Këshilla, truke, shembuj, anekdota … Gjithçka argëtuese, dhe në mënyrën e vet, gjithçka e padobishme. Të shkruarit është diçka kaq absolutisht individuale, saqë nuk mund t’ua përplasësh në fytyrë të gjithëve. Por të lexosh se si shkruhet, është gjithmonë interesante. Sidomos në qoftë se ata që tregojnë, janë shkrimtarë me të vërtetë “të mëdhenj”.
Si Jack Londoni – rrëfimtari epik i tregimeve epike, ndër të tjera, autodidakt: ai mësoi të lexojë e të shkruajë vetë kur ishte rreth pesë vjeç – nga i cili, një shekull pas vdekjes së tij, është botuar një koleksion i artikujve, letrave dhe komenteve (ka gjithashtu një replikë ndaj një akuze për plagjiaturë …), me titullin “Forca e letërsisë”.
Eshtë një libër shumë i bukur. Dhe jo për shkak se ai mëson si të shkruash. Por sepse mëson shumë për vullnetin e fortë që nevojitet për t’u bërë shkrimtar. Duhet që ta duash këtë gjë, kundër të gjithëve dhe kundër çdo gjëje, madje edhe kundër vetvetes ndonjëherë. Nuk është çudi, në mesin e shumë këshillave që Jack Londoni ndjen të japë (ai që njohu shumë refuzime e dështime), është puna. Vetë të shkruarit. “Gjithmonë mbani një fletore me vete. Merreni me vete kur udhëtoni, kur hani ose flini. Hidhni në të çdo mendim që fluturon në mendjen tuaj. Letra e mirë prishet më pak se sa materia gri dhe shenjat e lapsit tuaj zgjasin më shumë se sa kujtesa. Dhe në fund, punoni. Shkruajeni me gërma të mëdha: PUNE, PUNE, gjithë kohës”, thotë ai në artikullin “Si të të botojnë”, që doli në “The Editor” në vitin 1903, vit në të cilin do të botohej edhe libri “Thirrja e pyllit”.
Për pjesën tjetër, Londoni shpjegon se sa i rëndësishëm është për një shkrimtar origjinaliteti, i cili rrjedh nga një filozofi personale mbi jetën, “një kut me të cilin të matësh të gjitha gjërat e njohura”.
Dhe pastaj copëzat e urtësisë. Si: Mëso se si të përzgjedhësh ato që lexon (nuk duhet të lexosh, por duhet të LEXOSH MIRE); së pari mëso të lexosh, e pastaj të shkruash; “Humori është gjëja më e vështirë për të shkruar”, (por është më e lehta për të shitur); “Përqëndroni forcat tuaja në një tregim, në vend se t’i shpërndani ato në një duzinë.” Dhe pastaj – rregulli më i rëndësishëm – “kontrolloni që poret tuaja janë të hapura dhe që tretja juaj është e mirë”. Që si këshillë nuk vlen aspak. Por është një frazë e shkruajtur vërtetë mirë./ KultPlus.com
Jack Griffith London, lindi më 12 janar të vitit 1876. Ishte shkrimtar i njohur amerikan dhe gazetar. London la gjurmë të pashlyeshme në letërsinë amerikan, shkruan KultPlus.
Xhek London ishte njeriu që mishëroi plotësisht, për mirë a keq, frymën e kohës në të cilën jetoi. Ai bëri jetë boheme të një individualisti që nga mosha 14-vjeçare, të cilën e shfrytëzoi për të ndërtuar një karrierë të spikatur si shkrimtar.
Veprat e tij më e famshme dhe e dashur “Thirrja e botës së egër”, po përshtatet për herë të nëntë në një film artistik që nga botimi i tij i parë në vitin 1903. Filmi i kompanisë “20th Century FOX”, do të nisë të shfaqet në kinematë e botës këtë muaj, dhe protagonisti kryesor do të jetë aktori Herrison Ford.
Por, autori ishte shumë më tepër sesa çdo libër, film apo përvojë që mund ta përfaqësojë. Produkt i një kohe më pak tolerante se e sotmja, shkrimtari shkroi disa nga vepra më të diskutueshme, që do ta dëmtonin trashëgiminë e tij me audiencën moderne.
Edhe pse jetoi vetëm 40-vjeç, ai ishte protagonist në më shumë aventura sesa dikush tjetër mund të kishte jetuar 2 herë më shumë. Xhek London lindi Xhons Çenej më 12 janar 1876, në San Francisko të Kalifornisë. E ëma, Flora Uellman, ishte një mësuese muzike, dhe një spiritialuste që pretendonte se mishëronte frymën e shefit të madh Sauks, Skifteri i Zi. London ishte një fëmijë i paligjshëm.
