Fragment nga romani më i njohur i Albert Kamysë, “I huaji”

Në 108 vjetorin e lindjes së Albert Kamy, KultPlus ua risjell fragmentin nga romani më i njohur i tij, “I huaji”.

Prifti më thoshte me siguri se kërkesa ime për falje, mund të pranohej, por unë do të mbaja me vete peshën e një krimi, nga i cili duhet të çlirohesha. Sipas tij drejtësia e njerëzve nuk ishte asgjë, ndërsa ajo e Zotit ishte gjithçka. Vura në dukje se më kishte dënuar ajo e para. Ai m’u përgjigj se ajo nuk e kishte larë mëkatin tim. I thashë se nuk e dija se çfarë është një mëkat. Më kishin mësuar të kuptoja se isha vetëm një fajtor. Isha fajtor dhe për këtë po paguaja, nuk mund të më kërkonin asgjë tjetër. Në këtë moment, ai u ngrit përsëri dhe mendova se nëse donte të lëvizte në këtë qeli kaq të ngushtë nuk do të kishte mundësi. Duhej ose të ulej ose të ngrihej.

I kisha sytë të fiksuar përdhe. Bëri një hap drejt meje dhe ndaloi, sikur të mos guxonte të bënte më përpara. Vështronte qiellin nëpërmjet hekurave të dritares.

“- Gaboheni, biri im, – më tha ai, – mund t’ju kërkojnë më shumë. Ndoshta do t’ju kërkojnë…

– Çfarë mund të më kërkojnë?

– Mund t’ju kërkojnë që të shihni.

– Çfarë?

Prifti vështroi përreth tij dhe u përgjigj papritur me një zë të lodhur: gjithë këta gurë djersijnë dhembje, e di mirë. Gjithmonë i kam shikuar me ankth. Por, në thellësi të zemrës, e di mirë që më mjeranët nga ju kanë parë që nga errësira e tyre ka dalë një fytyrë e shenjtë. Ju kërkohet që të shihni pikërisht këtë fytyrë”.

Sikur u gjallërova pak. I thashë se kishte muaj që shikoja këto mure të trashë. Nuk kishte asgjë dhe asnjë njeri që të mund ta njihja më mirë se këto mure. Ndoshta para disa kohësh, kisha kërkuar dhe unë të gjeja aty një fytyrë. Por kjo fytyrë kishte ngjyrën e diellit dhe flakën e dëshirës: ishte fytyra e Marisë. E kisha kërkuar më kot aty brenda. Tashmë çdo gjë kishte marrë fund. Gjithsesi, në asnjë rast nuk kisha parë të shfaqej ndonjë gjë nga kjo djersë që lëshonin gurët.

Sapo ai iku, rigjeta përsëri qetësinë time. Isha i dërrmuar dhe u hodha mbi dyshekun tim. Mendoj se më kishte zënë gjumi pasi u zgjova dhe pashë yjet sipër kokës. Zhurmat e fshatit vinin deri tek unë. Aromat e natës, të tokës dhe të kripës freskonin tëmthat e mi. Paqja e mrekullueshme e kësaj vere të përgjumur futej tek unë si një vërshim i papërmbajtshëm. Në këtë moment që përkonte dhe me fillimin e agimit të ditës së re, ulërinë sirenat. Ato më njoftonin nisjen për në një botë tjetër, për të cilën nuk isha më indiferent. Për herë të parë, që prej shumë kohësh mendova për mamanë. E kuptova se përse në fund të një jete ajo kishte gjetur “një të fejuar”, se përse ajo kishte filluar të luante për të rifilluar edhe njëherë nga e para. Edhe atje, atje, përreth kësaj azileje ku shuheshin jetë, mbrëmja ngjante me një pushim melankolik. Kaq pranë vdekjes, mamaja duhet të jetë ndjerë e lirë dhe e gatshme për të rijetuar edhe njëherë gjithçka. Asnjë, por asnjë nuk kishte të drejtë të qante mbi të. Dhe unë gjithashtu u ndjeva gati për të jetuar përsëri. Sikur gjithë ky zemërim më kishte pastruar nga e keqja, më kishte boshatisur nga shpresa, përpara kësaj nate të mbushur me shenja dhe yje po i hapesha për herë të parë indiferencës së butë të kësaj bote. / KultPlus.com

‘Libri i karantinës’, rekomandimi nga KultPlus: ‘I huaji’

Në këto ditë karantine, kur virusi Covid-19 është përhapur anembanë botës, qëndrimi brenda shtëpisë është mundësi e mirë për t’u rikthyer te leximi. Dhe kalimi i kohës duke lexuar libra është gjithmonë zgjedhje e mirë.

