Të shtunën, me datë 14 dhjetor, do të shfaqet premiera e shfaqjes “Bëje ose vdis” nga Jeton Neziraj dhe me regjisore Blerta Rrustemi – Neziraj, në teatrin e qytetit të Gjakovës “Hadi Shehu”.
“Bëje ose vdis” është një shfaqje-homazh për politikanin, intelektualin dhe profesorin e njohur shqiptar Ukshin Hoti, ish i burgosur politik në burgjet jugosllave e serbe. Ai ishte burgosur disa herë, në vitin 1981 për herë të parë, e së fundmi në vitin 1994. Zyrtarisht ngelet njëri nga mbi 1,500 të zhdukurit e luftës, kufomat të cilëve akoma nuk jan gjetur”, thuhet në njoftimin e teatrit.
Sot, Ukshin Hoti është kthyer në një simbol që sublimon fatin tragjik të atyre dhjetëra mijëra të burgosurve politik shqiptar, të vrarë e të torturuar burgjeve jugosllave e serbe.
“Por ai është poashtu edhe ëmblemë që reprezenton përpjekjen, përkushtimin, sakrificën e angazhimin politik për liri, barazi e dinjitet të popullit shqiptar, të atyre dhjetëra mijëra grave e burrave aktivist të ilegales shqiptare në Kosovë. Rezistenca, qëndresa dhe çmimi i lartë që ky brez idealistësh ka paguar në burgje, me krejt dritë-hijet, është bazamenti i republikës së Kosovës, por është edhe frymëzim për brezat që tani po rriten pa frikën se dikush mund t’i burgosë vetëm pse janë shqiptar”, thuhet tutje në njoftim./KultPlus.com
Në ambientet e MKRS-së është mbajtur ceremonia e ndarjes së çmimeve “Katarina Josipi” për Dramën Origjinale Shqipe, shkruan KultPlus.
Në praninë e ministrit të Ministrisë për Kulturë, Rini dhe Sporte Hajrulla Çeku është bërë ndarja e çmimeve, ku me çmimin e parë është shpërblyer dramaturgu Jeton Neziraj.
Neziraj është vlerësuar për dramën “Udhëtimi i famljes Muller në Unmikistan”
Ndërkaq çmimi për vendin e dytë i është ndarë Astrit Kabashit për dramën “Fridrih Fluturaku”, kurse ai i vendit të tretë i është ndarë dramës “Zelusi” me autor Hynor Vitija. / KultPlus.com
Në Teatrin Oda në Prishtinë, jepet premiera e shfaqjës më të re teatrore të Qendrës Multimedia, ‘Të gjashtët kundër Turqisë”, e qw do tw prezantohet mw 16 tetor. Reprizat e radhës janë me 17 dhe 18 tetor, po në teatrin “Oda” në Prishtinë. Drama është shkruaar nga Jeton Neziraj, regjinë e ka bërë Blerta Neziraj, kurse luajnë: Adrian Morina, Ernest Malazogu, Shpetim Selmani, Verona Koxha, Albina Krasniqi dhe Don Shala.
Shfaqja është krijuar nga një kolektiv ndërkombëtar teatror me artistë/e nga Kosova, Turqia dhe vende të tjera të BE-së. Ajo eksploron degradimin e demokracisë dhe ngritjen e regjimeve populiste-nacionaliste dhe autoritarizmit në Evropë.
Në vitin 2018, gjashtë mësues turq u arrestuan në Kosovë dhe u deportuan në Turqi. Lejeqëndrimet e tyre të lëshuara nga shteti i Kosovës u revokuan mbi argumentin e supozuar se përbënin rrezik për sigurinë kombëtare. Gjashtë burrat kërkoheshin në Turqi për shkak të gjoja lidhjeve të tyre me klerikun në ekzil Fetullah Gulen, lëvizja e të cilit fajësohej nga shteti turk për grusht shtetin e dështuar të vitit 2016. Dhjetra e mijëra mbështetës të dyshuar të Gulenit janë arrestuar apo kanë humbur vendet e tyre të punës në Turqi që nga grusht shteti i dështuar. Shumica janë deklaruar të pafajshëm. Guleni e ka mohuar se ai dhe mbështetësit e tij janë prapa përpjekjes për rrëzimin e qeverisë së Erdoganit.
Kur televizionet në Kosovë dhanë pamjet e shtetasve turq të arrestuar, njerëzit pyesnin me të drejtë; si ishte e mundur që në një shtet demokratik, siç proklamonte se ishte Kosova, të ndodhte një rrëmbim i këtillë, mafioz, që sigurisht po kryhej me dijeninë dhe autorizimin e krerëve të shtetit. Rrëmbimi dëshmoi brishtësinë e institucioneve të shtetit në Kosovë, të cilat janë rob i hegjemonive politike e ekonomike të shteteve të fuqishme. Por incidenti është edhe një mësim për të gjithë ne: që autoritarizmi nuk është një ‘ishull i izoluar’, ai ka tendencë të kopjohet e importohet, mu siç ndodhte dikur me fashizmin.
Që nga ardhja në pushtet në vitin 2002, Recep Tayyip Erdogan ka mbikëqyrur një transformim radikal të Turqisë, që i ka hapur udhë një udhëheqjeje të stilit “një njeri i vetëm”. Sipas Institutit Ndërkombëtar për Demokraci dhe Asistencë Zgjedhore, numri i shteteve që po lëvizin kah autoritarizmi është më shumë se dyfishi i atyre që po lëvizin kah demokracia ndërkohë që regjimet autoritare në botë e kanë thelluar shtypjen e tyre.
E frymëzuar nga “Të shtatët kundër Tebës” së Eskilit, shfaqja ‘Të gjashtët…” përmban një shikim të nuancuar në Turqinë e Erdoganit dhe shtron pyetje se pse shoqëritë e themeluara mbi parimin e pluralizmit dështojnë të mbajnë premtimet e veta? Pse shumë politikanë sot po shkojnë gjithnjë e më shumë kah ideologjitë shtypëse?
“Të gjashtët kundër Turqisë” shtron pyetje kohërisht relevante në lidhje me shtrirjen e regjimeve shtypëse edhe përtej kufinjve. Kjo nuk është një shfaqje për njerëzit e thjeshtë që i kundërvihen një qeverie a një shteti, por është shfaqje për qeveritë a shtetet autoritare që duke ndjellur terror, dhunë, përndjekje e luftë, i çojnë në shkatërrim njerëzit e vet.
Ndjeshmëria e kësaj çështjeje në Turqi – dhe jo vetëm – nënkupton se edhe rrugëtimi deri tek bërja e kësaj shfaqjeje në Kosovë nuk ka qenë i lehtë, madje sfidues./ KultPlus.com
Në një cep të largët të Bjeshkëve të Nemuna në Kosovë, Edith, një kushërirë e largët e mbretit Charles III të Mbretërisë së Bashkuar, filloi një ekspeditë të jashtëzakonshme kërkimore. Kërkimi i saj e çoi në thellësitë mistike të maleve shqiptare, ku u ndesh me një botë me aventura, folklor dhe legjenda të lashta. Gjatë rrugës, ajo u përplas me personazhet mitikë nga Eposi i Kreshnikëve, një sagë e njohur për përdorimin deri në pikën e fundit të hiperbolës dhe satirës, shkruan KultPlus.
Produksioni teatror “Charlesi III”, i sjellë në jetë nga dyshja dinamike e regjisorit Agon Myftari dhe dramaturgut Jeton Neziraj, është një kryevepër komike që tërheq paralele mes dy botëve të kundërta: të shkuarës, të vendosur 300 apo 400 vjet më parë dhe të ditëve të sotme.
Kasti i “Charles III” dha një performancë magjepsëse, derisa ylli i shfaqjes në mënyrë absolute ishte Albina Krasniqi dhe mënyra se si ajo u mëshirua nga një rol në një tjetër, pavarësisht faktit se nuk ishte roli kryesor. Merita kanë padyshim Vjosë Tasholli dhe Dukagjin Podrimaj, ashtu si edhe pjesa tjetër e kastit, mes tyre Blend Sadiku dhe Dardan Gashi, shfaqën një kimi të madhe mes vete që dukej sikur ata ishin përgatitur për këto role gjatë gjithë jetës së tyre. Edhe pse u zhvilluan vetëm një muaj provë për këtë shfaqje, mbrëmë në Teatrin “Oda” u dha një performancë që la një ndikim të qëndrueshëm te audienca.
Regjisori i shfaqjes, Agon Myftari, tregoi se gjatë provës gjeneralë kanë ftuar disa miq për ta parë shfaqjen, megjithatë premira e ka të vetën.
“Po ndjehem shumë mirë, shumë çlirë. Sot po e shohim si një test të parë, por te aktorët premiera shihet më shumë sesa te unë, natyrisht ata janë në skenë dhe i kanë për detyrë me i realizu të gjitha detyrat që u kam dhënë gjatë një muaji, natyrisht që i kanë më të rëndë se sa unë që jam në publik, por kaluam shumë mirë”, thotë Myftari.
Tutje, ai thotë se është i kënaqur me produktin final të shfaqjes.
“Me aq sa unë kam mujt me pa ka qenë një shfaqje që vjen me kohë, pra po mendoj shumë dimensionale, shumë shtresore, e normalisht ka qenë e vështirë për me i nda edhe ato detyrat që i përmenda. Ka qenë një proces shumë intensiv”, u shpreh ai.
“Gjithçka nisi në tym e mjegull”, thotë Myftari duke shpjeguar takimin e tij të parë para një vit për bisedën rreth kësaj shfaqje me autorin Jeton Neizraj.
“Procesi mes meje dhe Jetonit ka nisë qysh para një viti, kemi pas një landë jashtëzakonisht të gjërë përpara, megjithë ato kangë kreshnike, megjithë ato legjenda ka ta çojmë si shfaqje, ka ta çojmë si material kemi bo hulumtime të mëdhaja, por me mbërri me pas në një draft që ka qenë finale dhe sonte si dramë të përfundume, si shfaqje të kryer në skenë”.
Ideja, sipas regjisorit, e gjithë shfaqjes ka qenë që të flasim për veten, të merremi me veten, t’i kthehemi vetes dhe siç thotë ai, pa dramë kombëtare dhe pa u marrë me vete nuk mund të ketë identitet arti kombëtar.
“Jam i lumtur që është realizu një ide e kamotshme që të merremi me gjërat tona, ato çka na dallojnë dhe na ndryshojnë prej popujve tjerë, si të mira e të këqija që i kemi, me fjalë të tjera, kemi dashtë ta kritikojmë veten, tu e dashtë veten. E gjithë këto duartrokitje frenetike dhe i gjithë ky entuziazëm prej publikut na lë me shpresë për reprizat e tjera, thotë ai.
Në anën tjetër, Dukagjin Podrimaj protoganisti kryesor në këtë shfaqje, tregon se ka qenë një shfaqje e vështirë në thelb, por janë të kënaqur me realizimin e saj.
“Kemi fillu me tekst copa-copa, fillimisht një skenë e më pas një tjetër. Megjithatë, Jetoni e ka marrë dhe e ka formësu që të vijë te ne më pas. Teksti ka shumë kreacion, ku janë diku rreth 18 skena, të cilat fillimisht kanë qenë tym e mjegull për neve, por më pas doli si satirë shumë e bukur”, tregon Podrimaj.
Dy role të shkrira në një aktor
“Po, fillimisht kemi qenë gjashtë aktorë, e më pas në mungesë të një aktori unë kam luajtur të dy rolet, atë të Charles III dhe Mujës. Nuk ka qenë aspak e lehtë me u realizu, por reagimet e publikut kanë qenë tepër të mira dhe tash po dëgjoj fjalë që po na motivojnë edhe më shumë”, thotë ai në fund.
Shfaqja mori reagime pozitive gjatë premierës së saj dhe autori shpreh krenarinë për rezultatin dhe shpreson për sukses në të ardhmen.
“Fillimisht dua të them se nuk e kam parë asnjë provë, me qëllim. Ishte hera e parë që pashë të plotë premierën dhe vërtet kalova mirë. Natyrisht, nuk më takon mua me dhënë komente për shfaqjen, po vërtet kishin bërë një punë të jashtëzakonshme para së gjithash Agoni, por edhe aktorët. Teksti është ai që është”, thotë Neziraj.
Partneriteti i regjisorit Agon Myftari dhe dramaturgut Jeton Neziraj përkundër që është i rastësishëm, është një bashkëpunimi artistik që i dhanë jetë personazheve të Mujës dhe Halilit nga epopeja e Kreshnikut, duke futur humor dhe satirë në portretizimin e tyre. Rezultati ishte një eksplorim komik që shtyu kufijtë dhe shfaqi dy pasqyra të kompleksuara të dy botëve, shekuj larg njëri-tjetrit.
“Me Agonin punojmë kështu, domethënë nisemi me folë në hava, në mjegull, e kështu kemi punu edhe për audiencën e Vasllav Havellit, kur s’ka pasë kurrgjë. Kështu kemi punu edhe tash në këtë rast, thjesht kemi nis me diskutu çka po dojmë me ba diçka, një ide me bo diçka bashkë, prapë kemi nisë me diskutu për këngët kreshnike, për heronjtë e atyre këmbëve kemi nisë me diskutu për tema të ndryshme të mitologjisë ë përrallave, por mandej procesika nisë, domethënë na ka sjellë këtë këtë materie që është, që e pamë sonte, kështu punojmë me Agonin”, shprehet autori i shfaqjes.
