Etiketë: Jeton Kelmendi

Doli nga shtypi vëllimi më i ri poetik, i autorit Jeton Kelmendi “Një ardhje tjetër”, në edicionin IWA “BOGDANI”.

Një vëllim poetik, sikur e ka në unin e tij autori, të manifestohet në kohë, në perspektivën e trajtimit të dukurive që e rrethojnë njeriun, dhe ky kompleksivitet artistik me vlerë i sillet në tërë opusin e tij, tashmë një legjitimitet i njohur i këtij autori. Kur lexon këtë autorë, me theks të veçantë në librin e fundit të tij “Një ardhje tjetër”  sa me ngulmë është rezistenca ndaj pushtimit të vërtetës, sikur mëton të thotë poeti, shikoje në fytyrë të vërtetën, vetvetiu demaskohet shëmtia.

Jeton Kelmendi tani më ka strukturim të tij poetik, ka ngjizje që e dallon nga shumë krijues duke qenë në koherencë me çdo varg që shkruhet diku në botë, pasi që ai jeton bashkë me poezinë botërore, novative dhe sikur të thuash me metaforën e universalizmit, i përkthyer në shumicën e gjuhëve që i flet njerëzimi, për tu bërë emri e poezia e tij gjuhë komunikuese artistike e humane.

Ndonëse poezia është mjet shumë i mirë për ta shprehur dashurinë, reagimin, pse jo sugjerimin, nuk e di te kush më tepër se te poetët shprehet organikisht dhimbja po aq sa dashuria. Kelmendi, shkaqet që bëhen subjekt dobësie në shoqëri, aty ku jetojmë cilësohen si pasojë e mendjes, duke mos e zotërua cilësinë tonë që na e falë natyra. Dhe këtë e reflekton gati në tërë librin, me identitetin e tij shpirtëror duke shpërthyer ndaj sajimeve që na veshen të vrazhda dhe ai është kërkues që nga poezia e parë “Nuk dilet në një kohë tjetër”, duke kërkuar një tjetër kohë, një tjetër derë me shpresën. Çka e konverton besimin në pabesi? Këtë pyetje e bën shpesh autori, në pjesën më të madhe të këtij libri, kur shoqëria mbahet në grimca, dikush humbës e dikush fitues.

Dinjiteti krijues e studiues i Visar Zhitit, nxjerr mendimin se ky libër, “Është një arritje në urbanistikën e poezisë. “Urbanistike”, thotë Zhiti, ngase, – poezia e tij është qytetare, ndjehet në shtëpinë e vet jo vetëm në Prishtinë e Tiranë, Shkup e Ulqin e më gjerë në Ballkan, por dhe në Bruksel, ku Jetoni edhe jeton e punon në një pjesë të mirë të kohës, po kështu dhe në metropole të tjerë të Europës, ku ai shpesh ftohet në festivalet ndërkombëtare të poezisë. Zhiti ka mendimin se “Vargjet e reja të Jeton Kelmendit japin një drithërimë të brendshme, të thellë. Ato sintetizojnë dramacitetin e luftës, me dikotominë e fajtorit dhe të pafajsisë, duke i kundërvenë vdekjes lirinë dhe në mes është fjala biblike “pagëzim”. Pikërisht kjo mbart shpresën e ringjalljes, emrin dhe mbiemrin e vetë jetës.

Vëmendjn ndja këtij krijuesi e kanë në spiranca të ngulura thellë krijues nga të gjitha kontinentet dhe gjuhët botërore që japin mendime të publikuara dhe të bazuara në vrojtimin e tyre. Poeti italian Dante Maffia thotë se “Jeton Kelmendi ka një personalitet të pasur, interesat e tij janë të shumëfishta dhe si pasojë poezia e tij është e mbushur, aq sa ndonjëherë ke përshtypjen që kemi të bëjmë me magjinë e një kamionçine me zjarr që kalon fushat e rrugët e përhap zjarr në të gjitha drejtimet. Është mjaft bukur kur Jetoni prek ezoterizmin pa u ngopur nga hijeshia e së pa parashikueshmes; shumë bukur kur vena e tij surreale gjen shifrën e përshtatshme për të treguar pastërtinë e fantazisë së tij dhe e vendos brenda qarqeve të shkurtra aderimet ideale, fermentet e shpirtit, dëshirat”.

Susana Roberts nga Argjentina, ka mendim të prerë se “Jeton Kelmendi është një poet bashkëkohor Shqiptar, shumë i njohur dhe prolifik në median letrare dhe të shkruar në Evropë, ndaj këtë mendim për të e bindur se vepra e ti është kapitale për poezinë në përgjithësi”

Janë me dhjetëra konstaitme e mendime të shkrimtarëve botërorë që janë shprehur dhe kanë bërë hulumtime kritike për poezinë e tij pasi që edhe është i prezantuar në aq shumë gjuhë dhe shtete me botime të veçanta e viluminoze.

Disa mendime tjera që janë dedikuar opusit poetik të Jeton Kelmendit.

 Prof Emeritus Erneso Kahan Nobelis pë paqe 1985: “Kelmendi është neo-modernist në strukturën formale të këtyre poezive. Ai iu jep atyre fuqi të jashtëzakonshme, që e godasin ndërgjegjen njerëzore dhe zgjerohet me përsëritje metaforike dhe e bën këtë me një kapacitet mbresëlënës për sintezë. Poezia e tij duket e bukur dhe pushtuese, si ajo e poetëve madhështorë. Emri i këtij autori do të jetë midis poetëve më të rëndësishëm të shekullit 21”.

