Fragmente nga Erich Fromm, Sartre, Nietzsche dhe Yalom

“Nëse njerëzit nuk e kuptojnë sjelljen tonë – çka pastaj? Kërkesa e tyre se duhet të bëjmë vetëm atë që e kuptojnë ata është një tentim për të na diktuar ne. Nëse kjo do të thotë të bëhesh “asocial” ose “iracional”, bëhu. Në përgjithësi ata nuk e durojnë lirinë dhe guximin tonë për të qenë vetja.

Ne nuk i detyrohemi askujt për shpjegime ose llogari, për aq kohë sa veprimet tona nuk i lendojnë ose i nëpërkëmbin ata. Sa shumë jetë janë shkatërruar nga kjo nevojë për “shpjegim”, e cila zakonisht e përfshin edhe atë se shpjegimi është “kuptuar” që do të thotë është miratuar.

Lëri veprimet tuaja të gjykohen dhe nga veprimet të gjykohen edhe qëllimet tuaja, por dije se një person i lirë i ka borxh një shpjegim vetëm vetes – arsyes dhe ndërgjegjes së vet – dhe tek disa të cilët mund të kenë një kërkesë të justifikueshme për shpjegim.”
– Erich Fromm


“Pra ky është Ferri. Kurrë nuk do ta besoja. Ju kujtohet se të gjithëve na është treguar për dhomat e torturës, për zjarrin dhe squfurin, për “tokën e ndezur. Tregimet për shtrigat! Nuk ka nevojë për djaj të kuq dhe të zjarrtë. Ferri janë njerëzit e tjerë.”
– Jean Paul Sartre


“Zoti ka vdekur. Zoti mbetet i vdekur. Ne e kemi mbytur atë. Si duhet ta ngushëllojmë veten, ne, vrasësit e të gjithë vrasësve? Çka ishte ajo më e madhja dhe më e shenjta e të gjithave që bota ende e posedon, e cila gjakoset për vdekje nën thikat tona: kush do ta fshij këtë gjakun tonë? Çfarë uji ekziston për të na pastruar neve nga vetja e jonë? Çfarë festivale të shlyerjes, çfarë lojë të shenjta duhet të shpikim ne? A nuk është madhështia e këtij veprimi shume e madhe per ne?”
– Friedrich Nietzsche


‘Djalosh, nevojat e tua janë të pakëta dhe ato lehtë mund të arrihen dhe secila vuajtje e domosdoshme mund lehtësisht të tolerohet. Mos e kompliko jetën tënde me këso qëllime të ulëta si pasuria dhe fama: ato janë armiqt e lumturisë.

Fama, për shembull, ka të bëjë me opinionin e të tjerëve për ty dhe ajo kërkon që ne ta jetojmë jetën ashtu siç të tjerët duan.  Për ta arritur dhe për ta mbajtur famën ne duhet të pëlqejmë atë që të tjerët e pëlqejnë. Prandaj, një jetë me famë ose një jetë me politikë? Ikni nga ato. Ndërsa pasuria? Shmanguni prej saj! Është një kurth, sepse sa më shumë që bëjmë aq më shumë e dëshirojmë dhe po aq i thellë do të jetë edhe pikëllimi atëherë kur dëshira jonë për të nuk do të përbushet.

Djalosh, më dëgjo mua: nëse e dëshironi lumturinë, mos e humbisni jetën tuaj duke luftuar për atë të cilën ju në të vërtetë nuk keni nevojë.”– Irvin D. Yalom / KultPlus.com

Rrugëtim drejt vetvetes

Nga Irvin D. Yalom

Teksa lëshohem teposhtë një kodre të gjatë me biçikletë, mendja ime shkon pas në natën kur unë isha katërmbëdhjetë vjeç dhe babai im, asokohe dyzet e katër vjeç, u zgjua gjatë natës me një dhimbje të fortë në gjoks. Në ato kohëra, mjekët vinin në shtëpi, dhe nëna i telefonoi menjëherë mjekut tonë të familjes, doktor Mançesterit. Në pikë të natës, që të tre – babai, nëna dhe unë prisnim me ankth që mjeku të mbërrinte.

(Motra ime, Xhina, shtatë vjet më e madhe, qe larguar nga shtëpia për në kolegj.) Sa herë nëna ime shqetësojej, i kthehej mendimit primitiv: nese ndodhte diçka e keqe, duhej fajësuar dikush. Dhe ai dikushi isha unë. Atë natë, teksa im atë shtrëngohej nga dhimbja, ajo më bërtiti më shumë se një herë: ” Ti… ti e vrave!” Më la të kuptoja që moskokëçarja ime, mungesa e respektit, përçarja e vatrës familjare – të gjitha së bashku – e kishin futur babanë në dhe. Vite më vonë, kur ndodhesha vetë në kolltukun analitik, tek ia përshkruaja këtë ngjarje Oliv Smithit, psikanalistes sime superortodokse, ajo pati një shpërthim të rrallë momental dhembshurie.

Ajo kërciti gjuhën ncuq ncuq, u përkul drejt meje dhe tha: “Ç’lemeri. Kushedi sa e tmerrshme duket të ketë qenë për ty.” “Ti e vrave, ti e vrave.” Edhe sot më kumbon zëri i çjerrë i nënës sime. Mbaj mend që unë rrija kruspull, i paralizuar nga frika dhe i tërhuzur. Doja t’ia ktheja fort: “Ai nuk ka vdekur! Qepe gojën, idiote.” Ajo i fshinte ballin babait dhe e puthte në kokë, teksa unë strukesha i kruspulluar në një cep derisa, më në fund, më në fund, rreth orës 3 të mëngjesit, dëgjova Buikun e madh të doktor Mançesterit që kërcëllinte gjethet e vjeshtës në rrugë dhe u sula përposh, duke kaluar nga tri shkallë për të hapur derën. E pëlqeja shumë doktor Mançesterin, dhe ajo pamja e njohur e fytyrës së tij të madhe rrumbullake të buzëqeshur më qetësoi.

Ai më vuri dorën në kokë, më shpupurishi flokët, qetësoi nënën, i bëri një gjilpërë babait(ndoshta morfinë), vuri stetoskopin mbi gjoksin e tij, dhe më lejoi te dëgjoja teksa thoshte: “E shikon, birçe, po rreh, aq fort dhe e rregullt sa vet ora. S’ka asgjë për t’u shqetësuar. Do bëhet mirë.” Atë natë që pashë me sytë e mi babanë në fill të vdekjes, ndjeva, si kurrë më parë dufin shpërthyes të nënës sime, dhe mora një vendim vetëmbrojtës për t’ia mbyllur derën.

Duhej të ikja nga kjo familje. Përgjatë dy viteve në vazhdim, thuajse nuk fola fare me të: jetonim si të huaj nën të njejtën çati. Dhe, më shumë nga të gjitha, më kujtohet lehtësimi im i thellë e i madh kur pash doktor Mançesterin tek hynte në shtëpinë tonë. Askush nuk më kishte dhënë më parë një dhuratë kaq të madhe. Qysh atëherë, vendosa të isha si ai. Do të bëhesha doktor dhe do të përçoja te të tjerët përdëllesën që më kish dhënë ai./KultPlus.com