Babai i tij ka të ngjarë të jetë astrologu dhe eksplurusi Uilliam Çhenej, por ai u largua nga shtëpia para se të lindte London, dhe nëna e tij u martua me një veteran invalid të Luftës Civile të quajtur Xhon London. Uellman punësoi nje grua afro-amerikane, ish-skllaven Virxhinia Prentis për ta ndihmuar të kujdeset për fëmijën e saj të vogël.
London do të kishte një lidhje të fortë më dadon e tij, dhe ajo do të luante një rol aktiv gjatë gjithë jetës së tij. Familja u transferua në Oklend, ku London nisi shkollën fillore. Kur ishte 8-vjeç, London kujton se i ra në duar një kopje e romanit “Signa” në bibliotekën e Okland. Ai u tërhoq shumë prej tij, pasi libri fliste për një personazh si ai: një fëmijë jetim jashtë martese, që detyrohet të rritet vetë.
London e cilësoi atë roman si frymëzim për karrierën e tij të mëvonshme letrare. Por ambicia e tij duhej të priste. Familja e tij e shtresës punëtore, kishte nevojë për ndihmën e tij. Ndaj në vitin 1889, kur ishte vetëm 13-vjeç, London shkoi për të punuar në një fabrikë të përpunimit të peshkut.
Kjo lloj pune, nuk është kurrë një përvojë e këndshme, por në fillim të shekullit XX-të, mungonin ligjet kundër punës së fëmijëve. Prandaj i riu London punonte 12-18 orë në ditë. Nga dëshira për të gjetur një mënyrë më të mirë për të ndihmuar familjen e tij, London i mori borxh një shumë parash Virxhinia Prentisit, dhe bleu një varkë të vogël me vela, duke u bërë një gjuetar midhjesh në Gjirin e San Franciskos.
Fitimet ishin më të mëdha, dhe ai fitoi nofkën “Pirati i Midhjeve”. Por nuk qëndroi shumë në atë punë, dhe pas disa muajsh gjuetia e fokave e çoi deri në brigjet e Japonisë. Kur u rikthye në shtëpi disa muaj më vonë në 1893, vendi ishte zhytur në një depresion të rëndë ekonomik.
Pasi u pushua nga disa punë, London u mor për gati një vit me akte vagabondazhi, për të cilat u burgos për 30 ditë në Nju Jork. Pas kthimit në Oklend, London ndoqi shkollën e mesme të zonës, dhe pas disa kohësh botoi veprën e tij të parë “Tajfuni i brigjeve të Japonisë”.
Me ndihmën e një miku, London nisi studimet në Universitetin e Berklit me synimin për t‘u bërë shkrimtar. Por pas rreth 1 viti në universitet, mungesa e parave e detyroi ta braktiste shkollën, dhe ai nuk do të rikthehej më kurrë për t’u diplomuar. Po atë vit e gjithë Kalifornia nisi të ziente për zbulimin e rezervave të mëdha të arit në territorin kanadez Jukon.
London tashmë 21-vjeçar, shkoi atje së bashku me vëllanë e gruas së tij, bashkë me rreth 100.000 kërkues ari, duke shpresuar të bëhej i pasur. London do të kalonte rreth një vit në Jukon, para se të kthehej në SHBA me thuajse duart në xhepa. Ai kurrë nuk gjeti asnjë copë ar në Jukon, por 11 muajt e kaluar atje do t’i linin mbresa të pashlyeshme. Aty Xhek do të njihte vëllezërit Luis dhe Marshall Bond dhe qenin e tyre, Xhek.
Pasi u rikthye duarbosh nga Jukon, Xhek London u bind se synimi i tij i vetëm drejt suksesit, do të ishte vetëm si një shkrimtar. Ai iu përkushtua plotësisht këtij profesioni, dhe iu përmbajt një regjimi të rreptë personal për të shkruar 1.500 fjalë çdo mëngjes.
Ai botoi disa tregime të shkurtra, por në fillim pati pak sukses. Kur “The Overland Monthly” i ofroi një shumë modeste për librin e tij “Në gjurmë të njeriut”, dhe më pas e vonoi pagesën, London ishte gati të hiqte dorë nga shkrimet.
Por gjërat ndryshuan kur një revistë tjetër “The Black Cat”, i dha 40 dollarë për tregimin e tij “Një mijë vdekje”. Në vitin 1900, kostoja e shtypjes së një botimi kishte rënë ndjeshëm, për shkak të teknologjisë së re më të efektshme. Për pasojë në SHBA, nisi të zhvillohej shumë industria e revistave.