Prof. Dr. Lee Kuei-shien（Tajvan) Kandidat NOBEL për letërsi: Krijimi i poezisë nga poeti kosovar Jeton Kelmendi në njërën anë, ai ka përjetuar historinë e trishtuar të vendit dhe familjes së tij, dhe në anën tjetër, ai ka zhvilluar arritjet e tij akademike, të cilat e bëjnë atë të aftë të hulumtojë qenien e jetës, të ndjekë kuptimin e esencës së dashurisë dhe të mendojë për vizionin e së ardhmes”.

Ion Deaconescu, Rumani: “I ndodhur në pragun e maturitetit të tij artistik, Jeton Kelmendi e ka pasuruar poezinë e Europës (aq egoiste dhe globalizuese), me vargun e tij jashtëzakonisht të gdhendur e të latuar (porsi një diamant i çmuar), me meditimet e tij interogative për destinin e njeriut dhe të planetit, duke e aureoluar dashurinë, emocionin dhe të bukurën që gjendet në çdonjërin prej nesh, në kohën kur duhej të vijë poeti dhe t’i nxjerrë në dritë, nëpërmjet fjalëve të lindura madje nga mishi e gjaku i tij”.

Libri “ Një ardhje tjetër” ka nëntëdhjetë e pesë poezi, që janë shkruar viteve të fundit, jo larg, por gjatë udhëtimeve të tij duke përshkruar edhe ato ngjarje me data dhe vende ku janë zhvilluar. Gjeografia poetike tij është e globit dhe e universit njerëzor, duke e bërë shumë humane. Së fundi, koha kur njerëzimi u gjend në heshtje varri, me epidemiologjinë e fundit në pandemi, poetit nuk i shpëton dhimbja e shprehur nda kësaj kanosje të rrezikshme. / KultPlus.com

                                                                              Engjëll I. Berisha

Nga Mihai Firică

Poeti shqiptar Jeton Kelmendi është një udhëtar i dashuruar në largësitë, i joshur nga nostalgjia e puthjes së fundit të dashnores dhe magjia e dheut të vendlindjes. Vargjet e tij janë të rrumbullakëta, duke treguar një burrë që e dashuron lirinë dhe nuk heziton të depërtojë në fshehtësitë e shpirtit për përfitimin e majave më të larta të ndjeshmërisë.

Lexuesit rumunë janë të etshëm për të shijuar forcën krijuese të poezisë shqipe. Mos të harrojmë se proza nga kjo gjuhë ballkanike është bërë një hapësirë e njohur nëpërmjet Ismail Kadaresë.

Kam bindjen se ky poet, ekzistenca e të cilit ndahet ndërmjet Pejës (vendlindja e tij), Prishtinës dhe Brukselit, shkon duke u bërë simboli i gjeneratës së re të krijuesve kosovarë. I përkthyer në rreth 30 gjuhë, me një numër të konsideruar botimesh dhe bashkëpunimesh me revista letrare nga e gjithë bota, Jeton Kelmendi konfirmon dëshminë se të lindësh poet në ambientin e një kulture të reduktuar përmes numrit të njohësve të vlerave apo të bllokuar nga kanxhat politike, nuk është një rrezik në rrugën e bekuar të afirmimit.

Në vëllimin „Prescurtarea depărtărilor” („Shkurtimi i largësive”, Editura Revers, 2016), kemi një odë të vërtetë dedikuar nostalgjisë. Asgjë nga ajo që mund të presim, nuk mund ta pranojmë nga kush tjetër veçse nga ana e një poeti të ri, vëllimi i të cilit na befason dhe na përvetëson që nga poezitë e para. Si një titull i inspiruar, vëllimit ia shton vlerën përkthimi i mrekullueshëm i poetit të eksperimentuar Baki Ymeri, jo ndoshta, por me siguri përkthyesi më i famshëm i poezisë shqipe në gjuhën rumune dhe anasjelltas, një arkitekt konstruktiv urash kulturore ndërmjet letërsisë rumune dhe asaj shqiptare.

Influenca, respektivisht ndikimi i poezisë orientale, me aromat e distiluara në qindra vite bashkëjetese dhe gërshetimesh kulturore, vërehet në pjesën dërmuese të poemave të Jeton Kelmendit. Kjo vërehet edhe në poezinë „Shkurtimi i largësive”, ku bashkëpërkimet e dashurisë i zvogëlojnë distancat dhe kohën: „Presim e presim njëri-tjetrin/ derisa na ikën vetvetja./ Kështu na shikon koha,/ teksa na e mat largësinë/ me ditë e netë.” Poeti zotëron mjeshtërinë dhe forcën e fjalës, njësoj si argjendari që e modelon metalin sipas dëshirës së zemrës dhe aftësisë së përfituar nga përvoja.

Nuk dyshoj në të vërtetën e shprehur nga Ion Deaconescu në parathënien e vëllimit, sipas të cilit „Jeton Kelmendi është njëri nga poetët më interesantë të Europës së sotme.” Një argument i fuqishëm janë çmimet e rëndësishme me të cilat ka qenë i nderuar, si dhe me prezencën e tij në mbi 100 antologji nacionale dhe universale ku e gjejmë emrin e tij. Deri te botimi i sipërpërmendur, Jeton Kelmendit i janë botuar edhe dy vëllime në gjuhën rumune („Sa shumë janë rralluar letrat” dhe „Mendimet e shpirtit” – „Ce mult s-au rărit scrisorile”, „Gândurile sufletului”). Kam besim të patundur në destinin letrar të Jeton Kelmendit, një shkrimtar që promovon vlerat shqiptare dhe rumune në hapësirat ballkanike dhe i ofron dy popuj me një histori në të cilën guximi dhe kreativiteti i ka ndihmuar t’i tejkalojnë momentet e vështira historike. /KultPlus.com