“Charles III” shërben si një urë lidhëse midis së kaluarës dhe së tashmes, duke ofruar një humor përmes së cilës mund të shikohet zhvillimi i vazhdueshëm kulturor. Në një botë ku shprehja “They/them” është bërë tanimë e zakonshme si një formë e vetëidentifikimit, aftësia e shfaqjes për të sipërfaq realitetin bashkëkohor e duke u thelluar edhe në kontekste historike është e jashtëzakonshme.
Të padiskutueshme ishin duartrokitjet dhe ovacionet në fund për të gjithë aktorët në krye me regjisorin që qëndron pas kësaj vepre magjike teatri.
Agon Myftari dhe Jeton Neziraj, si një binom i pathyeshëm, kanë demonstruar edhe një herë aftësinë e tyre për të mahnitur dhe ndriçuar publikun duke kritikuar në vazhdimësi përmes fuqisë së komedisë. “Charles III” jo vetëm që krahason dhe kontraston dy botë, por gjithashtu nënvizon domethënien e thellë të kritikës siç përcillet përmes mediumit të teatrit. /KultPlus.com
Shfaqja ‘Babai dhe Babai’ ka arritur të fitojë dy çmime kryesore në Festivalin e Teatrove në Gjilan ‘Talia’, shkruan KultPlus.
Dy çmimet kryesore janë:
– Shfaqja më e mirë – Drama më e mirë
Me tekstin “Babai dhe Babai” nga Jeton Neziraj, nën regjinë e Kushtrim Koliqit dhe me aktorët Ilire Vinca, Bujar Ahmeti dhe Kosovare Krasniqi, Integra ka realizuar një tjetër projekt teatror i cili në një mënyrë të jashtëzakonshme e trajton çështjen e personave të pagjetur nga lufta e fundit në Kosovë.
Me një ndërthurje mahnitëse mes trajtimit të kësaj çështjeje nga aspekti i “të pagjeturve” dhe nga aspekti i atyre që ata lanë pas, kjo shfaqje na sjell jetën dhe sfidat e një familje normale e të zakonshme, të paktën në dukje. / KultPlus.com
Me një ftohtësi në përzgjedhjet e tij regjisoriale, por me një ndjeshmëri në përzgjedhjen e temave të cilat prekin brengat e shumë kategorive të shoqërisë sonë, e të cilat shpesh edhe vihen dukshëm në harresë, Kushtrim Koliqi është një prej regjisorëve më aktivë në Kosovë që me një mjeshtëri të bukur i shtrinë projektet e tij në gjini të ndryshme të artit, me qëllimin e vetëm; transmetimin e plotë tek publiku.
Karriera e tij përfshin projekte të shumta që avokojnë për të drejtat e njeriut dhe të kategorive më të margjinalizuara në vend, në tentim të zhdukjes së mentalitetit patriarkal, tejet gjykues e shumë dominues në Kosovë.
Në një intervistë për KultPlus, Koliqi i cili është edhe drejtor ekzekutiv në organizatën ‘Integra’ rrëfeu gjerë e gjatë për shumë nga projektet e tij duke filluar nga shfaqja e fundit ‘Babai dhe Babai’ e cila pati hov të jashtëzakonshëm dhe vijon akoma të ketë një interesim të madh në publik.
Koliqi ndau përvojat e tij si për projektet në kuadër të ‘Integra-s’ ashtu edhe ato individuale, e të cilat nuk janë të pakta dhe krejt të veçanta në formën e tyre. Por, përpos kësaj, ai për lexuesit e KultPlus-it, tregon edhe shumë detaje që ndërlidhen me projektet e radhës që janë të shumta dhe po vijnë shumë fuqishëm.
‘Babai dhe Babai’, drama e atyre që s’duhet të harrohen
Foto: Sovran Nrecaj
Më 16 maj të vitit 2022, regjisori Koliqi bashkë me dramaturgun Jeton Nezirajn sollën shfaqjen ‘Babai dhe Babai’, për të larguar nga harresa historinë e të pagjeturve me qëllimin që publiku ta bashkëndjejnë dhimbjen e çdo dite që përjetojnë familjarët e tyre tash e sa vite.
E vendosur në një hapësirë minimaliste siç është ‘Muzeu Etnologjik’, e me një skenë krejt afër me publikun aktorët Ilire Vinca, Bujar Ahmeti e Kosovare Krasniqi arritën të përçon ndjenjën e dhimbjes e të trishtimit që i kaplon familjarët e mbi 1600 personave të pagjetur.
Ndonëse për këtë shfaqje ka punuar gjatë e intensivisht, Koliqi e përshkruan si një punë shumë të mirë dhe të mirëmenduar me detaje e finesa që nga fillimi.
“Procesi ka qenë shumë i mirë, kemi punuar shumë, kemi punuar gjatë, kemi diskutuar dhe debatuar shumë dhe prej fillimit unë si regjisor e kam pasur të qartë konceptin tim regjisorial, e kam pasur të qartë vizionin tim për atë shfaqje dhe e mira është që e gjitha ekipi i janë bashkuar këtij vizioni. Fillimisht unë me insistimin tim është dashur ti indoktrinoj ata dhe t’i fus në vizionin tim dhe më pas të gjithë në pozicionet që i kanë pasur, kanë punuar në këtë vizion”, shpjegoi ai
Po ashtu, regjisori Koliqi ka spikatur edhe në vendin në të cilin është dhënë kjo shfaqje duke e zhvendosur shfaqjen teatrale nga teatri e duke e vënë në ‘Muzeun Etnologjik’ për ta bërë atë akoma më intime, dhe me çdo intervenim në atë skenë e që bëhen ‘një’ me lojën e aktorëve të transmetojë çdo herë emocionin e njejtë.
I vendosur për qëllimet e tij, regjisori Koliqi thotë se pari ka menduar aktorët e më pas është shkruar teksti. “Teksti është shkruajtur për Iliren dhe Bujarin, sepse Kosovarja ka ardhë më vonë, pasi e kemi realizu tekstin. Në rastin e Ilires mua më është dashur një grua në mezomoshë e cila në dukje është shumë e ndjeshme por shumë e fortë brenda, ka shumë parime, ka shumë rregulla familjare dhe për këtë arsye ajo delikatesa e ndjeshmëria e Ilires është pikërisht ajo që më ka tërhequr ta përzgjedh atë. Ndërsa Bujari është një aktor i jashtëzakonshëm me potencial të jashtëzakonshëm, është aktor i karakterit, i transformueshëm, inteligjent, efikas, pra i ka të gjitha kërkesat që unë i kam pasë për një personazh të tillë”, shprehet Koliqi duke folur për aktorët kryesorë të kësaj shfaqje, e të cilët përveç tjerash edhe me lëvizjen e qerpikëve transmetuan traumën që sjell pas vetes kjo dramë.
“Ndërsa Kosovarja më ka lënë përshtypje përveç talentit dhe potencialit që ka por edhe dukja e saj e cila është pikërisht ajo modul që më është nevojitur. Më është nevojitur një vajzë që në dukje e ka vuajtjen, e ka depresionin, dëshpërimin dhe ajo i ka plotësuar të gjitha’, përfundon Koliqi.
Ndërkaq, shfaqja ‘Babai dhe Babai’ po e vazhdon rrugëtimin e saj. Ajo është paraqitur në tri festivale dhe në ato tri festivale ka marrë nëntë shpërblime në total.
‘Mirëdita, Dobar Dan’, dritarja e vetme për shkëmbimin e versioneve të së kaluarës mes Kosovës e Serbisë
Festivali ‘Mirëdita, Dobar Dan’ po vazhdon të jetë një prej festivaleve të vetme që me gjithë kundërshtitë e mëdha, në veçanti nga politikat serbe, prapë se prapë nuk po ndalet në përpjekjet e tij në integrimin e artit të Kosovës dhe Serbisë në publikun e njëra-tjetrës.
Megjithatë, Koliqi thotë se edhe pse ky festival në thelb e ka kulturën, debatin, diskutimin, ai po shndërrohet më shumë në politikë si çdo temë tjetër që ka të bëjë me raportin në mes të Kosovës e Serbisë.
“Kuptohet, përkundër misionit dhe vlerave të këtij festivali ka shumë kundërshtarë të cilët janë shumë të fuqishëm. Kur shkojmë në Serbi të gjithë strukturat, mediat, akademia janë shumë më të fuqishme se sa ‘Mirëdita Dobar Dan’. Ata e promovojnë dhe e ushqejnë një narrativë të kundërt me neve, i promovojnë disa vlera dhe parime që janë të kundërta me këtë festival dhe e njëjta është një Kosovë, megjithatë po besoj që ‘Mirëdita Dobar Dan’ ka mbetë e vetmja dritare, shumë e vogël që me pasë këtë shkëmbim mes artistëve dhe intelektualëve mes këtyre dy vendeve”, thotë Koliqi, i cili me në krye në ‘Integra’, është një prej organizatorëve të këtij festivali.
Sipas tij, Kosova në këtë festival ka pasur mision të dërgojë tek publiku serb filma dhe shfaqje që e trajtojnë luftën, të promovojë libra që trajtojnë krimet e luftës që kanë ndodhur në Kosovë, në mënyrë që ata të ballafaqohen drejtpërdrejt me të vërtetën për luftën në Kosovë.
“Megjithatë, ky festival e ka një mision shumë fisnik sepse qytetarët e të dyja vendeve kanë mundësi ta dëgjojnë një version tjetër të së kaluarës dhe një version tjetër për njëri – tjetrin ngaqë ne akoma, dy shoqëritë i kemi të polarizuara dhe kanë shumë urrejtje mes vete”, shprehet Koliqi, duke thënë më tutje se për shkak të kapjes së çdo pore të shoqërisë nga pushteti serb, edhe ky festival gjithmonë përcillet me kundërshti dhe protesta.
Mirëpo, përkundër vështirësive, gjithë këto kundërshti vetëm sa i motivojnë organizatorët të vazhdojnë edhe më shumë misionin e tyre. Ndërkaq, edhe pse nuk janë finalizuar datat, ky festival këtë vit do të mbahet në Kosovë.
Filmi dokumentar i Ferdonije Qerkezit, e vërteta më ‘goditëse’ që u shfaq para publikut të Beogradit
Përveç cilësisë, Koliqi shprehet se në këtë festival ai gjithmonë ka insistuar të dërgojë tema të cilat ai beson se qytetarët e Beogradit dhe të Serbisë nuk kanë shancë t’i shohin, për shkak të një ambienti të kontaminuar politik e historik atje.
“Kemi dërguar shumicën e filmave që kanë trajtuar gratë e dhunuara, luftën, të gjithë filmat më të mirë që janë bërë këtu. kemi promovuar libra me rrëfime të grave të dhunuara, me rrëfime të familjarëve të të pagjeturve, rrëfime të burgosurve politikë, koncerte të ndryshme e të tjera”, rrëfen Koliqi.
Por, me gjithë vlerësimin e tij për të gjitha projektet që janë prezantuar para publikut të Beogradit, Koliqi tregon se është filmi dokumentar i Ferdonije Qerkezit që është i realizuar nga Gazmend Bajri për të cilin ai shprehet shumë i lumtur që është paraqitur para publikut në Beograd.
“Për rastin e Ferdonijes, në atë vend ku e kemi shfaqur filmin, shumica e audiencës kanë dalë të shokuar me historinë që është individuale por përfaqëson shumë viktima civile në Kosovë. Mesazhi përbrenda ka transmetu shumë emocion, dhimbje, empati, iluminim e edukim. Por të njëjtën kohë jashtë ka pasur protesta të jashtëzakonshme dhe është një prej rasteve më të rralla kur neve na kanë izoluar dhe nuk kemi pasë mundësi të dalim për një kohë të gjatë nga salla”, përfundon Koliqi.
‘Unë dua të dëgjohem’, zëri i grave për të cilat ‘lufta’ s’ka përfunduar akoma
Në mesin e shumë projekteve që trajtojnë rastet e kategorive të prekura nga lufta në Kosovë, Koliqi bashkë me ‘Integra-n’ kanë botuar edhe librin për gratë e dhunuara seksualisht gjatë luftës.
Siç e dimë kjo është një prej grupeve më të ndjeshme të shoqërisë, duke qenë se ambienti në të cilin janë në shumicën e rasteve nuk i mirëpret, nuk i bashkëndjen vuajtjet, por i gjykon, kryqëzon e paragjykon ato gra.
E duke qenë në një ambient të tillë, ato edhe e kanë të vështirë të flasin për brengën që vazhdon t’u qëndrojë para syve edhe tani, 23 vjet pas përfundimit të luftës.
Libri ‘Unë dua të dëgjohem’ sjell histori të vërteta tmerri e frike të rrëfyera nga vetë këto gra, histori të ndodhura gjatë luftës në Kosovë, e që atëherë të freskëta në memorien e atyre që e përjetuan.