Në nevojë të dëshpëruar për të mbushur faqet, revistat kërkonin me ngulm tregime të shkurtra, London shkroi në atë kohë shumë tregime, bazuar në përvojat e tij në det dhe në Jukon. Po atë vit ai fitoi 2.500 dollarë me shitjen e historive të tij, ose rreth 76.000 dollarë me kursin e sotëm.
Ai u martua zyrtarisht me gruan e tij të parë, Elizabet Madern, dhe së bashku patën 2 vajza. Përvoja në Jukon e bëri një socialist. Ai do të mbetej përherë i tillë. Garoi për kreun e Bashkisë së Oklendit në vitet 1901 dhe 1905, duke humbur në të dyja rastet. Suksesi më i madh i Xhek London, do të vinte vetëm 3 vjet më vonë kur ai shiti romanin e tij “Thirrja e botës së egër” gazetës “The Saturday Evening Post” për 750 dollarë.
Po atë vit, shtëpia botuese “Macmillan”, bleu të drejtat e plota të librit për 2.000 dollarë dhe e promovoi, duke e shndërruar në një bestseller ndërkombëtar. Gati brenda natës, London u bë i famshëm si në SHBA, ashtu edhe në Evropë. Veprat e tij, përshkruheshin shpesh si modele që binin ndesh me idetë dhe ndikimet e epokës.
Ai përzjeu etikën e mbijetesës me darvinizmit social dhe idealizmin socialist, duke kombinuar në mënyrë efektive idenë e një shoqërie të barabartë për të gjithë, por duke ruajtur ndërkohë pikëpamjet raciste. Pikëpamjet e London mbi racën ishin të njëjtat me ato të çdo intelektuali të bardhë në Amerikën e fillimit të viteve 1900.
Por racizmi i tij, ishte disi më i nuancar, ndoshta për shkak të afërsisë së tij me Virginia Prentis. Një tjetër akuzë që e përndoqi Londonin gjatë gjithë karrierës së tij ishte ajo e plagjiaturës. Ai u akuzua se romani “Thirrja e botës së egër”, ishte frymëzuar nga udhëtimet e misionarit metodist Egerton Jang.
Por ai thoshte se përdorimi i materialit burimor në raste të ngjashme nga vepra të ndryshme, nuk përbënte plagjiaturë. Xhek London ndodhej në fermën e tij, kur vdiq në vitin 1916, nga helmimi uremik, pasi ishte përballur ndër vite me sëmundje të ndryshme nga dizenteria, deri tek reumatizmi. Pas një karriere prej vetëm 18 vjetësh, ai kishte shkruar 20 romane dhe shumë tregime të shkurtra. / KultPlus.com
Xhek London (John Griffith Chaney London, 1876-1916) është ndoshta shkrimtari i vetëm në botë, krijimtaria e të cilit është përdorur politikisht edhe nga komunistët, edhe nga fashistët.
Megjithëse me një fëmijëri mjaft të vështirë dhe i pashkolluar, ai u bë autori më popullor amerikan i fillimit të shek.XX, duke u përkthyer suksesshëm edhe jashtë saj. Porse, idetë e tij të majta që i manifestoi në libra dhe në jetën publike, bënë të mundur që ai të botohej sidomos, masivisht në Rusinë bolshevike dhe në të gjithë vendet e kampit socialist lindor. Mirëpo, pakkush e di që London, ka qenë shkrimtar “bestseller” edhe në Gjermaninë e Hitlerit dhe Italinë e Musolinit. Kjo, për faktin që ai besonte edhe në teorinë e Niçes të “racës superiore”. Kështu, mjaft vepra të prozatorit amerikan, sidomos ato për të rinj dhe fëmijë, u botuan edhe në këto gjuhë, duke u përdorur kështu nga propaganda fashiste dhe naziste. Xhek London, konsiderohet ndër autorët më të lexuar edhe në Shqipërinë komuniste para viteteve ’90-të.
Romanet “Martin Iden”, “Thundra e hekurt”, por edhe të tjerë ishin pjesë e literaturës shkollore për disa dekada dhe emri i tij, zëvendësonte në një farë mënyre tek lexuesi letërsinë e huaj të ashtuquajtur “dekadente”, përfaqësuesit më të spikatur të së cilës, as që njiheshin gjatë 4-5 dekadave të diktaturës. London u nda nga jeta në moshën 40 vjeçare, si pasojë e p^rdorimit të medikamenteve kundër alkoolit. Por, pjesa më e madhe e biografëve mendon që me anë të tyre, ai ka kryer vetvrasje./koha.mk/KultPlus.com
