“Nusja arbëreshe” me performancë etnografike për ritet e lashta të dasmës të Cervicatit

Nga Italo Elmo

Grupi hulumtues “Nusja arbëreshe”, pas një pune kërkimore në teren të iniciuar nga Loredana Molinari dhe vajza e saj Emilia – meritë e tyre edhe përfshirja e njërëzve të tjerë dhe njohurive të tyre në projekt – ia doli të vinte në skenë, për xhirime video dhe fotografike, ritet e lashta të dasmës të Cervicatit, të cilat përdoreshin deri në disa kohë më parë.

Një performancë vizuale etnografike e nivelit të lartë dhe një mundësi për të zbuluar dinamikën magjepsëse të shoqërisë tradicionale të vendit dhe gjithashtu një pikë referimi për grupet e tjera kërkimore në Arbëri.

Meritë e grupit kërkimor “Nusja arbëreshe” që në frymën e jetës komunitare të “lagjes” (gjitonisë), në fakt kanë zbatuar atë unitet fizik dhe simbolik të transmetimit të njohurive tradicionale, takimeve dhe shkëmbimeve të sendeve në një vend të kufizuar, në një shesh të vogël ku gratë dhe burrat takoheshin për t’u lartësuar, me rastin e dasmës së vajzës së fqinjit, duke vendosur lidhje të qëndrueshme solidariteti për këtë rast dhe ku trashëgimia gojore u transmetua nga një brez në tjetrin.

Hulumtimi në terren i grupit “Nusja arbëreshe” shkon përtej inskenimit të thjeshtë të dasmës së komshies. Ajo merr vlerë antropologjike sepse në njësinë fizike, në një rreth dhe në një hapësirë ​​të hapur (sheshi) të Cervicatit, kemi qenë dëshmitarë të marrëdhënieve të ndërlidhjes apo veprimit të përbashkët si dhe solidaritetit mes familjeve që kanë karakterizuar jetën shoqërore të shqiptarëve në Itali, veçanërisht lidhjet emocionale me rastin e një martese që gjeneron në marrëdhëniet midis anëtarëve të grupit, lidhje emocionale që arrijnë dhe ndonjëherë tejkalojnë, të njëjtat lidhje farefisnore.

Kur Emilia Lanzillotta dhe mamaja e saj Loredana Molinari, të cilën e falënderoj përjetësisht, më propozuan të nisja një kërkim serioz për veshjet tradicionale, për ritet e dasmës në atë vend, u gëzova, sepse më në fund po takohesha me njohuritë e një komuniteti, takova Maestro Florindo Lanzillotta dhe krijimet e tij të shkëlqyera, në një udhëtim nëpër kohë, ku stili ishte i pagabueshëm, i saktë, i saktë.

Falë tyre më pas takova Grupin “Nusja arbëreshe”; njerëz të shkëlqyer dhe njohuri të jashtëzakonshme që kanë favorizuar rinovimin e marrëdhënieve mes nesh dhe historisë, mes nesh dhe territorit, nëpërmjet metodës filologjike dhe me synimin për të ilustruar ritet e lashta të dasmës në shoqërinë tradicionale të Cervicatit.

Unë u jam thellësisht mirënjohës të gjithëve: Maria Teresa Puzzo, Vincenza Coppolillo, Irene Puzzo, Vera Coppolillo, Marilena Carnevale, Gianna Maritato, Rosaria Carnevale, Romana Veltri, Clara Damis, Adriana Cairo, Simona Licirsi, Emilialintaari, Lan; fëmijët: Marta Cozzolino, Nikolas Carnevale;

Figurat meshkullore: Luigi Lanzillotta, Giampiero Falbo dhe Florindo Lanzillotta; jashtë grupit: Anna Maria Carnevale, Fausta Fata dhe Pierina Mungo.