“Ne me shumë rigorizitet edhe me shumë xhelozi e kemi ruajtur identitetin e këtyre grave që na kanë besuar dhe na i kanë dhënë rrëfimet e tyre për me qenë pjesë e librit. Meqë ‘Integra’ punon shumë me grupet e viktimave duke e përfshirë edhe këtë grup që është një grup që them për të cilat lufta akoma nuk ka përfunduar dhe që vazhdojnë të jetojnë me atë tmerr”, deklaroi Koliqi.
Ndërkaq, ky libër është transmetuar në formë të audio-dramës, ku Koliqi si regjisor kishte përzgjedhur aktoret gra që do të transmetonin në mënyrën me emocionuese dhe të dhimbshme këtë dramë që paraqesin në vete këto histori.
“Ka pasë momente kur është dashur ta ndërprejmë sepse aktorja është emocionuar apo ka pasë nevojë për pauzë sepse ngarkesa është akoma më e madhe kur e di që dikush tjetër e ka përjetuar atë rast. Rrëfimet që janë realizuar si audio-drama janë të tmerrshme dhe si të tilla kanë qenë traumatike edhe në realizim “, shtoi Koliqi.
Dokumentimi i masakrave në Kosovë, libri që i duhet Kosovës në pasqyrimin e realitetit të vitit 1998-1999
Në mesin e shumë projekteve të radhës, Koliqi thotë se momentalisht ajo që është duke e bërë ‘Intergra’ në bashkëpunim me Admovere ku hulumtues është Shkëlzen Gashi, është një libër i cili ka për qëllim të dokumentojë çdo masakër që ka ndodhur në Kosovë gjatë luftës.
Sipas Koliqit, ky libër do të jetë një ndihmë e madhe për Kosovën sepse është një prej botimeve të rralla që do të trajtojë të gjitha masakrat, sepse në aspektin e dokumentimit të luftës, Kosova ka mangësi të shumta
“Qëllimi ka qenë me i përfshi të gjitha masakrat sepse që të konsiderohet një ngjarje masakër duhet të plotësohen disa kritere e kështu Shkëlzen Gashi kur e ka bërë hulumtimin i ka përfshi ato që i kanë plotësuar të gjitha ato kritere. Tendenca jonë është që të përfshihen të gjitha masakrat. Produkti që do të dalë në fund do të jetë i jashtëzakonshëm në elementin e dokumentimit të masakrave. Do të përmbajë emra, ngjarje, fotografi, rrethana”, tha Koliqi për librin i cili pritet të
Monografia e Muharrem Qenës dhe shfaqja ‘La Rrem’, dy vepra që përthekojnë një karakter
“Monografia e Muharrem Qenës është e jashtëzakonshme”, nis kështu Koliqi rrëfimin e tij për monografinë e Muharrem Qenës, duke shpjeguar se specifikat e tij si një figurë shumëdimensionale kanë qenë shtysë për realizimin e këtij libri.
Përveç se ky libër ka marrë kohë e energji deri në realizimin e tij duke e marrë parasysh shtrirjen e gjerë të artit të Qenës, Kushtrim Koliqi thotë se kjo monografi është një libër shumë voluminoz.
“Muharrem Qena ishte regjisor, aktor, kantautor, poet, këngëtar, e të tjera. Meqë ai ka qenë me shumë ngjyra si personazh, ne jemi munduar që ato ngjyra me ja dokemtu dhe me i pasë pjesë të monografisë”, shprehet më tutje ai.
Por, me këtë libër, Koliqi nuk e përmbylli kontributin e tij në paraqitjen e kësaj figure ikonë të artit shqiptar në të gjitha dimensionet. Ai realizoi edhe shfaqjen ‘La Rrem’, ku përveç si një dedikim për figurën e Muharrem Qenës, kjo shfaqje flet më shumë për jetesën e tij, për mprehtësinë, dashurinë ndaj teatrit, artit dhe artistëve dhe për shpirtin e tij rebel e revolucionar për kohën që i takonte.
“Ne i kemi marrë disa elemente që janë identifikuese për karakterin e Muharrem Qenës dhe mbi atë e kemi ndërtuar dhe besoj që shfaqja më shumë se një dedikim është një falënderim për të dhe një festë sepse njerëzit kur kanë ardhur dhe e kanë parë shfaqjen, përveç se kanë parë disa aspekte të tij sidomos në raport me artin dhe shoqërinë, në të njëjtën kohë i kanë përjetuar edhe krijimet e tij muzikore”, thotë regjisori Koliqi.
botohet në marsin e këtij viti dhe do të vijë për lexuesit në gjuhën shqipe, angleze dhe serbe.
‘Unë jam vetë grua’ dhe ‘Stiffler’, shfaqjet që sjellin dramën e jetës së dy kategorive më të gjykuara në shoqëri
Kushtrim Koliqi, jo rrallë prek tema të cilat përfshijnë kategori të ndryshme në shoqëri që shpesh edhe janë të margjinalizuara dhe gjykohen nga vetë shoqëria jonë sidomos duke u vënë hijen e aspektit moral. E tillë është shfaqja ‘Unë jam vetë grua’, e adaptuar nga regjisori Koliqi për të sjellë një realitet të ballafaqimit me fatin e një transgjinori.
Kjo shfaqje bazohet në një shfaqje amerikane, e cila po ashtu bazohet në një ngjarje të vërtetë dhe sjell jetën dhe sfidat e një pjesëtari të këtij komuniteti, të ndarë në 30 personazhe që u luajtën nga vetëm një person, e rolin e të cilit Koliqi ia ka besuar aktorit Adrian Morina.
“Kuptohet që sfidë në vete ka qenë edhe kurimi i atyre personazheve edhe pse disa prej tyre kanë pasë më pak hapësirë dhe janë kuruar si tipe të personazheve, e pjesa tjetër ka pasë hapësirë më shumë dhe është dashur t’i krijojmë karakteret e atyre personazheve, shtuar këtu konceptin regjisorial, investimi tjetër në muzikë, në drita e të tjera”, thotë Koliqi, duke folur edhe për vështirësitë regjisoriale që ka hasur gjatë realizimit të kësaj shfaqje, e të cilën ai e konsideron tejet të veçantë sidomos për temën që trajton.
Po ashtu, në kuadër të ‘Integra-s’ ai ka realizuar shfaqjen ‘Stiffler’, shfaqje kjo që trajton jetën dhe fatin e një punëtoreje të seksit, e cila gjykuar nga konstrukti patriarkal e moral të shoqërisë sonë, ballafaqohet me drama të shumta dhe në fund, e mbetur nën mëshirën e askujt, ajo humb edhe jetën.
“’Stiffler’ trajton jetën e Havës e cila përveç që është grua dhe në Kosovë shkelen të drejtat e grave në mënyrë të vazhdueshme, Hava, personazhi kryesor e që luhet nga Rebeka Qena ka vendosë me u marr me shërbime seksuale. Ajo e përjeton një dramë sepse njëri nga klientët e saj e therr. E krejt drama ka të bëjë se si një grua trajtohet në mënyrë të tmerrshme, kur ajo është në sfidën për mbijetesë. Për shkak të joprofesionalizmit, kartës së moralit, ajo në fund e humbë jetën”, shton Koliqi, i cili mes tjerash thotë se kjo shfaqje është shumë e rëndë por nga një kënd tjetër është dashur të trajtohet kjo temë për të sjellë një realitet të trajtimit të grave në Kosovë.
‘Gay Movement’, promovimi i të drejtave të komunitetit homoseksual në Kosovë përmes monografisë
Kushtrim Koliqi, në mesin e shumë projekteve të radhës, për KultPlus e ka përmendur edhe monografinë që ‘Integra’ së bashku me CSGD-në është në përpunim e sipër e që dokumenton të gjithë ‘Lëvizjen Homoseksuale’ në Kosovë.
Ai thotë se kjo monografi e cila do të paraqes një historik të një lëvizje që ka ekzistuar gjithmonë, edhe para luftës, por që është bërë më e zëshme pas luftës do të publikohet deri në fund të vitit 2023.
“Kjo monografi i ka dy qëllime, e para me dokumentu një proces dhe e dyta me i tregu të gjithëve se ‘Gay people’ kanë ekzistuar gjithmonë. Kuptohet se në rrethana të ndryshme socio-politike e patriarkale e panë pasur më të vështirë të shprehen edhe të deklarohen. E qëllimi madhor është promovimi i të drejtat e tyre e që janë të drejta themelore e të pakontestueshme, sepse është e vështirë t’i promovosh këto të drejta në një mentalitet jashtëzakonisht patriarkal”, thotë më tutje Koliqi./ KultPlus.com
“Drama kosovare në letër” do të vë në diskutim qështjen e përfshirjes së dramës “reale” kosovare në dramën në “letër”.
A është shkruar në “letër” drama “reale” kosovare që lidhet me aspektet socio-ekonomike, etno-kulturore e politike. Drama e shkruar kosovare, a është një refletim apo një intepretim i realitetit subjektiv të autorit, apo një pikvështrim ironik mbi shoqërinë dhe fenomenet tona si shoqëri e tranzicionit të stërzgjatur? Çka është shkruar dhe çka nuk është shkruar në dramat tona?
Ngjarja do të moderohet nga Afrim Demiri. Ndërsa, në panel janë: Jeton Neziraj, Albana Muja dhe Arben Marevci.
Diskutimi mbahet me 4 tetor, duke filluar nga ora 15:00 në Teatrin Adriana (kati 2). / KultPlus.com
Shfaqja “Balkan Bordello”, një bashkëprodhim mes Qendres Multimedia dhe teatrit La MaMa (SHBA); Atelie 212 (Serbi) dhe My Balkans (SHBA/Serbi) është vlerësuar si shfaqja më e mirë në edicionin e sivjetmë të Nisville Jazz Theater Festival në Nish të Serbisë.
Më poshtë po ju sjellim vlerësimin e jurisë të përbërë nga: Jocelyn Pook, Nataša Gvozdenović, Igor Burić.
“Juria ka vendosur se çmimi për shfaqjen më të mirë duhet t’i shkojë shfaqjes “Balkan Bordello” nga Jeton Neziraj, me regji të Blerta Nezirajt, prodhuar nga La MaMa Neë York në bashkëpunim me Qendrën Multimedia, Atelie 212 dhe My Balkans.
Kjo shfaqje e bazuar në trilogjinë “Orestia” të Eskilit, në dramaturgjinë e vet mbërthen edhe momentumin bashkëkohor të historisë së Evropës, sidomos atë të Ballkanit ku luftërat e fundit kanë lënë shumë pasoja. Shfaqja përfaqëson një punë të jashtëzakonshme të artistëve të cilët arrijnë jo vetëm të rrëfejnë tregimin por edhe të na ftojnë thellë brenda botës së përplasjeve ndërmjet prindërve dhe fëmijëve, burrave dhe grave, të shenjtëve dhe njerëzve të zakonshëm, lindjes dhe perëndimit. Të gjitha elementet e produksionit janë të mirë-balancuara dhe udhëhiqen nga një aktrim briliant e i sinqertë”.
Shfaqja do të vazhdojë turneun veror në Ohrid Summer Festival (10 gusht); në KotorArt International Festival (12 gusht) dhe Ëild Beauty Art në Zabljak (13 gusht). / KultPlus.com
Pas suksesit të turneut në SHBA, shfaqja “Balkan Bordello” prodhuar nga teatri prestigjioz i Nju Jork-ut La MaMa (SHBA) në bashkëpunim me Qendrën Multimedia (Kosovë), Atelje 212 (Serbi) dhe My Balkans (SHBA/Serbi), rikthehet në rajon për një turne në disa prej festivaleve më të rëndësishme verore.
Më 8 gusht në Nisville Jazz Teatar Festival në Nish (Serbi) Më 10 gusht në Ohrid Summer Festival në Ohër (Maqedoni e Veriut) Më 12 gusht në KotorArt International Festival në Kotor (Mal i Zi) Më 13 gusht në Wild Beauty Art Festival në Zabljak (Mal i ZI)
Balkan Bordello nga Jeton Neziraj dhe me regji nga Blerta Neziraj, u dha si premierë në Prishtinë më 3 nëntor, 2021 dhe vazhdoi me turne nëpër Kosovë, Shqipëri e Serbi. Në mars të vitit 2022, premiera amerikane në La MaMa në Nju Jork u përcoll me 10 shfaqje të tjera dhe tërhoqi vëmendjen e kritikës teatrore evropiane e amerikane.
“Balkan Bordello” (Saga e një familjeje ballkanase), është e bazuar në triologjinë “Orestia” të Eskilit. Si një avatar i botës moderne, Agamemnoni kthehet triumfues nga fushëbeteja, pasi ka bërë shkrumb e hi qytetin armik. Por ethet e entizuazmi i fitoreve të palavdishme janë kafshë të gjakut, me gjak ushqehen e nga gjaku jetojnë. Kur kthehet në shtëpi, Agamemnonin e pushtetshëm e pret vdekja. E vret e shoqja, Klitemnestra, gruaja e shtypur që duke vrarë burrin dëshiron të gjejë lirinë. Bashkë me Egjistin, një poet hipokrit, Klitemnestra dëshiron të nisë nje jetë të re, pa frikë se do të dhunohet e poshtërohet nga burri.