KultPlus-i vazhdon me rekomandimet për të gjithë juve që jeni të interesuar t’i rrekeni leximit dhe ta shfrytëzoni këtë kohë për t’i zgjeruar njohuritë tuaja.

Albert Kamy lindi në 7 nëntor 1913 në Mondovi ku studioi letërsinë dhe filozofinë. Për shkak të sëmundjes nga tuberkulozi nuk ndoqi karrierën universitare, por filloi të punojë si gazetar. Në vitin 1941 botoi romanin  “I Huaji”. Botoi edhe shumë vepra të tjera. Në vitin 1950 Albert Kamy u shpërblye me çmimin “Nobel” për letërsi. Vdiq në 4 janar 1960 në një  aksident.

Në romanin “I Huaji” shkrimtari francez rrëfen historinë e një njeriu i cili bëhet vrasës.  Në pjesën e parë personazhi, një beqar i moshës së mesme përshkruan ditët e mërzitshme  derisa ndodhet në një vrasje. Ai vret një arab. Në pjesën e dytë, Merso rikujton kohën e kaluar në burg, procesin gjyqësor dhe dënimin me vdekje. Ky roman i shkurtër ndahet në tre vdekje.  Fillon me vdekjen e nënës së personazhit kryesor në azilin e pleqve në Marengo. Pason likuidimi i arabit dhe në fund vdekja e Mersos. Albert Kamy portretizon një njeri me  pak kontakte sociale që jeton larg njerëzve dhe që nuk i lejon këta të fundit t’i afrohen. Ai  mbetet i huaj ndaj vetvetes dhe ndaj të tjerëve.

Merso përfaqëson njeriun absurd të Kamysë. Ai jeton në botën e absurditetit, në të cilën del në pah gremina qe e ndan atë nga shoqëria, idealet, mundësitë. Jeta dhe vdekja e tij janë kundërthënie të papajtueshme në raport ndaj rrethit shoqëror. Mersoja nuk është në gjendje të harmonizojë dëshirat dhe marrëdhëniet e tij me shoqërinë në të cilën jeton, sepse as bota nuk e pranon. Këtu e ka burimin e vetë ajo ndjenjë e thellë që e shoqëron si hije gjatë  gjithë jetës. Ai e ndjen veten si të huaj.

Fragment nga libri

Nga thellësitë e së ardhmes gjatë kësaj jete absurde që kisha bërë, një frymë e pakuptueshme ngjitej drejt meje duke kapërcyer vitet e pa jetuara dhe kjo frymë rrafshonte në udhë e sipër gjithçka më shtrohej përpara në ato vite po aq të zbrazëta që po jetoja.

Ç’rëndësi kishin për mua vdekja e të tjerëve, dashuria e një nëne, ç’rëndësi kishin për mua Zoti i tij, fatet që zgjedh kur unë zgjidhem nga një fat i vetëm dhe bashkë me mua edhe miliarda të privilegjuar që, njësoj si ai vetë, quheshin vëllezërit e mi. A e kuptonte, a e kuptonte ai këtë?

Të gjithë ishin të privilegjuar. Kishte vetëm të privilegjuar. Edhe të tjerët do të dënoheshin një ditë prej ditësh.

Romani “I huaji” është përkthyer në 68 gjuhë të ndryshme, në gjuhën shqipe në disa variante, nga Ferid Perolli dhe Gani Luboteni (1961, 1978), Ali Podrimja (1986), Nasi Lera (2009), Raimonda Vuçini (1991, 2018), Entela Karaj (2004) dhe Aurel Manushi (2010).

Është romani i tretë frankofon më i lexuar në botë, pas ‘Princit të vogël’ të Antuan de Sent-Ekzyperi dhe ‘Njëzet mijë lega nën det’ të Zhyl Vern. Një përshtatje filmike e veprës u realizua nga Lukino Viskonti më 1967. /KultPlus.com