Shumë e rëndësishme dhe domethënëse ishte edhe pjesëmarrja e administratës komunale të Cervicatit, e pranishme që nga fillimi, deri në fund të skenave dhe më tej, me kryetarin Dr. Gioberto Filice dhe nënkryetarin e komunës, Vincenzo Falbo.

Një falenderim i veçantë për videografin Gino Cuccaresi dhe bashkëshorten e tij dashamirës të San Giorgio Albanese që xhiruan të gjitha skenat me pajisje profesionale.

Në fund falenderoj të gjitha gratë që kanë përgatitur në frymë solidariteti një shuplakë të pasur me mijëra gjëra, të cilat së bashku me verën e bekuar të këtij territori kanë forcuar dhe konsoliduar miqësi të rëndësishme për trupin dhe shpirtin. / KultPlus.com

Kostumi arbëresh i Villa Badessa (FOTO)

Studiuesi arbëresh Italo Elmo, i apasionuar pas kostumeve kombëtare të komuniteteve arbëreshe, realizon edhe foto artistike si kjo e vajzës nga Villa Badessa (Badhesa në arbërisht), në provincën e Pescara-s.

Fotoja është realizuar në vitin 1999.

Italo Elmo ka lindur në San Benedetto Ullano në Kozenca dhe ka jetuar në San Demetrio Crotone që nga viti 1981.

Për disa vite ai ka qenë i përfshirë në mbledhjen dhe përmirësimin e materialeve të historisë lokale që ekzistojnë në arkiva në një përpjekje për të shkruar historinë me burime dokumentare. Një hulumtim që synon të tregojë Arbërinë, historinë e saj, pasuritë e saj, në besimin se kujtesa është gjithashtu një nevojë shoqërore e komuniteteve, e cila zhvillon identitetin dhe përkatësinë.

Në fushën e etnografisë, hulumtimi në terren i kryer që nga viti 1977 ka kontribuar në mbledhjen dhe organizimin sistematik të dokumentacionit që lidhet me traditat popullore të komuniteteve shqipfolëse të Italisë./ doasporashqiptare/KultPlus.com

Studiuesi Elmo publikon regjistrimin e parë të një kënge dasme arbëreshe

Të parën këngë dasme arbëreshe e ka dokumentuar Jeronim De Rada, dhe titullohet “Somenat dita m’u di” (Që me natë dita m’u gdhi).

Në videon e mëposhtme të studiuesit Italo Elmo, publikohet regjistrimi i parë i kësaj kënge i bërë në vitin 1952.

Videoja shoqërohet edhe me një vizatim, me pamje të stilit romantik, të momentit kur dhëndri ka marrë nusen dhe po i drejtohen kishës, ku do të marrin bekimet e martesës. Interpretimin e kësaj kënge pritet ta realizojnë edhe kori i grave në ditën e prezantimit të volumit të dytë të librit të Elmos, i titulluar “Kostumet, zbukurimet dhe bukuria e veshjeve festive të grave arbëreshe”.

Aty do të jenë të ftuar edhe vjershëtarët më të mirë arbëreshë dhe do të interpretohen këngë të vjetra dasmash. Këngën e fshatit San Demetrio Corone, “Somenat dita m’u di”, nuses ia këndojnë shoqet e saj, të cilat e rrethojnë pasi është veshur nuse dhe pret e zbukuruar t’i vijë dhëndërri për ta marrë. Më poshtë është edhe teksti i këngës.

“Somenatë dita m’u di

nusja e dhëndri pjot llegrì

me llegrì e meshëndet.

U godhirshit një qind vjet

si unaza çë rri te dora

gjite katundi të bën onor.

Stamattina s’è fatto giorno

sposo e sposa pieni di gioia

di gioia e di salute

Che possiate godere per cento anni

come l’anello che sta nella mano

tutto il paese ti reca onore.”/ KultPlus.com

https://www.facebook.com/italo.elmo.370/videos/955859501591541/?t=0