Ja, ky është shtrati i kësaj drame, që me humor të zi, prekë indin e temparamentit ballkanas, gjurmon morbideitetin e shpirtit njerëzor dhe nxjerrë në pah budallakun dhe naivitetin e një epoke që po ndërtohet mbi themele të dhunës, mosdurimit e urrejtjes. Personazhet e dramës i nënshtrohen fatit dhe gati pavetëdijshëm bien në grackën e palumturisë dhe të shkatërrimit. Delli për shkatërrim i joshë, siç e joshë vdekja jetën. “Balkan Bordello” është dramë për shoqëritë e traumatizuara që hanë vetveten. Ajo na ballafaqon me luftën si makineri të shkatërrimit e ku jeta e normaliteti kapitullojnë para pabesive e ligësive të qenies njerëzore.
Në shfaqje luajnë aktorët: Svetozar Cvetković, George Drance, Eugene the Poogene, Valois Mickens, Ema Andrea, Adrian Morina, Mattie Barber-Bockelman, Ivan Mihailović, Matt Nasser, Verona Koxha. / KultPlus.com
Në ditën e gjashtë të Festivalit FemArt do të ketë një shfaqje teatrale nga Kosova dhe një performancënga Serbia, shkruan KultPlus.
Shfaqja teatrore “Burrneshat” me autor, Jeton Neziraj dhe regji të Erson Zymberit shfaqet sonte në Teatrin ODA nga ora 20:00, ndërsa performanca “25 gota verë” me tekst dhe koncept të Dijana Miloševic shfaqet në Shtëpinë e Kulturës, Gustericë (Graçanicë) nga ora 20:00.
Gjithashtu, artistja Valentina Medda vazhdon me aktivitetin e mbyllur për publikun.
Ndërkaq, këtu mund të shihni orarin e plotë për ditët e tjera të festivalit “FemArt”. /KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve ka njoftuar se do të fillojë renovimi i objektit të Teatrit Kombëtar të Kosovës, renovim që do të përfshijë gjithë objektin, shkruan KultPlus.
Po për këtë ndërhyrje në objektin e TKK-së, ka reaguar dramaturgu Jeton Neziraj, i cili ka thënë se edhe pse në dukje të parë duket të jetë lajm i mirë, sipas tij ky lajm është skandaloz.
KultPlus ju sjell të plotë reagimin e Neziraj.
Në dukje lajm i mirë! Por ncuk! Lajm skandaloz! Qe pse:
Sepse mbyllja e Teatrit Kombëtar për një renovim kaq të thellë, nënkupton mbyllje për një kohë të gjatë! Dhe nëse zyrtarisht këta thonë që mbyllja do të zgjasë 1 vit, atëherë t’jemi të sigurt që mbyllja do të zgjasë së paku 2 vite. Së paku dy vite!
Ndërkohë, nuk është krijuar një plan i ‘zhvendosjes’ së Teatrit Kombëtar diku tjetër; as i stafit administrative e as atij kreativ. Mirë, se disa zyre edhe mund të gjenden diku, ku të zhvendoset administrata, megjithatë, është më se e sigurt që Ministria nuk ka siguruar një hapësirë për program – dhe edhe nëse gjendet ajo hapësirë, do të duhet kohë që të adaptohet dhe të transformohet në hapësirë teatrore. Pra, s’ka shfaqje, s’ka program… Dhe kjo, njerëz, i bie: për së paku dy vitet e ardhshme, edhe një teatër më pak në Prishtinë…
Ndërkohë, vazhdojmë me improvizime, vazhdojmë me vendime për “restaurime emergjente”, vazhdojmë pa Teatër Kombëtar… Edhe ashtu, atje ka mbi 6 muaj që nuk shtë prodhuar ndonjë shfaqje në skenën e madhe!
Propozoj që Teatri Kombëtar të zhvendoset në Shkup (për inati të Tiranës), ose në Podgoricë!/ KultPlus.com
Akorët si: Arben Bajraktaraj, Ejla Bavćić, Adrian Morina, Klaus Martini, Verona Koxha dhe Anja Drljević, me lojën e tyre madhështore, mbrëmë sollën premierën e një performance teatrore për shkrimtarin Peter Handke, i cili konsiderohet se me librat dhe qëndrimet e tij ka fabrikuar e ka përmbysur faktet e luftërave në ish-Jugosllavi; ka nxitur dhe përkrahur ideologjinë e ‘tokës së djegur’, si dhe u ka thurur elozhe poetëve e filmbërësve militantë, të konvertuar në ‘inxhinierë të projekteve gjenocidale’, shkruan KultPlus.
Çdo gjë gjeti fillimin kur dhe të pranishmit dalëngadalë po zinin vendin e tyre përbrenda hapësirës në Teatrin ‘Oda’ që mu në mes kishte të vendosur skenën e cila mund të shijohej nga të pranishmit në gjithsej tri anë të mundshme. Kur ora shënoi fiks 20:15, terri kaploi vendin përnjëherë. Ndërkaq, aktorët nisën lojën e tyre me një vështrim të thellë drejt publikut, me ç’rast të pranishmëve iu drejtohen disa kërkesa radhazi por më e rëndësishmja do të ishte: “Nëse keni lexuar librat e Peter Handke, largohuni nga teatri.”. Pasi që askush prezent nuk del jashtë, pritja e tyre përfundoi.
Shfaqja e cila po luhej në gjuhën angleze trajtoi baraspeshën delikate ndërmjet lirisë së shprehjes dhe përgjegjësisë shoqërore në teatër. Dhe ishte pikërisht dizajni i dritave nga Yann Perregau, që dukshëm të bënte që të përhumbeshe pas atmosferës së ftohtë që po portretizohej në skenë. Me një reflektor në ngjyrë të kaltër, shfaqja vazhdoi me dialogun ndërmjet Peter Handke dhe babit të tij, në lidhje me pyetjet e shumta të gazetarëve rreth Millosheviqit dhe se si Handke do të duhej të përgjigjej, e në këtë rast ai këshillohet që të thotë: “Preferoj letrën higjienike, një letër anonime me letër higjienike brenda, kundrejt pyetjeve tuaja boshe injorante.”
Përgjatë gjithë shfaqjes, tregohet thellësisht një injorim total ndaj gjenocidit në Srebrenicë. Pra, ndaj vrasjes gjenocidale të korrikut 1995 të më shumë se 8,000 burrave dhe djemve myslimanë boshnjakë në dhe rreth qytetit të Srebrenicës, gjatë Luftës së Bosnjës.
Duke marrë parasysh faktet të cilat shfaqeshin nëpërmjet titrave shqip, ku njëra ndër to thotë se në varrimin e kriminelit Millosheviq, Handke i thoshte masës së njerëzve të etur për gjak, se ai “nuk e di të vërtetën” dhe se prandaj është “këtu afër Millosheviqit, afër Serbisë”, kemi ndërlidhjen e tekstit të mrekullueshëm të shfaqjes nga Jeton Neziraj që kundërpërgjigjet me: “Peter Handke ka status shenjtori. Ai është orbita e Serbisë. Handke është Zot në Serbi, është Jezu Krisht…”. Pas përplasjes së disa fakteve para audiencës rreth ndodhive me Handken, shfaqja filloi me të vërtetë.
“The Handke Project”, hyri në thelbin e detajeve nga më të ndryshmet. Përmendet se si Peter Handke fitoi 50,000 euro nga çmimi “Ibsen Award” në Norvegji dhe se si ai me ato para deshi të ndërtojë një pishinë në Hoçën e Madhe që ndodhet 10 kilometra larg nga Krusha e Madhe, duke anashkaluar mundësinë për t’i ndihmuar refugjatët sirian në Austri, për të ndërtuar memorialin e gjenocidit në Srebrenicë, për t’i ndihmuar të uriturit në Burundi e Somali dhe për t’i ndihmuar romëve të varfër në paralegjet e Beogradit. Por, në vend të tyre, në një vend të banuar me shqiptarë ku gjatë luftës së vitit 1999 forcat serbe të Millosheviqit vranë 205 fshatarë të pafajshëm, ai deshi të ndërtojë një pishinë.
Situata dhe atmosfera të ndryshme përshkojnë shfaqjen që vjen nën regjinë e Blerta Nezirajt. Ndërlidhja e humorit, ironisë dhe të vërtetës po krijonte edhe të qeshura në publik, siç ndodhi edhe me monologun: “Ju njoftojmë se përpos producentëve dhe aktorëve e të tjerëve të përfshirë në këtë projekt të teatrit evropian (a është evropian?), ne do të ndërmarrim hapa ligjor edhe ndaj personazheve fiktiv të shfaqjes (a janë fiktiv?), gazetarëve që shkruajnë pozitivisht për shfaqjen, por edhe ndaj publikut që vjen dhe e sheh këtë shfaqje. Me këtë rast, megjithatë, ju njoftojmë se nuk do të paditen këto kategori njerëzish: Veteranët serbë të luftërave në Bosnjë dhe Kosovë; Publiku evropian që Peter Handken e do me gjithë zemër; 8 mijë të vdekurit e Srebrenicës (a janë 8 mijë?). Nga padia do të lirohen edhe ata të cilët gjatë shfaqjes i kanë mbyllur veshët. Dhe ndërkohë që ju ca injorantë po pështyni mbi veprën e Handkes, njoftojmë botën se një grup intelektualësh e politikanësh evropian, kanë kërkuar nga UNESCO ta merr nën mbrojtje trashëgiminë letrare të Peter Handkes, që nënkupton marrjen nën mbrojtje të vlerave civilizuese, ezoterike, mbrojtje e botës idilike, mbrojtje e pikëpyetjes, mbrojtje e mbrojtjes, e kështu me radhë.”
Ndërsa, ato që vëreheshin në masë dhe po i jepnin një hijeshi unike lojës së aktorëve në skenë ishin edhe kostumet e tyre të krijuara nga Blagoj Micevski. Në pjesën kur performanca teatrore arrin tek historia e një fotografi i quajtur Jean, që qëllon të jetë burri i kryetares së Komitetit të çmimit Nobel, nëpërmjet veshjeve precize portretizohej një atmosferë e ngjashme me atë se çfarë konsiderohet të ketë ndodhur. “Jean” hyn me aparatin e tij fotografik dhe në studion e tij e fotografon një vajzë të re e cila është shkrimtare. Fillimisht ai e prek atë për qëllime artistike por tutje vazhdon t’i premtojë asaj famë e pse jo edhe çmimin Nobel dhe nëse jo kjo, atëherë një lexim në Forumin që financohet nga Fondacioni Nobel. Ky skandal konsiderohet të jetë përmbysur me një tjetër skandal siç është kur Peter Handke ka fituar çmimin Nobel për letërsi.
Tutje, shfaqet edhe krahasimi se si Handke ka përshkruar një ngjarje specifike dhe se si në të vërtetë ka ndodhur. Diku jo larg Srebrenicës, një grup paramilitarësh serb kanë zënë rob Ramo Osmanoviq, një burrë rreth të 40-tave. Djali i Ramës, Nermini së bashku me qindra boshnjak të tjerë, është duke u fshehur në pyll. Paramilitarët e nxisin Ramën ta thërret të birin që të zbres nga pylli sepse, siç i thonë, do të jetë i sigurt me serbët. Trupat e Ramës dhe të birit të tij, Nerminit, janë gjetur shumë vite pas luftës në varre masive. Ndërkaq, Handke këtë ngjarje e ka përshkruar në një mënyrë krejtësisht ndryshe duke potencuar se serbët me dashamirësi e kanë thirrur djalin e Ramës të zbresë nga mali për shkak të rrezikut nga kafshët e egra.
Kjo shfaqje është një fjalim. Është zëri i ngritur i viktimave në mënyrë që të kuptohet se ku është kufiri i letërsisë, ku është kufiri i lirisë krijuese dhe kur do të mund të kalohej ai kufi. Shkrimtari Peter Handke, me letërsinë e tij, aftësitë e tija letraro-stilistike për propagandë dhe për mohim si dhe vetë qëndrimeve të tij në një kohë të cilën po e jetojmë, i ka kaluar këto kufij qysh moti.
Atdhe Mulla
Shfaqja përmbyllet mahnitshëm me thirrjen si: “Fuck you Peter Handke, për marrëzinë, për padijen, për arrogancën, për mohimin e së vërtetës, e për mohimin e gjenocidit. Dhënia e çmimit Nobel është akt barbarie sepse para se të shpërblej një letërsi të mirë, ai çmim për Handken legjitimon vazhdimin e gjenocidit me mjete tjera.”
Po ashtu, krejt në fund kasta e aktorëve së bashku me të pranishmit, njëzëri përsëritin së bashku: “Fuck you Sllobodan Millosheviq, Fuck you Peter Handke, Fuck you Swedish Academy. Dhe të gjithë fashistët e tjerë si ju…fuck you.”
