 dhjetor, nga e hëna deri të premten, nga ora 09:00 deri në orën 18:00./ KultPlus.com