Ndërkaq, pa skenografinë nga Marija Kalabic, kompozitorin Gabirele Marangoni si dhe koreografinë nga Gjergj Prevazi, kjo shfaqje nuk do të kishte frymën reale që e pati mbrëmë. Duke nis qysh nga fillimi e deri në fund, ky gërshetim i këtyre tri elementeve kyçe solli një afërsi të pakrahasueshme mes publikut dhe të vërtetës që erdhi nëpërmjet “The Handke Project”.
Atdhe Mulla
Për të treguar më shumë rreth shfaqjes si dhe procesit të realizmit, për KultPlus foli dramaturgu Jeton Neziraj.
“Aventura e kësaj shfaqje filloi sonte por që pati një punë të gjatë gati dy vjeçare të përgatitjeve, inicimit të bashkëpunimeve, kontakteve me teatrot si dhe një pune gati dy mujore me prova intensive. Kam përshtypjen që këtu kemi luajtur para një publiku të konvertuar i cili e njeh temën dhe e ka parasysh edhe qasjen kritike, duke e pranuar atë. Është me rëndësi që kjo shfaqje do të luhet edhe përtej rajonit tonë. Pra, e fillojmë këtë aventurë me një temë që ka qenë aktuale por vazhdon me qenë edhe më aktuale tash në një kohë kur shumica e institucioneve evropiane të kulturës kanë vu linja të qarta të ndalesës për shumë artistë rus”, thotë Neziraj.
Sipas tij, personalitetet si Handke janë toleruar. Edhe pse ka pasur debate në kohën kur Handke është shpërblyer me çmimin “Nobel”, ai debat është humbur në atë mjegullën e madhe që është prodhuar gjatë asaj kohe.
“Qëndrimi jonë është i qartë, pra jemi kundër literaturës që është helmuese, kundër shkrimtarëve të cilët e përdorin autoritetin për të përçuar mesazhe helmuese dhe për të mohuar gjenocidin, si në rastin e Peter Handkes. Ne thjesht eksplorojmë temën dhe përpiqemi që të kuptojmë se ku është kufiri i letërsisë, ku është kufiri i asaj që quhet liri krijuese dhe kur mundet që ai kufi të kalohet. Handke me letërsinë e tij dhe qëndrimet e tij, i ka kaluar këto kufij dhe i ka shndërruar në njëfarë lloj makinerie të propagandës”, përfundon ai.
Atdhe Mulla
Ndërsa, aktori i mirënjohur shqiptar nga Parisi, Arben Bajraktaraj për KultPlus ka folur rreth dhimbjes së viktimave, që sipas tij nuk mund ta bart askush tjetër.
“Pikërisht ky Peter ka qenë në 95-tën, këtu në rrugë të Nënës Terezë, afër Ministrisë së Kulturës. Ka bërë promovim të librave në kohën kur neve na kanë shtypur, na kanë rrahur kur kemi kaluar një trotuar si dhe na kanë dënuar me nga dhjetë marka. Ky tipi tash jeton shumë larg meje në Paris, nuk është shumë larg. Nuk dua të gjykoj asgjë realisht, por negacionizmi që shfaqet është sikur të na thotë neve, shqiptarëve dhe boshnjakëve, viktima të vërteta të luftës, se si: “S’ka dert se ai është artist”. Ai nuk është artist. Unë ia kam nis t’i lexoj tri herë librat e tij dhe tri herë jam ndalur, jo për diçka, por ia kam nisur para se ai të bëhej anti-shqiptar dhe më është dukur shumë i mërzitshëm, i lodhshëm, i bezdisshëm. Handke është bërë i njohur duke i nënçmuar dhe duke i fyer shikuesit dhe kjo është konsideruar ‘art’. Por ne nuk jemi duke folur për artin. Jemi duke folur për dhimbjen e viktimave dhe dhimbja e viktimave është dhimbja e viktimave”, thotë Bajraktaraj.
“Dhimbja natyrisht i përket vetëm viktimave dhe dhimbjen e tjetrit nuk mund ta bart askush. Ne e dimë dhimbjen, e kemi dhimbjen tonë dhe kjo shfaqje është krijuar që të shkoj në Evropë për të thënë: “A mundeni që t’i hapni sytë pak?”.
Gjithashtu, aktori Adrian Morina në një prononcim për KultPlus ka thënë se s’ka pasur mundësi që të mos jetë në një projekt që dekonstrukton Peter Handken.
“Ka mbi një vit që jam në dijeni për “Hande Project” ndërsa për të bëmat e Handkes tash e sa vite. Ftesën e kam pranuar me shumë kënaqësi sepse më pëlqen teatri i angazhuar, teatri politik. Teatri ka lindur për të na i hap sytë. Në rastin e Handkes dhe “Handkëve të tjerë”, ngase çdo ditë e më tepër po rritet numri i tyre, kemi pasur nevojë që si artistë, jo vetëm të ia hapim sytë opinionit por kësaj radhe edhe “të ia nxjerrim sytë” publikut për rritjen e përditshme te fashistëve, ksenofobëve, neonazistëve, neofashistëve dhe te gjithë ‘Handkëve’ të tjerë.”
Sipas tij, ai nuk ka pasur si të mos jetë pjesë e këtij projekti që dekonstrukton një përbindësh ideologjik si Peter Handke.
“Një proces shumë i vështirë, me një tekst jo të zakonshëm për skenë, me një ‘regji-m’ me shumë kërkesa aktoreske. Procesi i hulumtimit ka qenë tepër i veçantë me një numër të madh bashkëpunëtorësh ndërkombëtarë të cilët e përcjellin, e kanë studiuar, kanë shkruar e paralajmëruar për Handken që 20-30 vite. Kjo e ka lehtësuar punën tonë si aktorë”, thotë ai.
Për të, është një kënaqësi e madhe që të punohet me Blertën dhe Jetonin, për shkak se ai ndjehet i përmbushur si aktor, pas çdo procesi.
“Guximi, energjia, besimi për të bërë teatër të vërtetë, më shtyn gjithmonë që të mos refuzoj ftesat për shfaqjet që i realizojnë”, thotë Morina.
“Sfidë e madhe ka qenë për të gjithë edhe gjuha angleze ngase për asnjërin prej nesh në ekip nuk është amtare. Por sfidat të ndihmojnë t’i shtysh kufijtë. Puna e palodhshme dhe përkushtimi i gjithë ekipit si edhe përgjegjësia për t’i dhënë një “flakaresh” Handkes, na ka mobilizuar edhe më shumë. Gjithë procesin e ka bërë edhe më të lehtë bashkëpunimi, dashuria dhe profesionalizmi i një kaste të jashtëzakonshme të aktorëve si: Beni, Ejla, Anja, Verona e Klaus, të cilët i falënderoj përzemërsisht”, përfundon ai.
Atdhe Mulla
Po ashtu, kritiku i artit Shkëlzen Maliqi për KultPlus tregoi rreth përshtypjeve të tij për këtë shfaqje.
“Më duket se teatri bashkëkohor gjithnjë e më shumë po bëhet i drejtpërdrejt dhe po flet për aktualitetet. Shfaqja është shumë e angazhuar dhe nuk është vetëm Handke në pyetje por edhe krejt proceset që po ndodhin tash viteve të fundit në botë. Shfaqja ka edhe vlera tjera që duhet të shquhen si: aktrimi dhe regjia. Ndërsa, Jeton Neziraj e ka përsosur këtë lloj të teatrit. Unë mund të them se kjo ekipë meriton ta ketë edhe një hapësirë të vetën pak më dinjitoze, sepse për gjërat e tjera gjinden edhe vetë, por vetëm duhet të ketë më shumë mirëkuptim nga qyteti i Prishtinës. Është kultura e pavarur në këto njëzet vite, ajo që na ka zbardhur neve fytyrën”, thotë Maliqi.
Shfaqja do të pasohet me një reprizë të radhës me 4 qershor, po në Teatrin Oda. Reprizat e radhës do të jenë me 6 qershor, në Teatrin Shqiptar në Shkup, me 7 qershor në Teatrin Adriana në Ferizaj, me 9 dhe 10 qershor në Teatrin Bitef në Beograd. Shfaqjet në Itali, Bosnjë e Hercegovinë, Gjermani dhe në vende tjera evropiane janë planifikuar nga korriku I këtij viti. Shfaqja do të luhet në gjuhën angleze.
The Handke Project është produksion teatror i Qendrës Multimedia nga Prishtina, në bashkëpunim me Mittelfest & Teatro della Pergola (Itali), Teatrin e Dortmundit (Gjermani), Teatrin Kombëtar të Sarajevës & Festivalin Ndërkombëtar të Teatrit –MESS (Bosnjë dhe Hercegovinë).
Muzeu Etnologjik në Prishtinë, mbrëmë ishte kthyer në një mini-teatër e krejt kjo me qëllim që të jepej premiera e shfaqjes “Babai dhe Babai”, një shfaqje që në thelb e kishte emocionin. Hapësira mes aktorëve dhe publikut ishte shumë e vogël, në këtë formë tek publiku do depërtonte shumë më lehtë secili veprim i aktorëve, shkruan KultPlus.
Shfaqja ‘Babai dhe Babai’ me tekst nga Jeton Neziraj dhe regji nga Kushtrim Koliqi, erdhi për publikun nëpërmjet aktorëve Ilire Vinca, Bujar Ahmeti dhe Kosovare Krasniqi, të cilët përcollën emocionin dhe dhimbjen në publik, duke sjellë një dramë me të cilën ballafaqohen çdo ditë familjarët e mbi 1600 personave të zhdukur gjatë luftës në Kosovë.
‘Babai dhe Babai’ sjell jetën e Dinit, i cili jeton me gruan e tij, Sarën dhe vajzën e tyre, Lolën. Dini ka disa probleme shëndetësore, është i papunë, megjithatë, pas disa vitesh do të pensionohet dhe pret që pastaj gjërat do të jenë më të kollajshme. Gruaja, e tij, Sara, punon në një fabrikë të vogël për qepjen e uniformave të punës dhe me atë rrogë ajo mban familjen dhe mbështet studimet e Lolës. Jeta e tyre është goxha e njëtrajtshme, megjithatë, kjo njëtrajtshmëri duket se vjen nga hallet e problemet e jetës me të cilat ballafaqohen.
Por, kjo familje në dukje normale, me probleme të jetës reale, sjell plagën e madhe të një gruaje dhe vajzës së saj, të cilat nuk duan ta besojnë se burri dhe babai i tyre është në mesin e të pagjeturve. Duke mos dashur ta pranojnë, ato jetojnë çdo ditë me të duke e bërë pjesë të çdo situate në jetën e tyre.
E kjo jetesë sjell me vete edhe plagën e hapur e të pashëruar të Sarës dhe Lolës, e bashkë me të edhe të shumë familjeve të tjera në Kosovë që nuk dinë për fatin e më të dashurve të tyre.
Tekstshkruesi i kësaj shfaqje, Jeton Neziraj tha për KultPlus se shkrimi i kësaj drame është bërë për disa muaj, përderisa ideja për realizimin e saj ka filluar para rreth një viti.
“Kemi dashur ta paraqesim një dramë e cila çështjen e personave të zhdukur e trajton nga një perspektivë tjetër, pra, jo si një dramë shoqërore, por si një dramë e dhimbje familjare”, tha Neziraj i cili shtoi se në këtë shfaqje nuk janë bazuar në aspektin politik, por në aspektin emocional të njerëzve, familjarëve të të zhdukurve në dramën individuale dhe dhimbjen njerëzore.
Ndërkaq, regjisori Kushtrim Koliqi u shpreh se kjo shfaqje gjenezën e ka para një viti, por provat kanë nisur në mars të këtij viti, me punë intensive të ekipit.
“Si regjisor, nuk mundem ta shoh shfaqjen vetëm si artist i cili trajton temat vetëm estetikisht, unë kam dëshirë gjithmonë përveç estetikisht, t’i trajtoj edhe përmbajtësish dhe të ndihmojë në angazhimin për një çështje që është e rëndësishme edhe për shoqërinë dhe për këtë arsye kemi krijuar edhe një ekip të cilët janë të ndjeshëm ndaj këtyre temave. Përveç që janë të talentuar dhe profesionistë, ata janë edhe të angazhuar me intelektin dhe me pozicionet e tyre në shoqëri për këtë temë që e kemi trajtuar”, tha Koliqi për KultPlus.
Ai shton se fokusi i kësaj shfaqje ka qenë emocioni dhe me gjetjet e tij regjisoriale ai është munduar të kontribuojë sa më shumë që përmes kastës së aktorëve të përzgjedhur, ta përcjellin në publik emocionin, tronditjen dhe dhimbjen që përçon vetë çështja e personave të pagjetur.
Koliqi po ashtu flet edhe për vendin në të cilin është vendosur të shfaqet kjo shfaqje. Sipas tij, vendosja e saj në Muzeun Etnologjik nuk është një rastësi, por një ndërlidhje me vetë temën që trajton.
“Ideja e vendosjes në një ambient më të ngushtë ka pasur të bëjë me idenë konceptuale që kjo të jetë një shfaqje minimaliste, intime, ku përveç gjetjeve estetike, të bukura, ta forcoj emocionin që aktorit t’i shihet qerpiku, loti, buzëqeshja, t’iu dëgjohet frymëmarrja e pasforcuar”, tha ai duke shtuar më tutje se janë munduar ta largojnë hapësirën mes publikut dhe aktorëve që zakonisht është në teatër.
Kjo shfaqje e gjeti aktoren Ilire Vinca në rolin e Sarës, gruas e cila nuk e pranon që burri i saj është në mesin e të zhdukurve. Ajo portretizon një grua punëtore e cila punon si rrobaqepëse për të mirëmbajtur familjen dhe për të siguruar shkollimin e Lolës.
Aktorja Vinca thotë se që nga momenti që i është ofruar ky tekst, për të ka qenë një prej befasive më të bukura, për shkak të potencialit që ky tekst ofron dhe për shkak të temës që trajton.
“Kjo është një dramë e cila çdo ditë na preokupon, por jo çdo ditë kemi arritur ta sjellim në një variant të tillë dhe unë si artiste, si aktore, sidomos në moshën dhe përvojën që kam është shumë e rëndësishme që zëri të cilin e posedoj ta shfrytëzoj për këtë brengë të shoqërisë, për këtë plagë që edhe pas 20 viteve na mundon dhe që ende këto drama janë edhe jashtë skenës teatrore”, tha ajo për KultPlus.
Ndonëse paraqitet si një personazh joekzistent, e të cilin e shohin vetëm gruaja dhe vajza e tij, personazhi i Dinit, që interpretohet nga aktori Bujar Ahmeti, është shumë i pranishëm në këtë shfaqje duke qenë përcaktues i çdo situate në jetën e tre personazheve.
Vetë aktori Ahmeti tha për KultPlus se ka dhënë më të mirën nga vetja për të sjellë këtë rol, pasi sipas tij, rolet e tilla janë shumë të ndjeshme dhe kërkojnë përgjegjësi e seriozitet të madh.
“Ka qenë një sfidë e jashtëzakonshme, një punë e jashtëzakonshme me përafërsisht dy muaj prova intensive me ekipin. Besoj që shfaqja duhet të ketë jehonë, për fatin e njerëzve të cilët ende nuk janë gjetur, besoj që kjo është e vërteta jonë dhe ne kemi të drejtë ta shpalosim sa herë që ne duam deri sa të zbulohet kjo e vërtetë”, deklaroi ai.
Ahmeti foli edhe për vështirësitë e realizimit të personazhit të Dinit, tiparet e një burri, ashtu siç e mban mend gruaja e tij Sara, siç e la për herën e fundit.
“Në tekst thuhet që është i ngurtë, nuk i shkon asgjë për dore, jam munduar që ato tipare t’i kem, dhe jam munduar mos t’a trajtoj si një njeri joekzistent, përderisa është në imagjinatën e saj unë besoj që jam në shtëpi dhe gjatë kohës së tranzicioneve, që ndryshon skena, ndërrimet që i bëj unë janë edhe dëshira e gruas, e cila mendon që burri i ndihmon në shtëpi”, tha më tutje Ahmeti.
Shfaqja mbrëmë arriti qëllimin e saj kryesor, emocionoi publikun dhe fitoi zemrën e tyre çka e dëshmuan me duartrokitje.
Kujtojmë që shfaqja ‘Babai dhe Babai’ do të vazhdojë të shfaqë reprizat edhe në datat 17, 18, 19 maj 2022 në Muzeun Etnologjik./ KultPlus.com
Me tekstin “Babai dhe Babai” nga Jeton Neziraj, nën regjinë e Kushtrim Koliqit dhe me aktorët Ilire Vinca, Bujar Ahmeti dhe Kosovare Krasniqi, Integra ka realizuar një tjetër projekt teatror i cili në një mënyrë të jashtëzakonshme e trajton çështjen e personave të pagjetur nga lufta e fundit në Kosovë. Me një ndërthurje mahnitëse mes trajtimit të kësaj çështjeje nga aspekti i “të pagjeturve” dhe nga aspekti i atyre që ata lanë pas, kjo shfaqje na sjell jetën dhe sfidat e një familje normale e të zakonshme, të paktën në dukje, përcjellë KultPlus.
Shfaqja paraqet jetën e Dinit, i cili jeton me gruan e vet Sarën dhe vajzën e tyre Lolën. Jeta e tyre është goxha e njëtrajtshme, megjithatë, kjo njëtrajtshmëri duket se vie nga hallet e problemet e jetës me të cilat ballafaqohen. Por përtej kësaj ‘njëtrajtshmërie’, duket se në shtëpi ka edhe një palumturi të pashpjegueshme.
“Babai dhe Babai”, në dukje një dramë për sfidat e zakonshme të jetës së një familjeje, na zbulon një histori tronditëse dhe një traumë të thellë shoqërore, një plagë që ka ngelur e pashëruar dhe e cila personazhet i mban peng, përgjithmonë.
Përfundimisht, kjo është një dramë për ata që duam t’i mbajmë afër… dhe i mbajmë, në një mënyrë apo tjetër!
Pjesë e ekipit artistik të këtij prodhimi janë edhe Njomëza Luci, kostumografe; Adhurim Grezda, kompozitor; Mentor Berisha, skenograf; Kaltërim Balaj, asistent regjisor; Leart Rama, video realizator, Skender Latifi, dizajner i dritave dhe Florian Mehmeti, dizajner.
Premiera e shfaqjes “Babai dhe Babai” do të jepet më 16 maj 2022, prej orës 20:00 në Muzeun Etnologjik “Emin Gjiku” në Prishtinë. Për të vazhduar menjëherë më 17, 18 e 19 maj, me reprizat e para të kësaj shfaqje, që do të jepen nga ora 20:00, po ashtu në Muzeun Etnologjik “Emin Gjiku” në Prishtinë.
Kjo shfaqje është realizuar nga Integra, dhe është mbështetur nga NED, PAX, Bashkimi Evropian, Fondi për Zhvillim Komunitar, Ambasada e Suedisë në Prishtinë, Rockefeller Brother Funds dhe Muzeu Kombëtar i Kosovës. / KultPlus.com
Festivali Ndërkombëtar i Letërsisë “Polip” është rikthyer në formë fizike pas një mungese dyvjeçare për shkak të pandemisë. “Polip” filloi më 13 maj, kur hapja e këtij festivali u bë nga Aidan Hehir, Sasa Ilic dhe Jeton Neziraj, mes shumë artistëve të pranishëm në Teatrin Oda. Ndërkohë, tema kryesore e këtij edicioni të “Polip” është kjo: “A është shkrimtari i pranishëm?!” shkruan KultPlus.
Fillimisht, Aidan Hehir filloi pjesën e saj të fjalimit përpara publikut, ku edhe e shtjelloi gjithë fjalimin e saj rreth Luftës në Ukrainë, ngjyrat e së cilës i kishte marrë edhe ky festival.
“Pas 2 viteve ne po takohemi përsëri së bashku. Ne do të flasim këtu përpos tjerash edhe për luftën që po ndodhë në Ukrainë, por gjithashtu edhe lidhshmërinë që ka letërsia me shoqërinë, politikën, luftën dhe ide të tjera. Çfarë mund të bëjmë ne si artistë për shoqërinë? Dhe tani, pas dy viteve të pandemisë dhe në këtë kohë të luftës është më e rëndësishme se asnjëherë tjetër që të jemi të bashkuar, të diskutojmë ide, e ndoshta ndikimi ynë në të ardhmën do të jetë i pranishëm”.
Ajo gjithashtu shtoi se mundohen që ky festival të jetë sa më ndërkombëtar që është e mundur, por disa autorë nuk kanë mundur të vijnë për shkak rrethanave të ndryshme.
“Shpresojmë që kjo ditë do të jetë me diskutime, me ide e sigurisht presim që edhe vitin tjetër të organizojmë këtë festival”, tha ajo.
Ndërkohë, Jeton Neziraj e hapi fjalimin duke ia bërë një pyetje vete “Çfarë ka ndryshuar për këto 12 vite”, ka thënë ai.
“Shumë gjëra kanë ndryshuar, por shoku im Sasha vazhdon që të japë gjak në shtetin e tij që ta ketë të mundur të vijë në këtë festival. E kemi llogaritur që ai i ka dhënë 3 litra gjak deri tani për Kosovën. Ne japim “gjak” edhe këtu në Prishtinë për ta bërë të mundur organizimin e këtij festivali”, tha Neziraj mes tjerash.
Ndërkohë, edhe Sasha rrëfeu historinë se si ka lindur “Polipi”, duke lexuar në gjuhën angleze, me ç ‘rast publiku e miqtë e tij po qeshnin nga anglishtja dhe theksi që ai po përdorte.
“Faleminderit për pjesëmarrjen tuaj në këtë festival shumë të rëndësisshëm. Polip është vendi ku ju edhe transformoheni. Faleminderit që erdhët”, u shpreh Sasha.
Kur prezantuesit po bëheshin gati që të ftonin autorët për të lexuar veprat e tyre, artistja Edona Reshitaj doli në skenë duke befasuar, përpos publikut, edhe vetë Nezirajn.
Mes një diskutimi, u vendos që fillimisht Reshitaj do të bëjë hapjen e këtij festivali.
“Një festival të letërsisë është e vështirë që ta hapësh me muzikë, por unë e kam gjetë të duhurën për ta bërë një gjë të tillë”, tha Reshitaj kur edhe filloi të këndonte poezinë e shndrruar në këngë “Kur të jesh mërzitur shumë” nga Dritëro Agolli.
Neziraj e Sasha kishin ndarë autorët në mënyrë jo-proporcionale, kjo për shkak se Neziraj kishte marrë autorin e tij të preferuar, francezin Joel Vernet.
Përpos Vernet, në këtë natë poezi u lexuan edhe nga Sebnem Isiguzel, Eqrem Basha, Ivana Bodrozic, Carsten Jensen, Jovica Ivanovski dhe Mitja Cander.
Autorët përpara se të prezantonin e të lexonin veprat e tyre, patën disa pyetje të cilat edhe ju përgjigjjën.
Ndërkohë, “Polip” ka vazhduar edhe më 14 maj, e sot do të jetë edhe dita finale, ajo kur edhe janë ftuarë të tjerë autorë për të mbyllur në mënyrën më të mirë të mundshme këtë festival. /KultPlus.com
Shfaqja ‘Babai dhe babai’ me skenar nga Jeton Neziraj dhe regji të Kushtrim Koliqit do të shfaqë premierën të hënën më 16 maj në Muzeun Etnologjik në Prishtinë, përcjell KultPlus.
‘Babai dhe babai’ sjell bashkë në skenë aktorët Ilire Vinca, Bujar Ahmeti dhe Kosovare Krasniqi.
‘BABAI DHE BABAI’
Dini jeton me gruan e vet Sarën dhe vajzën e tyre Lolën. Dini ka disa probleme shëndetësore, është i papunë, megjithatë, pas disa vitesh do të pensionohet dhe pret që pastaj gjërat do të jenë më të kollajshme. Gruaja, e tij, Sara, punon në një fabrikë të vogël për çepjen e uniformave të punës dhe me atë rrogë ajo mbanë familjen dhe mbështetë studimet e Lolës. Jeta e tyre është goxha e njëtrajtshme, megjithatë, kjo njëtrajtshmëri duket se vie nga hallet e problemet e jetës me të cilat ballafaqohen.
Por përtej kësaj ‘njëtrajtshmërie’, duket se në shtëpi ka edhe një palumturi të pashpjegueshme. Shpesh sherri plasë për gjëra krejt të kota. Thellë-thellë, duket se dicka është thyer, dhe sic duket, askush nuk është i gatshëm të kthehet mbrapa.
“Babai dhe Babai”, në dukje një dramë për sfidat e zakonshme të jetës së një familjeje, na zbulon një histori tronditëse dhe një traumë të thellë shoqërore, një plagë që ka ngelur e pashëruar dhe e cila personazhet i mban peng, përgjithmonë…
Kjo është një dramë për ata që duam t’i mbajmë afër… dhe i mbajmë! Pavarësisht palumturisë që na përplaset në fytyrë si ujë i ftoftë, pavarësisht ëndërrave që na e kujtojnë realitetin e vetmisë. Është një dramë për vetminë e thellë e për mërzinë që kullon dhimbje./ KultPlus.com
Ishte vjeshta e vitit 1995 kur personazhi kryesor Sose vendos të sakrifikojë veten e saj për të ndryshuar përgjithmonë rrugëtimin jetësor. Pas një vendimi të pakthyeshëm, Sose shndërrohet në një burrneshë e cila në çdo moment do të përballet me konceptin e lirisë dhe ajo do të ngërthehet përbrenda vorbullës së të qenurit një ‘burrë’ që përfiton disa nga privilegjet të cilat i gëzojnë vetëm ata. Në një dimension jashtëzakonisht të thellë që nuk është parë asnjëherë më parë, mbrëmë u shpalos premiera e shfaqjes “Burrnesha” nga regjisori Erson Zymberi, shkruan KultPlus.
Gjithçka nisi kur një numër i madh i të pranishmëve shkelën brenda skenës së Teatrit ‘Oda’ që dukshëm kishte ndërruar formë. Me një koncept ndryshe nga e zakonshmja, publiku pati rastin të shijojë shfaqjen në dy anë me ç’rast qysh në fillim shfaqja po sillte copëza kreativiteti. I ndarë në dy anë, publiku u mirëprit me një tym që kishte kapluar vendin në masë të duhur dhe po tregonte për një mjedis kulturor i cili i ngjasonte një të huaji.
Fotografia: Agon Ahmeti
Nën dritat e fikura të skenës dolën aktorët: Semira Latifi, Tringa Hasani dhe Kushtrim Qerimi, të cilët me lojën e tyre të mrekullueshme portretizuan realitetin e vërtetë të fenomenit të burrneshave, gra shqiptare të cilat për të mbrojtur nderin e familjes detyrohen të jetojnë si burra, duke hequr dorë përgjithmonë nga jeta e të qënurit një grua.
“Burrnesha” përplasi para të pranishmëve thelbin intim të personazhit kryesor, Sose që vjen nën aktrimin e pakrahasueshëm të Tringa Hasanit. Në veriun e Shqipërisë, njëra nga pak burrneshat e mbetura apo ndryshe të ashtuquajtura ‘virgjëreshat e Shqipërisë’, Sose, takohet me antropologen angleze, Edith (Semira Latifi) dhe të dyja udhëtojnë për në Londër për t’iu shpalosur studentëve në një universitet, dukurinë e burrneshës dhe procesin e shndërrimit të saj. Por gjatë kësaj vizite, gjërat duken se nuk po shkojnë dhe aq mirë për Sosen. Papritmas ajo e gjen veten brenda një performance queer që po përgatitet nga Julian që është një drag-queen e njohur e Londrës dhe ajo nëpërmjet historisë të Sose-s bën çmos që të sjell diçka të paparë më herët në Teatrin Soho të Londrës, në mënyrë që mos të humbasë punën e saj.
‘Julian’ që vjen nën interpretimin e mahnitshëm të aktorit Kushtrim Qerimi, vazhdimisht thumbon dhe ironizon me faktin që Sose nuk është një grua reale. Ajo para fytyrës së Sose-s i flet për një jetë të cilën ajo do të duhej ta kishte bërë qysh herët duke e shtyrë atë të përballet me kulturën e huaj të Londrës. Sose, e tronditur nga takimi me këtë kulturë, nis të shtrojë e rishtrojë pyetje ndaj vetvetes dhe shtyn që ajo të kuptojë diçka tjetër. Ajo kupton se koncepti i lirisë në fakt është një mos-liri në një shoqëri të ndërtuar mbi vlera të ndryshme, ndërsa në Shqipëri, nga mungesa e të drejtës së lirisë, gruaja detyrohet të shndërrohet në një burrë për të fituar lirinë e saj.
Një lloj intimiteti mes Sose-s dhe antropologes Edith që vjen nën një format tejet interesant dhe eksperimental, ku ofshamat dhe epshi bëhen bashkë në një lloj situate ku Sose tregon se burrëria e saj në fakt nuk është dhe aq fisnike dhe aq krenare sa pretendon të jetë. E kjo më së miri vërehet edhe atëherë kur në secilin muaj, Sose tradhton vetveten e saj për shkak të menstruacioneve. Andaj, monologu i aktores Tringa Hasani rreth kësaj çështjeje zgjoi admirimin dhe befasinë në publik. Interpretimi i atij niveli artistik u fut thellë brenda ndjenjave të secilit të pranishëm mbrëmë dhe dëshmoi edhe një herë se janë detajet ato të cilat krijojnë një shfaqje e cila do mbetet gjatë në kujtesën e secilit.
Ndërkaq, pa skenografinë nga Bekim Korça, muzikën nga Trimor Dhomi, koreografinë nga Gjergj Prevazi, kostumet nga Yllka Brada si dhe dritat nga Mursel Bekteshi, kjo shfaqje nuk do të kishte magjinë që e solli mbrëmë. Një magji që zbriti në Teatrin ‘Oda’ e që do të vazhdojë të mbetet e atillë.
Shfaqja “Burrnesha” me autor Jeton Neziraj shpalosi fenomenin e burrneshës që në fakt është shfrytëzuar dhe përdorur jashtëzakonisht shumë nga mediat ndërkombëtare e që është konsideruar si një ekspozim jo-përfitues që portretizon dukshëm shoqërinë patriarkale.
Për të treguar më shumë rreth shfaqjes dhe vështirësive të realizmit, për KultPlus foli regjisori Erson Zymberi.
“Ka qenë një proces intensiv i provave jo vetëm me aktorët por edhe me ekipin tjetër kreativ të shfaqjes. Në këtë proces, përveç idesë përmbajtjesore të konfigurimit të teatrit Oda si hapësirë, ideja e krijimit të shou-it ka qenë ajo që kemi dashur të trajtojmë sepse kjo vëmendje mediale që shpeshherë iu është dhënë personazheve të caktuara, në rastin tonë kemi fenomenin e burrneshave, ka qenë më shumë trivial e sipërfaqësorë sesa shpalosja e anës së brendshme të tyre”, shpalos Zymberi.
Sipas tij, ajo që është trajtuar është fakti që fenomeni i burrneshave vjen në një kohë kur sot debati mbi ligjin e martesave me gjininë e njëjtë është shumë aktual në Kosovë. Andaj, ai shpreson që përmes shfaqjes të nxitet ky debat sepse teatri konsiderohet ajo platformë ku duhet të ngritët zëri për çështje të kësaj natyre.
“Ka qenë pikërisht njëri prej monologëve të Burrneshës, në të cilën ajo flet për tradhtinë e saj sepse në një odë të burrave, në një shoqëri patriarkale, kur asaj i vinë menstruacionet, ‘burrëria’ e saj e tradhton. Kjo më ka lënë përshtypje shumë të veçantë se si dramaturgu Neziraj e ka shkruar në këtë nivel dhe është marrë me një detaj i cili më vonë bëhet shumë interesant”, thotë Zymberi.
Ndërsa, aktorja Tringa Hasani për KultPlus shpalosi vështirësitë për të portretizuar rolin e burrneshës.
“Për mua nuk ka qenë fare i lehtë ky rol, në fillim kur e mora ta lexojë tekstin nuk kam besuar që mund t’ia dalë, por gjatë procesit me ndihmën e regjisorit dhe kolegëve arrita dhe sot jam ndjerë tepër mirë ngase e kam dhënë maksimumin tim. Ishte një energji shumë e mirë sonte dhe shpresoj se atë çfarë kam përçuar unë, publikut t’i ketë pëlqyer”, thotë Hasani.
Sipas saj, roli i Burrneshës është një rol shumë i vështirë sepse përderisa një femër vendos për të sakrifikuar vetën e për t’u shndërruar në burrneshë vetëm se në shtëpi janë katër motra dhe duhej të mbrohej nderi i shtëpisë, kjo tregon se sa e vështirë e po aq e dhimbshme ka qenë kjo dukuri.
Fotografia: Agon Ahmeti
Po ashtu, regjisori Fadil Hysaj për KultPlus në aspektin profesional tregoi rreth përshtypjeve të tij për këtë shfaqje.
“Shfaqje e cila me të vërtetë të bën të mendosh shumë për një problem që realisht nuk është trajtuar asnjëherë në një dimension kaq të thellë. Ka spektër antropologjik, psiko-analitik, sarkazëm, ironi, dramë, elemente tragjike dhe ka një ‘shou’ botërorë për një zonë të braktisur në Evropë. Pra, ka shumë dimensione që janë harmonizuar shumë bukur në shfaqje me një lojë të jashtëzakonshme të aktorëve dhe me një regjisor që është shumë mirë i komponuar me një dramaturgji cinike të Jeton Nezirajt, i cili me shumë sukses i drejton temat delikate”, thotë Hysaj.
Sipas tij, dramaturgjia e Nezirajt është një proces çlirimi nga makthet teknologjike, kulturore dhe konfrotues.
“Paragjykimet e paraqitura në shfaqje janë të shtresuara me shekuj dhe të ndërtuara nga miqtë e shqiptarëve që kryesisht portretizojnë kulturën arkaike që ka mbetur diku në bisht të Evropës. Por, ky lloj trajtimi sikur në të gjitha dramat e Jetonit, është një dramaturgji e ashpër e cila sulmon paragjykimin, skemën dhe gënjeshtrën institucionale, çfarëdo tematike qoftë ajo. Në vitet e 90-ta është punuar shumë në temën e burrneshave për t’i paraqitur diku atje në Shqipëri dhe është një ‘Afrikë e vogël’ ku femrat nuk kanë të drejta dhe për të fituar lirinë e tyre detyrohen të kthehen në mashkull. Këto propaganda të cilat kanë pasur një sistem janë bërë tema botërore”, shpalos ai.
Për Hysajn, artistët shqiptar janë shndërruar në instrumente për të bërë diçka që është realisht shumë kundër efektit, gjë kjo që ka dëmtuar shumë në aspektin kulturor.
“Ka femra që ndihen meshkuj, njashtu qysh ka meshkuj që ndihen femra. Sot, Kushtetua e Kosovës e lejon diçka të tillë qysh e lejon civilizimi bashkëkohor-perëndimor. Ata që duan të bëhen meshkuj, kanë të drejtë për të kaluar në proces biologjik të ndërrimit të gjinisë. Pra, diçka e tillë që sot shtetet demokratike insistojnë për të ndërtuar si të drejtë e njeriut, në traditën shqiptare ka ekzistuar si e drejtë shumë moti.”
Gjithashtu, për të treguar rreth sfidës së të luajturit rolin e Sose-s, për KultPlus foli aktorja Aurita Agushi.
Sipas saj, rolin e Burrneshës sonte Tringa e solli në mënyrë shumë të mirë. Si aktore, ajo i ka shtyrë limitet e saj përtej dhe e pashë një transformim të saj tejet të bukur.
“E pashë një punë të jashtëzakonshme të regjisorit dhe të aktorëve si dhe komplet ekipit. Tek ne në Kosovë nuk është se ka pas shumë burrnesha por kjo dukuri shfaqet më shumë në Malësinë e Shqipërisë dhe është shumë më e vështirë për ne kur e marrim për ta kuptuar dhe inskenuar si dukuri, sado që jemi të njoftuar me të. Është shumë sfiduese për regjisorin dhe aktorët për të trajtuar këtë dukuri, por ata e sollën në një dimension tjetër dhe ndryshe nga ajo që jemi mësuar ta shohim nëpër dokumentare apo filma”, thotë Agushi.
Ky është produksioni i parë në gjuhën shqipe i kësaj drame. Më herët ajo është vënë në skenë në gjermanisht, në Zvicër, si një bashkëprodhim i: Forever Productions, Schlachthaus Theater Bern, Theater Winkelwiese Zürich, Kleintheater Luzern dhe Kellertheater Winterthur.
Reprizat e shfaqjes “Burrnesha” vinë me datë 11 maj dhe 12 maj duke filluar nga ora 20:00 në Teatrin Oda. / KultPlus.com
Me tekstin “Babai dhe Babai” nga Jeton Neziraj, nën regjinë e Kushtrim Koliqit dhe me aktorët Ilire Vinca, Bujar Ahmeti dhe Kosovare Krasniqi, Integra ka realizuar një tjetër projekt teatror i cili në një mënyrë të jashtëzakonshme e trajton çështjen e personave të pagjetur nga lufta e fundit në Kosovë. Me një ndërthurje mahnitëse mes trajtimit të kësaj çështjeje nga aspekti i “të pagjeturve” dhe nga aspekti i atyre që ata lanë pas, kjo shfaqje na sjell jetën dhe sfidat e një familje normale e të zakonshme, të paktën në dukje, përcjellë KultPlus.
Shfaqja paraqet jetën e Dinit, i cili jeton me gruan e vet Sarën dhe vajzën e tyre Lolën. Jeta e tyre është goxha e njëtrajtshme, megjithatë, kjo njëtrajtshmëri duket se vie nga hallet e problemet e jetës me të cilat ballafaqohen. Por përtej kësaj ‘njëtrajtshmërie’, duket se në shtëpi ka edhe një palumturi të pashpjegueshme.
“Babai dhe Babai”, në dukje një dramë për sfidat e zakonshme të jetës së një familjeje, na zbulon një histori tronditëse dhe një traumë të thellë shoqërore, një plagë që ka ngelur e pashëruar dhe e cila personazhet i mban peng, përgjithmonë.
Përfundimisht, kjo është një dramë për ata që duam t’i mbajmë afër… dhe i mbajmë, në një mënyrë apo tjetër!
Pjesë e ekipit artistik të këtij prodhimi janë edhe Njomëza Luci, kostumografe; Adhurim Grezda, kompozitor; Mentor Berisha, skenograf; Kaltërim Balaj, asistent regjisor; Leart Rama, video realizator, Skender Latifi, dizajner i dritave dhe Florian Mehmeti, dizajner.
Premiera e shfaqjes “Babai dhe Babai” do të jepet më 16 maj 2022, prej orës 20:00 në Muzeun Etnologjik “Emin Gjiku” në Prishtinë. Për të vazhduar menjëherë më 17, 18 e 19 maj, me reprizat e para të kësaj shfaqje, që do të jepen nga ora 20:00, po ashtu në Muzeun Etnologjik “Emin Gjiku” në Prishtinë.
Kjo shfaqje është realizuar nga Integra, dhe është mbështetur nga NED, PAX, Bashkimi Evropian, Fondi për Zhvillim Komunitar, Ambasada e Suedisë në Prishtinë, Rockefeller Brother Funds dhe Muzeu Kombëtar i Kosovës. / KultPlus.com
Qendra Multimedia sjell sonte në Teatrin ODA premierën e shfaqjes “Burrnesha”, shkruar nga Jeton Neziraj, me regji të Erson Zymberit dhe aktorë: Tringa Hasani, Semira Latifi e Kushtrim Qerimi.
Premiera vjen sonte më datë 10 maj nga ora 20:00.
“Burrnesha” është shfaqje e cila flet për fenomenin e virgjëreshave të përbetuara të cilat pas një vendimi të pakthyeshëm, heqin dorë nga seksi dhe nga jeta e tyre si gra dhe fillojnë të jetojnë si burra. Shfaqja poashtu ironizon me mënyrën se si ky fenomen është eksploatuar gjerësisht sidomos nga hulumtues ndërkombëtarë të cilët burrneshat i kanë parë si diçka ‘ekzotike’ duke i zhveshur nga agjencia dhe intimiteti që atyre ua ka garantuar akti i të kthyerit në burrnesha. Ato shpesh janë portretuar si relikte të një shoqërie skajshmërisht patriarkale.
Në shfaqjen “Burrnesha”, antropologia angleze Edith, pas vizitës në veriun e Shqipërisë, takohet me Sose-n, njërën nga pak burrneshat e mbetura shqiptare. Të dyja, pastaj udhëtojnë në Londër, në një seri të prezentimeve publike në London University. Gjatë kësaj vizite, Sose bëhet pjesë e një queer performance që është duke u përgatitur nga Julian, që është një drag-queen e njohur e Londrës. Për Sose,-n takimi me një kulturë kaq të huaj bëhet çështje ekzistenciale.
“Burrnesha” trajton fenomenin e burrneshave, nën dritën edhe të debatit të tanishëm mbi çështjet gjinore, si dhe adreson konceptin e lirisë, respektivisht mos-lirisë në shoqëritë me vlera, koncepte e konstrukte të ndryshme shoqnore.
Për ata që nuk do të mund ta ndjekin shfaqjen në premierë, Qendra Multimedia do të sjellë edhe dy repriza më 11 dhe 12 maj nga ora 20:00 në Teatrin ODA. / KultPlus.com
Qendra Multimedia sjellë në Teatrin Oda në Prishtinë, premierën e re të shfaqjes “Burrnesha”, regjinë e së cilës e ka bërë Erson Zymberi. E shkruar nga Jeton Neziraj, në shfaqje luajnë aktorët: Tringa Hasani, Semira Latifi dhe Kushtrim Qerimi.
Rreth shfaqjes
Burrneshat janë gra shqiptare që vendosin të jetojnë si burra. Mbas një vendimi të pakthyeshëm, ato heqin dorë nga seksi dhe nga jeta e tyre si gra dhe fillojnë të jetojnë si burra, duke përfituar kështu disa nga privilegjet që në ato anë i gëzojnë vetëm meshkujt. Perspektiva perëndimore e hulumtimit të fenomenit të burrneshave të përbetuara shqiptare ka qenë kryesisht ekzotike, pra, një shikim i “botës së civilizuar” ndaj asaj “të pacivilizuar”. Ka pasur poashtu njëlloj eksploatimi të llojit të vet që i është bërë këtij fenomeni dhe i cili është shfrytëzuar dhe përdorur nga të gjithë, veçanërisht nga mediat ndërkombëtare por edhe nga hulumtuesit e fushave të antropologjisë, sociologjisë, etnografisë e kështu me radhë. Një lloj intimiteti që këtyre burrneshave u ka garantuar akti i të kthyerit në burrneshë, krejt përnjëherë u është ekspozuar mediave dhe publikut, ekspozim i cili nuk u ka sjellë ndonjë përfitim burrneshave, përkundrazi, në shumë raste ato janë portretuar në dritën e primitivizmit dhe si ‘relikte’ të një shoqërie skajshmërish patriarkale. Por për shumë nga këto gra, të vishesh si burrë dhe të bëhesh burrneshë ka qenë një akt emancipues. Ato e lidhin këtë akt me idenë e “lirisë”. Dave King e ka quajtur këtë fenomen si “migrim gjinor”, duke e krahasuar me migrimin gjeografik.
Në shfaqjen “Burrnesha”, antropologia angleze Edith, pas vizitës në veriun e Shqipërisë, takohet me Sose-n, njërën nga pak burrneshat e mbetura shqiptare. Të dyja, pastaj udhëtojnë në Londër, në një seri të prezentimeve publike në London University. Gjatë kësaj vizite, Sose bëhet pjesë e një queer performance që është duke u përgatitur nga Julian, që është një drag-queen e njohur e Londrës. Për Sose,-n takimi me një kulturë kaq të huaj bëhet çështje ekzistenciale.
“Burrnesha” trajton fenomenin e burrneshave, nën dritën edhe të debatit të tanishëm mbi cështjet gjinore, si dhe adreson konceptin e lirisë, respektivisht mos-lirisë në shoqëritë me vlera, koncepte e konstrukte të ndryshme shoqnore.
Premiera e shfaqjes vjen më datë 10 maj, nga ora 20:00.
Reprizat e radhës janë paraparë për datat 11 dhe 12 maj, po në teatrin Oda në Prishtinë. Skenografinë e shfaqjes e ka realizuar Bekim Korça, muzikën Trimor Dhomi, koreografinë Gjergj Prevazi, kostumet Yllka Brada, menaxhere e produksionit është Aurela Kadriu, dritat I ka realizuar Mursel Bekteshi, mbështetja teknike vjen nga Pajtim Krasniqi e Bujar Bekteshi, video nga Ilir Gjocaj, kurse assistente kostumografe është Flaka Rrustemi.
Ky është produksioni i parë në gjuhën shqipe i kësaj drame. Më herët ajo është vënë në skenë në gjermanisht, në Zvicër, si një bashkëprodhim i forever productions, Schlachthaus Theater Bern, Theater Ëinkelëiese Zürich, Kleintheater Luzern dhe Kellertheater Winterthur./ KultPlus.com
Komedia nga Kosova, “Kthimi i Karl Majit” do të niset këtë fundjavë në turne në Gjermani. Me datë 8 maj, nga ora 20:00, do të jepet në teatrin Kampnagel në Hamburg, si pjesë e festivalit KRASS Kultur CRASH Festival. Kjo shfaqje në hamburg bashkëorganizohet edhe nga asociacioni Oda në Hamburg.
Në datat 9 dhe 10 maj nga ora 19:30, e njëjta shfaqje do të jepet në Dortmund, në Theatre Dortmund. Këto dy shfaqje në Dortmund janë mundësuar dhe bashkëorganizohen nga shoqata kulturore URACult nga Kölni, nën kurimin artistik të Ali Salihut.
Komedia e Jeton Nezirajt, “Kthimi i Karl Majit”, regjinë e së cilës e ka bërë Blerta Neziraj, është realizuar nga Qendra Multimedia e Prishtinës, Teatri Kombëtar i Kosovës dhe teatri Volksbühne i Berlinit. Në shfaqje luajnë aktorët e mirënjohur Kosovar: Adrian Morina, Arta Muçaj, Armend Ismajli, Ylber Bardhi e Shpetim Selmani.
Premiera e kësaj shfaqje është dhënë në tetor të vitit 2020 në Teatrin Kombëtar të Kosovës dhe nga ajo kohë ka pasur dhjetra repriza në Kosovë, Gjermani e Austri.
Në shfaqje, Kara Ben Nemsi, personazhi i njohur i librave të Karl Majit, arratiset nga Lindja dhe bashkë me një grup aktorësh nga Kosova, ia mësynë ‘tokave gjermane’. Në këtë udhëtim gati epik, ai takon Slavoj Zhizhekun, Piter Handken, një pjesëtar të Nëntokës Nacional-socialiste (Nationalsozialistischer Untergrund) e personazhe të tjera. Për këtë shfaqje kan shkruar gjerësisht dhjetra Media gjermane, duke përfshirë Der Tagesspiegel, TAZ, Nachtkritik etj.
Në ditën Botërore të Teatrit, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka ndarë çmimet vjetore për teatër, përcjell KultPlus.
Këtë vit juria është përbërë nga Majlinda Bregasi , Vlora Merovci Berisha, Qendresa Jashari, Afrim Spahiu dhe Kushtrim Mehmeti.
Çmimin për prezantim të suksesshëm ndërkombëtar këtë vit e morën dy artistë, Mentor Zymberaj dhe Jeton Neziraj.
“Duke marrë parasysh se ky çmim ka si kriter numrin e performancave dhe vlerësimet e suksesshme jashtë vendit, kandidatët kanë përmbushur të dyja këto kritere. Njëri me numrin e performancave dhe tjetri me numrin e çmimeve nëpër konkurse ndërkombëtare, ndaj secili e Meriton vlerësimin më të lartë nga shteti i tyre për prezantim ndërkombëtar.” – tha kryetarja e jurisë, Majlinda Bregasi./ KultPlus.com
Shfaqja nga Jeton Neizraj me regji të Katharina Cromme ndërtohet mbi dinamikat e dy emigranteve nga Kosova në Zvicër. Këngëtarja e njohur Loredana Zefi në vitin 2019 bëri bujë pasi dyshohej se bashkë me vëllain e saj i kishin marrë 900 mijë franga një gruaje zvicerane. Arrestimi i saj nga policia ishte ndjekur gjerësisht nga media kosovare dhe zvicerane. Ylfete Fanaj, në anën tjetër, në qershor të vitit 2020 u bë shqiptarja e parë e zgjedhur në pozitën e Presidentes së Këshillit të Kantonit të Lucernit.
Origjina dhe ‘kredibiliteti’ i rrugës. Këngë dhe debate. Pushteti dhe media. Ndjekësit në rrjete sociale dhe zgjedhjet. King Lori – Instagration është një dramë për dy personazhe imagjinare; Loredanën dhe Ylfeten. Përmes muzikës dhe debatit, shfaqja ndriçon dinamikat kontraverse të yllit të muzikës, Loredana dhe politikanes së suksesshme, Ylfetes. Të dyja nga Lucerni, të dyjat me prapavijë emigrimi. Por, krijuesit e kësaj shfaqjeje, megjithatë këmbëngulin që këto dy personazhe janë imagjinare. Si në ndonjë përrallë, ose nga Netflx-i, ose nga Instagrami.
King Lori – Instagration
Shfaqje mysafire nga Zvicra do të jipet në teatrot e Kosovës në këto data
15 mars, 2022 > ora 20:00 në Teatrin e Qytetit të Gjilanit
16 mars, 2022 > ora 20:00 në Teatrin “Adriana” të Qytetit të Ferizajt
17 & 18 mars, 2022 > ora 20:00 në Teatrin ODA, Prishtinë
Shfaqja është bashkë-produksion i Zürcher Institut für bewegende Künste; Qendra Multimedia dhe Kleintheater Luzern, derisa në të do të luajnë: Susanne Abelein dhe Julia Schmidt.
Shfaqja do të jipet në gjermanisht me titra shqip. /KultPlus.com
King Lori – Instagration, drama e autorit kosovar Jeton Neziraj do të shfaqet me datë 7 dhe 8 shkurt në Kleintheater Lucern të Zvicrës, në kuandër të festivalit Unfrisiert, përcjell KultPlus.
Në këtë shfaqje, me regji të Katharina Cromme, luajnë aktoret Sysanne Avelein dhe Marie Gesien. Drama është përkthyer në gjermanisht nga Andrea Grill. Menaxher i produksionit është Roland Amrein, kostimet dhe muzikën i ka punuar Bebi Hartig SCM, kurse skenografinë Lukas Stucki.
Shfaqja është prodhuar nga Zürcher Institut für bewegende Künste në bashkëpunim me Qendrën Multimedia nga Prishtina dhe Kleintheater Luzern.
Pas Zvicrës, shfaqja gjatë muajit Mars do të shfaqet edhe në Prishtinë, Gjilan e Ferizaj.
Origjina dhe ‘kredibiliteti’ i rrugës. Këngë dhe debate. Pushteti dhe media. Ndjekësit në rrjete sociale dhe zgjedhjet. King Lori – Instagration është një dramë për dy personazhe imagjinare; Loredanën dhe Ylfeten. Përmes muzikës dhe debatit, shfaqja ndriçon makinacionet kontroverse të yllit të muzikës, Loredana dhe politikanës së suksesshme, Ylfetës. Të dyja nga Lucerni, të dyjat me sfond emigrimi. Por, krijuesit e kësaj shfaqjeje, megjithatë insistojnë që këto dy personazhe janë imagjinare. Si në ndonjë përrallë, ose nga Netflx-i, ose nga Instagrami./ KultPlus.com
